Tìm hiểu biểu hiện mới của độc quyền, độc quyền nhà nước trong điều kiện ngày nay, vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản

KINH TẾ CHÍNH TRỊ

MÁC - LÊNIN

Tìm hiểu biểu hiện mới của độc
quyền, độc quyền nhà nước trong
điều kiện ngày nay, vai trò lịch sử

của chủ nghĩa tư bản

NHÓM 2 – A02

THÀNH VIÊN

Trương Ngọc Châu

Lã Thị Hiền Diệu
Huỳnh Hương
Giang

Nguyễn Chính Hồng

Dương Quốc Kiệt

NỘI DUNG

Khái quát, đặt vấn đề

Biểu hiện mới của độc quyền
Biểu hiện mới của độc quyền nhà
nước dưới chủ nghĩa tư bản

Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư
bản
Kết luận

KHÁI QUÁT, ĐẶT VẤN ĐỀ

KHÁI QUÁT Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp lớn, có khả
năng thâu tóm việc sản xuất và tiêu thụ một số loại hàng hố, có
ĐỘC QUYỀN khả năng định ra giá cả độc quyền, nhằm thu lợi nhuận độc
quyền cao.

ĐỘC QUYỀN Độc quyền nhà nước là kiểu độc quyền trong đó nhà nước nắm
NHÀ NƯỚC giữ vị thế độc quyền trên cơ sở duy trì sức mạnh của các tổ chức
độc quyền ở những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế nhằm tạo
ra sức mạnh vật chất cho sự ổn định của chế độ chính trị - xã hội
ứng với điều kiện phát triển nhất định trong các thời kỳ lịch sử

KHÁI QUÁT, ĐẶT VẤN ĐỀ

Đặt vấn đề

Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đang trong
giai đoạn chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch
tập trung sang nền kinh tế thị trường. Một số
yếu tố bất hợp lý của mô hình kinh tế trước
đây vẫn cịn tồn tại và địi hỏi cần phải có
những giải pháp cụ thể để giải quyết trong
thời gian tới. Một trong những vấn đề cần giải
quyết là tình trạng độc quyền của các doanh
nghiệp nhà nước

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN

Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản

Biểu hiện về vai trị tư bản tài chính trong các
tập đoàn độc quyền

Biểu hiện về xuất khẩu tư bản

Biểu hiện của sự phân chia thị trường thế giới
giữa các liên minh độc quyền

Biểu hiện sự phân chia lãnh thổ anh hưởng
dưới sự chi phối các tập đoàn độc quyền

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN

Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản

Xuất hiện các công ty độc quyền xuyên quốc gia bên cạnh sự phát triển các xí
nghiệp vừa và nhỏ

+ Concern: Hình thứ liên kết đa ngành, đa nghề phân bố ở nhiều nước. Mục đích
chống độc quyền 100% ở các nước
+ Conglomerate: Liên kết các hãng vừa và nhỏ không liên quan đến kinh tế kĩ
thuật. Mục đích kinh doanh chứng khốn (Hiện nay xuất hiện các xí nghiệp vừa và
nhỏ: ứng dụng thành tựu mới nhanh, linh hoạt với sự biến đổi của thị trường)

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN

Biểu hiện về vai trò tư bản tài chính trong các
tập đoàn độc quyền

- Phạm vi liên kết và xâm nhập vào nhau được mở ra nhiều ngành, dưới nhiều
hình thức một tổ hợp đa dạng:
+ Cơng – Nơng – Thương - tín – dịch vụ
+ Cơng nghiệp – quân sự - dịch vụ quốc phòng
+ Chế độ tham dự của TB tài chính cũng có sự biến đổi: Số lượng cổ phiếu mệnh
giá nhỏ được phát hành rộng rãi, nhiều tầng lớp dân cư cũng có thể mua được cổ
phiếu ... “chế độ tham dự” được bổ sung bằng “ chế độ ủy nhiệm”=> Ngân hàng
đa, xuyên quốc gia được thành lập

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN

Biểu hiện về xuất khẩu tư bản

- Thứ nhất: Luồng xuất khẩu TB có sự thay đổi ( TB phát triển với nhau)
- Thứ hai: Chủ thể XK có sự thay đổi lớn trong đó vai trị các cơng ty xuyên quốc
gia (TNCs) đặc biệt là FDI; mặt khác chủ thể xuất khẩu đa
dạng
- Thứ ba: Hình thức xuất khẩu đa dạng như BOT, BT... sự kết hợp XK TB với các
dịch vụ, chất xám...Không ngừng tăng lên
- Thứ tư: sự áp đặt có tính thực dụng dần dần dỡ bỏ và thay vào đó là đơi bên
cùng có lợi

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN

Biểu hiện của sự phân chia thị trường thế giới
giữa các liên minh độc quyền

- Hình thành CNTB độc quyền quốc tế (TNCs): thúc đẩy tồn cầu hóa, sự phân chia
ảnh hưởng của chúng

- Hình thành xu hướng khu vực hóa kinh tế khu vực: UE (ra đời 1/1/1999), Khối
mậu dịch tự do Bắc Mỹ (NAFTA), OPEC (các nước xuất khẩu dầu mỏ); MERCOSUS
(Thị trường chung vùng Nam Mỹ); FTA (mậu dịch tự do); CU (liên minh thuế quan)

BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC
QUYỀN

Biểu hiện sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng
dưới sự chi phối các tập đoàn độc quyền

- Hình thành dưới những hình thức cạnh tranh và thống trị mới:

+ Hình thành “ chiến lược biên giới mềm”; “ biên giới kinh tế” => ràng buộc
các nước kém phát triển về vốn, KH-CN đi đến phụ thuộc vào chính trị
+ Sự phân chia lãnh thổ thay thế bằng các hình thức: chiến tranh thương mại,
sắc tộc, tơn giáo... Đứng sau chính là các cường quốc tư bản

Biểu hiện mới của độc quyền nhà nước duới
chủ nghĩa tư bản

Về cơ chế quan hệ nhân sự: Về sở hữu nhà nước: Chi tiêu Về vai trị cơng cụ điều tiết

Thể chế đa ngun trong việc ngân sách thuộc về giới lập kinh tế của độc quyền nhà
phân chia quyền lực nhà nước pháp, chống lạm phát, chống nước: về chính trị( nghị viện tư
trở thành phổ biến thất nghiệp được ưu tiên sản cũng tổ chức như một
công ty cổ phần) viện trợ nhà
nước có xu hướng tăng

Thúc đẩy lực VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN
lượng sản
xuất phát Vai
triển nhanh trò
chóng tích
cực

Chuyển nền sản Thực hiện
xuất nhỏ thành xã hội hoá
nền sản xuất lớn sản xuất

hiện đại

VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

Mục đích của GIỚI Sự phân hoá
nền sản xuất HẠN giàu nghèo
TBCN vẫn tập PHÁT trong lịng các
trung chủ yếu vì TRIỂN nước TB và có
lợi ích thiểu số CỦA xu hướng ngày
CNTB càng sâu sắc
giai cấp
CNTB đã và đang
tiếp tục tham gia

gây ra chiến
tranh và xung
đột trên thế giới

KẾT LUẬN

Trong thời đại ngày nay, chủ nghĩa tư bản vẫn không tự giải quyết
được mâu thuẫn cơ bản của mình. Vì vậy, chủ nghĩa tư bản càng phát

triển, mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản ngày càng gay gắt và
chủ nghĩa tư bản phát triển đến một trình độ nhất định thì quan hệ
sản xuất tư bản chủ nghĩa sẽ bị thay bằng một quan hệ sản xuất khác
dựa trên sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất để phù hợp với trình độ xã
hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất. Đó là do yêu cầu của
quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển của
lực lượng sản xuất quy định. Lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng
định: chủ nghĩa tư bản không tồn tại vĩnh viễn, mà phát triển đến
một trình độ nhất định sẽ bị thay thế bởi một hình thái kinh tế - xã

hội mới tiến bộ hơn.

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

1/ Tác động tiêu cực của độc quyền đối với

nền kinh tế thị trường? 2/ Biểu hiện mới của tích tụ và tập
trung tư bản trong chủ nghĩa tư
A. Gây ra cạnh trang, thiệt hại cho DN nhỏ và người tiêu dùng bản ngày nay là?
B. Làm tăng phân hoá giàu nghèo, bất cơng, mâu thuẫn xã hội

C. Kìm hãm tiến bộ khoa học kĩ thuật, kinh tế xã hôi
D. Cả ba đáp án trên

3/ Đặc trưng chủ yếu của chủ nghĩa độc quyền A. Hình thành các tổ chức độc quyền lớn Concern
và Conglomerate
nhà nước: B. Sự phát triển của các xí nghiệp nhỏ và vừa
C. Độc quyền xuất hiện cả ở những nước đang
A. Các chủ thể có tính độc lập, tự chủ cao, giá cả do thị trường phát triển
quyết định. D. Cả 3 phương án trên

B. Nền kinh tế vận độngt heo các quy luật của thị trường.
C. Có sự điều tiết của nhà nước.

D. Các hội chủ xí ngiệp hoạt động như cơ quan tham mưu nhà

nước, chi phối đường lối kinh tế, chính trị của nhà nước tư

sản

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

4/ Lịch sử của CNTB mang lại vai trị tích cực gì ?

a) Phục vụ lợi lích của nhiều giai cấp
b) Xóa bỏ được sự phân hóa giàu nghèo giữa các nước tư bản
c) Chuyển nền sản xuất nhỏ sang nền sản xuất lớn
d) Các nước nhỏ được viên trợ kinh tế, kĩ thuật

5/ Khi CNTB độc quyền ra đời sẽ:

a) Làm cho các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hoá và của
CNTB có hình thức biểu hiện mới

b) Phủ định các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hoá
c) Không làm thay đổi các quy luật kinh tế nói chung
d) Phủ định các quy luật trong giai đoạn CNTB tự do cạnh tranh