MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC - Full 10 điểm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

ĐẶNG THỊ THÚY VĨNH

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Quảng Nam, tháng 5 năm 2017

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Tên đề tài:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

Sinh viên thực hiện
ĐẶNG THỊ THÚY VĨNH

MSSV: 2113020554
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC

KHÓA: 2013 – 2017

Cán bộ hướng dẫn
Th.S VÕ ĐÌNH DŨNG

MSCB: 1033

Quảng Nam, tháng 5 năm 2017

LỜI CẢM ƠN

Để hồn thành được khóa luận này, tơi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ
của các thầy cô giáo, bạn bè và người thân.

Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn đến thầy giáo Ths. Võ Đình Dũng,
người đã tận tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến và ln động viên tơi trong suốt q
trình hồn thành bài nghiên cứu.

Bên cạnh đó, tơi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo khoa Tiểu
học- Mầm non và các thầy cô giáo khoa Tâm lý- Giáo dục trường Đại học Quảng
Nam đã nhiệt tình giảng dạy tơi trong suốt khóa học, tạo điều kiện để tơi học tập,
nghiên cứu và hồn thành khóa luận.

Một lần nữa, xin gửi lời cảm ơn đến giáo viên và học sinh trường Tiểu học
Hùng Vương, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho
tôi điều tra thực trạng về đề tài nghiên cứu.

Cuối cùng, tơi chân thành cảm ơn tình cảm của gia đình, bạn bè đã thường
xuyên quan tâm, giúp đỡ và động viên mỗi khi tơi gặp khó khăn.

Mặc dù đã cố gắng và nỗ lực hết mình nhưng do điều kiện thời gian và khả
năng của bản thân có hạn, tơi chắc rằng đề tài khóa luận của mình khơng tránh
khỏi những hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, những lời nhận xét, góp ý của thầy cơ và
các bạn chính là điều kiện để khóa luận của tơi ngày càng hồn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tam Kỳ, tháng 5 năm 2017
Sinh viên thực hiện

Đặng Thị Thúy Vĩnh

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Kí hiệu chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ

1 BVMT Bảo vệ môi trường
2 GDBVMT Giáo dục bảo vệ môi trường
3 GV Giáo viên
4 HS Học sinh
5 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ

STT TÊN BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ TRANG

Bảng 1: Kết quả điều tra phỏng vấn nhận thức của giáo 18

1 viên về BVMT

2 Biểu đồ 1: Mức độ nhận thức của giáo viên về BVMT 19

Bảng 2: Kết quả điều tra phỏng vấn nhận thức của học 19

3 sinh về BVMT.

Biểu đồ 2: Biểu đồ 2: Mức độ nhận thức của học sinh về 19

4 BVMT.

Bảng 3: Nhận thức của học sinh về ý nghĩa việc bảo vệ 21

5 môi trường.

Bảng 4: Nhận thức của học sinh về nguyên nhân gây ô 23

6 nhiễm môi trường.

Bảng 5: Kết quả điều tra về ý thức BVMT của học sinh 25

7 hiện nay

Bảng 6: Học sinh tham gia vào các nội dung BVMT do 27

8 nhà trường phát động.

Biểu đồ 3: Mức độ học sinh tham gia vào các nội dung 28

9 BVMT do nhà trường phát động.

Bảng 7: Học sinh tham gia vào các hình thức BVMT do 31

10 nhà trường phát động.

Biểu đồ 4: Mức độ học sinh tham gia vào các hình thức 32

11 BVMT do nhà trường phát động.

Bảng 8: Kết quả điều tra về những khó khăn mà GV gặp 34

12 phải trong việc giáo dục BVMT

MỤC LỤC
PHẦN I: MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 3
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................... 3
4.1. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 3
4.2. Khách thể nghiên cứu...................................................................................... 3
5.Giới hạn phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 3
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 5
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết ................................................................. 5
7.2.Phương pháp nghiên cứu thực tiễn................................................................... 5
8. Dự kiến đóng góp đề tài ..................................................................................... 6
8.1. Về lý luận ........................................................................................................ 6
8.2. Về thực tiễn ..................................................................................................... 6
9. Cấu trúc tổng quan của đề tài ............................................................................. 6
PHẦN II: NỘI DUNG ........................................................................................... 7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ

MÔI TRƯỜNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ..................................................... 7
1.1. Một số khái niệm liên quan ............................................................................. 7
1.1.1. Khái niệm biện pháp .................................................................................... 7
1.1.2. Khái niệm giáo dục ...................................................................................... 7
1.1.3. Khái niệm môi trường .................................................................................. 7
1.1.5. Khái niệm giáo dục môi trường ................................................................... 8
1.1.6.Khái niệm học sinh tiểu học.......................................................................... 8
1.2. Vai trị của mơi trường đối với cuộc sống của con người............................... 8
1.3. Ý nghĩa của việc giáo dục bảo vệ môi trường đối với việc giáo dục hình
thành nhân cách cho học sinh tiểu học................................................................... 9

1.4. Một số nội dung, hình thức giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học
hiện nay ................................................................................................................ 10
1.4.1. Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh hiện nay.................... 11
1.4.2. Hình thức giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh hiện nay .................. 12
1.5. Đặc trưng nhân cách của học sinh ở tiểu học................................................ 13
1.5.1. Tính cách của học sinh tiểu học ................................................................. 13
1.5.2. Nhu cầu nhận thức của học sinh tiểu học................................................... 13
1.5.3. Đặc điểm đời sống tình cảm của học sinh tiểu học.................................... 13
CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI
TRƯỜNG CHO HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC HÙNG VƯƠNG, THÀNH
PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM................................................................ 15
2.1. Tổng quan địa bàn nghiên cứu ...................................................................... 15
2.1.1. Khái quát về phường Trường Xuân ........................................................... 15
2.1.2. Về trường Tiểu học Hùng Vương, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam . 16
2.2.1. Đánh giá chung về tình hình giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học
sinh hiện nay ........................................................................................................ 17
2.2.2. Nhận thức, thái độ của giáo viên và học sinh về bảo vệ môi trường ......... 18
2.2.4.Nguyên nhân ............................................................................................... 35
2.2.4.1. Nguyên nhân khách quan ........................................................................ 35

2.2.4.2. Nguyên nhân chủ quan............................................................................ 36
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO
DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ........... 39
3.1. Cở sở khoa học đề xuất các giải pháp ........................................................... 39
3.2. Một số giải pháp về công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh
trường Tiểu học Hùng Vương, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam................... 41
3.2.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên, học sinh và các
lực lượng giáo dục trong công tác bảo vệ môi trường ......................................... 41
3.2.2. Lồng ghép và liên hệ nội dung giáo dục môi trường qua các hoạt động học,
hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động tập thể ................................................ 41

3.2.3. Tổ chức nhiều các hoạt động đa dạng và bảo ích góp phần bảo vệ mơi
trường ................................................................................................................ 43
3.2.4. Chú ý xây dựng cảnh quan sư phạm nhà trường xanh – sạch – đẹp......... 43
3.2.5. Phối hợp các tổ chức đoàn thể,các lực lượng xã hội trong việc giáo dục ý
thức bảo vệ môi trường cho học sinh ................................................................... 45
3.2.6. Tham quan học hỏi các trường bạn ............................................................ 45
3.2.7.Quan tâm đến việc đánh giá, tổng kết, khen thưởng cho các cá nhân điển
hình ................................................................................................................... 46
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................... 48
1. Kết luận ............................................................................................................ 48
2. Kiến nghị .......................................................................................................... 49
2.1. Đối với xã hội................................................................................................ 49
2.2. Đối với Ngành giáo dục ................................................................................ 49
2.3. Đối với nhà trường ........................................................................................ 50
PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 52
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 53

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.

Môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự tồn tại và phát triển của
đời sống con người, sinh vật và sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất
nước, của dân tộc và nhân loại. Tuy nhiên, môi trường chúng ta đang sống đang
bị ô nhiễm và ngày càng trầm trọng, nó xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhưng
chủ yếu nhất là hoạt động của con người. Ảnh hưởng của những tác hại mà con
người gây ra cho môi trường không chỉ giới hạn trong phạm vi vùng, quốc gia
mà còn ảnh hưởng đến các nước, các khu vực lân cận. Hiện nay, môi trường Việt
Nam và trên thế giới đang bị ô nhiễm và suy thoái nghiêm trọng đã gây ảnh
hưởng đến chất lượng cuộc sống của một bộ phận lớn cư dân trên trái đất. Bảo vệ
môi trường đang là vấn đề cấp bách, nóng bỏng khơng chỉ ở Việt Nam mà cả trên
tồn thế giới. Sự thiếu hiểu biết về môi trường và giáo dục bảo vệ môi trường là
một trong những nguyên nhân chính gây nên ơ nhiễm và suy thối mơi trường.
Bởi thế, việc bảo vệ môi trường là vấn đề cần thiết đối với toàn xã hội. Giáo dục
bảo vệ mơi trường vì mục tiêu phát triển bền vững là một trong những nhiệm vụ
quan trọng mà Đảng và Nhà nước ta đang rất quan tâm. Từ năm 2001, Thủ tướng
Chính phủ ban hành Quyết định 1363/QĐ-TTG phê duyệt đề án”Đưa các nội
dung giáo dục bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân”.Vào năm
2004, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 41/NQ-TW về tăng cường công tác
bảo vệ mơi trường trong thời kì đẩy mạnh cơng nghiệp hóa hiện đại hóa đất
nước. Luật Bảo vệ mơi trường năm 2005 được Quốc Hội nước Cộng hòa Xã hội
Chủ nghĩa Việt Nam khóa XI kì hộp thứ 8 thông qua ngày 29/11/2005. Thực hiện
các chủ trương của Đảng và Nhà nước, năm 2005 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra
chỉ thị 02/2005/CT- BGD và ĐT “Tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi
trường”. Xác định nhiệm vụ trọng tâm cho giáo dục phổ thông là phải trang bị
cho học sinh kiến thức và kĩ năng về mơi trường và bảo vệ mơi trường, bằng các
hình thức phù hợp thông qua các môn học và các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp.

1

Do đó việc đưa giáo dục môi trường vào các cấp học Tiểu học và phổ thơng
có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vì nó liên quan đến xây dựng nhận thức cho học
sinh ngay từ lúc nhỏ, ngay trong quá trình hình thành nhân cách của học sinh, bậc
Tiểu học là bậc học nền móng, bậc phổ cập của hệ thống giáo dục quốc dân, học
sinh Tiểu học đang ở độ tuổi định hướng và phát triển về nhân cách. Giáo dục
các em là cơ sở ban đầu làm nền tảng cho việc đào tạo các em thành những công
dân tốt cho đất nước “Cái gì (về nhân cách) khơng làm được ở bậc Tiểu học thì
khó làm được ở các cấp học sau”. Nó cịn đặc biệt quan trọng, vì nó khơng những
có tác động tích cực tới nhân cách và hành vi của trẻ em, những người chủ tương
lai mà còn có ảnh hưởng lan tỏa tới cộng đồng và xã hội ở địa phương, góp phần
tăng cường sự tham gia tự giác và chủ động của mọi người dân vào sự nghiệp
chung về bảo vệ môi trường.

Hơn lúc nào hết, việc giáo dục cho học sinh có những hiểu biết về mơi
trường và hình thành ở các em ý thức, kỹ năng về bảo vệ môi trường trong lúc
này là vô cùng cần thiết. Vừa qua, Bộ Giáo dục cũng đã tổ chức lại các chuyên
đề về thực hiện dạy lồng ghép, tích hợp giáo dục mơi trường qua các mơn học.
Đó cũng là một trong những nội dung không thể thiếu trong kế hoạch xây dựng
“Trường học thân thiện – Học sinh tích cực” đang được triển khai.

Từ thực tế trên, làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường ở
bậc Tiểu học, làm thế nào để có thể hình thành cho học sinh tiểu học những hiểu
biết về môi trường đang là vấn đề được quan tâm hiện nay.

Bản thân tôi là một sinh viên theo học ngành Tiểu học, tơi nhận thấy mình có
trách nhiệm trong việc hình thành, phát triển ở các em thói quen, hành vi ứng xử
văn minh, lịch sự và thân thiện với mơi trường, bồi dưỡng tình u thiên nhiên,
những cảm xúc, xây dựng cải thiện và hình thành thói quen, kỹ năng sống bảo vệ
mơi trường cho các em. Chính vì lẽ đó tơi chọn đề tài :“Một số biện pháp nhằm
nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh Tiểu học”.

2. Mục đích nghiên cứu
Thơng qua việc tìm hiểu cơ sở lý luận, thực tiễn của công tác giáo dục ý
thức bảo vệ mơi trường, đề tài có mục đích đề xuất một số biện pháp nhằm nâng

2

cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, góp phần hồn thiện nhân cách
cho học sinh tiểu học.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lí luận của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học
sinh trường Tiểu học
- Tìm hiểu thực trạng của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học
sinh trường Tiểu học Hùng Vương- thành phố Tam Kỳ- tỉnh Quảng Nam
- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ
môi trường cho học sinh trường Tiểu học Hùng Vương- thành phố Tam Kỳ- tỉnh
Quảng Nam
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho
học sinh tiểu học.
4.2. Khách thể nghiên cứu
Giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học.
5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Giới hạn nghiên cứu: Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường
- Phạm vi nghiên cứu: Điều tra 20 giáo viên và 35 học sinh lớp 2/1, 35 học
sinh lớp 4/1, 35 học sinh lớp 5/1 trường Tiểu học Hùng Vương, thành phố Tam
Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Đứng trước nguy cơ môi trường đang biến đổi ngày càng xấu đi trên phạm
vi toàn cầu, thế giới nói chung và mỗi quốc gia nói riêng ngày càng quan
tâm hơn đến vấn đề giáo dục bảo vệ môi trường .
Trên thế giới: Từ năm 1972, khi Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên về Môi
trường con người diễn ra tại Stockhôm - Thuỵ Điển, các hoạt động giáo dục
môi trường được tiến hành một cách tích cực khắp nơi trên thế giới. Hội nghị
đã tuyên bố: Giáo dục môi trường rất cần thiết để làm cơ sở cho nhận thức và
hành vi có trách nhiệm của cá nhân và các tổ chức trong việc bảo vệ và cải thiện

3

mơi trường. Nó như một yếu tố quyết định tấn công vào cuộc khủng hoảng môi
trường thế giới. Cũng tại hội nghị này, các thành viên đã nhất trí: Việc bảo vệ
thiên nhiên và môi trường là một trong hai nhiệm vụ hàng đầu của nhân loại. Đặc
biệt,sau hội nghị quốc tế về giáo dục môi trường tại Belgrade (NamTư)
năm 1975, hầu như tất cả các quốc gia trên thế giới đều thấy được vai trị, vị trí
của giáo dục bảo vệ mơi trường trong chương trình giảng dạy. Tháng 6 năm
1992, Hội nghị thượng đỉnh tồn cầu về “Mơi trường và phát triển” diễn ra tại
RiodeJaneiro (Brazil) đã xác định chiến lược hoạt động về môi trường và phát
triển ở thế kỉ 21, trong đó nêu rõ sự cần thiết phải đưa giáo dục bảo vệ môi
trường vào chương trình đào tạo của mọi cấp học và lớp học.

Ở Việt Nam: vấn đề giáo dục môi trường mới được bắt đầu từ cuộc cải cách
giáo dục lần thứ 3 với một số nội dung của sách giáo khoa được cải tiến. Đặc biệt
vào năm 1986, tác giả Nguyễn Dược đã đề cập đến việc giáo dục môi trường trong
nhà trường phổ thông, trong đó khẳng định tầm quan trọng của giáo dục mơi
trường ở Việt Nam. Từ đó trở đi, cơng tác giáo dục môi trường trong nhà trường
phổ thông mới thực sự được chú trọng và giáo dục môi trường mới được lồng ghép
vào các môn học trong nhà trường Tiểu học. Từ cơng trình khởi đầu đó, đã có
nhiều cơng trình nghiên cứu đáng chú ý đề cập đến giáo dục môi trường.

Đối với bậc Tiểu học, có nhiều cơng trình nghiên cứu đáng chú ý nghiên
cứu về mục tiêu, nội dung và các phương pháp nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục môi trường cho học sinh tiểu học như: “Vị trí và bước đầu định hướng
nội dung, biện pháp giáo dục môi trường ở bậc tiểu học ở Việt Nam” của tác giả
Phạm Đình Thái. “Hai phạm vi của khái niệm giáo dục môi trường và mục tiêu
giáo dục môi trường ở trường tiểu học” và “Về phương pháp tiếp cận trong giáo
dục môi trường” của tác giả Nguyễn Thị Thấn hay các dự án Quốc gia về giáo
dục môi trường “Các hướng dẫnchung về giáo dục môi trường dành cho người
đào tạo giáo viên tiểu hoc.

Các cơng trình nghiên cứu về giáo dục bảo vệ mơi trường vẫn còn khiêm
tốn, chủ yếu đi sâu nghiên cứu cơ sở lí luận và xây dựng các mẫu thiết kế hoạt
động ở mức độ chung chung, các giải pháp mang tính định hướng chung, cịn
thiếu những gợi ý cụ thể cho giáo viên. Chính vì vậy, tơi lựa chọn nghiên cứu

4

vấn đề này nhằm đưa ra một số giải pháp thiết thực, mong sao sẽ góp phần nâng
cao hiệu quả giáo dục bảo vệ môi trường.

7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Thu thập các tài liệu liên quan đến đề tài, đọc tài liệu, tổng hợp, phân tích,
so sánh, khái quát hóa các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát
Quan sát các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường của học sinh tại trường
Tiểu học. Việc quan sát nhằm tìm hiểu, đánh giá các hoạt động dạy học và giáo
dục của giáo viên trong việc giáo dục ý thức bảo vệ mơi trường, góp phần hồn

thành thái độ, kỹ năng và hành vi bảo vệ môi trường của học sinh.
- Phương pháp điều tra, khảo sát
Tôi tiến hành dự giờ, lập các phiếu điều tra thực trạng nhận thức và hành vi
của giáo viên và học sinh về vấn đề môi trường và bảo vệ mơi trường, tìm hiểu
thực trạng vấn đề khi tổ chức các hoạt động ngoại khóa giáo dục mơi trường, dạy
học tích hợp, lồng ghép giáo dục bảo vệ mơi trường ở trường Tiểu học. Tìm ra
những khó khăn, hạn chế của giáo viên, học sinh khi tiến hành các hoạt động
trên. Đây chính là cơ sở thực tiễn nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả
giáo dục bảo vệ môi trường.
- Phương pháp đàm thoại
Trao đổi trực tiếp với lãnh đạo Nhà trường và giáo viên đứng lớp để tìm
hiểu quan niệm, thái độ và các hoạt động dựa vào trải nghiệm mà họ đã tiến hành
nhằm giáo dục môi trường cho học sinh, những thuận lợi và khó khăn giáo viên
thường gặp trong q trình giáo dục học sinh. Trao đổi với học sinh và phụ
huynh học sinh nhằm tìm hiểu về việc trải nghiệm của học sinh tại nhà trường,
gia đình và cộng đồng đối với vấn đề môi trường và bảo vệ môi trường.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, đóng góp của giáo viên hướng dẫn
và các giáo viên khác để định hướng đúng đắn trong q trình nghiên cứu góp
phần hồn thiện nội dung nghiên cứu.

5

- Phương pháp thống kê toán học
Được dùng để phân tích và xử lí các kết quả thu được qua điều tra
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
Tham khảo ý kiến ở các trường khác để lấy kinh nghiệm giáo dục cho học
sinh.
8. Dự kiến đóng góp đề tài
8.1. Về lý luận

Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về công tác giáo dục bảo vệ môi
trường.
8.2. Về thực tiễn
Trang bị cho học sinh tiểu học những hiểu biết nhất định về môi trường, bồi
dưỡng cho học sinh có ý thức, thái độ và hành vi đối với môi trường và bảo vệ
môi trường, đồng thời giúp cho người làm công tác giáo dục ý thức thêm về việc
bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học.
9. Cấu trúc tổng quan của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, đề
tài cấu trúc gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho
học sinh tiểu học.
Chương 2 : Thực trạng của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học
sinh trường Tiểu học Hùng Vương, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
Chương 3 : Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo
vệ môi trường cho học sinh trường Tiểu học Hùng Vương, thành phố Tam Kỳ,
tỉnh Quảng Nam.

6

PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ

MÔI TRƯỜNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1. Một số khái niệm liên quan
1.1.1. Khái niệm biện pháp
Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể. Là cách thức tổ
chức nhằm đưa ra để khắc phục những hiện tượng tiêu cực hoặc theo chiều
hướng tiêu cực.
1.1.2. Khái niệm giáo dục

Giáo dục là một khái niệm được hiểu theo nhiều cấp độ rộng, hẹp khác
nhau.
* Hiểu theo nghĩa rộng: Giáo dục là quá trình hình thành và phát triển nhân
cách dưới ảnh hưởng của những tác động có mục đích, được tổ chức một cách có
kế hoạch, có phương pháp, có hệ thống của các cơ quan chuyên biệt giáo dục và
đào tạo (hệ thống trường học và trung tâm giáo dục của xã hội như trung tâm
giáo dục thường xuyên, trung tâm cai nghiện ma túy,…).
* Hiểu theo nghĩa hẹp: Giáo dục là quá trình hình thành và phát triển nhân
cách con người được giáo dục dưới ảnh hưởng của những tác động sư phạm của
nhà trường chỉ liên quan đến một mặt giáo dục như đạo đức, thể chất, thẩm mĩ và
cả lao động sản xuất.
1.1.3. Khái niệm môi trường
Môi trường là hệ thống các điều kiện tự nhiên và xã hội xung quanh cần
thiết cho hoạt động sống và phát triển của con người.
Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan
hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất,
sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên. (Theo điều 1, Luật Bảo vệ
Môi trường của Việt Nam, Nam 2015).
Tóm lại, mơi trường là tất cả những gì có xung quanh ta, cho ta cơ sở để
sống và phát triển.

7

1.1.4. Khái niệm ý thức
Ý thức là hình thức phản ánh tâm lý cao nhất chỉ có ở người, được phản
ánh bằng ngôn ngữ, là khả năng con người hiểu được các tri thức, các hiểu biết
mà con người đã tiếp thu được trong quá trình quan hệ qua lại với thế giới
khách quan.
Có thể hiểu ý thức bảo vệ mơi trường là sự nhận thức một cách tự giác của
con người về tự nhiên và thái độ, trách nhiệm của con người đối với mơi trường

sinh thái được hình thành trên cơ sở những tri thức, sự hiểu biết của con người về
tự nhiên và vị trí, vai trị của con người trong mối quan hệ với tự nhiên.
1.1.5. Khái niệm giáo dục môi trường
Giáo dục môi trường là một q trình thơng qua các hoạt động giáo dục
chính quy và khơng chính quy nhằm giúp con người có được sự hiểu biết, kĩ
năng và giá trị tạo điều kiện cho họ tham gia vào phát triển một xã hội bền vững
về sinh thái.
1.1.6. Khái niệm học sinh tiểu học
Là các em ở độ tuổi từ 6 đến 11 tuổi đang theo học từ lớp 1 đến lớp 5 ở
trường tiểu học. Là những thực thể hồn nhiên, vô tư, trong sáng, không phải là
người lớn thu nhỏ.
1.2. Vai trò của môi trường đối với cuộc sống của con người
Môi trường là nơi cung cấp những thứ cần thiết cho cuộc sống và hoạt động
sản xuất của con người. Môi trường cung cấp cho con người thức ăn, nước uống,
khơng khí để thở, nơi ở, nơi làm việc, nơi vui chơi giải trí, địa bàn để xây dựng
các cơng trình, cung cấp tài ngun (đất, nước, rừng…), lưu trữ và cung cấp
thông tin cho con người: cung cấp các tín hiệu và báo động sớm các hiểm họa đối
với con người, lưu trữ cho con người các nguồn gen và các loài động thực vật,
các hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo, các vẻ đẹp cảnh quan có giá trị thẫm mĩ để
thưởng ngoạn, tơn giáo và các văn hóa khác. Cung cấp các nguyên vật liệu và
nhiên liệu (quặng kim loại, than đá, dầu mỏ, năng lượng mặt trời, gió, nước,..)
dùng trong sản xuất, bảo vệ con người khỏi những tác động bên ngoài và làm cho
đời sống của con người được nâng cao hơn. Ngồi ra, mơi trường cịn là nơi tiếp

8

nhận những chất thải trong sinh hoạt, trong quá trình sản xất và trong các hoạt
động khác của con người. Đặc biệt là rừng - một yếu tố quan trọng của môi
trường ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người. Rừng có vai trị rất lớn đối
với mơi trường sống, khơng đơn thuần là tạo bóng mát, làm đẹp phố phường mà

hơn hết cây xanh trong rừng điều hòa khí hậu giúp cho khơng khí trong lành, làm
sạch bầu khí quyển, điều tiết dịng chảy trên mặt đất, bảo vệ, cải tạo làm tơi xốp
đất, giữ nước cho sản xuất, hạn chế sức phá hoại của gió, ngăn sự di chuyển của
cát vào sâu đất liền, ngăn chặn gió, bão, mùa màng, làng xóm. Khơng chỉ thế
rừng cịn là nguồn cung cấp cho con người lấy gỗ, củi, hoa quả,..

Bảo vệ môi trường là một việc làm khơng chỉ có ý nghĩa hiện tại, mà quan
trọng hơn, cao cả hơn là nó có ý nghĩa cho tương lai. Bảo vệ mơi trường chính là
bảo vệ cuộc sống của mỗi chúng ta, đó là một việc làm hết sức cần thiết, đóng vai
trị vơ cùng quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của con người. Vì vậy, mỗi
người cần phải có ý thức bảo vệ và giữ gìn mơi trường tránh khỏi những yếu tố
bên ngoài tác động vào.

1.3. Ý nghĩa của việc giáo dục bảo vệ mơi trường đối với việc giáo dục
hình thành nhân cách cho học sinh tiểu học

Tiểu học là cấp học nền tảng, là cơ sở ban đầu rất quan trọng trong việc
đào tạo các em trở thành công nhân tốt cho đất nước: “Cái gì khơng làm được ở
cấp Tiểu học thì khó làm được ở cấp học sau”. Giáo dục bảo vệ mơi trường cho
học sinh tiểu học cũng chính là sự tác động trong việc hình thành và phát triển
nhân cách cho các em. Việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu
học tức là làm cho 10% dân số hiểu biết về môi trường và bảo vệ môi trường.
Con số này sẽ nhân lên nhiều lần nếu các em biết và thực hiện được tuyên truyền
về bảo vệ môi trường trong cộng đồng, từng bước tiến tới trong tương lai là có cả
một thế hệ có nhân cách tốt, biết và hiểu về mơi trường, sống và làm việc vì mơi
trường, thân thiện với mơi trường.

Thông qua các môn học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp, giúp học sinh
tiểu học có cơ hội mở rộng hiểu biết về môi trường sống của con người, quan hệ
giữa con người và môi trường, hiểu biết về một số nguyên nhân gây ô nhiểm môi

9

trường và các biện pháp bảo vệ môi trường. Giáo dục ý thức bảo vệ mơi trường
góp phần hình thành và phát triển ở học sinh một số kĩ năng, thói quen bảo vệ
mơi trường, thói quen sống vệ sinh, ngăn nắp, gọn gàng, tiết kiệm, biết trồng và
chăm sóc cây xanh, làm cho môi trường thêm xanh - sạch - đẹp, biết làm những
việc đơn giản và thiết thực để bảo vệ môi trường tại trường, lớp và nơi cơng
cộng. Ngồi ra, các em học sinh cịn có ý thức thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh
cho bản thân, gia đình và cộng đồng, từ đó các em khơng nghịch phá các cơng
trình cơng cộng.

Giáo dục bảo vệ môi trường nhằm làm cho các em hiểu rõ sự cần thiết phải
bảo vệ mơi trường, hình thành và phát triển ở các em thói quen, hành vi ứng xử
văn minh, lịch sự, thân thiện với mơi trường. Bồi dưỡng tình u thiên nhiên,
những cảm xúc, xây dựng cái thiện và hình thành thói quen, kĩ năng sống bảo vệ
môi trường cho các em. Tạo cho các em có thói quen giữ vệ sinh trường lớp, giữ
gìn và tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp, qua đó xây dựng mơi trường giáo dục của
nhà trường an toàn, lành mạnh và thân thiện.

Như vậy, có thể thấy rằng, việc giáo dục cho học sinh tiểu học có ý thức
bảo vệ mơi trường đã góp phần hình thành ở các em những thói quen, thái độ,
hành vi tốt đối với môi trường và bảo vệ môi trường. Mặt khác, giáo dục ý thức
bảo vệ mơi trường cịn có ý nghĩa và tác dụng đối với việc hình thành và phát
triển nhân cách ở các em.

1.4. Một số nội dung, hình thức giáo dục bảo vệ môi trường cho học
sinh tiểu học hiện nay

Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường là một nội dung giáo dục quan trọng

trong nhà trường Tiểu học. Thực hiện Chỉ thị 36 CT/TW của Bộ Chính trị về
“Tăng cường cơng tác bảo vệ mơi trường trong thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại
hoá đất nước” và Quyết định 1363 QĐ - TCG "Đưa các nội dung bảo vệ môi
trường vào hệ thống giáo dục quốc dân", trong thời gian qua ngành giáo dục nói
chung, giáo dục Tiểu học nói riêng đã có nhiều cố gắng nhằm thực hiện hiệu quả
nhiệm vụ này. Giáo dục bảo vệ môi trường được thực hiện với nhiều nội dung và
hình thức:

10

1.4.1. Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh hiện nay
Việc giáo dục môi trường cho học sinh tiểu học hiện nay được tiến hành
thông qua một số nội dung. Đó là giáo dục về mơi trường, giáo dục trong mơi
trường, giáo dục vì mơi trường và giáo dục môi trường thông qua hoạt động ngoài
giờ lên lớp:
- Giáo dục về môi trường: Nhằm trang bị những hiểu biết, kiến thức của bộ
môn khoa học về môi trường, những hiểu biết về tác động của con người tới môi
trường, những phương pháp nghiên cứu, các biện pháp đánh giá tác động và xử lí
sự cố mơi trường.
- Giáo dục trong môi trường: Là xem môi trường thiên nhiên hoặc nhân tạo
như một phương tiện, một môi trường để giảng dạy và học tập. Nói cách khác là
cần phải dạy và học gắn với môi trường một cách sinh động và đa dạng.
- Giáo dục vì mơi trường: Nhằm giáo dục ý thức, các chuẩn mực, hành vi ứng
xử đúng đắn với mơi trường. Hình thành và phát triển, rèn luyện các kĩ năng cơ bản,
cần thiết cho những quyết định đúng đắn trong hành động bảo vệ môi trường.
- Giáo dục mơi trường thơng qua hoạt động ngồi giờ lên lớp: Trong
chương trình Tiểu học hoạt động ngồi giờ lên lớp được quy định mỗi tuần ít
nhất 1 tiết. Nội dung giáo dục bảo vệ mơi trường có thể được lồng ghép vào
những buổi sinh hoạt lớp, sinh hoạt đội. Căn cứ vào những chủ đề chung cho
toàn bộ bậc học, chương trình giáo dục bảo vệ mơi trường được quy định cho các

khối lớp theo hai mức độ: Các lớp 1, 2, 3 và các lớp 4, 5. Đối với học sinh tiểu
học nói chung, yêu cầu cơ bản cần đạt ở độ tuổi này là:
- Nhận biết, biết một số đặc điểm cơ bản về vai trò của cây cối, con vật, các
hiện tượng thiên nhiên, một số danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử.
- Bước đầu hình thành và phát triển những kỹ năng quan sát, nhận xét, nêu
thắc mắc, đặt câu hỏi.
- Biết cách biểu đạt hiểu biết của mình về những sự vật, hiện tượng đơn
giản trong tự nhiên.
- Biết làm những việc đơn giản, thiết thực để bảo vệ môi trường tại trường,
lớp, gia đình và cộng đồng.

11

- Hình thành và phát triển những thái độ và hành vi như ý thức bảo vệ cây
cối, con vật có ích, u thiên nhiên, trường học, nhà ở cộng đồng. Có ý thức thực
hiện quy tắc giữ vệ sinh cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

1.4.2. Hình thức giáo dục bảo vệ mơi trường cho học sinh hiện nay
Giáo dục bảo vệ mơi trường thơng qua q trình dạy học trên lớp: lồng
ghép nội dung vào các môn học như Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã
hội, Mĩ thuật, Âm nhạc, Thể dục... và gắn vào từng bài cụ thể. Ví dụ, mơn Tự
nhiên và Xã hội có thể giúp học sinh hiểu biết về môi trường tự nhiên và xã hội,
các nguyên nhân làm ô nhiễm môi trường và các biện pháp bảo vệ môi trường...
Thông qua các bài học được tiến hành với các hình thức tổ chức đa dạng, linh
hoạt ở trên lớp, giáo viên có thể đem lại cho học sinh các thơng điệp phong phú
về giữ gìn và bảo vệ mơi trường, giúp các em lĩnh hội kiến thức về giáo dục bảo
vệ môi trường một cách tự nhiên, sinh động và hiệu quả.
Giáo dục bảo vệ mơi trường thơng qua hoạt động ngoại khóa: tham gia các
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và các hoạt động tập thể (trồng cây, vệ sinh
làm đẹp trường lớp, tổ chức các cuộc thi vẽ tranh, tìm hiểu về môi trường,...), tổ

chức đi thăm quan ở nhiều nơi,…
Giáo dục môi trường thông qua việc tuyên truyền cho các em có ý thức bảo
vệ môi trường: thông qua việc gắn biển ở các nơi cho học sinh biết và thực hiện
để có ý thức giữ vệ sinh xung quanh,..
Giáo dục bảo vệ môi trường thông qua xây dựng môi trường học tập bạn
hữu trẻ em. Đây là nơi thực sự bảo đảm quyền trẻ em cho mọi trẻ em trong cộng
đồng, cơ sở vật chất nhà trường đầy đủ, đảm bảo học sinh được chăm sóc chu
đáo về sức khoẻ, đảm bảo an toàn, được giáo dục kỹ năng sống thích hợp.
Giáo dục bảo vệ môi trường thông qua việc giáo dục quyền và bổn phận
của trẻ em. Qua giáo dục quyền và bổn phận của trẻ em, giúp học sinh biết và
hiểu các quyền của các em, đồng thời giáo dục các em phải có trách nhiệm và
bổn phận đối với cộng đồng và xã hội.

12