NGHIÊN CỨU, XÂY DỰNG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG CÁC CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TẠI BẢO TÀNG LỊCH SỬ QUỐC GIA - Full 10 điểm

NGHIÊN CỨU, XÂY DỰNG
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

trong các chương trình giáo dục tại
Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
LÊ THỊ LIÊN

(Bảo tàng Lịch sử Quốc gia)

Mở đầu
Những năm gần đây, sự phát triển của hệ thống
bảo tàng trên thế giới đã ngày càng góp phần
khẳng định bảo tàng là thiết chế văn hóa quan
trọng trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn
hóa của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Bởi “Bảo tàng
là một thiết chế phi lợi nhuận, hoạt động thường
xun, mở cửa đón cơng chúng đến xem, phục
vụ cho xã hội và sự phát triển của xã hội. Bảo
tàng sưu tầm, bảo quản, nghiên cứu, thông tin
và trưng bày các bằng chứng vật thể và phi vật
thể về con người và môi trường của con người
với mục đích nghiên cứu, giáo dục và thưởng
thức” (Edson G., Dean D. 2001: 35). Với mục
đích đáp ứng tốt nhất nhu cầu thưởng thức của
công chúng, các bảo tàng cần đổi mới trên mọi
lĩnh vực từ nghiên cứu, sưu tầm đến trưng bày,
bảo quản, truyền thông... đặc biệt là đổi mới các
chương trình giáo dục và hoạt động tương tác,

90
Thơng báo khoa hoc

Hình 1. Đơng đảo học sinh tham gia trải nghiệm
tại Phòng Khám phá, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
(Ảnh: Lê Thị Liên)

trải nghiệm phục vụ khách tham quan.
Hiện nay, khái niệm hoạt động tương tác, trải
nghiệm đang ngày càng trở thành “key word”
quan trọng trong chương trình giáo dục ở các
bảo tàng trong nước và trên thế giới. Vậy hoạt
động trải nghiệm là gì? Trải nghiệm tại nhà
trường và tại bảo tàng khác nhau như thế nào là
vấn đề được nhiều học giả trong nước và quốc


tế quan tâm, nghiên cứu. Dưới góc độ Giáo dục
học “Hoạt động trải nghiệm, sáng tạo là hoạt
động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn và
tổ chức của các nhà giáo dục, học sinh được trực
tiếp thực hiện các tương tác, trải nghiệm dưới
nhiều hình thức khác nhau (tùy thuộc vào nội
dung/chủ đề, cơ sở vật chất và phương pháp thể
hiện) của cơ sở giáo dục. Qua đó, các em học
sinh được nâng cao năng lực, phẩm chất đạo đức,
kỹ năng và các tri thức lịch sử, văn hóa, xã hội...;
tích lũy thêm kinh nghiệm, tri thức và phát huy
tiềm năng sáng tạo riêng của mỗi cá nhân” (Bộ
Giáo dục và Đào tạo 2016: 24).
Dưới góc độ Bảo tàng học hiện đại, hoạt động
trải nghiệm trong các chương trình giáo dục

không chỉ trở thành một xu thế được nhiều bảo
tàng hướng tới mà còn là “sự tham gia chủ động,
tích cực, sáng tạo của cơng chúng vào các hoạt
động, trò chơi mà bảo tàng tổ chức” (Ambrose
T., Paine C. 2000: 88). Trong đó, chú trọng đến
mục tiêu khuyến khích, hướng dẫn cách học, cách
tự học và hỗ trợ công chúng trực tiếp tham gia
hoạt động trải nghiệm. Qua đó, “bản thân mỗi
người (hoặc nhóm người) tham gia trải nghiệm
có cơ hội làm phong phú, đa dạng hơn đời sống
tinh thần của họ và có điều kiện để kết nối, hợp
tác với những cá nhân (nhóm người) khác cùng
giải quyết các vấn đề xuất phát từ nhu cầu của
họ” (Ambrose T., Paine C. 2000: 90).
Cùng với trưng bày, giáo dục vừa là chức
năng chính, vừa là kênh kết nối hiệu quả nhất
đưa nội dung trưng bày bảo tàng tới đông đảo
các đối tượng công chúng khác nhau và phát
huy giá trị của trưng bày bảo tàng và các khâu
công tác nghiệp vụ khác. Nhận thức được vai trò
quan trọng của hoạt động giáo dục, trong những
năm qua, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (BTLSQG)
thường xuyên đa dạng hóa các chương trình giáo
dục (các chương trình Câu lạc bộ “Em yêu lịch
sử” “Giờ học lịch sử” dành cho học sinh các nhóm
gia đình và nhà trường...) (Nguyễn Thị Thu Hoan
2016: 132 - 133). Trong đó, chú trọng đổi mới
nội dung, hình thức các hoạt động trải nghiệm
trong chương trình Câu lạc bộ “Em yêu lịch sử” và

“Giờ học lịch sử” và đạt được những kết quả đáng
khích lệ. BTLSQG trở thành một trong những địa
chỉ tin cậy, thân thuộc, gắn bó với những người
yêu lịch sử, trong đó, đối tượng tham gia chiếm
số lượng đông đảo nhất phải kể tới là thế hệ trẻ
học đường như: học sinh Tiểu học, Trung học cơ
sở, Trung học phổ thơng, sinh viên, học viên...

a

b

c
Hình 2 (a, b, c). Bảo tàng Lịch sử Quốc gia - Địa chỉ
quen thuộc của thế hệ trẻ (Ảnh: Lê Thị Liên)

91
Museum Bulletin


1. Một số yếu tố quan trọng khi
tiến hành xây dựng hoạt động
trải nghiệm
Câu lạc bộ “Em yêu Lịch sử” là một hình thức
sinh hoạt câu lạc bộ thu hút thế hệ trẻ đến với
BTLSQG tham gia các hoạt động “vừa học vừa
chơi” để chuyển tải những tri thức và cảm xúc lịch
sử một cách sinh động, hấp dẫn, góp phần giáo dục
truyền thống yêu nước, bổ sung kiến thức lịch sử
cho các em học sinh. Ngoài phần tham quan trưng

bày theo chủ đề, trao đổi, thảo luận, tương tác
trực tiếp với học sinh theo hình thức hỏi - đáp; làm
phiếu thu hoạch... thì một phần khơng thể thiếu
trong các chương trình giáo dục này là các hoạt
động giáo dục trải nghiệm. Đây cũng là hoạt động
để lại ấn tượng sâu sắc nhất và thu hút nhất đối với
các em học sinh. Từ thực tiễn hoạt động giáo dục
tại BTLSQG, việc xây dựng hoạt động trải nghiệm
được dựa trên một số yếu tố:
- Hoạt động trải nghiệm cần được diễn ra có
chủ đích, có kế hoạch, có hệ thống, mang tính
giáo dục cao và là yếu tố khơng thể thiếu trong
chương trình giáo dục.
- Học sinh sẽ đóng vai trị là chủ thể, là người
trực tiếp tham gia trải nghiệm dưới nhiều hình
thức khác nhau; cán bộ giáo dục là người định
hướng, tổ chức và hướng dẫn thực hiện.
- Hoạt động trải nghiệm bám sát nội dung/
chủ đề chương trình giáo dục và nội dung trưng
bày bảo tàng; chứa đựng nội dung, ý nghĩa lịch sử
sâu sắc, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với khả
năng trải nghiệm của từng đối tượng cơng chúng.
Như vậy có thể thấy, hoạt động trải nghiệm
là yếu tố quan trọng tạo nên hiệu quả và sức hấp
dẫn của các chương trình giáo dục bảo tàng.
Một bảo tàng muốn thu hút cơng chúng thì cần
thường xuyên đổi mới và đa dạng hoạt động giáo
dục, trải nghiệm.

2. Các bước nghiên cứu, xây dựng

hoạt động trải nghiệm
Trên cơ sở thực tiễn thường xuyên tổ chức
các chương trình giáo dục cho học sinh phổ

92
Thơng báo khoa hoc

thơng kết hợp kết quả điều tra, khảo sát, đánh
giá công chúng hàng năm, BTLSQG đã xây dựng
được quy trình cơ bản để tiến hành nghiên cứu,
xây dựng hoạt động trải nghiệm, sau đó áp dụng
quy trình này vào các chương trình giáo dục tại
Bảo tàng và đạt được những kết quả nhất định,
ngày càng đưa BTLSQG đến gần hơn với thế hệ
trẻ học đường.

2.1. Thiết kế chủ đề và nghiên cứu xây
dựng hoạt động trải nghiệm
Chủ đề chương trình là yếu tố quan trọng
nhất để nghiên cứu xây dựng hoạt động trải
nghiệm, theo đó, chủ đề nào sẽ quy định hoạt
động trải nghiệm đó (Nguyễn Quốc Vương, Lê
Xuân Quang 2017: 16). Nghiên cứu, thiết kế, xây
dựng chủ đề, hoạt động trải nghiệm đòi hỏi cán
bộ giáo dục phải đầu tư nhiều thời gian, cơng sức
và trí tuệ. Đặc biệt là cần có sự am hiểu tâm sinh
lý, lứa tuổi và kết hợp hài hòa giữa tri thức và kỹ
năng, tạo nên những hoạt động trải nghiệm có ý
nghĩa và hấp dẫn công chúng. Để lựa chọn được
chủ đề, hoạt động phù hợp cần:

- Xác định chủ đề chương trình giáo dục, trải
nghiệm không chỉ phù hợp nội dung trưng bày,
chức năng, nhiệm vụ của Bảo tàng, phù hợp trình
độ nhận thức, tâm lí lứa tuổi, chứa đựng ý nghĩa
lịch sử, xã hội sâu sắc, mà cịn đảm bảo tính chủ
động, sáng tạo của chủ thể tham gia trải nghiệm
và tính an tồn trong q trình triển khai, thực
hiện và tạo mối quan hệ gắn kết hiệu quả giữa
học sinh, giáo viên và cán bộ giáo dục bảo tàng.
- Nghiên cứu, xây dựng hoạt động trải nghiệm
từ lí thuyết đến thực tiễn:
+ Tìm hiểu, thu thập thơng tin liên quan đến
nội dung lịch sử, sự kiện, nhân vật chủ đề chương
trình, lên ý tưởng hoạt động trải nghiệm.
+ Lập danh mục các hoạt động trải nghiệm;
phân tích, lựa chọn phương án trải nghiệm phù
hợp.
+ Đặt tên hoạt động trải nghiệm và xây dựng
kịch bản: dẫn dắt ý nghĩa hoạt động chơi, nội quy,
cách chơi, luật chơi thật rõ ràng, chi tiết, cụ thể.
+ Xin ý kiến tư vấn của các chuyên gia, đồng


nghiệp để điều chỉnh nội dung, kịch bản, tên gọi
hoạt động sao cho phù hợp, ngắn gọn, súc tích
và hấp dẫn nhất.
+ Thiết kế kỹ thuật chuẩn bị cơ sở vật chất,
đạo cụ cho hoạt động trải nghiệm: đây là khâu
quan trọng để chuyển từ ý tưởng thành hoạt
động thực tiễn.

+ Thử nghiệm hoạt động để điều chỉnh, đảm
bảo sự phù hợp, hiệu quả, khả thi.
+ Đặc biệt, cần chú trọng xây dựng nội dung,
phương pháp, hình thức trải nghiệm cho phù hợp
với thể chất, tâm lí của học sinh và cơ sở vật chất,
không gian tổ chức tại bảo tàng.

2.2. Tổ chức thực hiện hoạt động trải
nghiệm
Trong các bước thực hiện chương trình giáo
dục tại BTLSQG thường gồm 2 phần chính:
1. Tham quan bảo tàng, tập trung vào nội
dung chủ đề của buổi học.
2. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm trí tuệ
và thể chất: Các hoạt động trải nghiệm này được
gắn với từng nội dung chủ đề (theo phương pháp
học mà chơi, chơi mà học - learning by playing)
và có thể thay đổi cho phù hợp với từng nội dung
chương trình, từng lứa tuổi học sinh sau khi thống
nhất chương trình giữa bảo tàng với nhà trường;
bảo tàng với nhóm gia đình, phụ huynh (Nguyễn
Thị Kim Thành 2014: 135 - 136). Trong khoảng
120 - 150 phút thời lượng một chương trình giáo
dục, hoạt động trải nghiệm sẽ chiếm khoảng 45 60 phút (30 - 40% thời lượng chương trình) và là
hoạt động được các em học sinh thích thú và hào
hứng nhất. Việc phân bổ thời gian của các hoạt
động được dựa trên tâm lí, lứa tuổi và sở thích
của học sinh. Với đối tượng học sinh khối Tiểu
học và Trung học cơ sở, các em thích các hoạt
động trải nghiệm, khám phá, sáng tạo, chính vì

vậy cán bộ giáo dục cần tổ chức các hoạt động,
trò chơi linh hoạt, để các em được vận động, giao
lưu, tương tác giữa các đội nhóm, qua đó thể hiện
sự hiểu biết, tri thức và các kỹ năng cần thiết của
mình trong quá trình trải nghiệm.

Hình 3. Cán bộ Bảo tàng Lịch sử quốc gia xin ý kiến tư vấn
chuyên môn của PGS.TS. Nguyễn Khắc Sử về các hoạt động
trải nghiệm thời kỳ Tiền sử, ngày 3/3/2021
(Ảnh: Lê Thị Liên)

Kể từ khi thành lập (năm 2007) đến nay,
chương trình Câu lạc bộ “Em yêu lịch sử” và “Giờ
học lịch sử” tại BTLSQG đã ngày càng đáp ứng
tốt những nhu cầu từ phía học sinh, giáo viên và
nhà trường, góp phần bổ trợ kiến thức lịch sử và
tạo sân chơi trải nghiệm lịch sử bổ ích, lí thú cho
các em học sinh. Nội dung, chủ đề các buổi sinh
hoạt Câu lạc bộ “Em yêu Lịch sử” thường gắn với
các sự kiện lịch sử, các nhân vật lịch sử, lịch sử
địa phương, tìm hiểu giá trị của các di tích lịch
sử, văn hóa. Đến với Câu lạc bộ “Em yêu Lịch sử”
các em được tham quan hệ thống trưng bày của
Bảo tàng, tham gia nhiều hoạt động trải nghiệm
phong phú, đa dạng như: “Lật mảnh ghép, tìm di
sản”, “Dấu chân Cách mạng”, “Hóa thân thành
người tiền sử”, “Vận chuyển lương thực vào trận
địa”… Ngồi ra các em cịn được giao lưu với các
nhân chứng lịch sử, được trải nghiệm làm MC,
thuyết trình, hùng biện về nhân vật lịch sử, sự

kiện lịch sử…
Trên cơ sở nghiên cứu nội dung sách giáo

93
Museum Bulletin


Hình 4. Học sinh trường THCS Hồn Kiếm với hoạt động

trải nghiệm “Dấu chân Cách Mạng” (Ảnh: Lê Thị Liên)

khoa lịch sử các khối lớp và nội dung trưng bày
của bảo tàng, đặc biệt là các sưu tập hiện vật gốc,
BTLSQG đã xây dựng được một hệ thống ngân
hàng dữ liệu các chủ đề chương trình giáo dục
và các hoạt động trải nghiệm theo tiến trình lịch
sử và chuyên đề chuyên sâu. Các nội dung, hoạt
động trải nghiệm này đã được ứng dụng vào thực
tiễn hoạt động giáo dục tại BTLSQG trong nhiều
năm qua và nhận được những hiệu ứng tích cực
từ phía học sinh, giáo viên và nhà trường. Tiêu
biểu như:
- Chủ đề “Việt Nam thời kỳ tiền sử” với trải
nghiệm “Hóa thân thành người tiền sử”.
- Chủ đề “Về miền Hồng Bàng” với trải
nghiệm “Xây thành Cổ Loa”.
- Chủ đề “Hào khí Đơng A - Tinh thần dân
tộc” với trải nghiệm “Hố bẫy ngựa”.
- Chủ đề “Âm vang Điện Biên” với trải nghiệm
“Vận chuyển lương thực vào trận địa”...

Để đáp ứng nhu cầu, thị hiếu và sự trở lại nhiều
lần, nhiều năm của các em học sinh, BTLSQG ln
chủ động đổi mới, sáng tạo, đa dạng hóa chủ đề
chương trình giáo dục và hoạt động trải nghiệm.
Bởi trên thực tế, có những trường học đã gắn bó
thường niên với chương trình giáo dục BTLSQG

94
Thơng báo khoa hoc

như: trường THCS Thanh Quan, THCS Lê Ngọc
Hân, THCS Hoàn Kiếm (9 - 10 năm); Tiểu học
Vinschool (5 - 6 năm)... thì yêu cầu về “tính mới”
của các chủ đề và hoạt động trải nghiệm lại càng
được chú trọng hơn.
Năm 2020 - 2021, dưới sự tác động, ảnh
hưởng của đại dịch Covid-19, nhiều bảo tàng di
tích trong nước và thế giới gặp khơng ít khó khăn,
nhưng sau khi đợt dịch Covid-19 tạm thời được
kiểm sốt, BTLSQG lại liên tiếp đón tiếp, tổ chức
các chương trình giáo dục phục vụ các em học
sinh. Theo thống kê, từ tháng 1/2020 đến tháng
4/2021, BTLSQG đã tổ chức được 249 chương
trình giáo dục, trong đó có 105 chương trình Câu
lạc bộ “Em u lịch sử” (nhóm nhà trường) và 144
chương trình “Giờ học lịch sử” (nhóm gia đình).
Trong đó, một số hoạt động trải nghiệm được tổ
chức thực hiện nhiều lần, với nhiều đối tượng khác

Hình 5. Bảng danh mục một số chủ đề, hoạt động trải

nghiệm tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
(Ảnh: Lê Thị Liên)

Hình 6. Trải nghiệm Xây thành Cổ Loa và hoạt động “Hùng

biện lịch sử” (Ảnh: Lê Thị Liên)


nhau (học sinh tiểu học, trung học cơ sở, khách
du lịch) và nhận được những hiệu ứng tích cực cả
về tính hấp dẫn và hiệu quả của trải nghiệm như:
hoạt động “Hóa thân thành người tiền sử”; “Chiến
thuật hố bẫy ngựa” và “Vận chuyển lương thực
vào trận địa”.

3. Nghiên cứu, xây dựng một số
hoạt động trải nghiệm tại Bảo
tàng Lịch sử Quốc gia
3.1. Nghiên cứu, xây dựng hoạt động
“Hóa thân thành người tiền sử”
Thời kỳ tiền sử là thời kỳ hình thành và phát
triển của các cư dân tiền sử giai đoạn đồ Đá cũ
và đồ Đá mới. Nhằm giúp các em học sinh hiểu
rõ hơn, cảm nhận chân thực hơn về đời sống vật
chất và tinh thần của cư dân nguyên thủy thời kỳ
tiền sử, BTLSQG nghiên cứu, xây dựng và tổ chức
hoạt động trải nghiệm “Hóa thân thành người
tiền sử̉”. Tham gia hoạt động này, học sinh được
tự chuẩn bị nguyên liệu thân thiện với môi trường

(lá cây, dây lạt, mặt nạ…) và trình diễn thời trang
thời tiền sử. Trong phần tham quan trưng bày,
các em đã được cung cấp, giới thiệu những nội
dung về đời sống vật chất, tinh thần của cư dân
tiền sử qua các hiện vật bảo tàng. Với sự sáng
tạo và hiểu biết của mình, các em cùng nhau tạo
ra những bộ trang phục thời tiền sử độc đáo, ấn
tượng bám sát chủ đề “Việt Nam thời kỳ tiền sử”.
Hoạt động này không chỉ giúp hiểu các em hiểu
rõ hơn, cảm nhận chân thực hơn về đời sống vật
chất và tinh thần của cư dân nguyên thủy cách
ngày nay hàng trăm ngàn năm mà còn tạo cơ
hội cho các em được tự do trải nghiệm, sáng tạo
theo cách riêng của mình.

3.2. Nghiên cứu, xây dựng hoạt động
trải nghiệm “Chiến thuật hố bẫy ngựa”
Trên cơ sở nghiên cứu nội dung lịch sử và
vai trò của việc sử dụng các chiến thuật, chiến
lược của ông cha ta trong kháng chiến chống
quân Mông - Nguyên thế kỷ 13, BTLSQG đã xây

Hình 7. Các em học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm
“Hóa thân thành người tiền sử”
(Ảnh: Lê Thị Liên)

dựng và tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm
“Chiến thuật hố bẫy ngựa”. Tham gia hoạt động
trải nghiệm, học sinh được hóa thân thành quân
dân Đại Việt thời Trần để tạo dựng các “hố bẫy

ngựa” sao cho đội bạn sa vào hố của mình nhiều
nhất và khơng thể tiến quân vào thành Thăng
Long. Ngược lại, các em cũng được hóa thân
thành binh lính Mơng Cổ để làm sao vượt qua các
hố bẫy ngựa mà đội bạn đã chuẩn bị. Được tự mình
đóng vai là những nhân vật lịch sử (cả phía ta và
qn Mơng Cổ) khơng chỉ giúp các em có cái nhìn
đa chiều về bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến,
hiểu sâu sắc hơn về nội dung, giá trị lịch sử và ý
nghĩa của sự kiện mà cịn phát huy được tính chủ
động, sáng tạo, khám phá năng lực và sở thích của
bản thân các em khi tham gia trải nghiệm.

3.3. Nghiên cứu, xây dựng hoạt động
trải nghiệm “Vận chuyển lương thực vào
trận địa”
Nhằm giúp các em học sinh có thể hình dung
và hiểu hơn khó khăn, gian khổ của những người

95
Museum Bulletin


dân cơng trong q trình vận chuyển lương thực
phục vụ cho chiến dịch Điện Biên Phủ cách đây
gần 70 năm, BTLSQG nghiên cứu, xây dựng hoạt
động trải nghiệm “Vận chuyển lương thực vào
trận địa”. Tham gia hoạt động này, các em học
sinh được hóa thân thành các cơ, chú dân công,
sử dụng xe đạp thồ - một phương tiện vận chuyển

hiệu quả nhất trong chiến dịch Điện Biên Phủ
để vận chuyển những bao lương thực, vượt qua
chướng ngại vật mang vào trận địa để phục vụ
chiến dịch. Đội nào vận chuyển được nhiều lương
thực nhất, trong thời gian nhanh nhất sẽ là đội
chiến thắng. Hoạt động này đã giúp các em hiểu
sâu sắc hơn về tinh thần yêu nước, sự dũng cảm,
tinh thần vượt khó khăn, gian khổ và sự linh hoạt,
sáng tạo, trí tuệ của nhân dân ta trong hành trình
vận chuyển lương thực vào trận địa.

4. Một số vấn đề đặt ra
Ngay từ khi ra đời (năm 2007), các chương
trình giáo dục di sản tại BTLSQG ln được
nhiều giáo viên, học sinh và phụ huynh hưởng
ứng, đánh giá cao. Điều này được thể hiện cụ thể

Hình 8. Các em học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm

“Vận chuyển lương thực vào trận địa”
(Ảnh: Lê Thị Liên)

96
Thông báo khoa hoc

qua số liệu thống kê chi tiết từ năm 2012 đến nay
với tổng sổ là 1.811 chương trình và 88.202 lượt
học sinh tham gia (Phịng Giáo dục cơng chúng
2021). Đây thực sự là con số đáng ghi nhận trong
hoạt động giáo dục của BTLSQG so với các bảo

tàng, di tích khác trên phạm vi cả nước. Đặc biệt,
trên cơ sở kết quả, hiệu ứng đó, BTLSQG đã thử
nghiệm, phối hợp và tổ chức chương trình Câu
lạc bộ “Em yêu lịch sử” tại hơn 20 bảo tàng, di
tích trên cả nước và được các bảo tàng, di tích,
các giáo viên, học sinh ở địa phương đánh giá rất
cao. Các chương trình giáo dục tại BTLSQG luôn
được chuẩn bị công phu, bài bản, lấy hiện vật làm
chủ thể, đảm bảo yếu tố giáo dục tinh thần và
thể chất, kết hợp với hoạt động trải nghiệm (mơ
phỏng, hiện thực hóa, sân khấu hóa sự kiện, nội
dung lịch sử). Sự kết hợp này đã đem lại những
bài học bổ ích, những trải nghiệm thú vị thực sự
hấp dẫn, thu hút các học sinh khi đến Bảo tàng và
thể hiện rõ nhất hiệu quả của phương pháp giáo
dục “học mà chơi - chơi mà học” mà BTLSQG đã
và đang thực hiện. Cùng với các trải nghiệm hấp
dẫn cịn có sự đam mê tâm huyết của các cán bộ
giáo dục đã thực sự tạo “sức hút” và “điểm nhấn”
cho các chương trình giáo dục tại BTLSQG.
Trong thực tiễn tổ chức các chương trình giáo
dục, BTLSQG đã tổ chức các chương trình giáo
dục, trải nghiệm với hai phương thức cơ bản là:
- Một chương trình tổ chức cho nhiều đối
tượng (dành cho đối tượng đến tham gia chương
trình 1 lần)
- Một đối tượng học tập nhiều buổi nhiều
chương trình (dành cho đối tượng tham gia
chương trình nhiều lần).
Mỗi phương thức đều có những khó khăn và

hạn chế nhất định. Tuy nhiên, khó khăn hơn là
đối với việc xây dựng chương trình theo phương
thức 2, đó là cùng một đối tượng học sinh nhưng
các em sẽ đến bảo tàng nhiều buổi (thực tế có
nhóm các em đã đến bảo tàng liên tiếp từ 10 đến
16 buổi và sẽ cịn quay trở lại vào năm sau); có
những em đến nhiều năm liên tiếp (lớp 4, 5, lớp
6,7,8...). Vì vậy, để duy trì được sự thích thú, gây
nguồn cảm hứng sáng tạo cho học sinh, tránh


sự nhàm chán, trùng lặp trong các chương trình
giáo dục, địi hỏi BTLSQG phải thường xun
thay đổi nội dung, hình thức hoạt động tương tác
trong mỗi chương trình.
Hiện nay, với sự phát triển nhanh chóng của
các thiết bị điện tử và việc ứng dụng công nghệ
số trong các hoạt động giáo dục ở nhà trường và
một số bảo tàng cũng đã đặt ra khơng ít những
thách thức cho hoạt động giáo dục tại BTLSQG.
Cùng với đó là những khó khăn về trình độ ngoại
ngữ, trình độ kỹ thuật/ứng dụng cơng nghệ (tiếp
cận với các phương pháp giáo dục hiện đại) và cơ
sở vật chất, không gian tổ chức các hoạt động
giáo dục trải nghiệm cũng đặt ra nhiều thách
thức cho hoạt động giáo dục tại BTLSQG nói
riêng và các bảo tàng, di tích nói chung.

Kết luận
Như vậy, hoạt động trải nghiệm khơng chỉ là

“thước đo” chất lượng chương trình mà nó cịn
có ý nghĩa vơ cùng quan trọng, quyết định đến
sự thành cơng của mỗi bảo tàng trong hành trình
“đến gần” với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Bởi, học tập, trải nghiệm là một quá trình mà

“nghe thì biết, nhìn thì nhớ, trải nghiệm thì thấu
hiểu” (Nguyễn Thị Thu 2014: 25) và học tập ở
bảo tàng không chỉ để biết, để đạt kết quả học
tập tốt mà thông qua trải nghiệm hấp dẫn còn
giúp cho các em thấu hiểu sâu sắc, tạo cảm xúc
lịch sử (lòng ngưỡng mộ, sự tự hào, tự rút ra bài
học, kinh nghiệm vận dụng vào cuộc sống, nâng
cao ý thức giúp cho cuộc sống của bản thân mỗi
cá nhân trở nên có ý nghĩa, giá trị hơn), từ đó góp
phần xây dựng, bảo vệ tổ quốc...
Như phần đầu bài viết đã đề cập, việc thu
hút được nhiều công chúng đến với bảo tàng để
tham quan, tìm hiểu, khám phá về nội dung trưng
bày và tham gia các hoạt động tương tác, trải
nghiệm là mục tiêu của mọi bảo tàng. Làm thế
nào để nghiên cứu, xây dựng, tổ chức các hoạt
động trải nghiệm mới lạ, hấp dẫn để cơng chúng
có những trải nghiệm thú vị, đáng nhớ, không chỉ
đưa bảo tàng đến gần hơn với cơng chúng mà
cịn là cách thức hữu hiệu để bảo tàng làm tốt
chức năng giáo dục, truyền thụ tri thức, từ đó
góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị và tinh
hoa văn hóa của mỗi quốc gia, dân tộc tới mọi đối
tượng công chúng.

Tài liệu tham khảo
Ambrose T., Paine C. 2000. Cơ sở Bảo tàng học (bản dịch của Lê Thị Thúy Hoàn), Bảo tàng Cách mạng Việt Nam xuất bản.
Bộ Giáo dục và Đào tạo 2015. Kỹ năng xây dựng và tổ chức hoạt động trải nghiệm, Nxb. Đại học Sư phạm, Hà Nội.
Edson G., Dean D. 2001. Cẩm nang Bảo tàng, Bảo tàng Cách mạng Việt Nam xuất bản.
Nguyễn Thị Thu Hoan 2016. Hoạt động giáo dục của BTLSQG trong 5 năm đầu thành lập, Bảo tàng Lịch sử quốc gia - Khởi đầu
một hành trình mới, tr. 127 - 139.
Phịng Giáo dục, Cơng chúng 2021. Bảng thống kê chương trình giáo dục. Tư liệu Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.
Nguyễn Thị Kim Thành 2014. Bảo tàng, Di tích - Nơi khơi nguồn cảm hứng dạy và học lịch sử cho học sinh phổ thông, Nxb. Giáo
dục Việt Nam.
Nguyễn Thị Thu 2014. Giáo viên Trung học cơ sở Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tham luận Tọa đàm Giáo dục tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.
Nguyễn Quốc Vương, Lê Xuân Quang 2017. Hướng dẫn tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh tiểu học, Nxb. Đại học Sư
phạm, Hà Nội.

97
Museum Bulletin


RESEARCH AND DEVELOPMENT OF THE
EXPERIENTIAL ACTIVITY IN EDUCATIONAL
PROGRAMS OF THE VNMH
The museum is currently considered as a "bridge" to convey knowledge in all
fields to the public. Therefore, the public has become the target and motivation
for museums to research and promote their professional activities. The more
innovative and diverse the museum’s contents, the more the public comes to the
museum, especially the youth. This article focuses on clarifying the importance of
research and developing museum experiences with an interdisciplinary approach.
From theory to practice, experiential activities are explained by the author from the
perspective of a person who directly researches, develops and organizes educational
and experiential activities. The author also analyzes a number of experiential

activities in the programs of "I love history" and "History class" at the Vietnam
National Museum of History and then asks some questions for innovating and
diversifying experience activities for the public at the Vietnam National Museum of
History in the coming time.

98
Thông báo khoa hoc


99
Museum Bulletin


100
Thông báo khoa hoc


101
Museum Bulletin


102
Thông báo khoa hoc