Bài giảng nguyên lý kế toán chương 1 ths vũ thị tuyết mai

BÀI GIẢNG NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN

ThS. Vũ Thị Tuyết Mai


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN KẾ TOÁN


Mục tiêu

- Giải thích rõ bản chất kế tốn
- Nhận diện, phân biệt được đối tượng sử dụng thông tin kế tốn
- Mơ tả được quy trình kế tốn trong một đơn vị kế tốn
- Giải thích được các u cầu cơ bản đối với thơng tin kế tốn

- Vận dụng các khái niệm và nguyên tắc kế toán chung để giải
thích các tình huống cụ thể
3


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN KẾ TOÁN
1.1 Bản chất của kế tốn
1.2 Đối tƣợng sử dụng thơng tin kế tốn
1.3 Phân loại kế tốn
1.4 Quy trình kế tốn
1.5 Các u cầu đối với thơng tin kế tốn
1.6 Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
4


Bản chất của kế tốn

•
-

-

-

Q trình hình thành phát triển của kế tốn
Thời kì ngun thủy: đo lường, ghi chép bằng cách đánh dấu trên thân
cây, ghi lên vách đá, buộc nút trên các dây thừng
Chế độ chiêm hữu nô lệ: TS của chủ nô cần được theo dõi, sổ sách đã
được sử dụng ghi chép.
Sổ sách kế toán được cải tiến và phát triển qua các thời kì
Xuất hiện phương pháp ghi kép: các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được
ghi Nợ và Có → Khoa học kế tốn ra đời.

5


Kế tốn là gì???

6


Kế tốn là gì?
- Kế tốn là một hệ thống thông tin và kiểm tra về tài sản trong các tổ chức bằng hệ thống các
phương pháp khoa học (Nguyễn Gia Thụ, Lý thuyết hạch toán kế toán,1991)
- Kế toán nghiên cứu tài sản trong quan hệ với nguồn hình thành và quá trình vận động của
tài sản trong các tổ chức, các đơn vị (Nguyễn Gia Thụ, Lý thuyết hạch toán kế toán,1991)

- Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra , phân tích và cung cấp thơng tin kinh tế , tài chính
dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động (Luật kế tốn, 2003)
- Kế tốn là q trình xác định, đo lường và cung cấp những thông tin kinh tế hữu ích cho việc
phán đoán và ra quyết định (Hiệp hội Kế toán Mỹ)

7


Đối tượng sử dụng
thơng tin kế tốn???

8


Đối tƣợng sử dụng thơng tin kế tốn
Đối tượng bên trong
doanh nghiệp
-

Hội đồng quản trị
Chủ doanh nghiệp
Ban giám đốc
Các bộ phận phịng
ban,…

Thơng tin
kế tốn

Đối tượng bên ngồi
doanh nghiệp

-

Cổ đơng
Tổ chức tín dụng
Cơ quan quản lý
Kiểm tốn
Khách hàng
Nhà cung cấp,…
9


Đối tƣợng sử dụng thơng tin kế tốn
Đối tượng bên trong
doanh nghiệp

Nhu cầu thông tin

Ra quyết định

-Chủ doanh nghiệp
-Ban giám đốc
-Các bộ phận phịng
ban,…

Thơng tin tài chính và phi tài chính:
doanh thu, chi phí, thơng tin về hoạt
động sản xuất sản phẩm, thơng tin về
hoạt động mua bán hàng hóa, thông tin
về năng suất lao động,…

Ra các quyết định điều hành
hoạt động sản xuất kinh
doanh hằng ngày: hàng tồn
kho, nâng cao chất lượng sản
phẩm, marketing cho sản
phẩm, cách tính thu nhập cho
lao động,…

Hội đồng quản trị

Thơng tin tài chính và phi tài chính về Ra các quyết định định hướng
tồn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh hoạt động kinh doanh hằng
của công ty
năm của công ty: loại cổ
phần, huy động vốn, phát
triển thị trường và đầu tư công
nghệ,…
10


Đối tƣợng sử dụng thơng tin kế tốn
Đối tượng bên ngồi
doanh nghiệp

Nhu cầu thơng tin

Ra quyết định

Cổ đơng

Đánh giá mức độ sinh lời trên vốn đầu Mua thêm, bán bớt, giữ
tư
nguyên số lượng cổ phiếu

Tổ chức tín dụng

Đánh giá khả năng trả nợ (khả năng Nên cho doanh nghiệp vay
sinh lời, số dư nợ và tài sản dùng để hay khơng, giá trị khoản vay,
đảm bảo thanh tốn nợ)
lãi suất

Cơ quan quản lý nhà Khả năng sinh lời, tình hình tài chính, Giám sát hoạt động thực hiện
nước: cơ quan thuế, bảo thông tin về sử dụng lao động,…
nghĩa vụ nộp thuế, đảm bảo
hiểm xã hội,
quyền lợi người lao động…
Nhà cung cấp

Đánh giá tình hình tài chính của đơn Bán chịu hay khơng, thời gian
vị
bán chịu

Khách hàng

Khả năng duy trì các hoạt động chăm Mua hàng hay khơng
sóc khách hàng trong tương lai
11


Phân loại kế tốn

Theo chức năng

Tiêu chí
Đối tượng sử dụng

Kế tốn tài chính (KTTC)

Kế tốn quản trị (KTQT)

Thơng tin kế tốn được cung cấp cho Thơng tin kế tốn được cung cấp cho
đối tượng bên trong và bên ngoài
đối tượng bên trong

Yêu cầu về báo cáo, Bắt buộc tuân thủ theo các quy định Không bắt buộc tuân theo các quy
sổ sách
pháp luật
định pháp luật
Tính chất thơng tin Thơng tin có tính khách quan, đáng tin Thơng tin chủ quan, phù hợp và được
kế tốn
cậy, có tính lịch sử, được công bố định công bố định kỳ hoặc theo yêu cầu
kỳ,
quản lý
Thước đo sử dụng

Thước đo giá trị (thước đo tiền tệ)

Nhiều thước đo: lao động, hiện vật, …

Thông tin báo cáo

Toàn bộ doanh nghiệp

Theo cấp ra quyết định
12


Quy trình kế tốn
Xử lý

Thu thập

Đo lường

Ghi nhận

Cung cấp thơng tin

Các
nghiệp vụ
kinh tế

Xác định
giá trị các
đối tượng
kế toán

Ghi chép,
phân loại,
tổng hợp

Báo cáo kế tốn
Phân tích và giải
trình số liệu

13


Các u cầu đối với thơng tin kế tốn
u cầu

Thơng tin kế tốn

Tính thống nhất

Thơng tin kế tốn giữa các kỳ kế toán phải được xác định giá trị (đo
lường) nhất qn và trình bày nhất qn có thể so sánh giữa các kỳ

Tính trung thực

Thơng tin kế tốn được ghi nhận, trình bày đầy đủ, chính xác trên cơ
sở bằng chứng xác thực

Tính khách quan

Thơng tin kế tốn phải đúng với thực tế, có thể kiểm chứng với các
bằng chứng khách quan

Tính đầy đủ

Các nghiệp vụ kinh tế phải được ghi chép đầy đủ

Tính kịp thời

Thơng tin kế tốn cung cấp đủ sớm để người sử dụng ra quyết định

Tính dễ hiểu

Thơng tin kế tốn được trình bày trên các báo cáo phải được trình
bày rõ ràng, dễ hiểu đối với người sử dụng
14


Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
Khái niệm thực thể kinh
doanh
• Vạch ra đường ranh giới của đơn
vị kinh doanh trong việc thực hiện
ghi chép kế tốn
• Mỗi đơn vị kinh doanh phải được
nhìn nhận và đối xử một cách độc
lập trong tổ chức ghi chép kế tốn

Câu hỏi
Hoạt động nào sau đây được ghi nhận/
khơng được ghi nhận vào sổ sách kế tốn
Cơng ty A? tại sao?
1/ Giám đốc công ty A mua ô tô về sử dụng
chở hàng cho công ty
2/ Giám đốc công ty A cho nhân viên vay
tiền

3/ Thủ quỹ công ty A cho nhân viên kho
mượn tiền
4/ Nhân viên kinh doanh ứng tiền lương
công ty A
15


Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
Giả thuyết cơ sở dồn tích
• Mọi nghiệp vụ kinh tế tài chính
liên quan đến tài sản, nợ phải
trả, nguồn vốn chủ sở hữu,
doanh thu, chi phí phải được ghi
vào sổ kế tốn tại thời điểm phát
sinh, khơng căn cứ vào thời điểm
thực tế thu tiền hoặc chi tiền.

Câu hỏi
Công ty sẽ ghi sổ kế toán vào thời điểm nào ở các
nghiệp vụ kinh tế dưới đây?
1/ Ngày 02/01/N, công ty A bán lơ hàng cho cơng ty
B và xuất hóa đơn bán hàng, ngày 05/01/N, công ty
B nhận hàng và chuyển khoản thanh tốn. Cơng ty A
ghi nhận doanh thu bán hàng ngày nào?
2/Ngày 31/01/N cơng ty A tính lƣơng cho tồn bộ
nhân viên, đến ngày 10/02/N nhân viên cơng ty mới
nhận được lương vào tài khoản ngân hàng. Công ty A
ghi nhận chi phí tiền lương ngày nào?
16

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
Giả thuyết hoạt động liên tục
• Doanh nghiệp sẽ hoạt động liên tục
vơ thời hạn hoặc ít nhất khơng bị
giải thể trong tƣơng lai gần
• Tài sản sử dụng để hoạt động sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp
phải được duy trì chứ khơng bán trừ
doanh nghiệp giải thể
• Tài sản của doanh nghiệp được phản
ánh theo giá gốc chứ không theo giá
thị trường
• Nếu DN giải thể thì tài sản phản ánh
theo giá thị trường

Câu hỏi
Một doanh nghiệp có trụ sở làm việc vào ngày
31/12/N trên sổ sách kế toán là 200 tỷ đồng, vào thời
điểm 31/12/N giá trị thị trường của trụ sở là 185 tỷ
đồng. Giá trị của trụ sở phản ánh như thế nào trong
các trường hợp sau:
1. Doanh nghiệp hoạt động bình thƣờng?
2. Doanh nghiệp quyết định giải thể?

17


Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
Nguyên tắc thƣớc đo tiền tệ

Nguyên tắc này thừa nhận đơn vị tiền tệ
như một đơn vị đồng nhất trong việc
tính toán, ghi chép các nghiệp vụ kinh
tế phát sinh

Giả thuyết kỳ kế tốn

• Phân chia hoạt động của doanh
nghiệp thành nhiều phân đoạn thời
gian bằng nhau => lập các báo cáo
kế tốn => đánh giá q trình hoạt
động, thay đổi tình hình tài chính
của doanh nghiệp
• Kỳ kế tốn: tháng, quý, năm

18


Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
Nguyên tắc giá gốc
Việc xác định giá trị tài sản, công nợ
phải dựa trên giá trị thực tế tại thời
điểm phát sinh, không quan tâm đến giá
thị trường

Câu hỏi
Công ty trách nhiệm hữu hạn ABC mua một dây
chuyền công nghệ vào ngày 20/12/N trị giá là 250
triệu đồng. Vào ngày 31/12/N dây chuyền này có giá

trị theo giá thị trường 285 triệu đồng. Theo nguyên tắc
giá gốc tài sản này được ghi nhận là bao nhiêu?
- Nếu chi phí lắp đặt chạy thử cho dây chuyền công
nghệ là 80 triệu theo nguyên tắc giá gốc tài sản này
được ghi nhận là bao nhiêu? 330tr bao gồm chi phí
lắp đặt

19


Các khái niệm và nguyên tắc kế toán cơ bản
Nguyên tắc ghi nhận doanh thu
Doanh thu được ghi nhận khi doanh
nghiệp hồn thành việc cung cấp hàng
hóa, dịch vụ cho khách hàng, không liên
quan đến thời điểm doanh nghiệp thu tiền

Câu hỏi
Ngày 25/06/N công ty TNHH ABC đã bán một
lô hàng trị giá 130 triệu đồng cho khách hàng,
nhưng đến 02/07/N doanh nghiệp mới thu được
tiền hàng. Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích và ghi
nhận doanh thu cơng ty ghi nhận doanh thu vào
ngày nào ?
Ngày 30/7/N công ty kí hợp đồng bán hàng cho
khách hàng trị giá 30 triệu đồng. Ngày 15/08
công ty giao hàng cho khách hàng ? Theo
nguyên tắc ghi nhận doanh thu thì doanh thu
được ghi nhận vào thời điểm nào.?
20