CẤP CỨU – CHỐNG ĐỘC pot

CẤP CỨU – CHỐNG ĐỘC
TÀI LIM  TNG HP  DCH
Gii thiu Information Mc lc


Biên son ebook : Lê Đình Sáng
I HC Y KHOA HÀ NI
Trang web : www.ykhoaviet.tk
Email : ,
n thoi : 0973.910.357

THÔNG TIN

THÔNG BÁO VỀ VIỆC XUẤT BẢN BÁCH KHOA Y HỌC 2010 :
Theo yêu cu và nguyn vng ca nhiu bc, khác vi Bách Khoa Y Hc các
phiên bc, bên cnh vic cp nht các bài vit mi và các chuyên khoa
mi cách thc trình bày, Bách Khoa Y Hc chia ra
làm nhiu cun nh, mi cun bao gm mt ch  ca Y H s giúp
bc tit kic thi gian tra cu thông tin khi cn. Tác gi xin chân thành
t c nhng ý kic gi trong thi gian
qua. Tt c các cun sách ca b sách Bách Khoa Y Hc 2010 bc có th tìm
thy và ti v t trang web www.ykhoaviet.tk ng và
phát trin.
ỦNG HỘ :
Tác gi i s ng h v m giúp cho Bách
Khoa Y Hc phát trin t
Mi tm lòng ng h cho vic xây dng mt website dành cho vic ph bin tài
liu hc tp và ging dy Y Khoa ca các cá nhân và Doanh nghip xin gi v :
N VIT NAM
Tên tài kho
S tài khon : 5111-00000-84877

CẢNH BÁO :
TÀI LIU NÀY CH MANG TÍNH CHT THAM KHO nhm mu bit v Y
khoa. Tuyc t ý áp d chn
 u tr bnh, nht là vi nhi không thuc nghành Y . Tác gi
ebook này không chu bt c trách nhim gì n vic s dng thông tin
trong cu áp dng vào thc tin ca bm t
nhiu tác gi khác nhau, nhiu cuc kim chng , vì
th mi thông tin trong cuu ch mang tính cht i . Cun
c phân phát min phí vi m di, bt c
n vii, chnh sa, in n cun sách này
vào bt c thu là bt hp l . Ni dung cun ebook này có th
c i và b sung bt c lúc nào mà không cc.

GIỚI THIỆU

Bm , biên dch và tng hp vi mp
mt ngun tài liu tham kho hu ích cho các bn sinh viên y khoa, và tt c
nhng ai có nhu cu tìm hiu, nghiên cu, tra cu , tham kho thông tin y hc.
 sách mng da trên ngun tài liu ca cng ,
không mang m li, không gn vi mi bt k
hình thc khi s dng b sách này bn phng ý vi nhng
u kin sau . Nng ý , bn không nên tip tc s dng sách :
Bn tay bn , hoàn toàn da trên tinh thn t nguyn
ca bn. Không có bt k sc, mi gi hay liên kt nào
gia bn và tác gi b sách này.
Ma b  phc v công tác hc tp cho các bn sinh viên Y khoa là
chính, ngoài ra nu bn là nhi t
th s dng b u tham kho thêm .
Mi thông tin trong b u ch 

m chng bi bt c t, Nhà xut bn hay bt c 
có trách nhim liên quan nào . Vì vy, hãy luôn cn trc khi bn chp nhn
mtp trong b sách này.
Tt c các thông tin trong bm, tuyn chn, phiên dch và
sp xp theo trình t nhnh . Mi bài vit dù ngn hay dài, dù hay dù d 
u là công sc ca chính tác gi bài viLê Đình Sáng ch m và
phiên dch, nói mi giúp chuyn ti nhng thông tin mà các tác
gi bài vin tay các bn .

B sách này là tài lim và dch bi mt sinh viên Y khoa ch không phi là
mt  tihay mt chuyên gia Y hc dày dn kinh nghi
có rt nhiu li và khim khuyc , ch quan hay khách quan,
các tài liu b trí có th p lý , nên bên cnh vic thn trc khi thu
nhn thông tin , bc k phn mc lc b sách và phng dn s
dng b  s dng b sách này mt cách thun tin nht.
Tác gi b n t này không chu bt c trách nhin vic
s dng sai mu qu không tt v sc khe, vt cha
bn và bnh nhân ca bn .
Không có chuyên môn , không phi là nhân viên y t , bc phép t s
dng nhng thông tin có trong b  chu tr. T c ti
này, các thy thuU TR BNH NHÂN ch không phU TR BNH. Mi
i bnh là mt thc th c lc bê nguyên xi
tt c mi thông tin trong b sách này vào thc tin s là mt sai lm ln . Tác gi
s không chu bt c trách nhim gì do s bt cn này gây ra.
Vì là b sách cng, to ra vì mng, do cng , b sách này
có phát trit phn rt ln, không ch da vào sc lc, s
kiên trì ci to ra b sách này , thì nhng, góp ý, b
sung, hiu chnh cng lc to l b
trin. Vì mt mc tiêu tr thành mt b sách tham kho y khoa tng hp phù hp
vi nhu cu và tình hình thc tic y t nói riêng và trong cuc sng

nói chung . Tác gi b sách mong mi  bc nhng l
mang tính xây dng, nhng tài liu quý mà bn mun san s cho cnng , vì
mt c nim mong mi mà khi bu xây dng
b sách này , tôi vi .
Ni dung b sách này, có th ch t thm nhnh trong quá
kh và hin ti hon. Trong thi cách mng khoa hc công
ngh tin nay, không ai biu nhng
kin thc mà b áp d tr li câu
hi này, ch có chính bn thân bn , phi luôn luôn không ngng-T MÌNH-cp
nht thông tin mi nht trong mc ci sc y
khoa. Không ai có th, tt nhiên b sách này không thn.
Nghiêm cấm s dng b i bt k mu nào, 
ng mi hóa sn phi bt c  b sách
này không phi là tác gi bài vit ca b t rt nhiu công sc,
thi gian, và tin b to ra nó, vì li ích chung ca cng. Bn phi chu
hoàn toàn trách nhim vi bt k vic s dng sai m ni
dung b sách này nêu ra.
Mi lý thuyu ch là màu xám, mt cun sách hay vn cu là lý
thuyt, ch có thc t cuc sng mi là cun sách hoàn ho nht,  n không
phc gi mà là din viên chính. Và Bách Khoa Y H là mt ht thóc
nh, vic s d xào nu hay nhân ging là hoàn toàn tùy thuc vào bn
i to ra ht thóc này s vui mc truyng l
tip tc c gng nu bit rng chính nh bn mà bii không còn phi
x ch cu tr.
Mn b sách xin gi v cho tác gi a ch trên. Rt
mong nhn hi t các bc gi  các phiên b
Kính chúc bc, gia quyn và toàn th i Vic sng trong
khe mnh, cuc sng ngày càng m no hnh phúc.
Đô Lương, Nghệ An. Tháng 8/2010

ABOUT

ebook editor: Le Dinh Sang
Hanoi Medical University
Website: www.ykhoaviet.tk
Email: ,
Tel: 0973.910.357
NOTICE OF MEDICAL ENCYCLOPEDIA PUBLICATION 2010:
As the request and desire of many readers, in addition to updating the new
articles and new specialties, as well as changes in presentation, Medical
Encyclopedia 2010 is divided into many small ebooks, each ebook includes a
subject of medicine, as this may help readers save time looking up informations as
needed. The author would like to thank all the critical comments of you all in the
recent past. All the books of the Medical Encyclopedia 2010 can be found and
downloaded from the site www.ykhoaviet.tk ,by Le Dinh Sang construction and
development.
DONATE
The author would like to thank all the financially support to help the Medical
Encyclopedia are developing better and more-and-more useful.
All broken hearted support for building a website for the dissemination of
learning materials and teaching Medicine of individuals and enterprises should be
sent to:
Bank name: BANK FOR INVESTMENT AND DEVELOPMENT OF VIETNAM
Bank Account Name: Le Dinh Sang
Account Number: 5111-00000-84877
DISCLAMER :
The information provided on My ebooks is intended for your general knowledge
only. It is not a substitute for professional medical advice or treatment for specific

medical conditions. You should not use this information to diagnose or treat a
health problem or disease without consulting with a qualified health professional.
Please contact your health care provider with any questions or concerns you may
have regarding your condition.
Medical Encyclopedia 2010 
IS' and without warranty, express or implied. Lê Sáng specifically disclaims any
implied warranties of merchantability and fitness for a particular purpose. In no
event will be liable for any damages, including but not limited to any lost or any
damages, whether resulting from impaired or lost money, health or honnour or
any other cause, or for any other claim by the reader. Use it at Your risks !
FOR NON-COMMERCIAL USER ONLY .
YOU ARE RESTRICTED TO adapt, reproduce, modify, translate, publish, create
derivative works from, distribute, and display such materials throughout the
world in any media now known or hereafter developed with or without

FOREWORD

aim of providing a useful source of reference-material to medical students, and all
who wish to learn, research, investigate to medical information.
Just a set of open-knowledge, based on community resources, non-profit
purposes, not associated with commercial purposes under any kind, so before you
use this books you must agree to the following conditions. If you disagree, you
should not continue to use the book:
This book is to provide to you, completely based on your volunteer spirit. Without
any negotiation, bribery, invite or link between you and the author of this book.
The main purpose of these books are support for studying for medical students, in
addition to others if you are working in health sector can also use the book as a
reference.
All information in the book are only relative accuracy, the information is not
verified by any law agency, publisher or any other agency concerned. So always

be careful before you accept a certain information be provided in these books.
All information in this book are collected, selected, translated and arranged in a
certain order. Each artical whether short or long, or whether or unfinished work
are also the author of that article. 
words, a person to help convey the information that the authors have provided,
to your hand. Remember the author of the articles, if as in this book is clearly the
release of this information you must specify the author of articles or units that
publish articles.
This book is the material collected and translated by a medical student rather
than a professor  Doctor experienced, so there may be many errors and defects
unpredictable, subjective or not offices, documents can be arranged not
reasonable, so besides carefull before reading information, you should also read
carefully the contents of the material and the policy, manual for use of this book .
The author of this e-book does not bear any responsibility regarding the use of
improper purposes, get bad results in health, wealth, prestige of you and your
patients.
7. Not a professional, not a health worker, you are not allowed to use the
information contained in this book for diagnosis and treatment. Ever, the
physician treating patients rather than treatment. Each person is an independent
entity and completely different, so applying all information in this book into
practice will be a big mistake. The author will not bear any responsibility to this
negligence caused.
8. As is the community material, these books could be developed or not are not
only based on their strength and perseverance of the author of this book , the
contribution, suggestions, additional adjustment of the reader is great motivation
for this book keep developed. Because a goal of becoming a medical reference
books in accordance with general requirements and the practical situation in the
health sector in particular and life.
9. The contents of this book, may only correct in a certain time in the past and the
present or in the near future. In this era of scientific and technological revolution

as sweeping as fast now, no one knew before is whether the knowledge that you
have obtained can be applied in future or not. To answer this question, only
yourself, have to always update-YOURSELF-for latest information in all areas of
life, including the medical field. No one can, of course this book can not, do it for
you.
10. Strictly forbidden to use this book in any bad purpose, not be allowed to
commercialize this product under any mean and any time by any media . The
-articles, but has made a lot
of effort, time, and money to create it, for the advanced of the community. You
must take full responsibility for any misuse purposes and does not comply with
the contents of this book yet.
11. All theories are just gray, a thousand books or a book are only theory, the
only facts of life are the most perfect book, in which you are not an audience but
are the main actor. This Book just a small grain, using it to cook or fry breeding is
completely depend on you. And the person who created this grain will begin more
excited and motivated to keep trying if you know that thanks that so many people
no longer have to queue to wait for relief.
12. All comments related to the books should be sent to the me at the address
above. We hope to receive feedbacks from you to make the later version better.
13. We wish you, your family and Vietnamese people has always been healthy,
happy and have a prosperous life.





MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. SƠ CỨU
1. RN CN
2. BN

3. BNG HOÁ CHT
4. BONG GÂN
5. CÁC VT CN DO CÔN TRÙNG
6. CHU
7. CHY MÁU CAM
8. CHUT RÚT
9. D VT  MT
10. D V
11. D VT TRONG TAI
12. D VT XUYÊN DA
13. N GIT
14. T QU
15. 
16. H THÂN NHIT
17. D VNG TH
18. HI SC TIM PHI
19. KIT SC DO NÓNG
20. M
21. NGT TH
22. NUT PHI D VT
23. SAY NÓNG
24. SAY TÀU XE
25. SC PHN V
26. TÊ CÓNG
27. TRT KHP
28. TRC GIÁC MC
29. VI CN
30. VT VÀ XÂY XÁT
31. BNG
32. NG C THUC TR SÂU PHOSPHO H

33. NG C DU HO
34. NG U
35. NG C DA
36. NG C SN
37. NG C THT CÓC
38. NG C THUC NG
39. NG C OPI, MORPHIN, CODEIN, HEROIN, DOLOSAN
40. NG C COCAIN
CHƯƠNG 2. HỒI SỨC CẤP CỨU
41. N TRONG HSCC
42.  HI SC
43. SUY HÔ HP CP
44. SN
45. X N NNG
46. CH TRÍ SHOCK
47. SAY NNG VÀ BNH LÝ THÂN NHIT
48. SC GIM TH TÍCH MÁU
49. SC TIM
50. CP CU D VNG TH
51. CH TRÍ SUY HÔ HP
52. CP CU NGNG HÔ HP - TUN HOÀN
53. THT C VÀ TREO C
54. SC PHN V
55. HÔN MÊ DO SUY GIÁP TRNG
56. C THM THU
57. CH TRÍ HÔN MÊ
58. NG CHC BNH NHÂN HÔN MÊ
59. SC NHIM KHUN
60. X N GIT
61. CP CU NGNG TUN HOÀN

62. TH MÁY KHÔNG XÂM NHP
63. NH NHÂN TH MÁY
64. NH NHÂN PHÙ PHI CP
CHƯƠNG 3. CHỐNG ĐỘC
65. THUC GING DÙNG
66. CÁC HI CHNG NG NG GP
67. CHC NG C CÁC THUC VÀ HÓA CHT GÂY CO GIT
68. RA D DÀY TRONG NG C CP
69. RN CN - N
70. CP CU RC CN
71.  X TRÍ RN LC CN
72.  U TR RN H CN
73. T
74. NG C THUC DIT CHUT
75. NG C THUC TR SÂU NEREISTOXIN
76. NG C CÁ NÓC
77. NG C KHÍ CO
78. NG C CP PHOSPHO H
79. U TR NG C BENZODIAZEPINE
80. NG C ROTUNDA
81. NG C CP TR SÂU CARBAMAT
82. NG C CP PARAQUAT
83. NG C STRYCHNINE/ MÃ TIN
84. NG C UNG
85. NG C PHOSPHO
86. NG C CP PHOSPHINE VÀ CÁC MUI PHOSPHUA
87. NHIC GAN DO THUC
88. NG C PARACETAMOL
89. NG C THUC CHN KÊNH CANXI
90. NG C THEOPHYLLIN

91. NG C ST
92. NG C SALICYLATE
93. NG C DO UNG METHANOL
94. NG C LITHIUM
95. NG C DIGOXIN
96. NG C CP QUININE
97. NG C CYANUA
98. NG C CÁC CH
99. CH TRÍ NG C CP DO NM
100. NG C NM LOI AMATOXIN
101. NG C THUC AN THN  THUC GÂY NG
102. NG C ISOPROPYL ALCOHOL
103. NG C ISOPROPYL ALCOHOL
104. CP CU NGC
105. NG C THC PHM
106. NG C THUC CHUT
107. NG C THUC CHNG TRM CM 3 VÒNG
108. NG U
109. NG C THUC GÂY NGHIN
110. NG C COCAIN








CHƯƠNG 1. SƠ CỨU

1. RẮN CẮN

Các loi rn h mang, rn ráo (loc t thn kinh. Ch rn cn
 bi, mt m, bun ng, mun ngt, nc,
nôn, ti loch yu, huyt áp h, khó th, hôn mê ri t vong sau 6
gi.
Rn lc (loc t gây xut huyt. Toàn chi b rn c di,
 bm, có nht huyt, ch b rn cn phù (sau d b hoi t). Sau
n 1h: nôn, a lng, mch nhanh nh, huyt h, ngt.
Nu b rn cn sau 15-30' mà vt c cn không tê
bi thì không phi rc cn.
X trí
 t garo trên ch rn cn: không tht quá ch garô lâu quá 30'.
 Rch nh da  vt rn cn, hút máu bng ng giác , ra vng
dung dch KMnO4 1%.
 Tiêm huyt thanh kháng nc rc hiu hong 5-10ml): 1
ng xung quanh ch rn cn, 1 i da   rn cng hp
nn mun, tình trng tht nguy kch không th c, có
th ch tht chm 1 ng (th phn c nu xét thi gian
cho phép).
Nu không có huyt thanh kháng nc rn
 i da xung quanh vt rn cn dung dch KMnO4 1% (vô trùng) 10ml.
 Truych dung dch NaCl 9%o: 1500-2000ml.
 Tiêm huyt thanh kháng u i da và anatoxin 2ml
i da,  v trí khác và bng m
 Kháng sinh: penicillin, streptomycin

 Tr tim mch: long não, coramin, uc chè nóng.
 Chng sc và d ng: Depersolon 30mg x 1-2 ch.
 Nu có tan huyt: truych.
 Nu ngt: th oxy, hô hp h tr.
Nc Colubridae gii phóng nhiu histamin , phi chng d ng: tiêm
pipolphen, promethazin
 Nu nu: cho thuc gii
opi vì có th c ch trung tâm hô hp.

2. BỎNG ĐIỆN

Vt bn có th biu hin ít hoc không h thn
 có th lan rng sâu xui da. Nu mn mnh
truy bn, thì ti lon nhp tim hay ngng
tim, có th xc git cn có th làm cho bn b c b
ngã, gây gãy c các ch
Gi cp cu ngay ni b bn b n, hoi nhp th,
nhp tim hay ý thc.
i b bn và ch s h tr y tc sau:
Trước tiên hãy quan sát, đừng chạm vào. Nn nhân có th vn tip xúc vi ngun
n. Ch truyn sang bn.
Ngắt nguồn điện nếu có thể. Nu không, hãy di chuyn ngun ra xa c bn và
i b ng mt vt không dc làm t bìa các tông, nha
hay g.
Kiểm tra dấu hiệu tuần hoàn (thở, ho hoặc cử động). Nu không có, bu hi
sc tim phi (CPR) ngay.
Đề phòng sốct nn nhân nm xung   i và
kê cao chân.
Che phủ vùng bị bỏng. Nu n, hãy che ph vùng b bng bng
c vô trùng, hoc bng vi sch. Không s dng vt. Các

si vi lùng nhùng có th dính vào vt bng.

3. BỎNG HOÁ CHẤT

Nu hóa cht gây bc sau:
 Loi b nguyên nhân gây bng bng cách ra sch hóa cht ra khi b mt
c lnh trong 15 phút tr lên. Nu hóa cht gây bng là cht
dng bi sch nó khc khi ra.
 Ci b qun áo ho trang s dính hóa cht
 Che ph vùng b bng bc khô, vô trùng hoc qun áo sch.
Bng hóa cht nh ng lin mà không cu tr gì thêm.
 y t nu:
 Nn nhân có du hiu st, da xanh tái hoc th nông.
 bng hóa cht thâm qua lp da ngoài cùng, và gây b 2 trên din tích
ng kính trên 5 - 8cm.
 Bng hóa cht xy ra  mt, bàn tay, bàn chân, mt, bn hoc mông hoc 
khp ln.
Nu bn không bit chc liu chc hay không, hãy gi ngay cho trung
tâm chc. Nu b y t, hãy mang theo hng hóa cht hoc
bn mô t  v hóa ch nhn dng.
Hóa cht bn vào mt
Nu bn b hóa cht bn vào mt, hãy thc hic sau:
1. Ra sch mt bc.
 c sch chy t c m trong ít nht 20 phút, và s dng
nhhanh nht:
 c c chy tràn qua bên mt
b hóa cht. Hong vòi phun vào phn sa hai mt nu c
hai mu b dính hóa cht.
 c và nghiêng sang m m bên mt b
hóa chc chy nh nhàng.

 Vi tr em, tt nht là cho tr nm trong bn tm hoc ngu vào bn
ra trong khi bn phun nh c lên trán  bên mt b dính hóa cht hoc
vào ch sa hai mt. Nh ra trong ít nht 20 phút cho dù bn
dùng cách nào.
2. Ra tay bn bc. Ra tay tht k  m bo không còn
hóa cht hoc nht ca bn là loi b hóa
cht ra khi b mt mn cm bo loi b hóa cht ra khi
tay.
3. Tháo kính áp tròng. N tut ra trong khi ra, thì bn hãy tháo
chúng ra.
Thn trng:
 Không di mt, di mt có th gây t
 Không cho bt k th c hoc mu ra kính áp
tròng vào mt, và không dùng thuc nh mt tr n làm
y.
 y t
c   y t hoc gi cp cu. Mang
theo hng hóa cht hoc tên hóa cht khi b y t. Nu có th, hãy
t bn s rt nhy cm vi ánh sáng.
Cht sng
Nu bn nghi có chc c (ct sng), không di chuyi
bnh. Lin và các bin chng nghiêm trng khác có th xy ra nu bn
y. Hãy coi m chn tt sng nu:
 Có bng chng v tu vi s i liên tc trong mc
 nhn thc ci bnh.
 i bu  c ho
 i bnh không c ng c
 Cht lc mu.
 i bnh khai b yu, tê bì, lit hou khic các chi, bàng
quang và rut

 C ho vn ho k cc
Nu bn nghi ng  tt sng:
 Hãy gi cp cu hoc tr giúp y t
 Mi vi cht sng là gi i bnh 
 c tìm thy. Gi nguyên bnh nhân. Chèn mt
m dày vào c hai bên c hoc c u và c không cho di
chuyn.
 u ht kh ch chuyu hoc c i bnh. Nu
bnh nhân không có du hiu ca tun hoàn (th, ho hoc c ng), bt
i sc tim phu ng
m ng hô hp. Dùng ngón tay ca bn nm nh ly cm và nhc cm
ng v c.
 Nu bn buc phn nhân vì nt, chy máu, hoc có
 t ít nh gi
u, c i bnh thi bnh sang mt bên.

4. BONG GÂN

Dây chng là nhng d cho các khp 
ng v trí. Bong gân là tng do s kéo giãn quá mc gây ra. Dây
chng có th b rách hoc có th t lìa hoàn toàn.
Bong gân hay xy ra nht  mu gi hoc cung bàn chân. Dây chng
b u thì tn
ng. Vi phn lng hp bong gân nh, bn có th t u tr.
Làm theo nhng d
 Bo v  chi b  tng cách không s
dng khp. Bn có th u này bng cách s dng bt kì th gì
t nn nng.
  chi b t ng hoàn toàn các hot
ng. Ngay c vi bong gân c chân, thì bn vn có th luyn t

 tránh mu hòa. Ví d, bn có th tp bng xe
p, hong c hai tay và chân không b  bên c
chân b  p. Bng cách này bn vn có
th t gi cho tim mu hòa.
  t hoc 
c lnh s hn ch   g
sm càng tt sau khi b u bn thn không dùng
quá lâu vì có th gây t
  n hong làm t
si chun hoc neopren là tt nht.
 Nâng cao chi b i khi có th  a hoc hn ch 

Hãy gi cp cu nu:
 Bn nghe thy ting khc khi khp b c bn không th c ng
c khu này có th ng  t hoàn toàn. Trên
ng ti bác sm lnh.
 Bn b st, và vùng b  và nóng. Có th bn b nhim trùng.
 Bn b bong gân nng. u tr không thích hp hoc chm tr có th làm
khp mt nh lâu dài hon tính.
 Bn k sau 2-u.

5. CÁC VẾT CẮN DO CÔN TRÙNG

Các du hiu và triu chng ca vt là do nc hoc các cht
khác b n. Nc gây ra phn ng d ng. M nng ca phn
ng tùy thuc vào s mn cm ca bn vi nc hoc cht ca côn trùng.
Hu ht các phn i vi vng nh, ch gây cm giác
nga hoc bu s ht trong vòng 1 ngày. Phn ng
chm có th gây sn. Bn có th b c phn
ng nhanh ngay lp tc và phn ng chm t cùng mt vt cn hot ca côn

trùng. Ch mt t l nh i bnh b các phn ng nng (phn vi vi nc
c côn trùng. Các du hiu và triu chng ca phn ng nng bao g
mt, khó th và sc.
Các vt ca ong, ong bp cày, ong vàng và kin lng gây khó chu nht.
Vt ca mui, ve, rui và mt s loi nh gây phn 
ng nh 
i vi các phn ng nh:
 Di chuy tránh b t thêm.
 Co hoc chi sch ngòi bng vt dng có mép th tín dng hoc
sng dao. Ra vùng b t bc. Không nên c kéo ngòi
ra; làm vy có th khin nc gii phóng nhi
  gim lnh hoc bt ming
v m.
 Bôi kem hydrocortison 0,5% hoc 1% ( kem bôi có cha km hoc h soda
nung vi t l 3 thìa cà phê h soda nung vc) lên vt cn
hoc vt vài ln khi triu chng gi
 Ung mt loi thuc kháng histamin có cha diphenhydramin (Benadryl,
Tylenol Severe Allergy) hoc chlorpheniramin maleat (Chlor-Trimeton,
Teldrin).
Các phn ng d ng có th bao gm bung nh, tiêu ch
vng kính >5cm ti vn có các du hiu và
triu chng trên.
i vi các phn ng nng:
Các phn ng nng có th tin trin nhanh. Hãy gi cp cu nu có các du hiu
và triu chng sau xy ra:
 Khó th
 c hng
 Choáng, ngt
 Hoa mt chóng mt
 Lú ln

 Nhp tim nhanh

6. CHẤN THƯƠNG VÙNG ĐẦU

Hu ht chu là nhng t và không cn nhp vin.
Tuy nhiên, hãy gi cp cu nu có mt trong nhng du hiu sau:
 Chy máu nhiu  u hoc mt.
 Ri lon ý thc trong mt vài giây.
 i mt hoc sau tai.
 Ngng th
 Lú ln
 Yu hoc không th c c mt tay hoc mt chân
 ng t u
 Nôn nhiu ln
 Nói líu nhíu hoc khó nói

Nu chu nng xy ra:
 Gi bn khi có s gi ca y t bnh
nhân n
chuyn bnh nhân nu không cn thit và tránh c ng c ca bnh nhân.
 Cm máu: dùng gc vô trùng hoc hoc vi sch n cht vào v
ng hp nghi ng có v  thì không n trc tip lên vt

 Theo dõi nhi v hô hp và ý thc. Nu bnh nhân không có các
du hiu tun hoàn (th, ho và c ng) thì bu hi sc tim phi.

7. CHẢY MÁU CAM

Chy máu cam rt hay gp và ng ch gây khó chu ch không phi là v
thc sng chy máu cam  m  c hai bên. Ti

sao li b chy máu cam và làm th  cm máu khi b chy máu cam?
 tr i ln tr tui, chng bt ngun t 

 i già, chy máu cam có th bu t 
 bu  ng chy máu cam này
ít gu. Nó có th xnng mch hoc cao huyt áp. Dng
chy máu cam này khi phát t ng khó cm, cn có s tr giúp
chuyên khoa.
 ngng chy máu cam:
 Ngi th thng h huyt áp  ch

 Bóp chvà ngón tr và th bng ming. Tip tc
bóp ch-ng tác này s ép chm chy máu 
ng làm máu ngng chy.
  m, không nên ngoáy hoc xì
òng vài gi sau khi b chy máu. Gi u 
m
 Nu chy máu tái din, hãy hít m làm sch các c
n, xt c ng thuc xng sung huyt cha
  trên và
g

u:
 Chy máu kéo dài trên 20 phút
 Chy máu cam sau khi b tai nn, ngã hoc chu, k c b m
vào mt có th gây v 
Nu bng xuyên b chy máu cam, hãy sp xn có th
ct mch máu gây ra hing chn là mt k thut
t bn, nitrat bc ho
có th n bng gc bit ho chèn ép vào

mch máu và làm máu ngng chy.
 chc
ch khuyên bn
u chnh thuc.
Th ôxy qua ng xông) có th làm bn b y máu
cam. Nên bôi loi du nhn gc vào h 
giúp gim chy máu cam.

8. CHUỘT RÚT

Chut rút do nóng là tình trng co th ch ng xy ra
khi tp nng nóng bc. U nng góp phn
gây ra chut rút do nóng.
Co tht có th mi chung lúc n
Nh nht g bp chân, cánh tay, bc dù chut
rút do nóng có th xy ra  bt c n quan trong bài tp.
Nu bn nghi ng chut rút do nóng:
 Ngh 
 Uc hoc dùng trong th thao cha chn gii.
 Tp kéo giãn nh nhàng ht tm c ng và xoa bóp nh 
ng.
 Nu chut rút không ht sau mt gi, hãy g

9. DỊ VẬT Ở MẮT

Nu bn b d vt, hãy th ra trôi nó bc sch hoc
mui sinh lý. Dùng chén ra mt hoc cc nh, st sao cho vành ming cc
n nn hc mt.
  i khác:
 Ra tay

  i   ánh sáng
 Kim tra mt nh  tìm d vt. Kéo mí mt  i xung và yêu cu
 mí mng.
 Nu d vt nm  lc mt trên b mt ca mt, hãy th ra trôi
nó ra ngoài. Nu bn có th lc d vt, hãy ra mt bc mui
sinh lý hoc m.

Cnh báo:
 Không c ly d vu
 Không di mt
 Không c gng ly d vt ln làm khó nhm mt
Khi nào cn yêu cu tr giúp
 Tìm s tr giúp y t khn cp khi:
 Bn không th ly d vt
 D vu
 i b d vt trong mt có th lc bng

 hoc cm giác có d vt trong mt vn còn sau khi d vc ly ra.

10. DỊ VẬT MŨI
Nu có d vt b k