Quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp trên địa bàn thị xã hoài nhơn, tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

NGUYỄN THỊ BÍCH HƯỜNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI NGÀNH CƠNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ HỒI NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH

Ngành: Quản lý kinh tế
Mã ngành: 8310110

NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. LÊ KIM CHUNG

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Đề án thạc sĩ ngành Quản lý kinh tế với đề tài: “Quản
lý nhà nước đối với ngành công nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh
Bình Định” là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng
dẫn khoa học của TS. Lê Kim Chung, đảm bảo tính trung thực và tuân thủ các
quy định về trích dẫn, chú thích tài liệu tham khảo. Tơi xin chịu hồn toàn trách
nhiệm về lời cam đoan này.

Bình Định, ngày … tháng … năm 2023
Tác giả

Nguyễn Thị Bích Hường

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành Đề án tốt nghiệp với đề tài: “Quản lý nhà nước đối với
ngành cơng nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định” bên cạnh

những nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ, giúp đỡ.

Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến Thầy -
Giảng viên Trường Đại học Quy Nhơn - TS. Lê Kim Chung đã tận tình hướng
dẫn, giúp đỡ và đồng hành cùng tơi trong suốt q trình làm Đề án tốt nghiệp.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu Trường Đại
học Quy Nhơn đã tạo điều kiện về cơ sở vật chất, thư viện với nguồn tài liệu
phong phú thuận lợi cho việc tìm kiếm thơng tin. Xin cảm ơn đến Q Thầy,
Cơ đã tận tình trong quá trình giảng dạy, truyền đạt kinh nghiệm, tạo nền tảng
kiến thức quan trọng giúp tơi hồn thành Đề án này.

Ngồi ra, tơi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của lãnh đạo, cán
bộ Phịng Kinh tế thị xã Hồi Nhơn, cũng như các cơ quan, ban ngành thị xã
Hoài Nhơn; người thân và bạn bè đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tơi trong suốt
q trình học tập, nghiên cứu.

Tuy nhiên, vì kiến thức chun mơn vẫn cịn nhiều hạn chế, kinh nghiệm
và thời gian nghiên cứu chưa nhiều nên đề án vẫn cịn những thiếu sót nhất
định. Kính mong nhận được sự góp ý và chỉ bảo của Q Thầy, Cơ và mọi
người.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Bình Định, ngày … tháng … năm 2023

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI NGÀNH CÔNG NGHIỆP CẤP HUYỆN ....................... 7

1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trị của ngành cơng nghiệp...................................7
1.1.1. Khái niệm ngành công nghiệp .......................................................... 7
1.1.2. Đặc điểm của sản xuất cơng nghiệp.................................................. 7
1.1.3. Vai trị của ngành công nghiệp ......................................................... 9

1.2. Sự cần thiết và nội dung quản lý nhà nước ngành công nghiệp đối với cấp
huyện .......................................................................................................................... 10

1.2.1.Khái niệm và sự cần thiết quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp
................................................................................................................... 10
1.2.2. Chủ thể quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp ................... 12
1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp................. 14
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp ..17
1.3.1.Chế độ, chính sách quản lý của Nhà nước đối với ngành công nghiệp
................................................................................................................... 17
1.3.2. Nhân tố con người........................................................................... 18
1.3.3. Nhân tố tự nhiên, kinh tế, xã hội..................................................... 19
1.3.4. Nhân tố khoa học - công nghệ và hội nhập quốc tế........................ 20
1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp ở một số địa
phương và bài học kinh nghiệm đối với thị xã Hoài Nhơn....................................21
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp ở một số
địa phương ................................................................................................ 21
1.4.2. Bài học kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp
vận dụng cho thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định ...................................... 27
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.................................................................................. 30

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI NGÀNH
CƠNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ HỒI NHƠN, TỈNH BÌNH
ĐỊNH GIAI ĐOẠN 2018 - 2022 ................................................................... 31

2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với
ngành cơng nghiệp thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định...........................................31

2.1.1. Điều kiện tự nhiên........................................................................... 31
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................ 33
2.2. Tình hình phát triển ngành cơng nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh
Bình Định...................................................................................................................39
2.2.1. Về công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và làng nghề ..................... 39
2.2.2. Về cụm công nghiệp ....................................................................... 41
2.3. Thực trạng quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp trên địa bàn thị xã
Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định ......................................................................................43
2.3.1. Thực trạng ban hành và triển khai thực hiện các văn bản quy phạm
pháp luật liên quan đến ngành công nghiệp.............................................. 43
2.3.2. Thực trạng xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát
triển công nghiệp....................................................................................... 45
2.3.3. Thực trạng tổ chức thực hiện các hoạt động thúc đẩy quá trình phát
triển ngành công nghiệp............................................................................ 51
2.3.4. Thực trạng thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong quản lý nhà nước
đối với ngành công nghiệp........................................................................ 53
2.4. Đánh giá chung quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp trên địa bàn thị
xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định .................................................................................55
2.4.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ....................................... 55
2.4.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ......................................... 58
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.................................................................................. 61
CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI NGÀNH CƠNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ

XÃ HỒI NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH ĐẾN NĂM 2025 VÀ TẦM NHÌN
ĐẾN NĂM 2035 ............................................................................................. 62

3.1. Quan điểm, mục tiêu và định hướng tăng cường quản lý nhà nước đối với
ngành cơng nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định ......................62

3.1.1. Quan điểm tăng cường quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp
................................................................................................................... 62
3.1.2. Mục tiêu và định hướng tăng cường quản lý nhà nước đối với ngành
công nghiệp ............................................................................................... 63
3.2. Các giải pháp cơ bản nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với ngành công
nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định...........................................68
3.2.1. Tiếp tục tổ chức việc thực hiện các văn bản pháp luật về quản lý nhà
nước đối với ngành công nghiệp............................................................... 68
3.2.2. Nâng cao chất lượng công tác xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế
hoạch phát triển ngành công nghiệp ......................................................... 69
3.2.3. Kiện toàn cơ cấu tổ chức và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản
lý ngành công nghiệp ................................................................................ 72
3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm
đối với hoạt động quản lý nhà nước ngành công nghiệp.......................... 75
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................. 76
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI ĐỀ ÁN (bản sao)

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

Cụm từ viết tắt Cụm từ viết đầy đủ

CCN Cụm công nghiệp

CN-TTCN Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp

HĐND Hội đồng nhân dân

KCN Khu công nghiệp

KT-XH Kinh tế - xã hội

UBND Ủy ban nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1. Tình hình hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn

giai đoạn 2018 - 2022 ................................................................... 36
Bảng 2. Định hướng phát triển các KCN, CCN đến năm 2025, năm 2030

trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn ....................................................... 66

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1. Cơ cấu kinh tế thị xã Hoài Nhơn giai đoạn 2018 - 2022 .......... 34
Biểu đồ 2. Thu nhập bình quân đầu người thị xã Hoài Nhơn giai đoạn 2018

- 2022 ........................................................................................ 34
Biểu đồ 3. Giá trị sản xuất CN-TTCN và làng nghề theo giá so sánh 2010

của thị xã Hoài Nhơn giai đoạn 2018 - 2022............................ 40

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là nhiệm vụ trung tâm, xuyên suốt
thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội; là nhân tố quyết định sự thắng lợi của
công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Tại Hội nghị Trung ương 6
khóa XIII diễn ra từ ngày 03/10/2022 - 09/10/2022 tại Hà Nội, Tổng Bí thư
Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Cơng nghiệp hố, hiện đại hố là một q
trình chuyển đổi căn bản, toàn diện nền kinh tế và đời sống xã hội ngày càng
dựa nhiều hơn vào sự phát triển của công nghiệp và dịch vụ trên nền tảng của
khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và những thành tựu của cuộc Cách
mạng công nghiệp lần thứ tư; là phương thức quan trọng để Việt Nam xây dựng
nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường, phát triển kinh tế nhanh và bền vững, trở
thành nước phát triển, có thu nhập cao” [35].

Thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định - “Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi
mới” - đang từng bước chuyển mình trong dịng chảy phát triển khơng ngừng
của đất nước với những thành tựu mới, những cơ hội mới. Với vị trí là cửa ngõ
phía Bắc và là trung tâm, động lực phát triển vùng phía Bắc của tỉnh Bình Định,
thời gian qua, địa phương tập trung phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư xây dựng
kết cấu hạ tầng, nâng cao đời sống của nhân dân. Trong hơn 10 năm qua, Hồi
Nhơn ln là một trong những địa phương đi đầu trong sự nghiệp cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa của tỉnh Bình Định với mức tăng trưởng kinh tế (GRDP) hàng
năm khá cao, cơ cấu các ngành chuyển dịch theo hướng tích cực, thu hút đầu
tư đạt nhiều kết quả, đặc biệt chú trọng phát triển đến ngành công nghiệp.

Thị xã Hoài Nhơn đang dần khẳng định mình là một chấm phá rực rỡ trong
bức tranh chung của phát triển kinh tế tỉnh Bình Định nói riêng và trên cả nước

nói chung. Yêu cầu đổi mới và đẩy mạnh hiệu quả phát triển ngành cơng nghiệp
được đặt ra đối với tồn thể người dân và các cấp ban ngành có thẩm quyền.

2

Quá trình phát triển ngành cơng nghiệp tại thị xã Hồi Nhơn đang có những
bước phát triển đột phá theo hướng cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa thơng qua
những tiềm năng mà địa phương này đang sở hữu dưới sự chỉ đạo và quản lý
sáng suốt của các cấp, sở, ban, ngành địa phương. Theo đó, bên cạnh những
thành tích đạt được, quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp trên địa bàn
thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định vấp phải những hạn chế nhất định cần đưa ra
giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao tốc độ phát triển nền kinh tế tại địa phương
trong tương lai.

Nhận thấy được tầm quan trọng của việc quản lý nhà nước đối với ngành
công nghiệp phù hợp với xu hướng cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa tại thị xã
Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định. Đồng thời, xác định mục tiêu quy hoạch chung xây
dựng đơ thị Hồi Nhơn đến năm 2035 phù hợp với xu thế phát triển chung của
đất nước và trên thế giới, tạo dựng uy tín và nâng cao đời sống của người dân.
Đó chính là lý do tác giả quyết định chọn đề tài đề án tốt nghiệp ngành Quản
lý kinh tế: “Quản lý nhà nước đối với ngành cơng nghiệp trên địa bàn thị xã
Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định”.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài

Quá trình quản lý nhà nước đối với ngành cơng nghiệp ở mỗi giai đoạn,
mỗi thời kỳ khác nhau đạt được những thành tựu và gặp phải những hạn chế
riêng. Chủ đề:“Quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp” đã được nghiên
cứu, đánh giá qua nhiều cơng trình nghiên cứu, bài viết, bài báo, tạp chí có giá
trị lý luận và thực tiễn cao như:

Bộ Công thương phối hợp với Tổ chức Phát triển Cơng nghiệp Liên hợp
quốc (UNIDO) và Chính phủ Hàn Quốc tài trợ đã phát hành cuốn “Sách Trắng
Công nghiệp Việt Nam” năm 2019. Đây là cuốn Sách Trắng đầu tiên về cơng
nghiệp Việt Nam, góp phần vào việc thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW về
xây dựng chính sách phát triển cơng nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn

3

2045 thông qua việc cung cấp bức tranh tổng thể về hiện trạng năng lực cạnh
tranh của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo Việt Nam, xác định những nút
thắt và vấn đề chính cần được giải quyết ở cấp vĩ mô và cấp ngành, đưa ra
những đề xuất, khuyến nghị và giải pháp nhằm đạt được các mục tiêu chính
sách mà Chính phủ Việt Nam đã đặt ra.

Giáo trình: “Quản lý nhà nước về kinh tế” - GS.TS. Đỗ Hồng Tồn, Bộ
mơn Quản lý kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, NXB. Đại học Kinh tế
quốc dân, năm 2018. Giáo trình trình bày chi tiết các nội dung về quy luật,
nguyên tắc, công cụ, phương pháp, mục tiêu, các chức năng,… trong quản lý
nhà nước về kinh tế; đồng thời làm rõ nội dung bộ máy quản lý và cán bộ quản
lý nhà nước về kinh tế. Đây là cơ sở lý luận quan trọng giúp xác định các nội
dung trọng tâm trong hoạt động quản lý nhà nước đối với từng lĩnh vực kinh tế
cụ thể.

Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế: “Quản lý nhà nước về công nghiệp trên
địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam” của tác giả Lê Viết Đinh, Trường
Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng, năm 2019. Luận văn nghiên cứu những vấn
đề lý luận làm cơ sở cho việc đánh giá, phân tích thực trạng về cơng nghiệp và
cơng tác quản lý nhà nước về công nghiệp tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng
Nam. Từ đó, luận văn đề xuất các giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý nhà

nước về công nghiệp trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam.

Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế: “Quản lý nhà nước đối với các khu kinh
tế, khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định” của tác giả Phan Thị Thùy
Linh, Trường Đại học Quy Nhơn, năm 2020. Luận văn trình bày cơ sở lý luận
và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với các khu kinh tế, khu công nghiệp, làm
rõ thực trạng quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này trên địa bàn tỉnh Bình Định;
từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước
đối với các khu kinh tế, khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 -

4

2025.
Ngồi ra, chủ đề cịn được nghiên cứu, đề cập qua các bài báo, tạp chí, các

báo cáo…
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu và bài viết ở trên đã đề cập về nội

dung quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp dưới nhiều góc độ khác nhau
về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, đến nay chưa có đề tài nghiên cứu sâu về:
“Quản lý nhà nước đối với ngành cơng nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn,
tỉnh Bình Định”. Chính vì lý do đó, tác giả quyết định chọn đề tài này để nghiên
cứu, phân tích, từ đó đưa ra định hướng, giải pháp tăng cường công tác quản lý
nhà nước ngành công nghiệp tại địa phương này.

3. Mục tiêu nghiên cứu
Đề án nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với ngành

công nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định, từ đó tác giả đề
xuất các định hướng và giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với

ngành này tại địa phương.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý nhà nước đối với
ngành công nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định.

4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Tập trung nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với ngành

công nghiệp, hoạt động quản lý nhà nước đối với tiểu thủ công nghiệp, làng
nghề chỉ đề cập ở mức độ nhất định.

Về không gian: Phân tích hoạt động quản lý nhà nước đối với ngành cơng
nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định.

Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với ngành cơng
nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định giai đoạn 2018 - 2022,

5

đề xuất định hướng, giải pháp đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2035.
5. Nội dung nghiên cứu
Thứ nhất, hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với

ngành công nghiệp cấp huyện. Đề tài tập trung làm rõ: cơ sở lý luận và thực
tiễn quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp cấp huyện; thực trạng quản
lý nhà nước đối với ngành công nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình
Định; định hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước đối với ngành

cơng nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định.

Thứ hai, từ các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với ngành
cơng nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tình hình phát triển cơng nghiệp,
tác giả tập trung nghiên cứu và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với
ngành cơng nghiệp. Từ đó, xác định những kết quả đạt được và những hạn chế
trong hoạt động quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp tại địa phương.

Thứ ba, tác giả đưa ra quan điểm, mục tiêu, định hướng và đặc biệt đề án
đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với ngành
công nghiệp trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định.

6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận: trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng

các phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Phương pháp nghiên cứu:

Phương pháp phân tích, tổng hợp: được sử dụng để phân tích các vấn đề
lý luận cũng như quy định của pháp luật liên quan đến ngành công nghiệp trong
công tác quản lý nhà nước hiện nay trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình
Định.

Phương pháp so sánh: được sử dụng trong quá trình so sánh các số liệu,

6

sự thay đổi của pháp luật, thực trạng phát triển ngành công nghiệp trong các

khoảng thời gian khác nhau.

Phương pháp thống kê: được sử dụng để tập hợp các quy định của pháp
luật có liên quan, các số liệu, báo cáo, tình hình thực tiễn của các cơ quan và tổ
chức trong quản lý nhà nước đối với q trình phát triển ngành cơng nghiệp
trên địa bàn thị xã Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định.

7

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI NGÀNH CÔNG NGHIỆP CẤP HUYỆN

1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trị của ngành cơng nghiệp

1.1.1. Khái niệm ngành công nghiệp
Công nghiệp được biết đến là một trong những ngành kinh tế chủ đạo,

đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước, ngày càng khẳng định vai trò là động
lực tăng trưởng kinh tế quốc gia với tốc độ phát triển tăng dần qua từng thời
kỳ. Để có cơ sở cho việc nghiên cứu và đánh giá các nội dung lý luận về ngành
công nghiệp, trước tiên cần nắm rõ khái niệm ngành công nghiệp. Theo đó, căn
cứ Điều 1 Mục I bản Quy định về việc phân ngành cụ thể trong công nghiệp
ban hành kèm theo Quyết định số 486-TCTK/CN ngày 02/6/1996 của Tổng cục
Thống kê có quy định: Ngành cơng nghiệp là một ngành sản xuất vật chất, bao
gồm các hoạt động: khai thác của cải vật chất có sẵn trong thiên nhiên mà lao
động của con người chưa tác động vào; chế biến những sản phẩm đã khai thác
và chế biến sản phẩm của nông nghiệp; hoạt động sản xuất công nghiệp cịn
bao gồm cả việc sửa chữa máy móc thiết bị và vật phẩm tiêu dùng [19].

Như vậy, tất cả các hoạt động khai thác chế biến và sửa chữa nói trên

khơng kể quy mơ, hình thức như thế nào, khơng kể với loại cơng cụ lao động
gì, hoặc bằng cơ khí hiện đại, nửa cơ khí, hoặc bằng cơng cụ thơ sơ dựa vào
sức lao động và sự khéo léo của chân tay người lao động là chính, đều xếp vào
ngành cơng nghiệp.

1.1.2. Đặc điểm của sản xuất công nghiệp
Một là, sản xuất công nghiệp bao gồm hai giai đoạn:
Giai đoạn 1: Tác động vào đối tượng lao động -> nguyên liệu;
Giai đoạn 2: Chế biến nguyên liệu -> Tư liệu sản xuất và vật phẩm tiêu dùng.

8

Cả hai giai đoạn này đều sử dụng máy móc.

Hai là, sản xuất cơng nghiệp có tính chất tập trung cao độ: đòi hỏi nhiều
kỹ thuật và lao động trên một diện tích nhất định để tạo ra khối lượng sản phẩm.
Trong cơng nghiệp chủ yếu là q trình tác động trực tiếp bằng phương pháp
cơ lý hóa của con người, làm thay đổi các đối tượng lao động thành những sản
phẩm thích ứng với nhu cầu của con người. Sản xuất công nghiệp là hoạt động
sản xuất duy nhất tạo ra những sản phẩm thực hiện chức năng là các tư liệu lao
động trong các ngành kinh tế.

Ba là, bên cạnh gắn liền với việc sử dụng máy móc, sản xuất cơng nghiệp
được phát triển trên cơ sở kế thừa những tiến bộ của khoa học - công nghệ, của
những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Việc ứng dụng
khoa học - công nghệ trong sản xuất công nghiệp tạo ra những bước đột phá
mới trong sự phát triển của lực lượng sản xuất, đem lại tính chất hiện đại cho
các tư liệu sản xuất, cho kỹ thuật, trình độ tổ chức và quản lý, đặc biệt là việc
tạo ra những giải pháp sản xuất hiệu quả. Các giải pháp sản xuất có thể kể đến
như gia cơng cơ khí, băng tải tự động hóa… cần được nhà nước chú trọng đẩy

mạnh và cải tiến nhằm tăng hiệu quả sản xuất, nâng cao năng suất lao động.

Bốn là, sản xuất công nghiệp bao gồm nhiều ngành phức tạp, được phân
cơng tỉ mỉ và có sự phối hợp giữa nhiều ngành để tạo ra sản phẩm cuối cùng.
Theo đó, dựa vào tính chất tác động vào đối tượng lao động gồm có cơng nghiệp
khai thác và công nghiệp chế biến. Dựa vào công dụng kinh tế của sản phẩm
gồm cơng nghiệp hạng nặng (nhóm A) là sản phẩm phục vụ cho sản xuất và
công nghiệp nhẹ (nhóm B) là sản phẩm phục vụ cho tiêu dùng và đời sống của
con người. Đặc điểm này đòi hỏi công tác quản lý nhà nước phải quy định một
cách cụ thể để hình thành nên chuỗi giá trị trong sản xuất cơng nghiệp. Đó là
việc quản lý một cách có hệ thống kết nối của doanh nghiệp khi tham gia vào
việc cung cấp dịch vụ và hàng hóa nhằm mang lại giá trị hữu ích nhất đến tận

9

tay người tiêu dùng, gồm nhiều quy trình như: lưu trữ, xử lý hàng tồn kho, q
trình vận chuyển các ngun liệu. Nhờ đó, tổ chức liên kết ngành theo chuỗi
giá trị chặt chẽ, tạo ra tác động tổng hợp với sức mạnh lan tỏa phụ thuộc vào
hệ số liên kết đối với nguyên liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra trong luồng giao
dịch sản phẩm của các hoạt động kinh tế liên tỉnh, liên vùng và liên quốc gia.

1.1.3. Vai trò của ngành công nghiệp

Thứ nhất, cơng nghiệp đóng vai trị chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân vì
sản xuất ra một khối lượng của cải vật chất rất lớn; cung cấp hầu hết các tư liệu
sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho tất cả các ngành kinh tế. Thời
đại cách mạng công nghiệp 4.0, một số quốc gia đã chú trọng đẩy mạnh phát
triển dịch vụ, song, ngành công nghiệp vẫn được xem là ngành quan trọng, tạo
nền tảng cho sự phát triển các ngành khác trong xã hội.

Thứ hai, tạo ra sản phẩm tiêu dùng nhằm nâng cao đời sống xã hội; tạo điều
kiện khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, tạo ra khả năng mở rộng
sản xuất, thị trường lao động, tạo nhiều việc làm, tăng thu nhập, củng cố an ninh
quốc phịng; chỉ tiêu để đánh giá trình độ phát triển của một nước.

Thứ ba, công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kỹ
thuật cho các ngành kinh tế khác (gồm nông nghiệp, dịch vụ) như các thiết bị,
máy móc, dây chuyền sản xuất hiện đại… giúp tiết kiệm thời gian và công sức
cho người lao động.

Thứ tư, công nghiệp thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế khác nhờ
khai thác hiệu quả các nguồn lực đầu vào, nâng cao năng suất lao động, giá trị
sản xuất, đó có thể là yếu tố con người, văn hóa, cảnh quan thiên nhiên, ẩm
thực, tài nguyên thiên nhiên…

Từ vai trò chung đối với sự phát triển của nền kinh tế, cơng nghiệp sẽ có
những tác động tích cực đối với từng địa phương cụ thể. Theo đó, tùy thuộc

10

vào điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, cơng nghiệp sẽ có những tác động khác
nhau. Phát triển công nghiệp giúp chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phương
từ nông nghiệp thuần túy sang cơng nghiệp và dịch vụ, các loại hình kinh doanh,
nhu cầu về thiết yếu, an cư xã hội… sẽ tăng. Bên cạnh những kết quả tích cực
mà cơng nghiệp đem lại cũng sẽ kéo theo nhiều hệ lụy như ô nhiễm môi trường,
đất thuần nông nghiệp bị tàn phá nghiêm trọng. Do đó, để hài hịa các lợi ích
phát triển, cả về kinh tế, xã hội và môi trường cần có chính sách, kế hoạch, mục
tiêu phát triển công nghiệp hợp lý.

1.2. Sự cần thiết và nội dung quản lý nhà nước ngành công nghiệp đối với

cấp huyện

1.2.1. Khái niệm và sự cần thiết quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp
1.2.1.1.Khái niệm quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp

Quản lý nhà nước là một dạng của quản lý xã hội, mang tính quyền lực
nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước để điều chỉnh, duy trì và phát triển các
mối quan hệ xã hội theo mục tiêu đã xác định; đó là hoạt động được thực hiện
bởi tồn bộ các cơ quan trong bộ máy nhà nước được đặt trong cơ chế “Đảng
lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”.

Quản lý nhà nước về kinh tế là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền
của Nhà nước lên nền kinh tế nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực kinh
tế trong và ngoài nước, các cơ hội có thể có để đạt được mục tiêu phát triển kinh
tế đất nước đặt ra trong điều kiện hội nhập và giao lưu quốc tế.

Thực chất của quản lý nhà nước về kinh tế là việc tổ chức và sử dụng có
hiệu quả nhất các nguồn lực trong và ngoài nước mà Nhà nước có những tác
động vì mục tiêu xây dựng và phát triển đất nước.

Như vậy có thể hiểu: Quản lý nhà nước ngành cơng nghiệp là sự tác động
có tổ chức và bằng pháp quyền của Nhà nước đối với ngành công nghiệp nhằm

11

sử dụng có hiệu quả các nguồn lực kinh tế trong và ngoài ngành, trong nước
và ngồi nước, các cơ hội có thể có để đạt được mục tiêu phát triển của ngành,
của đất nước. Bản chất của quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp là
việc Nhà nước tổ chức và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, các cơ hội (có
thể có) vào mục tiêu phát triển của mình.

1.2.1.2. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp
Một là, phát triển cơng nghiệp giữ vai trị quan trọng đến sự phát triển KT-

XH và phân công lực lượng lao động xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chế
biến sản phẩm có giá trị phục vụ xuất khẩu và tạo điều kiện để thu hút nguồn
lao động tại chỗ; góp phần giải quyết việc làm cho người lao động và đảm bảo
an sinh xã hội. Huyện uỷ, UBND cấp huyện quan tâm lãnh đạo chỉ đạo tổ chức
thực hiện nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển công
nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để công nghiệp trên địa bàn huyện phát triển.

Hai là, mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận, do đó Nhà nước
cần sử dụng quyền lực và sức mạnh của mình để điều tiết và khơng chế những
hành vi khơng có lợi cho doanh nghiệp đối với cộng đồng, khắc phục những
khiếm khuyết của cơ chế thị trường, điều chỉnh hoạt động của doanh nghiệp
theo những mục tiêu đã định. Đồng thời, thông qua việc ban hành các thể lệ,
chính sách và giám sát thực thi các quy định của pháp luật tạo ra môi trường
thuận lợi để thúc đẩy việc xây dựng, phát triển các CCN, tiểu thủ công nghiệp,
thực hiện thành công chiến lược cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa cơng nghiệp địa
phương. Đây là điều kiện cần thiết góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp địa
phương phát triển, sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách tiết kiệm và có hiệu
quả, đồng thời bảo vệ mơi trường sinh thái. Chính cơng tác quản lý nhà nước
nhằm đảm bảo cho các chủ thể hoạt động theo đúng quy định đã đặt ra, chủ
động phối hợp để tiến tới mục tiêu chung của nền kinh tế địa phương nói riêng
và cả nước nói chung. Quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp tạo điều