Phát triển hoạt động kinh doanh của Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Phú Yên

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

ĐÀO ANH XUÂN

PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA HỢP TÁC
XÃ DỊCH VỤ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH PHÚ YÊN

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HUẾ, 11/2023


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

ĐÀO ANH XUÂN

PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA HỢP TÁC
XÃ DỊCH VỤ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH PHÚYÊN

NGÀNH: QUẢN TRỊ KINHDOANH
MÃ SỐ:9340101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGƯỜI HƯỚNG DẤN KHOA HỌC:
PGS.TS. TRẦN HỮU TUẤN

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, là kết quả hoạt động
nghiêm túc, tìm tịi trong q trình nghiên cứu của tơi. Các nội dung nêu trong
luậnánlàtrungthực,mọitríchdẫnđềuđượcchỉrõnguồngốc.Nhữngkếtquảnghiên
cứucủaluậnánđãđượctácgiảcơngbốtrêntạpchíkhoahọcvàkhơngtrùngvớibất

kỳ

cơng

nàokhác.
Tác giả luậnán

Đào AnhXn

1

trình


LỜI CẢM ƠN
TơixinchânthànhcảmơnBanGiámhiệu,PhịngĐàotạovàcácthầycơgiáo Khoa Quản trị
kinh doanh - Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế đã tạo điều kiện cho tơi học tập và
nghiêncứu.
TơixinbàytỏlịngbiếtơnsâusắcnhấttớiPGS.TS.TrầnHữuTuấn-người hướng dẫn khoa học
đã tận tình giúp đỡ và định hướng để tơi hồn thành Luậnán.
TơixintrântrọngcảmơnlãnhđạovànhânviênLiênminhHTXtỉnhPhún, Chi cục Thống kê, Văn
phịng UBND tỉnh Phú Yên, lãnh đạo các HTXDVNN tỉnh Phú Yên đã nhiệt tình hợp tác và giúp đỡ tơi
thực hiện Luậnán.

Tơi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Trường Đại học Phú n, đồng nghiệp,
bạnbèvàgiađìnhlnkịpthờiđộngviên,chiasẻvàtạođiềukiệntốtnhấttrongsuốt thời gian học tập và
nghiêncứu.
Phú n, ngày….. tháng 11 năm2023
Tác giả luậnán

Đào AnhXuân


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Tiếng Việt
STT

Từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ tiếng Việt

1

BCTC

Báo cáo tài chính

2

BHXH

Bảo hiểm xã hội

3

BVTV

Bảo vệ thực vật

4

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hóa-hiện đại hóa

5

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

6

CP

Chính phủ

7

CS

Chính sách

8

CT

Chỉ thị

9

DL

Duy trì

10

DP

Địa phương

11

DV

Dịch vụ

12

ĐVT

Đơn vị tính

13

HĐQT

Hội đồng quản trị

14

HTX

Hợp tác xã

15

HTXNN

Hợp tác xã nông nghiệp

16

HTXDVNN

Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp

17

KD

Kinh doanh

18

KCN

Khu công nghiệp

19

KHKT

Khoa học kỹ thuật

20

MTQG

Mục tiêu quốc gia

21

NĐ

Nghị định

22

NNCNC

Nông nghiệp công nghệ cao

23

NXB

Nhà xuất bản

24

QĐ

Quyết định

25

QL

Quản lý

26

QM

Quy mô


STT

Từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ tiếng Việt

27

SL

Số lượng

28

SXKD

Sản xuất kinh doanh

29

TBXH

Thương binh xã hội

30

TC

Tiếp cận

31

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

32

TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

33

TT

Thơng tư

34

TTg

Thủ tướng

35

TƯ

Trung ương

36

UBND

Ủy ban nhân dân

Tiếng Anh
STT Từ viết tắt
37

EFA

38

GRDP

39

Nghĩa đầy đủ tiếng Anh

Nghĩa đầy đủ tiếng Việt

Exploratory Factor Analysis

Phân tích nhân tố khám phá

GrossRegionalDomesticProduct

Tổng sản phẩm trên địa bàn

KIP

Key Informant Panel

Phỏng vấn chuyên gia

40

ROA

Return on total assets

Tỷ suất sinh lời trên tài sản

41

ROE

Return on Equity

Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu

42

ROS

Return on sales

Lợinhuậntrêndoanhsốbánhàng


MỤC LỤC
Lờicamđoan................................................................................................................ i
Lờicảmơn..................................................................................................................ii
Danh mục các từviếttắt.............................................................................................iii
Mụclục....................................................................................................................... v

Danh mụcbảngbiểu.................................................................................................xiii
Danhmụchình..........................................................................................................xv
PHẦN I.MỞĐẦU......................................................................................................1
1. Tính cấp thiết củađềtài...........................................................................................1
2. Mục tiêunghiên cứu...............................................................................................4
2.1. Mục tiêutổng quát...............................................................................................4
2.2. Mục tiêucụthể.....................................................................................................4
3. Câu hỏinghiên cứu.................................................................................................4
4. Đối tượng và phạm vinghiêncứu............................................................................5
4.1. Đối tượngnghiên cứu...........................................................................................5
4.2. Phạm vinghiêncứu..............................................................................................5
5. Phương phápnghiên cứu.........................................................................................5
6. Những đóng góp mới củaluậnán............................................................................6
7. Kết cấu củaluậnán..................................................................................................7
PHẦN II. NỘI DUNG VÀKẾTQUẢ......................................................................8
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀNGHIÊNCỨU.........................................8
1.1. Tổng hợp các nghiên cứuliênquan......................................................................8
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến phát triển hoạt động kinh doanh của
HTX 8
1.1.1.1. Các cơng trình nghiên cứunướcngồi...........................................................8
1.1.1.2. Các cơng trình nghiên cứutrong nước.........................................................10
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát
triển hoạt động kinh doanhcủaHTX.........................................................................12


1.1.2.1. Các cơng trình nghiên cứunướcngồi.........................................................12
1.1.2.2. Các cơng trình nghiên cứutrong nước.........................................................17
1.2. Đánh giá kết quả các nghiên cứu trước và xác định khoảng trống nghiên
cứu.211.2.1. Đánh giá kết quả các nghiêncứutrước.................................................21
1.2.2. Xác định khoảng trốngnghiêncứu...................................................................22

TÓM TẮTCHƯƠNG1............................................................................................23
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
CỦA HỢP TÁC XÃ DỊCH VỤNÔNGNGHIỆP................................................................24
2.1. Tổng quan về hợp tác xã dịch vụnông nghiệp....................................................24
2.1.1. Khái niệm......................................................................................................24
2.1.1.1. Khái niệm Hợptácxã...................................................................................24
2.1.1.2. Khái niệm Hợp tác xãnôngnghiệp...............................................................24
2.1.1.3. Khái niệm Hợp tác xã dịch vụnôngnghiệp...................................................26
2.1.2. Sự khác nhau giữa mơ hình HTXDVNN kiểu cũ vàkiểumới.........................28
2.1.3. Vai trị của Hợp tác xã dịch vụnơngnghiệp....................................................29
2.1.4. Đặc điểmcủaHTXDVNN...............................................................................31
2.2. Cơ sở lý thuyết về phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTXDVNN.................32
2.2.1. Khái niệm“pháttriển”.....................................................................................32
2.2.2. Khái niệm phát triển hoạt độngkinhdoanh.....................................................32
2.2.3. Đo lường phát triển hoạt độngkinh doanh......................................................33
2.2.4. Tiêu chí đánh giá phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTXDVNN................37
2.3. Cơ sở thực tiễn về phát triển hoạt động kinh doanh của HTXDVNN trong và
ngoàinước................................................................................................................38
2.3.1. Phát triển hoạt động kinh doanh của HTXDVNN ở các nước trênthếgiới.....38
2.3.2. Phát triển hoạt động kinh doanh của HTXDVNN ởtrong nước......................40
2.3.2.1. Sự hình thành và phát triển hoạt động của hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp
ởViệt Nam qua cácthờikỳ.........................................................................................40
2.3.2.2. Phát triển hoạt động kinh doanh của HTXDVNNDương Liễu.....................42
2.4. Các lý thuyết liên quan đến pháttriểnHTXDVNN.............................................43


2.4.1. Lýthuyếtphâncônglaođộngxãhội(TheoryoftheSocialDivisionofLabor)...............43
2.4.2. Lý thuyết kinh tế về hợp tác xã nông nghiệp(The economic theory
ofagriculturalcooperatives).......................................................................................44
2.4.3. Lýthuyếttâncổđiểnvềhợptácxã(Theneoclassicaltheoryofcooperatives)..............44

2.4.4. Lý thuyết quan điểm dựa trên nguồn lực (Resource-basedviewtheory).........45
2.5. Cách tiếp cận và khungnghiêncứu.....................................................................46
2.5.1. Cách tiếp cậnnghiêncứu.................................................................................46
2.5.2. Khungnghiên cứu...........................................................................................46
2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTX..............48
2.7. Các giả thuyết và mơ hìnhnghiêncứu................................................................49
2.7.1. Các giả thuyếtnghiêncứu................................................................................50
2.7.1.1. Cam kết duy trì của thành viên HTX và sự phát triển hoạt động kinh
doanhcủaHTX..........................................................................................................50
2.7.1.2. Năng lực quản lý của lãnh đạo HTX và phát triển hoạt động kinh doanh
củaHTX...................................................................................................................51
2.7.1.3. KhảnăngtiếpcậntàichínhcủaHTXvàpháttriểnhoạtđộngkinhdoanhcủaHTX.......52
2.7.1.4. Chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và
pháttriển hoạt động kinh doanhcủaHTX..................................................................52
2.7.1.5. Quy mô HTX và phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTX..........................54
2.7.2. Mơ hình nghiên cứuđềxuất............................................................................55
TĨM TẮTCHƯƠNG 2............................................................................................55
CHƯƠNG 3. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU............56
3.1. Điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội của tỉnhPhú Yên.........................56
3.1.1. Điều kiệntự nhiên...........................................................................................56
3.1.1.1. Vị tríđịa lý...................................................................................................56
3.1.1.2. Thổnhưỡng..................................................................................................57
3.1.1.3. Khíhậu........................................................................................................57
3.1.1.4. Hệ thốngthủyvăn.........................................................................................57
3.1.1.5. Tài nguyênthiênnhiên..................................................................................58


3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của tỉnhPhúYên.....................................................59
3.1.2.1. Dânsố..........................................................................................................59
3.1.2.2. Cơ sởhạ tầng..............................................................................................60

3.1.2.3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế và vốnđầutư.....................................................62
3.2. Phương phápnghiêncứu....................................................................................63
3.2.1. Nghiên cứusơbộ.............................................................................................63
3.2.1.1. Nghiên cứuđịnhtính.....................................................................................63
3.2.1 2. Nghiên cứu sơ bộđịnhlượng........................................................................65
3.2.2. Nghiên cứuchínhthức.....................................................................................66
3.2.2.1. Mẫu nghiên cứu, đối tượng và phương pháp thu thậpdữliệu......................66
3.2.2.2. Phương pháp phân tíchdữliệu.....................................................................68
3.2.3. Quy trìnhnghiêncứu.......................................................................................69
3.2.4. Thiết kế bảngkhảosát.....................................................................................72
3.3. Điều tra sơ bộ đánh giáthangđo.........................................................................73
3.3.1. Mẫu điềutra....................................................................................................73
3.3.2. Kết quả nghiên cứusơbộ................................................................................73
3.3.2.1. Kết quả thống kêmôtả.................................................................................73
3.3.2.2. Kết quả sơ bộ độ tin cậythangđo.................................................................74
3.3.3. Bảng khảo sátchínhthức.................................................................................75
3.3.3.1. Sự cam kết duy trì của thành viênHTX.......................................................75
3.3.3.2. Năng lực quản lý của lãnhđạoHTX.............................................................76
3.3.3.3. Khả năng tiếp cận tài chínhcủaHTX...........................................................77
3.3.3.4. Chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ của chính quyềnđịaphương...........77
3.3.3.5. Quy mơcủaHTX..........................................................................................78
3.3.3.6. Phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTX...................................................78
TĨM TẮTCHƯƠNG3............................................................................................79
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀTHẢOLUẬN...................................80
4.1. Giới thiệu khái quát về HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhúYên..........................80
4.1.1. Các loại hình HTX đanghoạtđộng..................................................................80


4.1.2. Số lượng và cơ cấu tổ chứccủaHTXDVNN...................................................80
4.1.2.1. Số lượng HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhúYên............................................80

4.1.2.2. Cơ cấu tổ chức của HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhúYên...........................83
4.1.3. Cơ cấu dịch vụ của các HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhú Yên......................84
4.1.4. Sự phân bố theo địa bàn của các HTXDVNN tỉnhPhúYên............................85
4.2. Các yếu tố nguồn lực của HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhú Yên......................86
4.2.1. Tài sản và nguồn vốncủaHTXDNN...............................................................86
4.2.2. Cơ sở vật chấtcủaHTXDVNN.......................................................................89
4.2.3. Lực lượng lao động tạicácHTXDVNN..........................................................90
4.3. Hoạt động kinh doanh của HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhúYên.....................92
4.3.1. Ngành nghềhoạt động....................................................................................92
4.3.2. Yếu tố đầu vào củasảnxuất.............................................................................94
4.3.3. Yếu tố đầu ra củasảnxuất...............................................................................96
4.3.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của các HTXDVNN ở tỉnhPhú Yên...............98
4.3.4.1. Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh củacácHTXDVNN................98
4.3.4.2. Chi phí từ hoạt động sản xuất kinh doanh củacácHTXDVNN....................99
4.3.4.3. Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh củacácHTXDVNN..............100
4.3.5. TốcđộtăngtrưởngvềdoanhthuvàlợinhuậncủacácHTXDVNNtrênđịabàn tỉnhPhú
Yên 102
4.3.6. Hiệu quả xã hội của các HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhún....................103
4.3.6.1. Về phục vụcộngđồng.................................................................................103
4.3.6.2. Thực hiện dịch vụcơngích.........................................................................104
4.3.7. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn về hoạt động kinh doanh của
HTXDVNN tỉnhPhún.......................................................................................104
4.3.7.1. Thuậnlợi....................................................................................................104
4.3.7.2. Khókhăn....................................................................................................105
4.4. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển hoạt động kinh doanh của
HTXDVNN tỉnhPhúYên.......................................................................................105
4.4.1. Mô tả mẫukhảo sát.......................................................................................105


4.4.2. Phân tích hệ sốCronbach’s alpha..................................................................106

4.4.2.1. PhântíchCronbach’salphathangđocácnhântốảnhhưởngpháttriểnhoạtđộng kinh
doanhcủaHTX........................................................................................................106
4.4.2.2. Phân tích hệ số Cronbach’s alpha nhân tố phát triển hoạt động kinh
doanhcủaHTX........................................................................................................108
4.4.2.3. Kiểm định bằng nhân tốkhámphá..............................................................108
4.4.2.4. Mơ hình hiệu chỉnh sau khi phân tích nhân tốkhámphá............................111
4.4.2.5. Phân tích tương quan hồi qui tuyếntínhbội...............................................111
4.4.2.6. Tóm tắt kết quả kiểm định cácgiảthuyết....................................................115
4.5. Đánh giá chung về hoạt động kinh doanh của HTXDVNN trên địa bàntỉnh
PhúYên..................................................................................................................120
4.5.1. Những kết quả đạt được vànguyênnhân.......................................................120
4.5.1.1. Những kết quảđạtđược..............................................................................120
4.5.1.2. Nguyênnhân..............................................................................................121
4.5.2. Những hạn chế, yếu kém của các HTXDVNN vànguyên nhân....................122
4.5.2.1. Những hạn chế,yếukém.............................................................................122
4.5.2.2. Nguyênnhân..............................................................................................122
TÓM TẮTCHƯƠNG 4..........................................................................................123
CHƯƠNG 5. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
CỦA HTXDVNN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNHPHÚYÊN...................................................124
5.1. Định hướng, mục tiêu và bối cảnh phát triển hoạt động kinh doanh của hợp tác
xã dịch vụ nông nghiệp ở nước ta trong thờigiantới...............................................124
5.1.1. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTXDVNN......................124
5.1.2. Mục tiêu phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTXDVNN...........................125
5.1.3. Bối cảnh phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTXDVNN...........................125
5.2. Giải pháp phát triển hoạt động kinh doanh của HTXDVNN trên địa bàn tỉnh
PhúYên..................................................................................................................127
5.2.1. GiảiphápvềchínhsáchcủaNhànướcvàsựhỗtrợcủachínhquyềnđịaphương
......................................................................................................................................127

5.2.1.1. Chính sách củaNhànước...........................................................................127
5.2.1.2. Sự hỗ trợ của chính quyềnđịaphương.......................................................128
5.2.2 Giải pháp nâng cao nguồn lực của HTXDVNN trên địa bàn tỉnhPhúYên.....128
5.2.2.1. Nâng cao năng lực tiếp cậntàichính.........................................................128
5.2.2.2. Nâng cao chất lượng nguồnnhânlực.........................................................129
5.2.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của các HTXDVNN trênđịa
bàntỉnhPhúYên........................................................................................................132
5.2.3.1. Đa dạng hóa sản xuất kinh doanh củacácHTXDVNN...............................132
5.2.3.2. NângcaochấtlượngvàhiệuquảkinhdoanhdịchvụcủacácHTXDVNN..............133
TÓM TẮTCHƯƠNG 5..........................................................................................135
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀKIẾNNGHỊ................................................................136
1. Kếtluận..............................................................................................................136
2. Kiếnnghị............................................................................................................137
2.1. Đối với Chính phủ, các Bộ, ngànhliênquan.....................................................137
2.2. Đối với UBND tỉnh Phú Yên và các ban ngànhcủa tỉnh..................................137
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ CỦA
TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾNLUẬNÁN...............................................................139
DANH MỤC TÀI LIỆUTHAMKHẢO.................................................................140
I. TiếngViệt...........................................................................................................140
II. TiếngAnh..........................................................................................................143
PHỤLỤC.......................................................................................................................... 151
PHỤ LỤ 01: DANH SÁCH CÁC HỢP TÁC XÃ DỊCH VỤ NÔNG NGHIỆP TỈNH
PHÚYÊN.......................................................................................152
PHỤ LỤC 02 PHIẾU ĐIỀU TRA ĐỀ TÀITIẾNSĨ..............................................157
PHỤ LỤC 03. DANH SÁCH CÁC CHUYÊN GIA - NHÀ QUẢN LÝ THAM GIA
PHỎNG.........................................................................................162
PHỤ LỤC 04. MINH CHỨNG PHỎNG VẤN GIÁMĐỐCHTXDVNN..............163
PHỤ LỤC 05. NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH ĐỀ XUẤT CÁC NHÂN TỐ ẢNH
HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA

HỢP TÁC XÃ DỊCH VỤ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
PHÚYÊN.......................................................................................165
PHỤ LỤC 06. NỘI DUNG THỰC HIỆN PHỎNGVẤNKIP................................171
PHỤ LỤC 07. TIÊU CHÍ VÀ CÁCH CHẤM ĐIỂM ĐÁNH GIÁ HỢP TÁC XÃ
HOẠT ĐỘNG TRONG LĨNH VỰCNÔNGNGHIỆP....................172
PHỤ LỤC 08. TRỤ SỞ LÀM VIỆC VÀ MÁY MÓC THIẾTBỊCỦA..................174
PHỤ LỤC 09. TÀI SẢN CỦA HTXDVNNNĂM2020.........................................176
PHỤ LỤC 10. NỢPHẢITHU................................................................................177
PHỤ LỤC 11. THỰC HIỆN DỊCH VỤ CỦACÁCHTX.......................................182
PHỤ LỤC 12. HTX THỰC HIỆN CÁC DỊCH VỤ ỞNÔNGTHÔN.....................183
PHỤ LỤC 13. CÁC SỐ LIỆU THỨ CẤP THU THẬP VỀ HTX ỞPHÚYÊN......183
PHỤ LỤC 14. KẾT QUẢ THỐNG KÊ MÔ TẢ MẪU NGHIÊN CỨU CHÍNH
THỨC..............................................................................................187
PHỤ LỤC 15. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ĐỘ TIN CẬYTHANGĐO......................189
PHỤ LỤC 16. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHÁMPHÁEFA.................193
PHỤ LỤC 17. PHÂN TÍCHHỒIQUY...................................................................197
PHỤLỤC18.KIỂMĐỊNHNHÂNTỐĐƠNHarman(Harmansinglefactortest).......................199
PHỤ LỤC 19: KIỂM ĐỊNH PHƯƠNG SAI CỦA SAI SỐKHÔNG ĐỔI...............200


DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT

Nộidung

Trang

Bảng 1.1. Tổng hợp các tài liệu đượclượckhảo........................................................20
Bảng 2.1. Các nhóm và các chỉ tiêu đo lường thường đượcsửdụng.........................37

Bảng2.2.Bảngtổnghợpcácnhântốảnhhưởngđếnpháttriểnhoạtđộngkinhdoanh của
hợptácxã.................................................................................................48
Bảng 3.1. Phân phối mẫu quan sát theo nội dungnghiêncứu.....................................67
Bảng 3.2. Thống kê mô tả đối tượng trong khảo sátsơbộ.........................................73
Bảng 3.3. Kết quả Cronbach’s Alpha cácthang đo...................................................75
Bảng 3.4. Thang đo Sự cam kết duy trì của thànhviênHTX.....................................76
Bảng 3.5. Năng lực quản lý của của lãnhđạo HTX...................................................76
Bảng 3.6. Thang đo Khả năng tiếp cận tài chínhcủa HTX........................................77
Bảng 3.7. Thang đo Chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ của chính quyền địa
phương...................................................................................................77
Bảng 3.8. Thang đo Quy mơcủaHTX......................................................................78
Bảng 3.9. Thang đo Phát triển hoạt động kinh doanhcủaHTX.................................79
Bảng 4.1. Tình hình hoạt động của các HTX tỉnh Phú Yênnăm2020.......................80
Bảng 4.2. Số lượng HTXDVNN tại các địa phương trên địa bàn tỉnhPhúYên.........81
Bảng 4.3. Tỷ lệ HTXDVNN tại các địa phương trên địa bàn tỉnh PhúYên2020......86
Bảng 4.4. Tổng hợp danh sách các cơ quan, đơn vị và cá nhânnợHTX...................88
Bảng 4.5. Hoạt động dịch vụ đầu vào, đầu ra của HTXDVNN tỉnhPhúYên............97
Bảng 4.6. Doanh thu, chí phí và lợi nhuậncủaHTXDVNN......................................99
Bảng 4.7. Tốc độ tăng trưởng của các HTXDVNN giai đoạn 2014-2020.............102
Bảng 4.8: Mô tả mẫunghiêncứu.............................................................................106
Bảng 4.9: Hệ số Cronbach’s alpha nhân tố ảnh hưởng đến phát triển hoạt động kinh
doanhcủaHTX......................................................................................107


Bảng4.10:HệsốCronbach’salphanhântốpháttriểnhoạtđộngkinhdoanhcủaHTX
...............................................................................................................108
Bảng 4.11: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tốlần1..............................................109
Bảng 4.12: Ma trận xoay nhân tốlần2....................................................................110
Bảng 4.13: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tố phát triển hoạt động kinh doanh của
HTX.....................................................................................................111

Bảng 4.14: Kết quả phân tích hồiquibội.................................................................112
Bảng4.15: ANOVAb..............................................................................................115
Bảng 4.16: Kết quả cácgiảthuyết...........................................................................116


DANH MỤC HÌNH
STT

Nộidung

Trang

Hình 2.1. Mối quan hệ giữa hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp với thành viên và các tổ
chức kiểu cũ vàkiểumới..........................................................................29
Hình 2.2: Khung nghiên cứuđềxuất.........................................................................47
Hình 2.3. Mơ hình nghiên cứuđềxuất.......................................................................55
Hình 3.1. Bản đồ địa lý tự nhiên của tỉnhPhúYên....................................................56
Hình 3.2. Quy trình nghiên cứu củaluậnán...............................................................70
Hình 4.1. Biểu đồ tỷ lệ các dịch vụ HTX đãthựchiện...............................................82
Hình 4.2. Mơ hình bộ máy quản lýcủaHTXDVNN..................................................83
Hình 4.3. Ngành nghề hoạt động kinh doanhcủaHTXDVNN..................................92
Hình 4.4: Biểu đồ tầnsốHistogram.........................................................................113
Hình 4.5: Phân phối của phần dưquansát...............................................................114


PHẦN I. MỞ ĐẦU
Hợp tác xã nông nghiệp là một tổ chức kinh tế

1. Tính cấp thiết của đềtài
phổ

biến

ở

hầu

hết

các

nước

trênthếgiớitừcáchđâykhoảng200năm.Pháttriểnmơhìnhkinh
tếnàyđãtrởthành phong trào quốc tế sâu rộng trong Liên
minh hợp tác xã quốc tế. Olayide và Ogunfiditimi (1980)
[91] cho rằng hợp tác xã nông nghiệp như một phương tiện
để rút ngắn khoảng cách cũng như chuyển đổi nơng thơn
của

ngành

nơng

nghiệp

thành

mộttrậttựxãhộinăngđộng.Mơhìnhhợptácxãkhơngchỉcóýn
ghĩaquantrọngvề kinh tế mà cịn có ý nghĩa chính trị xã

hội to lớn đối với sự phát triển của mỗi quốc gia
(Suwanna, 2011) [108]. “Hợp tác xã nông nghiệp là một
cách làm cho nhà nơng đồn kết, làm cho nhà nơng thịnh
vượng. Hợp tác xã nơng nghiệp giúp cho nhànơngđạtđếnmục
đích,đãíchquốclạilợidân…”(HồChíMinh,1945)[14].Nhậnđịnhnàycàngđược
khẳngđịnhvớiđiềukiệncủanướctahiệnnay.ViệtNamđãvàđangtrênđàhộinhậpvới
nềnkinhtếthếgiới,nơngdânnướctaphảiđốiđầucạnhtranhvớiđốithủsảnxuấtkinh
doanhmạnh,nơngsảntrongnướccạnhtranhvớihànghóanơngsảnnhậpkhẩuvàđối
mặtvớisựcạnhtranhthịtrườngxuấtkhẩudocácnướcpháttriểnhơncótổchứcquymơ
vàtrìnhđộcanhtáccaohơn.Dovậy,việchợptác, tham gia và mở rộng phát triển
hợp tác xã nông nghiệp là cần thiết và tất yếu đốivới
nơnghộdosự“tốiưuhóa”cáckhoảnthunhậpcủaHTXmanglạic
hocácthànhviên tham gia HTX (Durkheim, 1983;
Helmberger và Hoos, 1962) [51; 66], vì đó là tổ chức được
thành lập và hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản
lý và tự chịu trách nhiệm; có sự hợp tác về vốn, tiêu thụ
sản phẩm và trao đổi kỹ thuật sảnxuất.
Trải qua quá trình phát triển lâu dài với nhiều
bước thăng trầm, hợp tác xã nông nghiệp đã chứng tỏ
vai trị hết sức quan trọng trong kinh tế nơng thơn như
1


cải thiện mức sống của
nông dân và phát triển
sản xuất nông nghiệp
(Phạm Trần Hồng Hà,
2016; Suwanna, 2011)
[8;108]. Ở Trung Quốc,
cũng như ở các nước

đang

phát

triểnkhác,hợptácxãnơng
nghiệpđóngmộtvaitrịqua
ntrọngtrongsảnxuấtvàtiếp
thị cây trồng ở vùng
nơng thơn (Ma và cộng
sự, 2018) [77]. Ngày
càng có nhiềuhợptácxãnơng
nghiệp hoạt động hiệu quả, sản xuất
kinh doanh đa ngành nghề, áp dụng
khoahọckỷthuậtvàosảnxu
ất,khơngchỉgópphầnvàos
ựpháttriểnkinhtế,màcịn

2


mang ý nghĩa chính trị - xã hội, góp phần xóa đói, giảm nghèo, ổn định an ninh [5].
Sự ra đời Luật Hợp tác xã, cùng với Nghị quyết của Đảng và chính sách của
Nhà nước đã giúp Hợp tác xã nơng nghiệp có sự chuyển đổi tích cực, thực sự là chỗ
dựachokinhtếhộthànhviên,giúpnơngdânkhắcphụckhókhăn,pháttriểnsảnxuất, giải quyết việc làm, xây
dựng nơng thơn mới (Nguyễn Văn Biên và Nguyễn Đắc Thắng, 2004) [4]. Hoạt động của Hợp tác
xã nông nghiệp ở giai đoạn này với chức năng chủ yếu là làm dịch vụ cho kinh tế hộ (gọi là Hợp tác
xã dịch vụ nơng nghiệp). Tuy nhiên, so với mục tiêu và địi hỏi thực tế, nhìn chung Hợp tác xã dịch
vụ nơng nghiệp hoạt động kém hiệu quả, một số HTX sản xuất kinh doanh thua lỗ, chưa đáp ứng
nhu cầu phát triển nông nghiệp trong nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế [5]. Trong đó, hạn
chế lớn nhất là các Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp tại Việt Nam sau khi chuyển đổi sang kinh tế thị

trường, khơng cịn bao cấp của nhà nước là sức cạnh tranh thấp, hiệu quả chưa cao (Hoàng Vũ
Quang, 2016)[19].
Rõ ràng, sự phát triển là tiền đề cho sự tồn tại của bất cứ một đơn vị nào. Do đó,
việc tìm hiểu để thúc đẩy hợp tác xã ngày càng duy trì và phát triển là bài tốn của ban
quản trị, ban giám đốc các hợp tác xã. Tuy nhiên, sự phát triển hoạt động
kinhdoanhcủahợptácxãdịchvụnơngnghiệpphụthuộcvàonhiềuyếutốkhácnhau, trong đó có yếu tố có thể
kiểm

sốt

được

và

những

yếu

tố

khác

vượt

ra

ngồi

tầm

kiểmsốtcủahợptácxã.Vìthế,việcxácđịnhvàpháthuyảnhhưởngcủanhữngyếu
tốcólợicũngnhưhạnchếsựảnhhưởngcủanhữngyếutốbấtlợinhằmkhuyếnkhích,
tạođiềukiệnchohợptácxãpháttriểnnhanh,bềnvữngvàtăngcườngsứccạnhtranh trên thị trường, tạo
thêm nhiều việc làm, góp phần nâng cao thu nhập cho các thành viên. (Chukwukere và
Baharuddin, 2012; Kumar và Gena, 2015) [43;74].
Thúc đẩy sự phát triển hoạt động kinh doanh của các Hợp tác xã dịch vụnơng nghiệp là
một vấn đề phức tạp, nhưng có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế Hợp tác xã trong bối cảnh hiện nay. Để
hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX đạt hiệu quả, đòi hỏi các HTX cần chủ động xây dựng chiến lược kinh
doanh phù hợp, (Jeffrey S. Royer, 2014) [61] và tập trung cải thiện nguồn lực bên trong HTX như: vật chất, con
người, nguồn vốn (Barney,1991) [37]. Từ đó giúp thu nhập hợp tác xã tăng lên đồng thời nâng cao mức sống và cải
thiện chất lượng cuộc sống cho cáchộ