Chương 3 khái niệm, đặc trưng và nguồn của pháp luật

CHƯƠNG 3
KHÁI NIỆM, ĐẶC TRƯNG VÀ NGUỒN

CỦA PHÁP LUẬT

LÊ HOÀI NAM

1

NỘI DUNG

3.1. Các tư tưởng triết học và học
thuyết về pháp luật

3.2. Khái niệm, đặc trưng cơ bản
của pháp luật

3.3. Nguồn của pháp luật

2

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

3

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật
Thời kỳ cổ đại

4

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

Không gian Immanuel Kant, Hegel,
tiếng Đức Hans Kelsen

Từ thế kỷ XVII -nay Không gian Thomas Hobbes, John
tiếng Anh Jockle

Không gian Montesquieu, Jean-
tiếng Pháp Jacques Rousseau

5

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

TRƯỜNG PHÁI Trật tự xã hội được thiết lập và duy trì khơng
NHO GIÁO
phải hoàn toàn do những sự ràng buộc của pháp

luật, trọng về tinh thần.

Triết học Nho gia đề cập quan điểm về nhân trị,

đức trị, lễ trị, theo đó để trở thành người quân

tử, con người ta trước hết phải tự tu tỉnh, tự tiết

độ, phải "tu thân", giữ gìn liêm sỉ và sau đấy là

“hành đạo”. 6

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

TRƯỜNG PHÁI Pháp luật là sự tổng hợp giữa “pháp”, “thế”, “thuật” trong
PHÁP GIA đó “pháp” là mọi quy định, luật lệ mà dân phải theo, “thế”
là thế lực, quyền uy của người cầm quyền, “thuật” là cách
thức thủ thuật trị vì đất nước.

Hàn Phi hết sức coi trọng tác dụng của pháp luật và chủ
trương xây dựng một lý luận pháp trị hồn chỉnh, trong đó
lấy “pháp” làm hạt nhân, kết hợp chặt chẽ “pháp”, “thuật”
với “thế”.

7

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

TRƯỜNG PHÁI Pháp luật phải là sự suy diễn từ sự hài hòa của trật tự tự nhiên,
LUẬT TỰ NHIÊN trong tự nhiên đã có sẵn những quy luật, luật lệ, đạo lý và công
lý, con người tốt nhất là phải soạn thảo những luật lệ dựa trên cơ

sở những luân lý, đạo lý của tự nhiên.

Các quyền của con người như tự do, bình đẳng, sở hữu là các

quyền tự nhiên, thiêng liêng và bất khả xâm phạm.

Pháp luật là những chuẩn mực cơ bản của đạo đức và chính trị

được bắt nguồn từ bản chất của các sự vật, đặc biệt là bản chất

con người và do đó chúng mang tính phổ quát, áp dụng cho tất cả

mọi người vào mọi thời điểm, chúng có thể được nhận thức bởi

những phương tiện hợp lý thông thường 8

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

TRƯỜNG PHÁI Pháp luật được quan niệm là những quy tắc do nhà nước

LUẬT THỰC ĐỊNH ban hành và bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan

hệ xã hội nhằm thiết lập trật tự xã hội.

“Việc chứng nhận điều gì là có hiệu lực pháp lý thì

khơng quyết định được vấn đề về sự tn phục… Dù hệ

thống chính quyền có thể có được ánh hào quang vương

quyền hoặc quyền lực lớn lao tới mức nào chăng nữa,

những địi hỏi của nó cuối cùng cũng phải chịu khuất

phục sự giám sát chặt chẽ của đạo đức”. (H.L.A.Hart –

nhà luật học thực định hàng đầu thời hiện đại. 9

3.1. Các tư tưởng triết học và học thuyết về pháp luật

TRƯỜNG PHÁI Pháp luật là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng dựa trên
MÁC-XÍT cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội. Pháp luật chịu sự tác động của
các điều kiện kinh tế, nhưng pháp luật cũng tác động ngược

lại vào các quan hệ kinh tế.

Nguồn gốc của pháp luật bắt nguồn từ lợi ích kinh tế của giai

cấp thống trị buộc các giai cấp khác phải lệ thuộc vào mình.

Pháp luật xuất hiện một cách khách quan là sản phẩm của sự

phát triển tự nhiên đời sống xã hội. Nguyên nhân dẫn đến sự

ra đời của Nhà nước cũng là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời

của pháp luật. 10

3.2. Khái niệm, đặc trưng cơ bản của pháp luật

“Ubi societas, ibi jus”

11

3.2. Khái niệm, đặc trưng cơ bản của pháp luật

What is Law?

Hệ thống quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do nhà nước
đặt ra hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các

quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng của nhà nước

12

3.2. Khái niệm, đặc trưng cơ bản của pháp luật

What is Law?

Pháp luật được hiểu là tổng thể các quy tắc xử sự do các cơ quan nhà nước có
thẩm quyền ban hành và đảm bảo thực hiện, thể hiện ý chí của nhà nước và
phản ánh những nhu cầu xã hội khách quan, điển hình, phổ biến để điều chỉnh
các quan hệ xã hội trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, phù hợp với lý
trí, công bằng, với các quyền tự nhiên của con người, thông qua việc kiểm
nghiệm từ trong thực tiễn.

13

3.2. Khái niệm, đặc trưng cơ bản của pháp luật

Đặc trưng cơ bản của pháp luật

Tính quy phạm phổ Tính hệ Tính xác Tính
biến của pháp luật thống của định về cưỡng chế;
pháp luật hình thức
của pháp bảo đảm
thực hiện
luật bởi nhà

nước

14

3.3. Nguồn của pháp luật

Sources of Law

Nguồn của pháp luật là tất cả các yếu tố chứa đựng hoặc căn cứ được
các chủ thể có thẩm quyền sử dụng làm cơ sở để xây dựng, ban
hành, giải thích pháp luật cũng như để áp dụng vào việc giải quyết
các vụ việc pháp lý xảy ra trong thực tế

15

3.3. Nguồn của pháp luật

Nguồn cơ bản

Văn bản quy Tập quán Án lệ
phạm pháp luật
16

3.3. Nguồn của pháp luật

Nguồn bổ trợ khác

Điều ước quốc tế Các quan niệm, Đường lối, chính
chuẩn mực đạo sách của lực lượng

đức xã hội cầm quyền

Các quan điểm, tư Hương ước Tín điều tôn giáo
tưởng, học thuyết
của các nhà khoa

học pháp lý

Hợp đồng Pháp luật nước
ngoài

17

Cảm ơn đã theo dõi!

18