ATLAS - Giải Phẫu Người docx

GS.
BS.
MIRCEA
IFRIM
vr¢N
Sf
VI¢N
HAN
LAM
Y
KHOA
RUMANI
? = ,
ATLAS
GIAI
PHAU
NGIIO'I
Ph;i'n
ncji
tl!Jng
NguiJi d;ch:
as.
Nguyi}n Kim
LQc

~
?
NHA
XUAT

BAN
Y
HQC
HA
N(n
- 2004
Coordinaitor:
Colaborators:
Reviewers:
Mircea Ifrim
Member of the Medical Science Academy
Human Anatomy Atlas
Mircea
!frim
Chen
Feng
Ifrim,
Adrian
Maghiar,
Traian
Maghiar,
Viscera
I Acad. Gh.
Niculescu
I
Prof.
Dr.
Cezar
Niculescu,
Prof.

Dr.
Dumilru
Dragoi,
Prof.
Dr.
Mocanu
Gh.
Illustrations
by
E.
P5.1rascuta
Translation
into
English
-
L.M.Roller
Ifrim,
Mircea
Human
Anatomy
Atlas/Mircea
Ifrim
-
Arad:
Servo
-
Sal,
1999.
3
vol.;

i1.;
34cm.
ISBN
973
-
9442-03-X
VaLlI
-
1999
-
272
p. Bibliogr. -
ISBN
973-9442-04-8
611 (081)
Loi
lI!a
euon
Atlas
gia.i
phau
nglidi
rna
cae
b:;m
dang
d.m
tren
tay
co

nQi
dung
de
cl}p
chu
yeu
Wi
cae
t~mg
(cd
quan).
Tac
ph~m
dUQc
xuat
ban
b§.ng
tieng
Anh
va
18.
cang
trinh
dftu
tien
thuQc
th~
lo~i
nay
cua

nganh
Giai
ph
au
hQc
Rumani.
"Atlas
giai
ph
au
ngudi"
truClc
het
la
slJ.
ke
thua
va
phat
tri~n
ttl
tudng
cua
nha
gi3.i
ph[m
h9C
VI
d~i
Francisc

Josef
Rainer,
cha
de
cua
nganh
Giai phfru
hQc
Rumani.
Nen
tang
tli
h1dng
khaa
hQc
cua
Rainer
bit
ngu6n
tit
each
ohio
nh~n
c{lu
true
thea
chile
nang:
mQi
dlu

true
gi3.i
phftu
deu
dl1Qc
nghien
CUll
va
giai
thich
d1;ta
tren
Cd
sd
chuc
nang
cua
chung.
Ben
c~nh
d6,
"Atlas
giai
ph
au
ngl1di"
con
dang
thdi
th~

hi~n
mQt
quan
ni~m
Cd
ban
khitc
ella
y
hQc
hi~n
dlili.
D6
chfnh
la
quan
ni~m
Him sang.ICu6n
sach
kh6ng
di
vaa
rno
t8
cae
cau
true
giai
phftu
voi

nhung
chi
tie't
ntdm
ra
va
b6.
NgU<;lC
l;;ti,
no
t~p
trung
trinh
bay
cac
ca'u
truc
Day
trong
moi
tlidng
quan
voi
y
nghla
lam
sang
cua
chung
theo

phlidng
phap
dinh
khu,
nh5m
phrit
huy
tai
muc
t6i
da
t(nh
huu
dl).ng
cua
giai
ph~u
h9C
d6i
voi
thvc
hanh
y
h9
c
.
VOl
nQi
dung
ki€{n

thuc
sau
rQng
va
hinh
anh
minh
hO\l-
lam
sang
phong
phu,
cu6n
sach
nay
th~c
s~
da
VU<;lt
qua
khuan
kh6
cua
mQt
cu6n
Atlas
giai
ph~u
hQc
thong

thl1dng.
Thanh
cang
cua
cu6n
sach
bAt
ngu6n
tU
s~
ket
hqp
giua
quan
ni~m
dinh
khu
him
sang
voi
nhung
ky
thu~t
nghien
cuu
moi
nhat
ve
cau
truc

hinh
thai
(chl).p cAt
lop
vi
tinh,
ghi
hinh
cQng
hUdng
tU, chl).p
nha'p
nhay
quet
lOp,
n(ii soi).
S~
ke't
h9P
ay
phan
anh
qua
trinh
vua
ke'
thua
nhung
gia
trj

khoa
h9c
truyen
th6ng
dli<;lc
thie't
l~p
bdi
Francisc
Josef
Rainer,
vua
khang
ngung
tie'p
c~n
nhung
kham
pha
moi
nhat
cua
y hQc
hi~n
d\l-i.
Voi mQt
phl1dng
phap
tie'p
c~n

hoan
taan
moi,
thaat
h~n
khoi
16i
rna
ta
chi
tie't rudm
ra
d~
chi'
q.p
trung
vao
nhung
khai
ni~m
Cd
ban
nhfft,
co y
nghIa
lam
sang
quan
trQng,
cu6n

"Atlas
gilli
phftu
ngl1di"
da
d\l-t
toi
mQt
sv
thong
thOling
hiem
tha"y
trong
mQt
Hnh
vvc
v6n
rat
C\l
thJ
la
gi8.i
ph~u
hQc.
Cuan
sach
chuyen
khao
nay,

vi
the,
la
S11
phan
~nh
xung
dfmg
cua
mQt
nganh
khaa
hQc gi8.i
phfru
hi~n
d\l-i,
tUdng
xung
voi
nhung
doi
hoi
cua
ki
nguyen
moi
dang
bAt
dau.
Tac

gin
cua
cu6n
"Atlas
gilli
phftu
ngudi"
la
mQt
nha
gilli
phfru
hQc
co
uy
tin,
voi
tai
nang
va
nhung
c6ng
hie'n
dB.
dU9C
bie't
den
tren
toan
the

gioi,
va
hi~n
dang
giu
cac
chuc
vl).
Chu
tjch
cua
A.B.!
-
Uy
ban
Nghien
cuu
Hoa
Ky,
T6'ng
Giam
d6c
cua
Vi~n
Ti~u
sU:
The'
gioi
6
Cambridge

v
v"
C6ng
trinh
nay
cua
ong
dl19C
danh
gia
la
mQt
dong
gop c6 gift
trj
cua
n~anh
Giai
ph:iu
hQc
Rumani
cha
gilli
phfru
h9C
toan
the'
gidi.
N6
cling

d6ng
thdi
18.
s\1
ket
tinh
cua
qua
trinh
ke'
thua
c6
phat
huy
nhung
gia
tr!
khaa
hQc
va
tinh
than
cua
GS
Rainer,
m(Jt
ngudi
luon
hl1dng cui}c
ddi

minh
thea
theo
cau
cham
ngon:
"Ngudi
thay
VI
d\l-i
18.
ngudi
thfry
dEw
t\l-o
nen
nhung
the
h~
h9C
tro
xua't
sa.c
hdn
chfnh
bEm
than
minh",
VI~N
si

GS.
ES.
NICOLAE
CAJAL
Chu
tjch
Vi~n
Han
lam
Y
khoa
Rumani
3
LC:ii
n6idau
Cu6'n
sach
Atlas
gi:ii ph§.u
hQc.
xuat
ban
bltng
tieng
Anh
1:\
ffi9t
tal
li~u
c6

119i
dung
vtiqt
qua
khuon
kh6
eua
l;i.11
phb.u
hQc
kinh
di~n.
MQt m;)t,
chung
toi
nhun
m~nh
toi
nhling
chi
tiet
gi~li
phAu
c6
tam
quan
trQng
lam
sang,
va

m~t
khac
chung
Wi
trinh
bi\y
nhling
u:ng
cil,ll1g
n~)i-ngo<'l.i
khaa
cd
ban
dt;!a
tren
nhung
hi~u
biet
Sall
sAc
ve
cau
true
giai
phfru.
GiAi phAu
ella
cd
th~
song

c6
ffii)t
vai
tro
quan
trQng,
khai
d5.u bdl
quan
ni~m
cua
Giao
:-;11
Feancisc
Rainer
eho
dong:
"Gial
phau
hQc
l:i
m9t
khaa
hQc
cua
cd
th6
song".
Cling
trong

hoi
c<:1nh
nay
ma
giai
ph§.u
hQc
X
quang,
sang
l~p
bdl
Eugen
Flavu,
mQt
ct;{u
sinh
vicn
xuat
"iic
tnloc
cllly
eua
Giao
81.1
Francisc
Rainer,
da
chiem
dUQc

vi
tff
uu
the.
Do
d6.
"arh
Atlas
nay
se
co feh
cloi
v6i
sinh
vien
eua
cac
tnldng
d9-i
hQc
y
khoa,
va
ca
doi
vdi
nhung
bllC
sy
d

cac
ngimh
chuycn
khoa
khac
nua.
Voi
cuon
sach
nay,
hQ
c6
san
mQt
tai
11<'1.1
honn
helo
ve'
giai
ph5u
hQc
lam
sang
rat
huu
ich
trong
thljc
hanh hang

ngay.
TCJi
mon,£{
rang,
trong
boi
canh
nhu
v*y, dut1c
bay
to
long
bict
dn
cua
t6i
doi voi
nhung
ngui'J!
th{i~'
v1
d~i
da
dao
U~o
tai
trong
nhieu
nam:
Vi~n

sl
Stefan
Milcu,
Vi~n
SI
1.
Fagri'isfmu.
Vl~n
Sl
Theodor
Burghele,
GS.
TS.
V.Papilian,
GS.
TS.
Th.
Riga,
GS.
TS.
F.
Crilciul1,
Vi~n
31
B.
Menkes,
GS.TS.
Z.lagnov,
GS.
TS.

RRobacki,
GS.
TS.
1.
Chiricula.
Dong
thdi,
toi
xin
dim
dn
rat
nhieu
Vi~n
SI
N.
Cajal
va
Vi~n
sl
V.Voiculescu
vi slj
quan
t[lm
nong
nhi~t
va
Slj.
giup
da

than
thiet
cua
cae
Vi~n
s1
trong
toan
bQ
qua
tdnh
nghe
ng-hi¢p
eua
Wi.
TOl
mong:
muCIn
duCjc
bay
to
long
bi€(t
dn
toi
nhung
dong
nghi~p
eua
toi

Ia
cae
GS.
TS.
Cczar
Niculescu,
GS.
TS.
Dumitru
Dragoi
va
GS.
TS.
Gheorghe
Mocanu,
vi
dli
giup
da
toi
c6
hi¢u
qua
de'
ho:\n
thanh
cu6n
sach
Atlas
nay.

Cutli Cun!?
nhung
kh6ng
he
kern
philn
Ion
lao,
Wi
xin
bay
to
long
kinh
trQng
sau
s~c
nh<1"t
t{ji
Vl~n
Sl
Gheorghe
NicuIescu,
rna
tai
co
han
h~nh
dUQc
cQng tile

gan
gui
va
suo't
ddi
Vi~n
81
o:i
gianh
cho
tai
tinh
b~n
chan
thanh.
GS.BS.MIRCEAIFRIM
Vi~n
si
Vi¢n
Han
lam
Y
khoa
5
LiJi
lita
3
Lai noi
ddu

5
Chu'dng
1. Duu
va
Cd
9
1\-10
dAu
11
Vung
mlii
12
Ctl C
hoc nllli
15
Nhung
xoang
c0-nh mili
21
1·lnc
nli~ng

23
Ti('i'n
din
h hoc
mi~ng
24
lloc

mi~ng
chinh
thl1c
25
Nhung
vung
nong
cua
hOC
mi~llg
va
cua
m~t
28
Nen (san) hoc mi$ng 31
lAiai
va
vung
Iuai 32
H
'
lh"
~
'b
'h"
"
38
~
ong
tuyen

nucIC
Qt
cua
oc
mH;mg
.
Yom
mi~ng
41
C
"
h'
h
h"
h
h'
'
h"
"
49
,ac l
an
p
an
p
1,1
t u9c
cua
oc mWng .
Yung

hiiu
55
Hau
(H9ng) 55
Vung
duJi
ham
va
vung
mang
tai

65
Vung
d110i
ham

65
Vung
mang
tai

66
Vung
thanh
quan

67
Thanh
quan

67
Vung
tuyen
giap·
khf
quan.
thvc
quan
81
Tuyen
gi£tp
81
Khi
quan
do~n
c6
87
Th'
d "
J,iC
quan
o~n
co

89
Chu'dng
2:
Ngtjc

91

Thanh
ngl,iC
93
Vung
vu
(rung
tuyen
vu) 95
Khoang
nb'Vc
97
Mang
ph6i 97
Phc
quan
gac
101
Ph6i 103
Cay
phe
quan
108
Trung
that

116
Trung
tha"t truOc
116
Vung

tim-mung
ngoai
tim

127
Trung
that
sau
146
Chu'dng
3.
B1;Ing
155
Mb
d."iu

157
Gioi
h~n
va
cac th.3.nh
cua
bl,lIlg
157
6
b1,111g
162
7
8
Phuc

m~IC
(I'

lang
b1;l-ng)
162
Tfing
treo
kct
m,:tc
trang
ngang
.

179
Vung
dq
day

.179
Vun~
tit
trang-t1;l-Y
t,:tng .
. 189
\lung
gan
.
Vung
Iflch

T:'ing
dLiai
m~1.C
treo
ket
trnng
ngang


196
.216
21S
Hong
tnlng
vii
h6i t.rang (Hong-h6i
trnng)



219
D'.li
trang
(RuQt.
gift) 226
Khoang
sau
phlic
m~c

. 214
CIC
tuyen
tlni<:Jng
th~n
.
. 247
Th('ln

.
~8
NiQu qulin

. 262
e,k
m,)ch
m{m
6
khoang
sau
phuc
m1).C
265
H~
thong
b~ch
huyet
sau

phuc
01<)e
ella
(;
bl,lng
267
Chuoi
thAn
kinh
giao
cam
thAt
lung

269
D
·

, (D"

d )
aln
rOl
':lng
31n
rOI
t10ng .

270
Chu'dng

4.
Ch:'ii-u
hong
.
.
273
1\16
diu
.

. 275
Pillir
11l(1C
ehQ.u
hong
276
l:::'lllg
quang
.
. 282
C{IC
cd
quan
sinh
d1;l-e
trong- clla
nam
giai

.
28;'')
Tinh
honn .

2S7
J\ 1
ao t
inh

. 2S8
Gng
tinh

290
ang
ph6ng
tinh
291
Tuyen
tien
li~t
292
Cflc
h(;mg
tinh
(Cclc
tuyen
br,mg)

295
Ni~u
d':lo
nanl
gidi
295
Ule
cd
quan
sinh
d1;l-c
trong
ella nil gioi


299
Vung
am
d(lo 299
Vung
tv
cung


804
Vung
voi
ti':t
eung-bu6ng
trling

312
Ni~u
d~o
nll
gi6i .


319
D,1Y
chi,\u
821
Cfle
bQ
phi,l.n
sinh
d1;l-c
ngoai
clla
nu
gi8i
332
Cr'lC
br)
plli~n
sinh
d1;l-c
ngoai
ella
nam
giOi

335
Clnidng
5.
Mc}t
so
ling
dVng
lam
sang
nC;H-ngoliLi
khoa

341
:l\-19t.
so
ling
d1;l-ng
n9i-ngo~i
khoa
343
Chu'dng
6.
Nhung
khili
ni~m
vE'!
giai
phhu
in
vivo

va
nQi
soi
363
Nhllng
khfli
ni~m
v&
giai ph3.u
in
vivo
va
n9i soi 365
Kh{l.m
lam
sang
cae
t~ng
trong
khoang
than

365
Hinh
ehieu
dlC
t<,lng
trong
6
n~c

len
thanh
n~c

365
Binh
chicu
cae
t~mg
trong
6 by.ng
ten
thanh
b1;l-ng
372
Kham
cae
t<,lng
trong
khoang
than
b~ng
d1;l-ng
C1;l

382
Tai
li~u
tham
khao

ch<)n 19c
399
9
Madau
Phhn
tren
eua
than
ngl1di
bao
gam
hai
thanh
philn:
dau
(cephalaeum)
va
co'
(cervix). gioi
han
phau
each
giua
hai
phau
nay
lil mqt
dti~ng
yang,
brlt

dau
lit
lJ
cham
ngoai
(inioll).
dlidng nay keo dai
sang
hai
hen
d<.>c
theo
dttdng
ch~m
tren,
toi
mom
chum,
ch~y
yang
qua
mom
nay
toi
phfa
dVdi
ong
tai
ngoai,
roi

tOi
bb
sau
eua
nganh
len
xLtdng
ham
dvoi
thl
d6i
huang
di
tiep
xu6ng
dvai
dQc
bd
nay
dtf
tOi
goc
xlidng
ham
du(ii
(gonion),
r6i
Lien
1'a
phia

trLloc
qQc
thea
bCl
dvoi
eua
xVdng
nay
toi
I}
dim
Wnalhiun).
d
day
du'dng gioi
h~~n
d
hai
ben
gry.p
1,
1hau
khep
kin
yang
gioi
h~n
gilta
dau
va

co
.
Xoang
tran
XlJong
cu6n
mOi
giO'a
(xuang
xoan
giva)
Xl/emg
cu6n
mui
dlfOi
(XLlang
xoan
duOi)
Khau
cai
xuong
(khau
cfJi
rung)
Man
khau
cili
"'~ :
r.;
(khiu

cai
m<lm)
,:

n~n
dinh
mi~ng.
____
~~
Tru
INOc
man
khau
cai
(cung
khau
cai-Ilfrn).
'
Hanh
nhan
(amidan)
_____
-=
:;;
khau
cai
•
Tru
sau
man

khau
cai
_
'1
(
cung
khc\u
cai-hau)
n~n
dinh
mieng
Co
cam-IOO
Co
cam-m6ng
Ngach
tren
hanh
nhan
eua
can
xut1ng ue, d
day
dliang
nay
trung
¥oi gioi
h~n
dlioi
eua

ho
nnh
mQ.eh
canh.
Nhung
C(1
quan
t~o
nen
phftn dftu
ella
''b¢
may
thu
nh(m
cae
chat"
(Rainer)
tue
la
phftn
tren
eung
clla
h~
tieu
hoa
va
h6
hap,

dliQe
gQi
ten
kh6ng
th~t
chinh
xae
la
cae
"tQ.ng"
(ho~c
"ct1
quan")l,
Nhung
nha
giai
phdu
e6
gQi
cae
thanh
phan
ella
h~
thong
tieu
hoa
va
h6
hap

nAm a
trong
lang
ngl,tc
va
6 bl,mg
1a
"tf,tng", vi
nhin
tha'y
chung
eo
ve
bong
mliQt
(nhay
nhot),
Am
Vat,
va
nAm
trong
m<?t
6
thanh
m?c
(6
mang
ph6-i
hol)c

phe
mf,tc,
6
mang
ngoai
tim
ho(le
ngo?i
tarn
m?c, 6
nlang
bt,mg
ho(l.c
phlic
m~c),
rna
tit
d6
chung
co
th~
de
dang
dva
ra
ngoai
dl1c;1C
Xuang
cu6n
mOi

tren
cung
(xuang
xoan
tren
cung)
Xucmg
cu6n
mOi
Iren
(xuang
xoan
tran)
/ ",.na
boam
Ranh
mOi
sau
N~p
voi-kh~u
cai
L6
h~u
cila
voi
tai
(vOi
nh9
Hanh
nhan

hau
(VA)
~
~~~
~~~=
N9ach
h~u
Go
voi
tai
(vOi
nhQ
Cung
d61
dOi
7(
_
Ty.11.U
(hong·mOi)
Ihi~t
(Iurn
gal
vOI-hau
i
thanh
mOo)
Khoang
thanh
quim
Hinh

1: Thiel
do
dling
dQc
giila
dau
vii
eel
Oltang
giai h;,ln
dvdj
clla
vung
ed,
phan
deh
cd
va
ngtJe,
la
mQt
dl1dng bAt dftu
tit
dlnh
mom
gai
ella
dot
song
cd

thu
7,
keo
dai
>lang
hai
ben,
Wi
mom
eung
cae
xut1ng
vai,
!'oi
d6i
huang
di
ra
trUoe
va
vao
trong,
dQc
theo
ba
trvae
ella
hai
xUdng don,
Wi

bd
tren
,
-T~lng"
d!ch
III
danh philp I
III'ng
LaM
"vIscera", c6 nghia
chung
ta
cltc
t><>
ph~n
h~c
co quan Irong co Ihl!; a
d~y
Iilc
gl3 lrinh
b~y
ngu6n g6c clla
III
"viscera"
lCu,s1
phillill
tfnh
ngli
c6 nghia la nh/in, b6ng, Iron,
ICm,

mOl
O'liu
,,'
chi nhling
bO
ph('m,
co quan
nAm
Irong
16ng
ngl,lC
va
/I:
bl,lng nhe thanh
m,c
bao
b9C,
nUn
c6
O'lIQc
nhimg tfnh
ch«1
Ir!n.
Tuy
nhi!n,
ngay
nay nghia Clla
let
nay
0'1I<;JC

rna r¢ng ,,4 chi
C3
nhiAu b¢
ph~n,
co quan khac
khOng
a Irong
16ng
ngl,lC
va
IS
bl,lng,
nhll
mai,
mii)ng, hliu. c6
Ih'
d!ch
til
"viscera" sang li4ng Vii)\
ta
"lang"
ho~c
"co quan".
II
(gQi
li:l
dua
phu
t~l.llg
ra

ngoai)
chi
qua
mQt
duting
r:~ch
ddn
gian,
du
sau
d~
lam
thung
to[l.ll
bQ
chieu
day
CUD.
cac
thanh
gioi
h:;m
diC
0
n6i
tren.
Thu*t
ngu
''t~ng''
dl1Qc

dung
d6
chi'
cac
bQ
ph*n
cua
h~
thong
tieu
hoa
va
h6
hap
a
phtin
tren
cua
than
th~
(dfiu
va
c6)
la
kh6ng
chinh
X{\C, vi
chung
kh6ng
n~m

a
trong
mQt 6
thanh
m~c,
do d6
chung
kh6ng
duCjc
baa
bQc
bal
mQt
mang
thanh
m~c
bong
mliQt
va
:lm,
tuy
nhien
cac
"t~ng"
nay
nhm
d
nhung
vi
trio

ma
d~
toi
dUQc
chung
thi
phal
phflU
tich,
dt
chung
ra
khoi
vung
cd
t.h§
chua
chung.
Cac
"tq.ng" d ph<in
trim
cua
than
ngutii
nay
deu
llam
d
ph
<in

giua
(vung
tr~c
dung
dQc
glua
eua
than
ngudi),
ca_
trong
hai
phftn
cua
phftn
tren
than
ngl1di,
tUc
18.
a dfiu
va
d
vung
trl10c
cua
c6,
nhung
vung
nay

Sf!
mang
ten
eua
phan
tl1dng
ling.
Nhu
the,
d
dau,
ngay
giua
m~t,
co
vung
nuli,
tq.o
nen
bdi
mQt xUdng
ben
ngoai
va
hai
hoc
mili
a
trong
sau,

phia
duai
vung
hoc
mui
180
viJng
mi¢ng
voi
cac
m6i
tren
va
duOi. v:\
vung
dim
(hinh
1).
o
vung
truac
cua
c6
lien
tiep
c6
cac
vung
dudi
cdm,

vung
xudng
mong,
vung
tuy{/n
giap
va
vung
s/.fn
nh6n
(toan
b9
cac
vung
nily hQp
thanh
vung
thanh
quan),
roi
toi
vung
khi
quiin,
n~m
trong
be
sau
cua
ho

llnh
mQ-ch
canh,
keo
dui
toi
t(m
khuye't
finh
11I(lch
canh
(incisura
jugularis)
(xem
q.p
I).
Oloi
h~n
hai
bi?m
cua
cac
t~mg
(cd
quan)
t.huQc
c\u<Jng
tieu
ho8 h6
hap,

d
trong
vung
c6'
truoc
18.
hai
dUdng
thAng
dung,
theo
quy
udc.
v!~ch
W
cae
khop
lic-don
tai
bd
duoi
cua
xtidng
ham
dual.
Tu)'
nhien,
do?-n
dau
cua

h~
thong
tieu
hoa
con
c6
cac
cd
quan
doi (co
hai
cd
quan
doi
xling),
do d6
chung
phai
nam
d
hai
ben
cua
dUdng giil'a.
D6
b
nhung
d6i
tuyen
nuoe

bQt Ion: doi
tuyen
dUal
ham
va
d6i
tuyen
mang
tai,
nh6'ng
tuyen
TIlly
mang
ten
cua
cac
vung
tUdng ling.
Cac
tuyen
dUdi
ham
n~m
d
phia
dUal xUdng
ham
dudi,
a
hal

ben
cua
vung
duoi
dm,
con
cac
tuye'n
mang
tai
thi
nAm a
phia
dudi
6'ng
tai
ngoai,
giUn
co'
lie-don-chum
va
bd
sau
cua
'nganh
len
xudng
ham
dudi.
Giua

vung
mang
tal
12
va
vung
mi~ng
1a
vung
cd
don,
d
lop
nong
cua
vung
nay
c6
miu
nh6
ra
trl10c (mfru
trudc)
eua
tuyen
nudc
b9t
mang
tai
cung

vOl
O'ng
bal
xua't
eua
tuyen
gQi
18.
o'ng
Stenon
(dQe
thea
tieng
Vi~t
18.
xte-nong).
Vung
mui
(Regio nasalis)
Vung
mui
co
nhiing
gidi
h~n
sau
day;
phia
tren
la

mQt
dudng
th&ng
nam
ngang
di
qua
die'm goc
mui
(nasion)
(la
di~m
g~p
nhau
giU'a
dudng
khop
mui-tran
va
m~t
phtlng
dung
dqe
giua);
ben
dUal
la
mN
dUdng
thiing

n&m
ngang
di
qua
die"m
dudi
mui
(lil
di'nh
eua
goc
hQp
bdi
bd
duoi
cua
vaeh
mlii
voi
moi
tren);
a
hai
ben
la
hai
ranh
tiep
noi
nhau:

ranh
miii-mci
va
ranh
mui-mi
mdt.
Vung
mlii
c6
hlnh
th~
nhu
mQt
hinh
thap
voi
ba
m~t
ben
va
mQt
day
(gQi
la
thap
mui).
C::tnh
trude,
tue
18.

song
mui
(dorsum
nasi),
di tU
gO'c
mili, Wc
lA
die"m
goc
mui
(nasion)
tal
dau
mlil
con
gQi
la
dinh
mui.
Song
mui
nam
d giUa
hai
m:)t
trude-ben
cua
thap
mlii;

hai
m~t
nay
trai
chech
sang
hai
ben
tOi
cae
ranh
mlii-ma
va
mlii-mi
mflt,
hai
ranh
nay
l::ti
chinh
lii.
hai
c~nh
ben
cua
thap
mlii. M:;it
ben
thu
ba

cua
thap
mili
10.
m~t
sau,
d
sau,
va
lien
tiep
voi
ca_c
hoc
mlii.
Day
eua
thap
mlii
chinh
la
hai
lo
mui
(nares),
ngan
each
voi
nhau
bdi

b2l
duoi
cua
vach
mlii.
Mili co
be
m~t
ben
ngoni
phil
bai
da,
va
be
m~t
ben
trong
phil
bai
da-niem
m~c
lien
tie'p voi
niem
m~e
h6
hap
cua
cac

hoc
mlii.
N5.m
trong
be
day,
giua
hai
be
mi}.t
ben
ngai
va
ben
trong
nay
In
cae
Idp
khac
cua
vung
mlil:
Idp
mo
lien
ket-ma
dtioi
da
lop

cd
va
khung
xudng-sl,m.
Mlii
nh6
ra
truoc
so voi m0-t,
c6
hinh
th~
va
kich
thuoc
rat
thay
dSi.
Phan
dual
cua
cac
m~t
trlloc-ben
cua
mui
di
d9ng
dllQc,
t~o

thnnh
canh
mui
(alae nasi).
Tu
dinh
mai
di
ra
phia
sall
co
m9t
nep
da.
Vach
mili
va
nhung
bd
tl.}'
do
cua
cac
canh
mili
gioi
h~n
hai
l6

mui
(nares),
phan
a
ben
ngoai
nhat
cua
16
mili
gQi
In
nhung
diim
canh
milL
Chieu
cao
cua
mili
dllQc
tfnh
W
dilm
goc
miii
(nasion)
toi
ctiim
dudi

mili,
va
chieu
rQng
cua
mG.i
la
khoang
cach
giua
hai
ctie'm ccinh maio
Ty
s6
giua
chieu
cao
va
chie'u rQng
cua
mili
gQi
la
chi
s6'
mili.
Phan
b6
cua
chi

s6
mili
tren
to<'m
cau
mang
tinh
chat
thich
nghi
va
thea
lu$.t
Thomson
Buxton
thi
chi
56
nay
tang
len
til
cac
vung
l~nh
toi
cac
vung
am
(hinh

1-6).
Cau
true:
a
phan
tren
cua
mui,
lop
da
mong
va
de
di
dQng,
nhllng
a
phan
dlloi
mui,
da
trd
nen
day
hdn
va
dinh
hdn
vao
cac

lop d
sau.
Da
dllQc
cung
cap
bai
nhieu
m~ch
mau
va
chua
nhieu
tuyen
bi'i
nhdn.
0
phan
tren,
da
de
tach
khoi
cac
lOp
sau;
nhllng
a
mla
dllOl

fhi
da
dinh
ch(lt
van
cac
cftu
truc
s\lll-sQi a
lOp
sau
hdn.
•
Lap
rna
lien
ket-rnd
duai
da
mong,
chi
c6
chu
yeu
a
phan
tren
cao
cua
vung

mui,
nhllng
hall
nhll
kh6ng
co a
khu
vl.}'c
cac
canh
mili
va
dinh
miii.
•
Lap
Cd
do
cac
cd
bam
da
m(lt
2
t~o
nen,
va
bao
gam
cac

cd
duoi
day:
-
Cd
kieu
hanh
(ho(lc cd
thap
cua
miii),
bam
va~
s1,ln
ben
cua
canh
mili
va
vao
xudng
mili
(os
nasaIe,
cling
gQi
1a xl1dng
so'ng
mili)
rai

di
toi
va
bam
t~n
va~
da
a
vung
nAm
giua
hai
cung
long
may.
-
Cd
mili
(musculus
nasalis)
bao
gam
hai
phan:
phdn
ngang
(pars
transversa)
ho:)i.c
cd

ngang
mili
va
phdn
canh
miii
ho~c
cd nil
mili.
Phlin
ngang
clla cd mili
di
tu
lop
can
a
song
mlii
va
bam
t~n
vao
m~t
sau
clla
da
a
ranh
mlii-ma.

Phlin
canh
mili
cua
cd
mlii
thi
b:it
nguan
tu
m~t
sau
clla
ranh
mlii-ma
va
den
bam
t~n
vtw
lap
sau
cua
da
d bd
dlldi
cua
hai
I6
miii

(nares).
2 Cae eo bam da
m~1
eon
l1l1<;le
99i
18
cac
Cd
net
m~t
- cd
nang
moi
tn!n
va
cdnh
mili
(m.
levator
labii
superioris
alaeque
nasi)
bam
nguyen
uy
van
m{i
t

ben
mom
tran
cua
xlldng
ham
tren
va
vao
mom
mlii
cua
xlldng
tran
(tuc
mom
{5
mM
trong
cua
xlfdng
tran)
rai
toa
xuong
bam
t~n
vao
lop
sau

cua
da
a
canh
mili
va
moi
tren.
- cd
h(1
vach
mili
(m.
myrtiformis)3
xuat
ph
at
tu
ho
cd
la
cua
xudng
ham
tren
va
tu
ho
nanh
rai

den
bam
tan
van
lop
sau
cua
da
a
phan
vach
mlii
di
dQng
(hinh
5).
•
Khung
xUdng-s~n:
Vung
mlii
dUQc
nang
da
bai
mgt
khung
xl1dng-S1,ln.
•
Phan

Xl1dng
cua
khung
hQp
bai
mom
tran
cua
xl1dng
ham
tren,
cac
Xl1dng
mui
4
,
gai
mlii
truoc
va
mom
khiu
cai
cua
xUdng
ham
tren,
hai
mom
Xlldng

nay
gidi
hJ;ln
16
hinh
qua
Ie (Wc
1(\
10
trudc
cua
h6c
mui
xudng).
Ll.}'c
nen
cua
dQng
tac
nhai
til'
nhung
ding
a
phia
trudc
cua
cac
ham
truy~n

dQc
thea
hai
mom
tran
cua
xUdng
ham
tren,
len
toi
vom
SQ
(calvaria),
t~o
nen
mgt
khu
vl.}'c
Xl1(1ng
d~c
gQi
la
tr1,l
khang
ll.}'c
mlii-tran
.
Nhung
ll.}'c

nen
til
cac
rang
ham
dau
tien
truyen
dQc
theo
cae
dl1dng
ll.}'c
duoi
6 mAt
cua
cac
tr1,l
go rna, roi
cilng
h9i
t1,l
VilO
cac
tr1,l
mlii-tran
noi
tren.
T6ng
ll.}'c

nen
noi
tren
du<;!c
truyen
qua
cac
tr1,l
mlii-tran
toi
xU(jng
tran
va
cac
xudng
mlii,
tJ;lo
nen
mQt
tr1,l
khang
ll.}'c
tran-sang
trudc
cua
xudng
SQ,
do xUdng
sang
va

dlldng
khop
lien-tran
hQp
thanh.
Nhl1
Vi~.y,
phan
trl10c
cua
cac
hoc
mlii
duqc
d6ng
khung
bai
hai
tr1,l
khang
ll.}'c,
cac
tr1,l
nay
bao
v~
cho
phan
trl1dc
cua

cac
hoc
mlii
va
dong
thdi
dung
lam
khung
xl1dng
nang
eta
cho mlii.
Cac
Xl1dng
mlii
(cling
gQi
la: xl1dng
mui
chinh
thuc)
la
hai
manh
Xl1dng
d{ic
hinh
b6n
cJ;lnh,

tiep
khop
voi
nhau
b
tren
dl1dng
giua,
t~o
nen
mgt
vom,
hai
bd
ben
cua
vom
nay
l~i
t\1a
tren
bd trl1dc
cua
cac
mom
tran
Xl1dng
ham
tren,
va

b
phia
tr€m
thi
vom
tiep
khdp
vbi
gai
mlii
cua
xl1dng trim_ 0
tren
3 Co
h{l
Of;ich
maf
(m. myr1fformfs) con
l1l/<;le
dich
Ii]
cO
/tJ
4
XUdng
mai
(os
nasa/e) con
9Qi
la Xl/dng s6ng mui ho(i.c

Xl/ong
mUi
chfnh
therc.
13
dudng
giua
ve
phfa
sau,
vom clla
hai
xudng
mlii
tie'p
khdp
vdi
monh
dung
thiing
clla
xudng
sang,
do do vom
nay
tang
cUdng cho
he
thong
nang

da
d
giua
hai
ho'c
mlii
(Wc
la
";anh
dUng
thiing
xUdng
sang
va
xUdng
la
mia
5
).
Bd
truac
cua
mam
khAu
cai
clla
xudng
ham
tren
c6

tac
dvng
nang
da
cho bd
sau
clla
cae
10
mlii
trudc
clla
ho'c
mlii
xUdng
vil.
vach
mlii
cling
bam
vao
gai
mlii
clla
xlMng
ham
tren.
*
Nih
ben

duai
clla
khung
xudng
Sl:m
clla
mlii
chi' h9P
bai
cac
s\ln,
bao
gam:
cac
s1;in
ben
cua
mili
(cartilago
nasi
lateralis),
Ii
hai
mimh
sl,ln
hinh
tam
giac, n&m a
hai
ben

dudng
giua
thuQc
ve
hai
m;)t
trudc-ben
clla
thap
mlii,
xen
van
giua
xudng
mlii
va
canh
mili
(alae
nasi)
a moi
ben
(hinh
2).
-
Sl.j n
canh
miii
ldn
(cartilago

alaris
major)
lil.
sl.1n
doi, nAm d
phia
dudi
s\ln
ben
clla
mlii,
hinh
mong
ngt!a, giai
h~n
ph
An
trudc
ngoai
Clla
cac
16
mlii.
81.1n
cimh
mui
lOn
co
hai
nganh,

ngimh
trong
tham
gia
vao
ph§.n di
d9ng
clla
vach
mlii,
va
nganh
ngoai
t9-o
nen
khung
cua
canh
mlii
(hinh
3, 4).
Khoang
trong
giua
nhung
s1,ln
k~
tren
ella
mui

dut;lc
biS
sung
bbi
cac
cau
t~o
mang
xd,
trong
be
day
clla cac
ming
nay
c6
th~
co
m9t
so
lut;lng
kh6ng
co
d!nh
nhung
mieng
s1,ln
nha
gQi
la

S{ln ph{l, s{ln
canh
mili
nhd,
sl!n
vitng
va
s1j.n
lua;
cay.
Mang
xd
n~m
xen
giua
cac
s1,ln
lien
tiep
vdi
mang
xUdng hol)c
mang
s1,ln
6
d
xung
quanh.
81,1
tiep

giap
giua
ph§.n
xudng
va
sl.1n
cung
tham
gia
vao
hinh
thai
clla mlii.
•
Lap
dztai
niem
mae:
d bd cac
16
mui,
da
phu
be
m;)t
ben
ngoai
cua
mui
qul)t

sau
vao
trong
cac
hoc mlii,
va
tdi
muc
bd dUdi
clla
nhung
sT/-n
ben
clla
mili
thi
da
tiep
noi
vdi
niem
m9-c
h6
hap
clla
ho'c
mlii. PhAn
da
d
day

(a
be
m~t
ben
trong
clla mlii)
dfnh
ch~t
vao
mang
s\m
(ngo9-i
S1,ln)
, do do
neu
bi
m1,ln
nhQt a
vung
nay
thi
rat
dau.
5 XUdng
1.3
mia
(vomer)
con 99i
1011
xUrJng

l/fiji
cay.
S Mang xUdng. mang sl!n con chJqc 99i
la
ngOl;li
c6t va
ngo~i
sun. Iii
m6
lifln
ket
baa
b9C
a
Mn
ngoaj cac cau truc xUdng
va
sun.
14
Hoc
miii:
Be
m~t
ben
ngoai
ella
vung
mlii
d
ca.

hai
beh
se
tiep
no'i
vao
phia
trong
va
ra
sau
vdi
be
m~t
ben
trong
clla
ph.§.n
n.§.m
d
phia
truoe
ella cac h6c mlii.
Be
m~t
ben
trong
clla d09-n
truoe-duoi
cac hoc

mlii
dUQc
phll
bai
da,
c6
hinh
mQt
ang
vdi
chieu
dai
khoang
15
mm
(gQi
la
tii/n
dinh
mili).
Thanh
ben
ngoai
clla
tien
dinh
Wong
ung
voi
canh

mlii
va
thanh
ben
trong
chinh
Ill.
uach
mili
(septum
nasi).
La
dudi
clla
tien
dinh
chinh
la
cac
16
mlii.
La
tren
clla
tien
dinh
nAm d m uc
dut;lc
gQi
la

th€m
mili
(limen
nasi),
tuc
la
mue
d do ldp
da
phu
be
m~t
clla
tien
dinh
tiep
noi vdi ldp
niem
m<,lc
h6
hap;
them
'mlii
co
hinh
clla mQt
khe
hinh
tam
giac. 0

ph~n
truoe
clla
nhung
16
mlii,
sat
hai
ben
dinh
mlii,
thi
bd dUdi clla
cac
canh
mlii hdi
qU?t
ra
phia
sau
gioi
h9-n
mQt
khoang
nha
d
ben
trong
gQi
la

ngach
dinh
mili.
Trong
lOp
da
clla
ph~n
dUdi
cac
tien
dinh
mlii,
co
cac
tuyen
b8
nhdn
vil.
nhung
long
rung
(uibrisae), cac 16ng
nay
dai
ra
va
tro
nen
cung

hon
theo
tu5i.
Hai
canh
miii
co
tac
d1.}.ng
dAy
kh6ng
khi
tai
niem
m~c
khuu
giac,
neu
kh6ng
co
tac
dQng clla
canh
mlii
thi
cam
th1,l
khuu
giac
se

bi
giam.
D~
kham
phkn
truoc
cua
cac
hOc
mlii,
ngudi
ta
811
d1,lng
phudng
phap
soi
mili
va
soi
hoc
mili
tit
phia
trUde.
M~ch
m{lU
va
day
than

kinh
vimg
miii
D(mg
mgch
ella
vung
mlii gom
co:
- d{)ng m(Lch s(i'ng
mili,
18
mQt
nhanh
t~n
cua
di)ng
m~ch
miit, dQng m9-ch
nay
18.
nhanh
bEm
clla
duy
nhat
cua
di)ng
m~ch
canh

trong.
DQng m9-ch
sang
mlii
phan
bo
eho
vung
goc
mlii,
s6ng
mlii
va
tiep
n6i voi
dt;ng m(Lch gac (m6.t) Ia
nhanh
t~n
clla dt;ng
m(Lch mij.t,
d~mg
m~ch
nay
d6i
khi
cung
tach
ra
mQt
nhanh

cho
song
mlii,
canh
mui
va
mQt
nhanh
cho
vom
l~.
- d{Jng m(Lch
canh
mili:
la
nhanh
ella
dQng m9-ch
m~t.
Tinh
mqch
thu
th~p
mau
clla
vung
mlii
HI.
rinh
mach

canh
mili
va
finh
mach
gac (mdt),
ca
hai
deu
la
nhanh
cua
tinh
mg.ch m(it.
H~
thong
tinh
m9-ch
ms;it
tiep
noi a
vung
g6c
trong
cua
mat
voi
tlnh
mg,ch
mat

tren,
tInh
m~ch
nay
se
db
vao
xoang
Unh
mc;tch
hang
ij
trong
h9P
SQ,
do
d6 ne'u
n;)n
mt,m
nh9t
con
non
(chua
thanh
mu)
d
vung
mili
thi
e6

th~
dftn toi h:).u
qua
viem
tinh
mQ-ch
huyet
khoi
d
xoang
tInh
ml;1ch
hang,
day
1a mi}t
tinh
tq.ng
Him
sang
n$ng.
Mqch
bgch
huyet
(bgch
mgch)
cua
vung
mili
dU9C
phan

thanh
cac
nh6m
sau:
nh6m
tren:
thu
nh~n
bl;1ch
huyet
r6i
db
vao
cac
h~ch b~ch
huyet
a
vung
tren
tuyen
mang
tai
va
cac
h~ch
truac
tai;
.
nh6m
giua:

thu
nh$-n
b~ch
huye't dt; db
vao
cae
hl;1ch
bl;1ch
huyet
duai
tuyen
mang
tai;
nh6m
duai:
thu
nh$-n
b~ch
huyet
d~
d5.n ve
nh6m
hl;1ch
dudi
ham.
Th,j,n
kinh
V/;in
d9ng
dU9C

tach
ra
tU
cac
nhanh
cua
day
th:ln
kinh
mat.
Than
kinh
cam
giac
dUQc
dam
baa
bqi
day
than
kinh
tam
thoa,
thong
qua
nhung
nhanh:
thfrn
kinh
duai-rong

rQc
(mili ngoai),
1;\
mi}t
nhanh
t(i.n
cua
day
th:ln
kinh
mili-
mi,
day
than
kinh
nay
1l;1i
1;1
nhanh
t~n
cua
day
than
kinh
m<'it;
nhanh
duai-rong
rQc
chi
ph6i

cam
giac
ij
vung
goc mili.
day
th§.n
kinh
dudi
()
mAt,
10.
nhanh
t:).n
eua
day
th.ln
kinh
ham
tren;
day
th.ln
kmh
dliai
{)
m<'it
chi
phoi
cam
giac

cho
ph.ln
ben
ngoai
cua
vung
mili;
-
nhanh
mili
ngoai
(day
th.ln
kinh
canh
mili),
la
m¢t
nhanh
cua
day
than
kinh
sang
trude
(day
than
kinh
mili
trong);

than
kinh
nay
bi
la
nhanh
tl}n
cua
day
than
kinh
mili-mi,
m¢t
nhanh
t~n
cua
day
than
kinh
mat.
Sau
khi
tach
ra
khoi
day
thAn
kinh
sang
tntac,

thi
nhanh
mili
ngoai
di
len
m~t
ngoai
cua
xudng
mlii
tdi cho xUdng
TIlly
tiep
khdp
vdi cac sl,ln
cua
mlii,
vUQt
qua
gidi
hl;1n
nay
va
tiep
tl,lC
di
ij
dudi
da

cho
tdi
ti).n
dinh
mlii.
Nhanh
thin
kinh
mlii
ngoai
nay
chi
ph6i
ca.m giac d
phan
trudc-dudi
cua
mlii.
Phia
sau
cua
thap
mlii
la
cac
h6c
mlii.
Cae hoe
miii
(Cavum nasi)

H6c mlii
hinh
thanh
mot
he
th6ng
dudng
h.lm
c6
nhieu
ngach,
~~m'
d
ph.ln
trung
tam
cua
khoi
xudng
m;)t,
va
dUQC
phan
thanh
hai
nu:a bdi m(lt
vach
d
chinh
giua

(xem
t~p
I).
Cac hoc
mui
thong
voi
cac
hoc
hdi
gQi
la
cac
xoang
cg,nh
mui
(sinus
paranasales)
ho~c
xoang
hdi
eua
mi;it:
d6
la
cac
xoang
tran,
xoang
ham,

xoang
budm,
va
xoang
sang.
Ve
phia
truoc,
cac
hoc
mili
(xl1dng)
md
ra
ngoai
bAng
hai
16
gQi
la
cac
zJ
mili
trude.
Ve
phia
sau,
cac
hoc
mili

(xl1dng)
thong
vdi
ph:in
h(;mg-mili (con
gQi
la
ty-
hau)7
bdi
hai
10
gQi
la
cac
lo
mili
sau.
Cac
h6c
mlii
la
cd
quan
d~
nglti; vi
vi
tri
cao
cua

chling,
cac
hoc
mili
la
ph.ln
tren
cung
cua
dudng
ha
hap.
M6i
h6c
mui
c6
b6n
thanh,
d6 la:
thanh
ben
ngoai
khong
deu
d~n
va
thanh
ben
trang,
thanh

tren
va
thanh
duoi;
ba
thanh
sau
nay
c6
cfi'u
truc
ddn
glan
hdn.
'"
Thanh
ben
trong
cua
hai
hoc
mlii
la
mQt
khung
xUdng-Sl,ln
chung
cho
ca
hai

h6c
mlii
nen
con
gQi
la
vach
mili
(septum
nasi),
vach
mlii
hQp
bdi
manh
dung
thAng
cua
xudng
sang
(lJ
ph
fin
tren),
xudng
la
mia
ho~c
xudng
ludi

cay
(d
phfln
sau
va
d110i)
va
vach
sl,ln
(d
ph;in
trudc).
Veieh
mili
duc;!c
phu
bdi
niem
m~c
d€;
tach
khoi
nen
xUdng-Sl,ln.
Cach
bd
sau
cua
10
mlii

trudc
1,5cm,
dai
khi
co
th~
thay
mQt
16
nha
cua
cd
quan
Jacobson
con
gQi
la
Cd
quan
lei
mia-mili
(organum
vomeronasal),
la
m9t
6ng
nha
di
tich
phoi

thai,
dUQc
lot
bdi
niem
m~c
tren
m(lt
chieu
dai
khoang
7 Trang tai lil)u Gial phau hoc ti£ing Yil)t trll6"c
~ay,
h9n9
ciJng
~lt9c
99i la hau. Vi hau thOng vai ba
Cd
quan
kh,k
nhau
o phia tnrOc.
la
h6c
mai,
Mc
mi(mg va thanh quan,
nEm
dlt9c
phAn

biE)t
thanh ba phan: ty-hau (philn miJi),
kMu-hau
(phan
mi~ng)
va
thanh-Mu
(phan Ihanh quan). Neu
sa
d~ng
ng6n
ngu thong Ihltang
thi
c6 the 99i ba phan d6 Ian
11I<;!1
la h9ng-
mOi,
hC;Jng-ml(mg
Ya
h9ng-thanh quan. Trang lai
liE)u
nay
chUng
10i
SLr
d~ng
ca
hai danh philp n6i trAn. Ngoai ra
ty h~u,
kha:u-hau, thanh-hllu con

dlt<;!c
99i la thu'9ng - h9n9
(epipharynx).
trung-Mng
(mesopharynx) va h!J-h9n9
(hypopharynx) (xem thllm
cM
thich 14),
15
vili
milimet.
a phcin
duoi
cua
vach
mUl,
trong
lOp
niem
m!;l.c
co mQt ''vet
m!;l.ch",
la
mQt
vung
rat
giau
m~ch
mau,
va

thudng
la
ndi
xay
ra
chay
mau
cam
(chay
mau
mlii).
*
Thimh
tren
cua
moi hoc mlii
can
g9i
la
fran
hoc
mili,
la
mQt
mang
dai
theo
chieu
tniac-sau,
va

cong
16m
huang
xuong
phfa
du'oi,
chi
rQng
khoang
vai
milimet.
Trim
h(rc
mili
kf
tu
phia
truoc
ra
phfa
sau
h9P
bai: cac xztdng
mili
(can g9i
1a
xu'dng
song
mlii),
gai

mili
cua
xztdng trein,
mdnh
ngang
cua
xztdng
sang
(can g9i
la
manh
sang:
lamina
cribosa)
va
than
xztdng bztdm.
Tr:ln
hoc mlii
ngan
cach
hoc
mui
vai
h9P
S~J,
va Ia
phan
xu'dng de
gay

va
nhat
cua
so-mat,
vi
manh
sang
rat
mongo . .
* Thil.nh dvdi
can
g9i
la
n~n
(ho$.c
san)
eua
hoc
mui,
cling
co
hinh
th~
nhu' mi)t
m{mg,
nhung
mang
nay
ri)ng
hdn

va
ngiin
hdn
so
vai
trb.n
cua
h5c
mui.
Scm
hoc
mili
ngan
each
cae
hac
mui
voi hoc
mi~ng.
Ba
phtl.n
tv
truoc
eua
san
hoc roui
hinh
thimh
boi
mom

khdu
cdi
cua
xztdng
ham
tren,
can
mQt
phtl.n
tu
sau
la
manh
ngang
cua
xztdng
khti'u ceii.
Niem
mf,lC
phu
nen
hoc
mui
che
kin
mQt
ang
nho
g9i
Ia

ong
rang
cUa
(ductus
incisivus)
ho$.c
ong
khdu
cdi trztac.
*
Thanh
ben
ngoai
cua
cae hoc
mui
h9P
thanh
bdi m$.t
trong
cua
cac xVdng
ham
tn2n
va
cdnh
trong
cua
mom
chan

blidm,
hai
xu'dng
nay
tiep
khop
16.n
Ivqt
voi:
xztdng
l~
(os
lacrimale);
mdnh
dz/ng
thdng
cua
xztrlng
khdu
cai;
cac
khai
ben
cua
xztdng
sang
(con
gri
la
me

cung
xudng
sang);
xztdng
cuon
mUl dztdi (concha
nasalis
inferior)
con
gri
la
xlidng
xoan
dztdi.
Xztdng
sang
Ia
yeu
to'
ehinh
hinh
thanh
nen
thanh
ben
ngoai
cua
h6c mlii, vi
v*y
xu'dng

nay
la
dUQ"c
coi
la
''xvdng
chinh
cua
mili"
(Guerran).
Cac
xVClng
tham
gia
van
thanh
b€m
ngoai
cua
h6c mlii girli
hl"m
hai
6ng
va
rnQt
10:
-
Gng
mili-l¢
ho$.c

ong
l~-ty.
(canalis
naso-lacrimalis),
ong
nay
girli
h~n
d
phia
ngoai
boi
xUClng
ham
tren,
xUdng
l~
va
mom
16
l~
cua
xztdng
cuon
mili
dztdi; 0
phia
trong
bdi
chinh

xUClng
cuon
mui
duoi;
ang
mlii-l~
Ia dUdng
th6ng
giua
hoc mAt voi
hac
mlii,
qua
ong
nay
mtoc mAt se
d6
vao
ngcich
milt
dztdi.
-
Gng
khau
cdi
ldn
ho$.c
ong
khii'u
ceii

sau,
nAm
giua
xudng
ham
tren
va
xudng
khftu
cai;
5ng
nay
ngan
cach
hoan
toan
voi
hac
mlii
va
chi
co
10
md
ra
d vom
kh~u
cai;
-
Lr5

bliJm-khdu
cai
(foramen
spheno-
palatinum)
giai
hf,ln bdi mi)t
khuyet
cung
ten
va
xztdng bztam;
qua
16
nay,
ho'
chan
bztdm-khdu
cai
th6ng
vdi hoc mlii, va
cung
qua
16
nay
rna
bo
m~ch-thtl.n
kinh
chinh

clla hoc
mui
di
vao h6c
mui,
do
do
16
buaro-
kh~u
cai
dvqc coi
la
"r6n" clla h6c mili. 8
Cae
xu'dng
ellon
rniii
(ho~e
xu'dng
xoan):
Thanh
ben
ngoai
cua
cac hoc mlii
kh6ng
ph~ng
rna
go

ghe
do co cac
xudng
cu6n.
Thvc
ra
day
chi
la
cac
la
xudng,
cong
10i
ve
phia
long
cua
h6c rolii,
va
co
chieu
dai
theo
hVdng
tnioc-sau.
Xrtdng
cufIn
miU
drtai

ho(ic xLtdng
xoan
dztai (concha
nasalis
inferior)
la
m9t
xUdng ri€mg
bi~t,
va
13.
xUdng
dai
nha't
trong
so' cac xVdng cuon;
Xl1dng
eu6n
duoi
n§.m
bAc
ngang
qua
10
clla
xoang
ham,
che
kin
ph:ln

dvoi
ella
10
nay,
va
tiep
khop
voi
gd
cuon
clla
cac
xVdng
ham
tren
va
xUdng
kh£u
cai,
va
tiep
khop
voi
ca
xudng
l~.
Cae
xrtdng
cuon
(xodn)

tTen
va
giiia
(concha
nasalis
superior
et
media)
kh6ng
phiii
la
cac
xudng
ri€mg rna
1ft
cac
bQ
ph~n
cua
xUClng
sang.
Ed
tren
clla cac
xUClng
cu6n
nay
dinh
va~
khoi

ben
eua
xVdng
sang
(ho~c
me
cung
xUClng
sang).
Xztdng
cuon
giita
hinh
thanh
nhv
mi)t
mom
hinh
vo-van
nh6
vao
phia
trong,
Wi
g:ln
sat
voi
vaeh
mui,
va

do do
phan
chia
hoc mlii
ra
thanh
hai
Mng: t:lng
tren,
Ia
vung
khltu
gidc
(regio
olfactoria)
va
tang
dudi Ia
viing
h6
hap
(regio
respiratoria).
XVClng
cu6n
giua
keo
dai
ra
trVac va

ra
sau,
8 "R6n'·: Iii
thu~t
ngiJ chi nai cac
m<;lch
mau va day than kinh
t~p
trung
(I~
(Ii vila
\la
(Ii
ra
khoi m9t
Cd
quan.
vi
d~
r6n
phOI,
r6n Iilch,
V1.1Qt
qua
d
ben
tren
cac
xoang
sang

ra
phia
tru'dc
va
ra
phia
sau,
d~
khop
voi
mao
sang
(hoQ.c
g(j
cuon
trEm)
cua
xu'ong
ham
tn'3n
va
xu'ong khfru cai.
Xuong
cuo'n
tren
nha
hon,
nhl.lng
co
hinh

th~
giong
voi xu'dng
euon
giua;
eo
th~
con
c6
mQt
xuong
cuon
thu:
tu
ha<)c
xu(}ng
cuon
tren
cung
(xltdng
euon
Sanlorini).
Phi
a
tren
cac
xuong
euon
la
'lung

iren
cuon
(hoi;ic
ngach
buam-sang),
phia
trlioc
cua
ngach
nay
e6
[0
cua
xoang
bu{Jm md vifo
hoc
mlii. M6i xu'dng
eu6n
cung
vui
thanh
ngofri
cua
h6e
mlii d ph:1n
tlldng
ling, gioi
h?n
mQt
khoang

gQi
la
ngdch
mili
(meatus
nasi).
Nhung
ngaeh
miii
Ngdch
mUl
tren
(meatus
nasi
superior)
chi
18.
mQt
khoang
nha,
n<'im
d
phiin
sau
cua
hoc
mui,
trong
ngach
mui

tren
thay
co
2
ho?c
3
16
nha
cua
cac
tf[
bao
sang
sou
(cellulae
posteriors)
md 'laO
ngach
mili
nay.
Ngdch
mUl
giita
(meatus
nasi
medius):
(j
thanh
ben
ngoai

cua
ngach
nay
c6
nhieu
cau
t~o:
- BQt
sang
(bulla
ethmoidal
is)
baa
gom
llli)t te'
bao
sang
hinh
t6
chim
en,
thanh
tren
eua
te'
baa
sang
nay
la
mQt

la
xu'dng
thu9c
ve
xu'(1ng
xoun
giU'a;
- MQt
ho~c
nhieu
16
nha
eua
nhU'ng te'
ha(}
sang
tru'oc
va
giU'a
md
ra
d
ben
duoi
va
phia
truoc
eua
b9t
sang

(vao mQt
ranh
d
phia
sau
eua
b<:mg
nay);
-
Nhl
ngdeh
mui
giila
hoQ.c
16
th6ng
giua
nhf1:ng
ngaeh
mlii;
-
Mom
moe,
la
mQt hi
xuong
c6
hinh
mQt
lUdi gUdm

eong,
t\1
tach
ra
di
vao
vitng
de
/nUL
(agger
nasi)
- mQt
vung
16i
l€m
khae
eilng
do
mOt te'
bao
sang
t(l.O
nen
-
mom
m6c
vUQt
qua
16
eua

xoang
ham,
r6i
tie'p voi
xUdng
euon
duoi
d
phia
duoi,
va
voi xUdng
kh:lu
cai
d
phia
sau;
Khe
ban
nguy~t
(hiatus
semilunaris)
ho:)e
ranh
moc-bqt,
nllm
d giU'a
bqt
sang
va

mOm moe;
-
Phiu
sang
hoi}.e
ong
tran-mili
lien
tie'p
voi
khc
ban
nguy~t,
biit
cheo
khoi
ben
xUdng
sang;
day
la
mQt "6ng
thong
nh6
len"
eao
tren
d6
hinh
thanh

xu'dng
cuon
giib_
Ngach
mui
dliiJi (meatus
nasi
inferior):
(j
phan
tru'oe
cua
bd
tren
cua
ngaeh
nay
co
16
du'oi
cua
ong
mlii-l~
md van ngach.
L6
eua
xoang
ham
bi
ehe

Hlp
d
phia
duoi bdi
mom
ham
cua
xliong
euon
du'oi;
xoang
ham
md
vao
ngaeh
mfi:i
giua.
NH~m
mfJ-c
mlii:
Niem
m~c
phil
thanh
ben
ngoai
cua
hoc
mlii
dinh

chQ.t
voi lop
ngo(l.i
cot
(mang
xuong,
e6t-m~c)
cua
eac
xu'ong,
va
dUQc
g9i
la
niem
m~c
ngo?i
c6t.
Niem
ml;lc
nay
phu
be
mQ.t
cae
xu'dng
va
16i
ra
d~

luon
sau
vao
trong
nhf1:ng
xoang
cr;rnh
hoc
miii
va
nhung
tt
bao
sang
(gqi
chung
la
eac
xoang
hoi).
Rieng
xoang
ham
thi
kh6ng
nhu'
vi}.y,
vi
niem
m~c

mG.i
ehe
Hip
hai
16
cua
xoang,
va
chi
d~
eho
xoang
th6ng
voi
h6c
mili
d
phia
sau
va
phia
tren
b(ji mQt
16
n<'im
d
phia
tren
mom
moe.

Cac
16
eua
tat
ca.
eac
xoang
hdi
deu
md
'lao
ngach
mG.i
giU'a
la
do
chung
c6
cung
mQt
nguon
goe
ph6i
thai
voi
h6c
mlii
tlidng
l1:ng,
ttl

ngu6n
goc
ph6i
thai
chung
nay
ve
sau
moi e6
s\1
phan
ly
khac
nhau.
V€
m{it
djnh
khu,
thanh
ben
ngoai
cua
hoc
mili
c6
th~
phan
chia
thanh
ba

vung
kha-c
nhau:
vung
d
phia
trlioc
phiing
nhan,
vung
d
phia
sau
c6
cae
ngaeh
vi
c6
nhU'ng
xudng
euon
va
vung
tren
la
vung
khuu
giae.
Cae
m\lch

mau
va
day
than
kinh
(hinh
6)
D~ng
mgch
ehinh
eung
dip
mau
cho
hoc
mG.i
HI.
nhanh
t~n
eua
dOng mt;Ich
ham
tren,
gqi
la
d(jng mt;Ich
bl1dm-khdu
cdi,
va
nhung

ngu6n
phV
la
nhung
nhanh
cua
dqng
mt;Ich
milt
va
d(jng
mqch
mij t.
• D(jng
mr;zch
buam-kh6.'u
cdi
(a.
sphaenopaiatina)
ehui
qua
I6
bl1dm-
khdu
eai
(du'qc coi nhu'
"ron"
cua
hoc mili)
d~

thoat
ra
khoi
ho' dUdi-thai
dudng,
r6i
phan
chia
thanh
nhieu
nhanh
gqi
ia
cac
dong
mf;lch
mui
sau,
mili
ngoai, va
mili
trong
(aa.
nasaies
posteriores,
laterales
et
septi).
-
D(jng

mr;zch
mui
trong
(con gqi
la
di)ng
mr;zch
vach
mui)
se
tach
ra
nhung
nhanh
mlii
tren
va
ngoai
d~
phan
ph6i
cho
vung
eua
xuong
cu6n
tren,
r6i
di
che'eh

vach
mlii
17
d~
tai
g:ln
ong
rang
crla
thi
no'i
tiep
voi
d9ng
mJ;lch khftu
cai
xuo'ng,
d9ng
mQ-ch
nay
di
ngang
qua
man
khftu
cai
(ho<ii-c
khftu
cai
mgm)9

til
phia
truoc
ra
phfa
sau,
-
Nhiing
dQng m(Lch
mui
ngoai,
doi
khi
hqp
nha't
thanh
m9t
than
chung,
ph
an
bo'
cac
nhimh
cho
cac
xUdng cuo'n
mili
va
cho

cac
ngach
mili
dudi
va
giua.
'"
Nhi1ng nguon dqng
m(Lch
phl:l
baa gam:
-
nhung
d(jng m(Lch
sang
truac
va
sau
(aa.
ethmoidales
anterior
et
posterior),
dgu
1a
nhanh
clla dQng
mJ;lch
mAt;
nhung

d9ng
m~lch
sang
nay
cung
cap
mau
cho
vling
khuu
giilC
va
cho
niem
m~c
clla
vung
truoc
xUdng cuo'n,
cilng
nhu
cho
xoang
tran;
-
d¢ng
mqch
dudi-vach
miii,
la

m9t
nhanh
clla
d9ng
m~ch
m~t;
phan
nhanh
d
vung
trudc-dudi
clla
vach
mili.
"Vet
m~ch"
la
m9t
vling
nh6
niem
m~c
n5.m d
ph:ln
dudi-trudc
clla
vach
mui,
d
day

cac
d9ng
mJ;lch
da
mo
ta
a
tren
no'i
tiep
voi
nhau.
H:lu
het
nhung
trudng
hqp
chay
mau
cam
(chay
mau
mui)
n<ii-ng
thlidng
xay
ra
d
phia
sau

ella
"vet
m:;1ch"
va
mau
chay
ra
la
tu
d9ng
ml.lch
mui
trong.
Tinh
mgch
dgu
di kern
theo
cac dQng
mJ;lch
cung
ten.
Chung
t~l.O
thanh
hai
m~ng
luoi:
m9t
m~ng

luoi
nong
a
trong
niem
mJ;lc
va.
mQt
mQ-ng
sau
a
trong
c6t-mQ.c
(ngo<;li
cot).
Nhung
tInh
mQ-ch
trong
xUdng
chay
thiing
tdi ''ron'' clla hoc mili,
va
la
nguan
chay
mau
trong
phiiu

thu~t
ciit xUdng cuon.
Mau
tInh
mJ;lch
clla hoc
mui
mQt phAn duqc dftn
luu
qua
nhilng
tlnh
mqch
mili
sau
van
dam
roi
tlnh
m(Lch
chan budm, m9t ph:ln
qua
nhung
tlnh
mqch
miii
tren
tOi
xoang
tlnh

mqch hang,
con
mQt
ph:ln
nh6
qua
nhung
ti~u
Hnh
m:;lch
d~
de;
vao
tlnh
mqch
mi,it.
Mach
bach
huyet
(bach
mach)
tao
nen
nhung
~J;lng
1uoi
phong
ph-d.
n&m'
a

trong
niem
m~c
mui,
va
cung
giang
nhu
cac
Hnh
mQ.ch,
chung
dAn
luu
b<;lch
huyet
theo
ba
hudng:
tdi
nhilng
h~ch
bJ;lch
huyet
sau-
9
Mim
khiu
cai.
ho~c

khiu
ceti
mAm, trong
mOt
s6
Illi
lio?u
tieng
Vio?l
Inioc
day
cOn
g9i la man hau. Trang tai
li~u
nay
chung
16i
chi d!ch la man
kh.1u
cai hoitlc
kh.1u
cai mem vi thea
ti6ng Latin thl chi c6 hai tlt -palatum molle", "velum palatinum"
de
chi phan nay, va
l?oi
Ihw[ll
ngG'
lieng
Anh

va
tieng Phap
cling Ian
iu'QI
la
soft
palate
va
voile du
palais
.
18
hau,
tdi
cac
h~ch
c6
sau,
va
m9t
phan
nh6
hdn
tai
cac
h~ch
b~ch
huyet
dudi-ham.
Thein

hinh
gidc
quan
(khriu
gidc)
dUQc
dam
baa
bdi
day
th:ln
kinh
khuu
giac,
bao
g6m
nhigu
sqi
xuat
phat
til
vung
khuu
giac
clla
niem
m~c
mui,
va
t~p

hQp
tren
m9t
di~n
tich
khoang
2
centimet
vuong,
d
mat
tren
clla
xudng
cuan
tren
va
a
ph.1.n
va~h
mui
ngang
vdi
muc
d6.
Day
than
kinh
khiiu
giac

la
nhung
b6
sqi
tn,lc
clla
cac
te
bao
clla
niem
mac
khuu,
cac
te'
bao
khuu
giac
nay
n&m
rai
'rac,
xen
l.ftn
giua
nhilng
te
bao
nang
dB

clla ldp
niem
m~c.
Nhung
te
baa
khuu
giac
luang
cl,l'c
se
tiep
xuc
th6ng
qua
cac
khdp
thtin
kinh
(sinap)
vdi
nhung
te
baa
mu-ni
(ho<ii-c
mil
su) clla
hanh
khuu

bdi
sQi
trl,lc
ella
chung,
sau
khi
nhilng
sQi
trl,lc
nay
da
chui
qua
nhung
10
clla
manh
ngang
xudng
sang.
Tit
day
nhilng
xung
thftn
kinh
khuu
giac
se

tn,tc
tiep
di
tdi
vung
khuu
nao,
khong
qua
m9t
trJ;lm
trung
gian
nao
nua,
va
do
d6 dt1dng d§.n tr·u.ygn
khuu
giac
chi
baa
gam
c6
hai
ndron.
Than
kinh
cam
gidc

duqc
dam
bao
bai
nhung
nhanh
tan
cling
clla
ddy
than
kinh
budm-khilu
cai,
m9t
nhimh
clla
day
than
kinh
ham
tren,
day
nay
lQ-i
Ia
nhanh
thu
hai
clla

day
than
kinh
tam
thoa.
Ngudi
ta
phan
bi~t
cac
day
thiln
kinh
miii
tren
(nn.
nasales
superiores)
tai
phan
nhanh
chi
pho'i
cam
giac
d
phan
niem
m:;lc
phll

cac
xUdng cuo'n
giua
va
duoi,
day
thiln
kinh
miii-khtlu
cai
(n.
naso-palatinus)
thi
chi
phai
cam
giac
a
vach
mlii,
va
nhung
nhanh
clla
nhung
day
thftn
kinh
khAu cai
trudc

va
giua
thi
chi
pho'i
dm
giac
d
ngn
hoc
mui.
N goai
ra,
co
mQt
nhom
nhung
sqi
than
kinh
th1,1c
v~t
n&m
trong
day
thftn
kinh
buom-
khAu cai,
chung

xuat
phat
til
hqch
chan
budm-khtlu
cai
honc
hach
budm-khtlu
ccii.
Nhung
sqi
than
ki~h
thl,l'c
v~t
k~
tren
di
tdi
hach
bt1dm-kh~u
cai
la
nhung
sdi
tach
ra
tl1

m'Qt
day
th:ln
kinh,
gQi
la
day
than
kinh
Vidien
(dQc
la
vi-dieng),
n:lm
trong
o'ng
chan
buom,
thong
qua
re
giao
cam
clla
dam
ro'i.
thiln
kinh
quanh
d(jng

mQ.ch
canh
trong,
va
tU
cac
day
thiln
kinh
da
thong
qua
day
than
kinh
m(it
va
ddy
than
kinh
thi¢t.hau.
Day
thftn
kinh
mlii
trong
ho~c
day
than
kinh

sang
trudc,
la
nhanh
clla
day
thi'in
kinh
miit
chi
pho'i
cam
giac
a
vung
10
mui
va
phan
trudc
clla
mlii.
xuong
Ie
I
"
XU'ong
tr<'m
XU'ong
mOi

(wong
s6ng
mOi)
Mom
Iran
xuong
ham
tren
_
Sun
ben
cua
mOi
:::r
~'<i
~
S~n
phl,l
cua
mOi
"'az~
~~2~
r
S~n
canh
mOi
16'11
f) (t
ru
ngoai)

Sl,ln
canh
mO
i
nho
LomOi
Hinh
2.
Cae
s~n
eua
rniii (nh
in
W
phia
b
en
ngo
a
i)
Xoang
tran
xuong
mOi
(wong
song
mui)
Manh
d(mg
Ihang

_______
~
xL/l1l1g
sang
Sun
b'n
cua
mui
~
•
Sun
vech
mOi
_____

(sun
Ie
mia)
Sun
canh
mOi
16n
__
-
(tru
trong)
Gai
mQi
trvoc
Xlfang

Ilfai
cay
(Xlfong
Ie'!
mia)
6ng
rang
clla

.
Mao
ga
wong
sang
/
Manh
ngang
'u""g
s'ng
//
(manh
sang)
/"
La
wang
buOm
~~""J\

Xoang
blfOm

Manh
trang
mom
chan
buOm
Manh
nam
ngang
wang
khau
cai
Mom
khau
cai
wong
ham
tfen
Hinh
3.
Cae
s~n
eua
rniii
(n
h
in
W
ph
ia
ben

trong)
19
Dinh
mOi
~ _.r
mOi
Vaeh
mOi
(vaeh
giDa
mOil
Sun
canh
mUi
Ian
(tru
trong)
Sun
canh
mOi
Ian
(Iry
ngoai)
===::::::::::::::::::::::
i
~,,
__

Canh
mUi

Sun
vaeh
rnaii

-~~1
t1
(vach
gii1a
mOil
LOng
mOi
Gai
mOi
\rude
Hinh
4.
Cac
s~n
clla
mui
(nhin
tit
ben
dlfai)
Xuong
Iran
H6c
rnlt
(6
rn't)

Mom
I&n
xuong
______
_
~
ham
\r&n
Xuong
1&
__
1
;' "'1
~
Sun
ben
eua
mUi
__
~
~;:
_::
-
j]
r
Sun
canh
mOi
Ian

Tj
(Iru
ngoai)
Sun
canh
mOi
Ian
(tnJ
trong)
Sun
vach
mUi
(v
ach
giDa
mOil
xuong
mOi
(wong
56ng
mOil
Khemi
_ :;7
Sun
ml
mal
~:::=
~L.~~-_
Co

nang
mOi
tr&n
va
canh
mOi
.,
;;
: _
Co
mOi,
phan
ngang
(co
ngang
mOil
Co
mOi,
phan
canh
mOi
(ea
no
mOil
Co
ha
vaeh
mOi
Cav6ng
mOi

Hinh
5.
Thap
mui
(khung
xlfang·s~n
va
cac
ca)
20
Xoang
tran

,!i
DOng
mach
mang
nila
Wac
~~~~~~;
~~~i
Gai
tran
Xuang
mGi
(xllang
s6ng
muil
Day
th~n

"kinh
mGi
tron~
va
dOng
mach
vach
mGI
NMnh
mGi
ngoai
(Vl)
_ :
Vaeh
mOi
(vaeh
giCta
mGir
====-:
~
Sun
ben
eua
mui
Mao
ga
xuang
silng
Htmh
khlru,

cu6ng
kh(tu,
cae
day
tMn
kinh
khw
g(ae,
d¢ng
m<;lch
sang
tnIac
Cae
day
thAn
kinh
kh(ru
giae
trang,
dOng
m<;leh
vaeh
mui
Mimh
sang
(manh
ngang
xllang
sang)
Xoang

bUOm
~_\_
-
H6
yen
'
7:.i
t:==
Mat
doc
t '
Cae
day
tMn
kinh
va
dOng
mach
vaeh
mOl
•
""-~-\
-
Dc1y
th~n
kinh
mui-khau
T~n
dlnh
mGi

==~~:
~:~~~~~~~::;C
Sun
canh
mOi
ian
Dinh
mGi
caL
dOng
magh
vaeh
mGi
Hanh
I)han
hau
(amldan)
Mac
hau-n~n
LO
mGi
sau
Vach
mOi
(phan
di
dOng)
__
/
Day

th~n
kinh
va
dOng
__
7
Tjrl'~
mach
mOi-kh£u
cai
___
MOl
tr6n
6ng
rang
ella
______
J
LO
hau
eua
vOi
tai
(vOi
nhD
GO'
vOi
tal.
;
Man

kMu
cal
(khau
cal
m~m)
,.
~
L_
Cung
truac
d6t
d¢i
'
Ti~u
thi~t
(Iurn
gal
L
___
Khau
cai
Xl fOl1g
(khau
cai
cling)
Hinh
6.
Cae
m~eh
mau

vii
day
than
kinh
(ala
niem
mae
mui
Nhiing
xoang
c<;Inh
miii
(Sinus paranasales)10
~hung
xoang
ct;lnh
mili
la
nhling
xoang
hdi phl.l thuQc vao
cac
hoc
mui,
vi
chung
phat
:,;inh
tu
cac hoc mui

va.
clmg
nh*n
khong
khi
tit
cac hoc milL
Nhling
xoarlg
cq.nh
miii
phitn
bo
thanh
bon nh6m: cac
xoang
sang,
xoang
tran,
xoang
bU'om,
va
xoang
ham:
cac
xoang
nay
tlll.fdng
hay
bi

nhiem
khuf1n Ian
tu
hoc mui vao va gay
ra
b~nh
viem
xoang.
OIl
xoang
eanh
mUI.
Iii
thu~t
ngfr
chi
ehung cae h6c nam a
trong kh6i
xlIClng
mat. ehlia kh6ng khi. va (feu th6ng
vOi
cae
hoc mui.
Co
m6t 56 ten
gQI
khik
130:
xoang
hOi,

xoang
m~t
Cae xoang nay (fl/oe goi t6n theo t6n ella
xlIClng
ehlta cae
xoang
<'6
Cae
te
bao sang
(Sinus ethmoidalis seu labyrinthus ethmoidalis)
(Xoang
sang
ho~c
me
cung sang)l1
Cac
te
bao
sang
vo-j
soluqng
tit
8
den
10
te
bao,
hinh
thanh

mQt
h~
thong
ng6c
ngach,
nl1rn
trong
be
day
cua
hai
kh6i ben
xl.lrJng
sang.
Nhung
te
bao
sang
deu rna
thong
ve
phia
ben
trong
vilo cac
ngach
mili
tren
va !;iua, nguqc
l~i

ve
phia
ben
ngoai
chung
du·qc
ngan
each
hoan
toan
voj cac hoc
mAt bdi
manh
hoc
m6.t
cua
xUdng
sang.
Cac
te
bao
sang
lien
quan:
ve
phia
tren
vo-i
mang
nito cling va

nao
(ncn
co
th~
dan
Wi
" Xoang sang
ho~c
t~
bao sang:
130
eae xoang
e1;lnh
m(ji
hoae xoang
hoi
n~m
a trong xllClng sang. Tuy nhi6n, vi eac
xoang sang
bao
g6m rift nhi4iu h6e nhe, n6n mil; h6c
(fl/QC
gQi
Itl
tiS
bao sang. Cae
t~
bao sang
(f4iu
nam a trong hai kh6i

b6n ella xl/dng sang, lam eho eae kh6i xl/ong nay
e6
cau true
roit
phltc
tiilP
boi nhieu h6e, ngaeh nhe,
t~p
h9P
nhiJng h6e,
ngaeh (f6 (fl/ge
g<;l;
t6n
130
mit
eung sang.
21
cae
bie'n
chung
a
mlmg
nao
va
nao
khi
bi
viem),
ve
phia

ngoai
vai
hai
hoc
mAt,
ve
phia
sau
vai
xoang
buam,
va ve
phia
du'ai
vai
xoang
ham,
cae te'
bao
sang
d
phia
tru'ae
con
lien
quan
ve
phia
tren
vai

xoang
tnln,
xoang
nay
co
th~
dUQe
eOlIa
m9t
te' bao
siwg-trcin
ZJn.
Xoang
tran
(Sinus frontalis)
La
hoc hdi co
hinh
thap
ba
ml\it
va
m9t
day,
xoang
tran
xuat
hi~n
trong
giai

do~n
tre
em
va
co
mue
d9
phat
tri~n
thay
d5i.
Thanh
truae
eua
xoang
day,
va
tu'dng
ung
v(ji
vung
16ng
may;
thanh
sau
eua
xoang
mang
hdn,
lien

quan
voi
mc:mg
nao
va
qua
cae
lap
mang
nao
lien
quan
vdi
thuy
tran
eua
d(Li
nao
(qte
trU:de
eua
ban
edu
d(Li
nao).
Thanh
trong
eua
xoang
trim

la
vach
gian-xoang,
ngan
each
hai
xoang
trim
d
hai
ben
voi
nhau,
hai
xoang
nay
bao
gio
eung
kh6ng
b:lng
nhau
ve
kieh
thuoe;
thanh
dUal
dl1QC
xem
la

day
eua
cae
xoang
tran
va
lien
quan
voi hoc mAt
va
xudng
sang.
Xoang
tran
th6ng
voi
ngaeh
mili
giua
bdi
6ng
tran-
mui,
ong
nay
c6
16
md
VaG
phlu

cua
ngaeh
mui
giiLa n:lm d cve tr€m
eua
khe
ban
nguy~t.
C6
th~
lam
thu
thu~t
th6ng
xoang
tran
b:lng
each
dua
ong
th6ng
qua
ngach
mui
giua.
Xoang bllOm
(Sinus sphenoidalis)
Cae
xoang
buom

n~m
d
hai
ntia
ben
eua
than
xU:dng
bU:dm,
hai
xoang
hai
ben
dUQc
ngan
each
vai
nhau
bdi
m9t
vach
rat
mango
Cae
xoang
buom
lien
quan:
ve
phia

tren
voi
h6'
yen
(sella
turcica),
trong
ho
c6
chua
tuyen
yen
(con
gQi
la
tuye'n
h~
nao),
ve
phia
sau
vai
mq.t doc,
ve
phia
ngoai
voi
cac
xoang
tlnh

m(Lch
hang,
trong
xoang
tinh
m9-ch
nay
con
chua
d9ng
m~eh
canh
trong,
va
cac
day
thlln
kinh
SQ
so
III,
IV,
VI>
va
VI,
con
ve
phia
duoi
thi

xoang
buom
liEm
22
quan
voi
hau
(hQng).
Thanh
tru'oe
eua
xoang
buom
nhin
VaG
phan
hdu-mili
(con
gQi
la
ty'-hau),
va
co
m9t
16
nha
md
thong
VaG
ph

an
nay
eua
hau,
nhung
16
bi
lap
bdl
m9t
mang
ngan
niem
m~e,
va
bi
khoi
xltdng
cu6n
giiLa
ehe
khuat
tam
nhin.
Xoang
bllom
co
thJ
co
kfch

thuoc
nha,
trung
binh,
ho~e
IOn;
trong
trudng
hQp
xoang
Ian
thi
e6
th~
se
thong
Val
cac
ngach
n:lm
trong
be
day
cua
canh
ldn
xU:dng bu:Jm,
trong
nen
eua

mom
chan
bu:um,
ho:;i.e
thong
voi
6ng
thi
gicic,
hoi;ie
voi
xoang
ham,
eilng
nhu
voi
ngaeh
d
mom
n~n
cua xr.tdng
cham.
Xoang ham
(Sinus maxillaris seu antrum Highmori )
(Xoang
ham
ho~c
hang Highmor)
Xoang
ham

la
mQt hoc
nam
trong
than
eua
xU:dng
ham
tren,
nhung
thanh
eua
xoang
c6
thJ
chi'
la
nhung
tam
xudng
mang.
Hinh
th~
cua
xoang
cung
gi6ng
voi
hinh
th~

eua
than
xUdng
ham
tren,
We
la
hinh
thap
c6
bon
mi;it
bEm
(deu
gQi
Ia
thanh
xoang)
vdi
mQt
day
huang
VaG
phia
trong.
Thanh
trude
tudng
ling
voi h6'

nanh
va
la
thanh
phftu
thu@.t, vi
dudng
VaG
xoang
la
dudng
qua
ranh
ltJi-mci 12, ph§.n dUal
eua
thanh
nay
c6
dam
r6i
huy~t
rang
tr€m bAt
cheo
qua.
Thanh
sau
va
ngoai
(ho~e

thanh
duoi-thai
dUdng) lier
quan
voi h6'
chan
buam-kha'u
cui,
trong
be
day
cua
thanh
nay
c6
day
than
kinh
huy~t
ding
sau
(ho~e
day
than
kinh
rang
sau)
di
V':W
d~

chia
nhimh
toi cac
huy~t
rang.
Thanh
tren
(con
gQi
la
thanh
5 mii.t)
la
min
d
mdt,
trEm
thanh
nay
co
ranh
dum
6'
mt'it
ch9-Y
tU
sau
ra
truoc,
roi

tiep
tl,1e
vai
ong
du:Ji
0"
mdt.
Ranh
duoi
6
mAt
lam
thanh
mQt gd xt1dng
10i
vao
b€m
trong
xoang.
Thanh
trong
eua
xoang
tlie 1a
day
thap,
tudng
ling
voi
thanh

ngoai
cua
cae
ngcich
mui
giila
va
dUdi,
e6
m9t
16
r9ng
gqi
la
[6
xoang
ham
(hiatus).
(]
ngach
mui
giua,
16
xoang
ham
c6
mom
moe di
ngang
'.

RSnh
19i-m~:
r::lnh
ti;lo
nAn
bai m¢t bAn
(b€m
ngoai) la
m-\il
trong
rna
va ben
kia,
(ben trong)
Iii
Ic;!i
phu
bO
huy~t
rang (be
dU'Oi)
cua xll<lng ham
tr€m.
qua
vb.
phan
lOn
18
bi
lap

kin
bai
niem
m<:tc.
d
ngach
mlii duoi,
10
xoang
ham
bi
bit
kin
hdi
mom
ham
cua
xudng
eui{n dUdi,
nhung
V1
trf
nay
chinh
la
di~m
dUQc
chQn
d~
chQc

xo::mg
ham.
Bd
truck
cua
xoang
ham
tUdng
ling
vdi
ong
miii·l¢.
Bd
duoi
cua
xoang
lien
quan
voi
r~
cua
hai
rang
ham
IOn
dau
tien
va
rAng
ham

be
thli
hai,
do do
xoang
hay
b!
<'tnh
hUdng
bdi
nhung
b~nh
vg
ding.
Binh
thu(Jng
xoang
ham
chua
khang
khi.
Hinh
th~
vii.
kfch
thuac
cua
xoang
kha
thay

doi.
Xoang
nha
vdi
th~
tich
dudi
8
centimet
kh6i
co
th&
la
binh
thudng
ho<!c
do h$,u
qua
cua
qua
trlnh
nhi~m
khuftn
mq.n
tinh.
Xoang
tan
voi
th~
tich

vUQt
qua
15
centimet
khoi
co
the"
thong
voi
cac
ngach:
ve
phfa
tren
ng-ach nftm
trong
bg
day
cua
nganh
len
xu'dna
hiun
tren,
vg
phia
ngoai
ngach
nAm
trong

x/.Ldng
go
ma,
ve
phia
duoi
uAm
trong
be
dily
cua
b(t
huy¢t
rang
cua
vom
khftu
cai,
va
ve
phi
a
sau-tren
cung
co
th&
co
ngach
n:lm d phAn
tren

cua
xudng
khdu
cui.
Hoc
mi~ngiJ
(Cavum oris)
JI6e
mi¢ng
ho<!c
mi~ng
(W
tie'ng
Hy
LQ.p:
stoma
= m6rn)
la
b9 ph(l.ll d:lu
tien,
ho.$,c
do~l.ll
d
m.$,t
cua
dudng
ti€m hail
Nhd
c:'lu
truc

cua
mi~ng,
nen
b(i
phQ.n
nay
c6
chU'c
nang
la
hoan
thilnh
giai
do~n
dau
cua
qua
trinh
ti€m
hoa,
va
ki§m
so
at
cha't
luqng
cua
thlic
an
bAng

cac
hO<:J,t
d(ing:
nhai,
tham
miOc
b9t,
va
nu6t
khoi
thlic
an;
cung
nhu
vf).y,
vi co
cac
thanh
gioi
h~n
h6c
mi~ng
va
cac
cd
quan
chua
dVng d
ben
trong,

rna
am
thanh
philt
ra
W
thanh
quan
se
duqc
t~o
thanh
l(ji n6i
phat
ra
ro
rang
va
co
th~
hiJu
dUQc
(hinh
7).
H6c
mi~ng
ca'u
t<:J,o
nen
bdi

m!)t
khung
xudng
voi
hai
xUdng
ham,
cac
ca'u
truc
phan
mem
se
dUQC
phan
ba'd
nang
hdn
ho<}.c
sau
hdn
so voi
khung
xUdng
nay,
d~
cung
t<:J,o
nen
cac

thanh
cua
h6c
mi~ng.
1J
H6"c
mi('mg co the con goi
liiI
6
mj~ng
Cac
thanh
d
nang
cua
ml!?ng
chinh
la
cac
vung
nang
cua
m.$,t,
bao
gom: cac moi,
cAm
va
vung
cd
dn.

Nhung
thanh
b
sau
cua
mleng:
phfa
tren
va
trong
t~o
nen
vung
khau
cui (can
gQi
la
vom
mi~ng);
phfa
duai
t(;lO
n€m
ntn
(ho¢c
san)
mi~ng,
Val
a giUa
la

ludi
va
hai
ben
la
cac
vung
cua
cac
tuye'n
nuac
bQt
duoi
ham
va
duai
ludi.
Vg
phia
sau-ben,
h6c
mi~ng
lien
quan
voi
hai
vtlng
Ian
c~n:
vung

dudi-thui
dUdng
va
vimg
chan
bUdm-ham,
hai
vung
nay
chua
nhung
thanh
ph§.n
m~ch
mau
va
th.in
kinh
la
nguon
cung
cffp
mau
va
chi
phoi
thfin
kinh
cho
phan

Ion
hoc
mi~ng.
Hoc
mi~ng
rnb
ra
phia
truac
bbi
khe
mi~ng
(rima
oris),
khi
cac
moi giil
yen
d
tu
the
bat
d(ing,
thi
khe
nay
chi
la
m!)t
khe

ra't
h~p,
voi
chieu
nAm
ngang
tit
4-5 cm, gioi
h~n
bai
cac
bd
tl.,i
do
cua
cac
moi
tren
va
duoi. Hoc
mi~ng
thong
vg
phfa
sau
voi
hau
(h9ngj14
bai
mQt

18
md
thudng
xuyen,
gQi
1<\
tiin
dinh
hau
ho<}.c
h9ng-mi¢ng
(eo hfiu-
mi~ng,
hO{lc
eo h9ngj15, eo co
hinh
cua
mQt
cung
voi
chieu
cong
lorn
nhin
xu6ng
phia
dUOl
va
ra
sau,

dU:Qc
gidi
h~n:
d
phia
tren
bai
man
khau
crii (can
gQi
IS.
khdu
cui
me'm)
, d
hai
ben
bdi
cac
nep
khdu
crii-lui1i
(con
gQi
In
cac
trl!-
trudc
eua

man
khdu
crii),
va
d
phia
duai
boi
ndi
tiep
n6i
giua
hai
phfin
day
va
than
cua
luai.
Khi
hai
cung
rang
(ham
rang)
tren
va
duoi
khep
l1i1i

sat
voi
nhau,
thi
h6c
mi~ng
chi
con
18.
mQt
khoang
010,
voi
kh6i
lUdi
chiem
het
phlln
trung
tam
cua
mi~ng.
NguQc
l~i,
h6c
mi~ng
chi
trd
thanh
mQt

khoang
th~.t
sv
khi
no
chU'a
cac
th~
tich
chat
rAn,
chat
long,
ho~c
hdi
khi,
ho<!c
khi
14
Hl1v
cling
99i la
hpng
hai
tU
nay coi
nhl1
dong nghia, la
do~n
thCl'

hai
clla
6ng lieu hoil
n~m
xen giii'a
mi~ng
va
Ihl,Sc
quan.
Tu
h9ng
dl1t;1c
dung phd Ihong hdn (viem hong, dau
h9ng), nhling trong nhUng
Ihuoitt-
nglr kep bao g6m hai
hoi71c
ba tU thi hau va h9ng c6
Iht1
dung thay doi cho nhau. (vi
dl,l
ty'-hliu, eo-h9n9, ung
thll
h{J-h9n9, amidan
hAu,
cO
nang
hau.
Cd
khll hBu,

co
vOi-Mu
). Trong lai li$u nay
lu
Hl1v va
H9ng
dU'QC
dllng thay cho nhau va la dong nghfa.
,~
Eo
h9ng-mi~ng
la
16
thong giii'a h6c mi(lng
va
phan
mi~ng
clla
h;!iu
(h9ng-mi~ng
ho.(\c
khBv- hliu). Trang
mQt
s6 tai lieu
Giai phliu
h9C
10
nay
c'lI1<;1c
99i la eo-h9n9. Trong lai

li~u
n~y
chUng toi chi
slt
dl,lng hai
thuoitt
ngii' eo
h9ng-mi~ng
ho~c
eo
Mu-mi~ng
va la !'long
nghTe.
23
MOi
tren
__
~
::;:
~~~~
eu
mai
Iren
Gung
rang
tren
(ham
rang
tr~;':===
::j

Khau
cai
xlIang
(khau
cai
clffig)
Man
khau
ca
i
(khau
ca
i
mem)

-f
Ti~u
Ihi¢t
(i
llcri
gal
;,
Mep
(mO
i,
m"ngj
__
Eo·hong
(eo-hau)

"
Ham
II"
ai _
+\
""
Gung
rang
dLlrn
{ham
rang
d"'.J
-\:
"'"
~
=
==~
fTry
sau
man
kh£u
cai
(cung
khau
cai·hau)
HCilnh
nhan
(amidan)
khau
cai

.
tnJOc
man
khau
ca
i
(cung
khau
cai·llIm)
-J
T
~f

M~I
tren
ILlcri
(illng
ILlm)
'
/
~
'=
===-
,
Mat
dllrn
ILlrn
r V
dLlm
ILlcri

Ham
mOi
dllm
'-I
'
-Lrn

'='~='f
~;Z
*
-
MOj
durn
a

~~~
=",o-,

Ranh
m6i-cam
Hinh
7.
Hoc
mi~ng:
nhin
16ng
Ih~
III
phi.
IrtfCsc

IU:oi
n,lt
ra
sau,
ho~c
khi
chuy~n
djch
hai
ham
rang
cach
xa
nhau
ra
(ha
mi~ng);
khoang
cach
giua
hai
ham
rang
khi
mifi!ng
ha
r{mg co
th~
Wi
4-5 cm,

khi
do
khoang
cach
giua
cac
bd
tl,1
do
cua
cac
rang
cva
d6i
difi!n
nhau
d
hai
ham
tren
va
dl1Oi.
Hai
cung
rang
(ham
rang)
va
do~n
m

i~ng
(bit
huy¢t
rang)
cua
cac xl1dng
ham
phan
chia
h6c
mi~ng
ra
lam
hai
phan:
-
Phan
n~m
0
phia
ngoai
cac
ham
rang
gQi
180
ti€n
dinh
mi¢ng;
-

Phan
nAm
0
ben
trong
cac
ham
rang
du:qc
gQi
lit
hoc
mi¢ng
chink
thue.
Hai
phan
nay
cua
h6c
mi~ng
thong
voi
nhau
qua
cac
khe
giua cac
rang
va

qua
m(>t
khoang
tr6ng
du
ng
th~
n
g,
nllrn 0 ph
ia
sau
cua
cac
rang
ham
cu6i
cung
gQi
la kh
oang
sau-
riing
ham,
khoang
nay
v~n
tr6ng
n
gay

cii khi
hai
ham
rang
khep
l~i
voi n
hau.
24
Tien
dinh
hoc
mi~ng
(Vestibulum oris)
Khi h6c mu:mg 0
tl1
the
khep,
thi
tien
dinh
mi~ng
chi
la
rn(>t
khoang
ao
co
hinh
mong

ng
l,1
a rna
chieu
cong
16m
hl10ng
ra
sau,
dl1qc gidi
h~n
0
giua
m(>t
ben
(phia
tr
l1C1c-ngoai)
13
rnoi
va
rna, va
ben
kia
(phia
sau··t
rong)
180
cac
cung

rang
(ham
rang)
va
biJ
huy~t
rang
cua
cac
Xl1dng
ham
co lqi
ch
e phU
16
.
Voi c
hie
u
caD
trung
binh
ti1 4-5 cm,
tien
dinh
mifi!ng gidi
h~n
boi cac
tui
cung,

t~o
nen
cac
ranh
c
ua
phiu
tiin
dink
tren
va
dl1(ji
(ho~c
con
gQi
18.
vam tie'n
dink
mi~ng
'8
CUllg rang
ho~e
ham rang va
biJ
huy~1
rang eua cae
l(u'Clng
ham c:6lfli phu
~lfc;lc
goi chung la cung rang-Ic;li

tren
va
duai).
Moi
ranh
cua
tien
dinh
l~i
dUQC
phan
thanh
hai
mla-ranh,
nita-ranh
phai
va trai,
bdi
mQt
nep
hinh
liem
gQi
la
ham
moi
(frenulum
labii
superioris
et

inferioris:
ham
moi
tren
va dudi).
d
phia
rna
cua
tien
dinh
mi~ng,
ngang
vdi
muc
rang
ham
tren
thu
hai
co
10
rna
va~
mi¢ng
eua
6'ng
Stenon,
Wc
la

5ng
bai
xuat
ella
tuyen
nuoe
bQt
mang
tai
(papilla
parotidea:
nhu
tuye'n
mang
tai).
Tie'n
dinh
mi~ng
thong
voi
hoc
mi~ng
ehinh
thU:c
d
khoang
sau-rang
ham,
gioi
h0n

sau
cua
khoimg
nay
la
mQt
n€(p,
n:im
trong
be
day
CUll.
nep
18.
day
ch6ng
chan
budm-hiun,
huang
thiing
dung,
khi
ha
to
ITIi~ng
thi
nhin
thiy
nep nay
a

phia
trong
clla h6'
v~t.
Hoc
mi~ng
chfnh thLtc
(Cavum oris proprium)
La
phftn
sau
cua
mleng,
n6.m d
phia
sau-trong
eua
d.c
cung
riing-lr;Ji;
hoe
mi~ng
chinh
thuc
hinh
b§.u
dvc,
hdi
d~t
theo

ehieu
tren-duai,
phfin
sau
r¢ng
hdn
phftn
trudc;
kieh
thuoc
cua
hoc
mi~ng
chinh
thuc
cung
Iii
kich
thuoe
cae
ehieu
cua
di.c
cung
rang
(haITI
ran~),
Wc
la: dUdng
klnh

truoe
sau:
7.6 em, dUdng
kieh
thiing
dung:
2,5
em,
va
dlfdn~
kinh
ngang:
4-5
cm
do
khoang
giua
m(lt
nhai
cua
hai
rang
ham
Ion
euoi
eung
a
hal
ben,
va

18.
2,6
em
neu
do
khoang
giua
hai
rang
ham
be
d
hai
ben.
Hoc
mi~ng
chinh
thue
gioi
h~n
a
phia
trEm b6i
vbm
kh6u
cai
xudng
eo
niem
m\l-C

phil,
niem
mSic
nay
tiep
tvc
ra
phia
sau
d~
phu
khung
Cd-m\l-c
cua
man
kh6u
cai
(khdu
cai nre'm)
(hinh
7-9).
Ve
phia
trude-ben,
hoc
mi~ng
ehinh
thli:c
dUQe
gioi hl;ln

bdi
cung
ding
va
bai
bd
xUdng
co
19i
ehe
phu
cua
cac
xUdng
ham
(We bd
huy~t
ding
cua
dic
xUdng
ham
tren
va
dudi)17. d
phia
sau,
hoe
ml~ng
chinh

thue
thu
nha
dftn
chieu
ngang
ve
phia
eo
h9ng-mi~ng
va
nllm
sau
giil'a cae bd
trude
cua
hai
nganh
len
eua
X\1dng
ham
dudi, loi
vao
trong
hoc
mi~ng
khi
ml~ng
ha

to,
va
thanh
dung
thiing
cua
tien
dinh
h.lu,
ph.ln
nay
cua
hoc
mi~ng
chinh
thuc
nftm
giua
hai
viing
chan
budm-khdu
ccii
d
hai
ben,
do d6
e6
th@
van

dUQc
vung
chan
budm-kh6u
cai d
dO\l-n
nay
b~ng
dU:Clng
mi~ng.
Gioi
h~n
dudi
cua
hoe
mi~ng
ch(nh
thuc
1a ne'n
mi~ng
(ho$.c
san
mi~ng).
Phftn
giil'a
eua
nen
mi~ng
la
luBi, lUdi

10i
len
thanh
mQt
khoi
IOn
van
trong
hOc
mi~ng
ehfnh
thuc,
va
cung
voi
eung
rang-IQi d
hai
ben
gidi h?-n eae
d.nh
gqi
la
ranh
huy¢t-ludi.
Ranh
huy¢t-lu?!i
(a
moi
ben)

la
m9t
khoang
hinh
tam
giac
keo
dai,
vdi
dinh
a
phfa
sau
gidi h\l-n
bai
bd
lc;li-huy~t
rang
nftm
d
phia
ngoai
cua
day
luai.
Ph.ln
truCle
cua
ranh
huy¢t-lUdi c6 V

cua
tuyen
nude
bQt
duoi
luai
nho
len,
v
nay
a
phia
sau
tiep
sat
vdi
miu
nha
ra
truoc
cua
tuyen
nude
bot
dudi
ham,
cung
vdi
5ng
bai

xuit
cua
tuyen
nay
gQi
la
f/ng
Wharton
(dQc
theo
am
Vi~t
1a
Oac-tong).
Nhung
V
16i
cua
ca.e
tuyen
dudl
ludi
tl;lo
nen
¥
dudi
ludi, doi
khi
la
hai

V
hinh
mao
ga,
nen
gQi
la
mao
duai
IUdi.
a
tren
dUClng
giGa,
c6
ham
lu?!i
(frenulum
linguae),
khoang
1
cm
phfa
sau
ch6
bam
cua
ham
nay
co mQt u

nha
gQi
la
c¥c tuye'n nudc
bqt,
a giGa
dinh
cua
eVe
nay
c6
10
rna van
mi~ng
eua
ong
Wharton
(ductus
sub
man-
dibularis: ong
dudi
ham),
hdi
l~eh
ra
ngoai
eua
10
ong

Wharton
co
10
cua
ang
bai
xuU"t
ehinh
cua
tuyen
dudi
1uai,
gQi
18.
ong
Rivinus.
Tuyen
nuoe
bQt
duai
lUdi con eo
nhieu
ong
bai
xuit
phV
(tu
10·12
ong)
cung

rna
th~ng
van
ranh
huy~t-luai,
va
chi eo
thd
nhin
thiy
khi
sOl
kinh
p
hong
d\l-i.
17
Gac
r!l.n9
cua hai
ham
phal lrign W Irong cac ho
991
la
cac
huy~t
rang, d cac bo duai va Iren cua cac xl1dn9 ham Iren va
duoi Il1dng ltng. Cac bo nay
dU'Qc
99i la

bel
lJuy~t
nMg, c6
niem
m~c
mi~ng
phu 99i la
11);.
D~
cho
dli
hinh dung,
m91
so
5ach giao
khoa
liang
Vi~t
99i
t~p
hQp
cac rang va cac bo
huy~t
rang c6
I~i
phu
nhu'lay
la cung rang
It:;Ji.
25

Niem.
m.~c
m.i~ng:
Toil.ll b9
hac
mi~ng
dUQC
lat
deu
d*n
bdi
niem
m:;tc,
niem
m~c
nay
chi'
khang
phu
ph:in
vanh
cua
cac
rang.
Tu}'
thea
tung
vung
trong
h6c

mi~ng,
niem
m~c
mi~ng
rat
khac
bi~t
va
c6
cau
truc
thich
nghi
voi nhi1ng
giai
do:;tn
tien-
tieu
hO{l
khac
nhau
cua
kh6i
thuc
an.
'Bi1t dAu tU
10
mi~ng
(khe
mi~ng)

d
ndi
tiep
n6i
gii1a
da
va
niem
m:;tc
tren
cac moi,
niem
m:;tc
mi~ng
tiep
tl,lC
phu
be
mQ.t
trong
cua
d.c
moi
va
rna,
va
chua
d1,1ng
nhieu
tuycn

miOc
b9t
mioc_nhaylH (c6
ca
te
baa
tict
nuoc
b9t
loang
va
te
baa
tiet
nuoc
nhay),
rat
nha,
n~m
rai
rac
trang
tfing
bi~u
m6.
Can
phai
n6i rftng
cac
tuyen

nhi)
nay
aUQc
phan
b6
t$.p
trung
d:;ic
bi~t
a nhi1ng
vung
c6 ho:;tt
d9ng
chilc
nang
m:;tnh hem, vi
dl,l
cac
tuyen
d
vung
rang
ham
cua
tien
dinh.
Khi
tU
m$-t
trong

cua
moi
va
rna
quQ.t
len
phu
bd
huy~t
rang
cua
cac
xUdng
ham,
t.hi
niem
m:;tc
mi~ng
I:;ti
thich
nghi
voi mQt
chuc
nang
moi, d6
la
chiu
suc
ep.
Do v$.y,

niem
m:;tc
a
day
tra
nen
dfiy
hdn,
dai
ben
hdn,
kern
long
leo
hdn
va
giau
rna
sQi
hdn,
tra
thanh
m9t
mang
sQi-nhay,
va
dUQc
g9i
Ia
lqi. Lqi

phu
lien
t\).c
tu
m:;it
tien
dinh
(m$-t t.ruoc-ngoai)
cua
cac
bd
huy~t
ding
sang
m*t
Ivai
(m:;it
sau
trong)
cua
cac bd
nay,
Iuan
qua
cac
khe
giua
cac
rang,
va

t<;lO
nen
mi}t
bao
ch&c
chin
a
xung
quanh
c6
cua
cae
rang,
baa
nay
phu
chdm
rnQt
chut
len
phan
c6
rang
giai
phfiu. d
phftn
1Qi
phu
chdm
len

c6
rang
nay,
hinh
thanh
mQt
lui
cling
vong
quanh
rang,
tui
cung
nay
nang,
rna
trong
be
day
l:;ti
c6
chua
doStn
yang
tran
cua
day
chling
huy¢t-rang;
do do

binh
thudng
giua
niem
m:;tc
(IQi)
va
be
rnl).t
dic
ding
th1,1c
s1,1
khong
tiep
xuc
voi
nhau.
'8
Tuyen mfoe
bQt
co
ell hai
IOi,'li
Ie bile
tiel
mf6e b9t
loang
va
tiel

nUoe nhay. eon (!Ude 99i la
luy6n
pha
ho~e
luyen
hon
h9P,
26
d
phia
mQ.t
Iudi
(m$-t
sau-trong)
cua
bd
huy~t
rang
cua
cac
xUdng
ham,
thl
1Qi
khong
c6
cung
tfnh
chat
gi6ng

nhau
gii1a
ham
tren
va
ham
duoi.
o xUdng
ham
tren,
niem
m~c
phu
to
an
bQ
be
ml}t
cua
vom
kh~u
caj
gii1
nguyen
tinh
cha't
sQi-nhay voi
chuc
nang
cua

no
nhv
khi
trinh
bay
a
phftn
IQi.
0
day
thuc
an
dUQc
t$.p
trung
l~i
va
t~o
ncn
kh6i
(Cl,lc)
thuc
an
truoc
khi
nu6t.
N
goai
ra,
d

phfin
sau
va
giiJa
cua
vom
kh~u
cai
xVdng,
thi
trong
lop
sau
cua
niem
mQ.C
mi~ng
c6
nhieu
rna
tuyen.
Tuy
nhien,
niem
m~c
ddn
ddn
mat
bot
tinh

chat
xd (s9i)
kf!
tu
gioi h:;tn
sau
cua
vom kh&u cM
xtidng,
df!
tra
thanh
m(>t
niem
m<:lC
dai
chiic
nhung
mem
m?i
hdn,
c6
cd
cha't
cua
tuyen.
Niem
m?c
nay
phu

len
be
mQ.t
cua
nhi1ng tr\).
ella
man
khtiu
cdi
(velum
palatinum)
voi
nhieu
tuyen
nude
bQt
rib
rac
a
ben
trong.
Phan
19i
phu
ml}t
ludi
(m$-t
sau-trong)
cua
bd

huy~t
rang
d xUdng
ham
dudi
thi
nhanh
chong
ma't
tinh
chat
xd
(S(li)
va
chuyf!n
thanh
niem
m:;tc
cua
vung
dvoi
Iudi
va
cua
Ivai;
niem
mQ.C
nay
Iat
phfin

tren
cua
nen
mi~ng.
Niem
m:;tc
cua
vung
duoi
Iuai
nay
va
phan
quQ.t
len
mQ.t
duoi
lliai clla
n6
rat
mong
va
rnem
m?i,
nhung
tudng
d6i
dai
ch:ic. Do do co
th§

so
sanh
voi
nicm
m?c
cua
moi
va
rna
dli9c.
Khong
dung
IJ;li
voi phfrn
niern
m:;tc
phu
m:;it trEm
cua
Ivai,
a
day
chung
Wi
chi
nhan
mJ;lnh
r~ng
Cali
true

ella
ph:in
niem
m<;lC
d
mi).t
tren
cua
luai
khang
nhi1ng
phiii
thich
nghi
voi
81,1
v*n
d9ng
cua
luai,
rna
ca
voi
ehue
nang
ne'm
eua
Ivai
nua.