luận án tiến sĩ phát triển hoạt động kinh doanh của hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp trên địa bàn tỉnh phú yên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.6 MB, 217 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>Đ¾I HäC HU¾ </b>

<b>TR¯äNG Đ¾I HäC KINH T¾ </b>

<b>ĐÀO ANH XUÂN </b>

<b>PHÁT TRIÂN HO¾T ĐàNG KINH DOANH CA HỵP TC X DõCH V NễNG NGHIịP TRấN ĐâA BÀN </b>

<b>TàNH PHÚ YÊN</b>

<b>LUÂN ÁN TI¾N S) QUÀN TRâ KINH DOANH</b>

<b>HU¾, 11/2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>Đ¾I HäC HU¾ </b>

<b>TR¯äNG Đ¾I HäC KINH T¾ </b>

<b>ĐÀO ANH XUÂN </b>

<b>PHÁT TRIN HOắT NG KINH DOANH CA HỵP TC X DõCH VĀ NƠNG NGHIÞP TRÊN ĐâA BÀN </b>

<b>TàNH PHÚ N</b>

<b>NGÀNH: QUÀN TRâ KINH DOANH MÃ Sè: 9340101 </b>

<b>LUÂN ÁN TI¾N S) QUÀN TRâ KINH DOANH NG¯äI H¯âNG DÂN KHOA HäC:</b>

<b>PGS.TS. TRÄN HĀU TUÂN</b>

<b>HU¾, 11/2023</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LäI CAM ĐOAN </b>

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cću cąa riêng tôi, là kÁt quÁ ho¿t đáng nghiêm túc, tìm tịi trong q trình nghiên cću cąa tơi. Các nái dung nêu trong luÃn án là trung thāc, mßi trích dÁn đÃu đ°āc chã rõ ngn gãc. Nhÿng kÁt quÁ nghiên cću cąa luÃn án đã đ°āc tác giÁ cơng bã trên t¿p chí khoa hßc và khơng trùng với bÃt kỳ cơng trình nào khác.

Tác giÁ luÃn án

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>LäI CÀM ¡N </b>

Tôi xin chân thành cÁm ¢n Ban Giám hiáu, Phòng Đào t¿o và các thầy cơ giáo Khoa Qn trå kinh doanh - Tr°ßng Đ¿i hßc Kinh tÁ - Đ¿i hßc HuÁ đã t¿o điÃu kián cho tơi hßc tÃp và nghiên cću.

Tơi xin bày tá lịng biÁt ¢n sâu sÅc nhÃt tới <b>PGS. TS. TrÅn Hāu TuÃn - ng°ßi </b>

h°ớng dÁn khoa hßc đã tÃn tình giúp đÿ và đånh h°ớng đÅ tơi hồn thành Ln án. Tơi xin trân tròng cm Ân lónh o v nhõn viờn Liờn minh HTX tãnh Phú Yên, Chi căc Thãng kê, Vn phòng UBND tãnh Phú Yên, lãnh đ¿o các HTXDVNN tãnh Phú Yên đã nhiát tình hāp tác và giúp đÿ tôi thāc hián LuÃn án.

Tôi xin chân thành cm Ân lónh o Tròng i hòc Phỳ Yờn, ồng nghiáp, b¿n bè và gia đình ln kåp thßi đáng viên, chia sẻ và t¿o điÃu kián tãt nhÃt trong suãt thßi gian hßc tÃp và nghiên cću.

Phú Yên, ngày….. tháng 11 nm 2023 Tác giÁ luÃn án

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>DANH MC CC T VIắT TT </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

37 EFA Exploratory Factor Analysis Phân tích nhân tã khám phá 38 GRDP Gross Regional Domestic ProductTỗng sn phm trờn đåa bàn 39 KIP Key Informant Panel Pháng vÃn chuyên gia 40 ROA Return on total assets Tỷ suÃt sinh lßi trên tài sÁn 41 ROE Return on Equity Lāi nhuÃn trên vãn chą sá hÿu 42 ROS Return on sales Lāi nhuÃn trên doanh sã bán hàng

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

1. Tính cÃp thiÁt cąa đÃ tài ... 1

2. Măc tiêu nghiờn cu ... 4

2.1. Mc tiờu tỗng quỏt ... 4

2.2. Măc tiêu că thÅ ... 4

3. Câu hái nghiên cću ... 4

4. Đãi t°āng và ph¿m vi nghiên cću ... 5

4.1. Đãi t°āng nghiên cću... 5

4.2. Ph¿m vi nghiên cću ... 5

5. Ph°¢ng pháp nghiên cću ... 5

6. Nhÿng đóng góp mới cąa luÃn án ... 6

7. KÁt cÃu cąa luÃn án ... 7

<b>CH¯¡NG 1. TìNG QUAN VÀ VÂN ĐÀ NGHIÊN CĄU ... 8 </b>

1.1. Tỗng hp cỏc nghiờn cu liờn quan ... 8

1.1.1. Các cơng trình nghiên cću liên quan đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX ... 8

<i>1.1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi ... 8 </i>

<i>1.1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nước ... 10 </i>

1.1.2. Các cơng trình nghiên cću liên quan đÁn các nhân tã Ánh h°áng tới sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX ... 12

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<i>1.1.2.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi ... 12 </i>

<i>1.1.2.2. Các cơng trknh nghiên cứu trong nước ... 17 </i>

1.2. Đánh giá kÁt quÁ các nghiên cću tr°ớc và xác đånh khoÁng trãng nghiên cću . 21 1.2.1. Đánh giá kÁt quÁ các nghiên cću tr°ớc ... 21

1.2.2. Xác đånh khoÁng trãng nghiên cću ... 22

TÓM TÄT CH¯¡NG 1 ... 23

<b>CH¯¡NG 2. C¡ Sæ KHOA HäC VÀ PHÁT TRIÂN HO¾T ĐàNG KINH DOANH CA HỵP TC X DõCH V NễNG NGHIịP ... 24 </b>

2.1. Tỗng quan v hp tỏc xó dồch vă nông nghiáp ... 24

2.1.1. Khái niám ... 24

<i>2.1.1.2. Khái niệm Hợp tác xã nông nghiệp... 24 </i>

<i>2.1.1.3. Khái niệm Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp ... 26 </i>

2.1.2. Sā khác nhau giÿa mơ hình HTXDVNN kiÅu cũ và kiÅu mới ... 28

2.1.3. Vai trò cąa Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp ... 29

2.1.4. Đặc điÅm cąa HTXDVNN ... 31

2.2. C¢ sá lý thuyÁt vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN ... 32

2.2.1. Khái niám <phát triÅn= ... 32

2.2.2. Khái niám phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh ... 32

2.2.3. Đo l°ßng phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh ... 33

2.2.4. Tiêu chí đánh giá phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh ca HTXDVNN ... 37

2.3. CÂ sỏ thc tiòn v phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trong và ngoài n°ớc ... 38

2.3.1. Phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN á các n°ớc trên thÁ giới ... 38

2.3.2. Phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN á trong n°ớc ... 40

<i>2.3.2.1. Sự hknh thành và phát triển hoạt động của hợp tác x愃̀ dịch vụ nông nghiệp ở Việt Nam qua các thời kỳ ... 40 </i>

<i>2.3.2.2. Phát triển hoạt động kinh doanh của HTXDVNN Dương Liễu ... 42 </i>

2.4. Các lý thuyÁt liên quan đÁn phát triÅn HTXDVNN ... 43

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

2.4.1. Lý thuyÁt phân công lao đáng xã hái (Theory of the Social Division of Labor) .... 43

2.4.2. Lý thuyÁt kinh tÁ vÃ hāp tác xã nông nghiáp (The economic theory of <i>agricultural cooperatives) ... 44 </i>

2.4.3. Lý thuyt tõn cỗ in v hāp tác xã (The neoclassical theory of cooperatives) .. 44

2.4.4. Lý thuyÁt quan điÅm dāa trên nguån lāc (Resource-based view theory) ... 45

2.5. Cách tiÁp cÃn và khung nghiên cću ... 46

2.5.1. Cách tiÁp cÃn nghiên cću ... 46

2.5.2. Khung nghiên cću ... 46

2.6. Các nhân tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX ... 48

2.7. Các giÁ thuyÁt và mơ hình nghiên cću ... 49

2.7.1. Các giÁ thut nghiên cću ... 50

<i>2.7.1.1. Cam kết duy trì của thành viên HTX và sự phát triển hoạt động kinh doanh </i>

<i>2.7.1.4. Chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và phát triển hoạt động kinh doanh của HTX ... 52 </i>

<i>2.7.1.5. Quy mô HTX và phát triển hoạt động kinh doanh của HTX ... 54 </i>

2.7.2. Mơ hình nghiên cću đÃ xt ... 55

TĨM TÄT CH¯¡NG 2 ... 55

<b>CH¯¡NG 3. Đ¾C ĐIÂM ĐâA BÀN VÀ PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĄU .... 56 </b>

3.1. ĐiÃu kián tā nhiên, đặc điÅm kinh tÁ - xã hái cąa tãnh Phú Yên ... 56

3.1.1. ĐiÃu kián tā nhiên ... 56

<i>3.1.1.2. Thổ nhưỡng ... 57 </i>

<i>3.1.1.4. Hệ thống thủy văn ... 57 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<i>3.1.1.5. Tài nguyên thiên nhiên ... 58 </i>

3.1.2. Đặc điÅm kinh tÁ - xã hái cąa tãnh Phú Yên ... 59

<i>3.2.2.1. Mẫu nghiên cứu, đối tượng và phương pháp thu thập dữ liệu ... 66 </i>

<i>3.2.2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu ... 68 </i>

3.2.3. Quy trình nghiên cću ... 69

3.2.4. ThiÁt kÁ bÁng khÁo sát... 72

3.3. ĐiÃu tra s¢ bá đánh giá thang đo ... 73

3.3.1. MÁu điÃu tra ... 73

3.3.2. KÁt quÁ nghiên cću s¢ bá ... 73

<i>3.3.2.1. Kết quả thống kê mô tả... 73 </i>

<i>3.3.2.2. Kết quả sơ bộ độ tin cậy thang đo... 74 </i>

3.3.3. BÁng khÁo sát chính thćc ... 75

<i>3.3.3.1. Sự cam kết duy trì của thành viên HTX ... 75 </i>

<i>3.3.3.3. Khả năng tiếp cận tài chính của HTX ... 77 </i>

<i>3.3.3.4. Chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ của chính quyền địa phương ... 77 </i>

<i>3.3.3.6. Phát triển hoạt động kinh doanh của HTX ... 78 </i>

TÓM TÄT CH¯¡NG 3 ... 79

<b>CH¯¡NG 4. K¾T QUÀ NGHIÊN CĄU VÀ THÀO LUÂN ... 80 </b>

4.1. Giới thiáu khái quát vÃ HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 80

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

4.1.1. Các lo¿i hình HTX đang ho¿t đáng ... 80

4.1.2. Só lng v cÂ cu tỗ chc ca HTXDVNN ... 80

<i>4.1.2.1. Số lượng HTXDVNN trên địa bàn tỉnh Phú Yên ... 80 </i>

<i>4.1.2.2. Cơ cấu tổ chức của HTXDVNN trên địa bàn tỉnh Phú Yên ... 83 </i>

4.1.3. C¢ cÃu dåch vă cąa các HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 84

4.1.4. Sā phân bã theo đåa bàn cąa các HTXDVNN tãnh Phú Yên ... 85

4.2. Các yÁu tã nguån lāc cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 86

4.2.1. Tài sÁn và nguån vãn cąa HTXDNN ... 86

4.2.2. C¢ sá vÃt chÃt cąa HTXDVNN ... 89

4.2.3. Lāc l°āng lao đáng t¿i các HTXDVNN ... 90

4.3. Ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 92

4.3.1. Ngành nghÃ ho¿t đáng ... 92

4.3.2. YÁu tã đầu vào cąa sÁn xuÃt ... 94

4.3.3. YÁu tã đầu ra cąa sÁn xuÃt ... 96

4.3.4. KÁt quÁ ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXDVNN á tãnh Phú Yên ... 98

<i>4.3.4.1. Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTXDVNN ... 98 </i>

<i>4.3.4.2. Chi phí từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTXDVNN ... 99 </i>

<i>4.3.4.3. Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTXDVNN ... 100 </i>

4.3.5. Tãc đá tng tr°áng vÃ doanh thu và lāi nhuÃn cąa các HTXDVNN trên đåa bàn

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

4.4.1. Mô tÁ mÁu khÁo sát ... 105

4.4.2. Phân tích há sã Cronbach’s alpha ... 106

<i>4.4.2.1. Phân tích Cronbach’s alpha thang đo các nhân tố ảnh hưởng phát triển hoạt động kinh doanh của HTX ... 106 </i>

<i>4.4.2.2. Phân tích hệ số Cronbach’s alpha nhân tố phát triển hoạt động kinh doanh của HTX... 108 </i>

<i>4.4.2.4. Mơ hình hiệu chỉnh sau khi phân tích nhân tố khám phá ... 111 </i>

<i>4.4.2.5. Phân tích tương quan hồi qui tuyến tính bội... 111 </i>

<i>4.4.2.6. Tóm tắt kết quả kiểm định các giả thuyết ... 115 </i>

4.5. Đánh giá chung vÃ ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh

<b>CH¯¡NG 5. MàT Sè GIÀI PHÁP PHÁT TRIÂN HO¾T ĐàNG KINH DOANH CĂA HTXDVNN TRÊN ĐâA BÀN TàNH PHÚ YÊN ... 124 </b>

5.1. Đånh h°ớng, măc tiêu và bãi cÁnh phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp á n°ớc ta trong thßi gian tới ... 124

5.1.1. Đånh h°ớng phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN ... 124

5.1.2. Măc tiêu phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN ... 125

5.1.3. Bãi cÁnh phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN ... 125

5.2. GiÁi pháp phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 127

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

5.2.1. GiÁi pháp vÃ chính sách cąa Nhà n°ớc và sā hò tr ca chớnh quyn ồa phÂng

... 127

<i>5.2.1.1. Chính sách của Nhà nước ... 127 </i>

<i>5.2.1.2. Sự hỗ trợ của chính quyền địa phương ... 128 </i>

5.2.2 GiÁi pháp nâng cao nguån lāc cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên .. 128

<i>5.2.2.1. Nâng cao năng lực tiếp cận tài chính ... 128 </i>

<i>5.2.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ... 129 </i>

5.2.3. GiÁi pháp nâng cao hiáu quÁ sÁn xuÃt kinh doanh cąa các HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 132

<i>5.2.3.1. Đa dạng hóa sản xuất kinh doanh của các HTXDVNN ... 132 </i>

<i>5.2.3.2. Nâng cao chất lượng và hiệu quả kinh doanh dịch vụ của các HTXDVNN ... 133 </i>

TÓM TÄT CH¯¡NG 5 ... 135

1. KÁt luÃn ... 136

2. KiÁn nghå ... 137

2.1. Đãi với Chính phą, các Bá, ngành liên quan ... 137

2.2. Đãi với UBND tãnh Phú Yên và các ban ngành cąa tãnh ... 137

DANH MĂC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CĆU ĐÃ Đ¯ĀC CÔNG Bâ CĄA TÁC GIÀ LIÊN QUAN ĐÀN LUÂN ÁN ... 139

PHĂ LĂC 02 PHIÀU ĐIÂU TRA ĐÂ TÀI TIÀN S) ... 157

PHĂ LĂC 03. DANH SÁCH CÁC CHUYÊN GIA - NHÀ QUÀN LÝ THAM GIA PHàNG ... 162

PHĂ LĂC 04. MINH CHĆNG PHàNG VÂN GIÁM ĐâC HTXDVNN ... 163

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

PHĂ LĂC 05. NGHIÊN CĆU ĐäNH TÍNH ĐÂ XUÂT CÁC NHÂN Tâ ÀNH H¯àNG ĐÀN PHÁT TRIÄN HO¾T ĐàNG KINH DOANH CĄA HĀP TÁC XÃ DäCH VĂ NÔNG NGHIàP TRÊN ĐäA BÀN TâNH

PHÚ YÊN ... 165

PHĂ LĂC 06. NàI DUNG THĀC HIàN PHàNG VÂN KIP ... 171

PHĂ LĂC 07. TIÊU CHÍ VÀ CÁCH CHÂM ĐIÄM ĐÁNH GIÁ HĀP TÁC XÃ HO¾T ĐàNG TRONG L)NH VĀC NÔNG NGHIàP ... 172

PHĂ LĂC 08. TRĂ Sà LÀM VIàC VÀ MÁY MÓC THIÀT Bä CĄA ... 174

PHĂ LĂC 09. TÀI SÀN CĄA HTXDVNN NM 2020 ... 176

PHĂ LĂC 10. NĀ PHÀI THU ... 177

PHĂ LĂC 11. THĀC HIàN DäCH VĂ CĄA CÁC HTX ... 182

PHĂ LĂC 12. HTX THĀC HIàN CÁC DäCH VĂ à NÔNG THÔN ... 183

PHĂ LĂC 13. CÁC Sâ LIàU THĆ CÂP THU THÂP VÂ HTX à PHÚ YÊN.... 183

PHĂ LĂC 14. KÀT QUÀ THâNG KÊ MÔ TÀ MÀU NGHIÊN CĆU CHÍNH THĆC ... 187

PHĂ LĂC 15. KÀT QUÀ PHÂN TÍCH Đà TIN CÂY THANG ĐO ... 189

PHĂ LĂC 16. KÀT QUÀ PHÂN TÍCH NHÂN Tâ KHÁM PHÁ EFA ... 193

PHĂ LĂC 17. PHÂN TÍCH HäI QUY ... 197

PHĂ LĂC 18. KIÄM ĐäNH NHÂN Tâ Đ¡N Harman (Harman single factor test) ... 199

PHĂ LĂC 19: KIÄM ĐäNH PH¯¡NG SAI CĄA SAI Sâ KHƠNG ĐỉI ... 200

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>DANH MC BNG BIU </b>

Bng 1.1. Tỗng hp các tài liáu đ°āc l°āc khÁo ... 20

BÁng 2.1. Các nhóm và các chã tiêu đo l°ßng th°ßng đ°āc s dng ... 37

Bng 2.2. Bng tỗng hp cỏc nhân tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa hāp tác xã ... 48

BÁng 3.1. Phân phãi mÁu quan sát theo nái dung nghiên cću ... 67

BÁng 3.2. Thãng kê mô tÁ đãi t°āng trong khÁo sát s¢ bá ... 73

BÁng 3.3. KÁt quÁ Cronbach’s Alpha các thang đo ... 75

BÁng 3.4. Thang đo Sā cam kÁt duy trì cąa thành viên HTX ... 76

BÁng 3.5. Nng lāc quÁn lý cąa cąa lãnh đ¿o HTX ... 76

BÁng 3.6. Thang đo KhÁ nng tiÁp cÃn tài chính cąa HTX ... 77

BÁng 3.7. Thang đo Chính sách cąa Nhà n°ớc và s hò tr ca chớnh quyn ồa phÂng ... 77

BÁng 3.8. Thang đo Quy mô cąa HTX ... 78

BÁng 3.9. Thang đo Phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX ... 79

BÁng 4.1. Tình hình ho¿t đáng cąa các HTX tãnh Phú Yên nm 2020 ... 80

BÁng 4.2. Sã l°āng HTXDVNN t¿i các đåa ph°¢ng trên đåa bàn tãnh Phú Yên ... 81

BÁng 4.3. Tỷ lá HTXDVNN t¿i các đåa ph°¢ng trên đåa bn tónh Phỳ Yờn 2020 ... 86

Bng 4.4. Tỗng hāp danh sách các c¢ quan, đ¢n vå và cá nhân nā HTX ... 88

BÁng 4.5. Ho¿t đáng dåch vă đầu vào, đầu ra cąa HTXDVNN tãnh Phú Yên... 97

BÁng 4.6. Doanh thu, chí phí và lāi nhuÃn cąa HTXDVNN ... 99

BÁng 4.7. Tãc đá tng tr°áng cąa các HTXDVNN giai đo¿n 2014 - 2020 ... 102

BÁng 4.8: Mô tÁ mÁu nghiên cću ... 106

BÁng 4.9: Há sã Cronbach’s alpha nhân tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX ... 107

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

BÁng 4.10: Há sã Cronbach’s alpha nhân tã phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>DANH MĀC HÌNH </b>

Hình 2.1. Mãi quan há giÿa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp vi thnh viờn v cỏc tỗ

chc kiu c v kiÅu mới ... 29

Hình 2.2: Khung nghiên cću đÃ xt ... 47

Hình 2.3. Mơ hình nghiên cću đÃ xuÃt ... 55

Hình 3.1. BÁn đå đåa lý tā nhiên cąa tãnh Phú Yên ... 56

Hình 3.2. Quy trình nghiên cću cąa luÃn án ... 70

Hình 4.1. BiÅu đå tỷ lá các dåch vă HTX đã thāc hián ... 82

Hình 4.2. Mơ hình bá máy qn lý cąa HTXDVNN ... 83

Hình 4.3. Ngành nghÃ ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN ... 92

Hình 4.4: BiÅu đå tần sã Histogram ... 113

Hình 4.5: Phân phãi cąa phần d° quan sát ... 114

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<b>PHÄN I. Mỉ ĐÄU </b>

Hp tỏc xó nụng nghiỏp l mỏt tỗ chc kinh t phỗ bin ỏ hu ht cỏc nc trên thÁ giới từ cách đây khoÁng 200 nm. Phát triÅn mơ hình kinh tÁ này đã trá thành phong trào quãc tÁ sâu ráng trong Liên minh hāp tác xã quãc tÁ. Olayide và Ogunfiditimi (1980) [91] cho rằng hāp tác xã nơng nghiáp nh° mát ph°¢ng tián đÅ rút ngn khong cỏch cng nh chuyn ỗi nụng thụn ca ngành nông nghiáp thành mát trÃt tā xã hái nng đáng. Mơ hình hāp tác xã khơng chã có ý ngh*a quan trßng vÃ kinh tÁ mà cịn có ý ngh*a chính trå xã hái to lớn đãi với sā phát triÅn cąa mßi quãc gia (Suwanna, 2011) [108]. <Hāp tác xã nông nghiáp là mát cách làm cho nhà nơng đồn kÁt, làm cho nhà nông thånh v°āng. Hāp tác xã nông nghiáp giúp cho nhà nơng đ¿t đÁn măc đích, đã ích qc l¿i lāi dân…= (Hå Chí Minh, 1945) [14]. NhÃn đånh này càng đ°āc khẳng đånh với điÃu kián cąa n°ớc ta hián nay. Viát Nam đã và đang trên đà hái nhÃp với nÃn kinh tÁ thÁ giới, nông dân n°ớc ta phÁi đãi đầu c¿nh tranh với đãi thą sÁn xuÃt kinh doanh m¿nh, nông sÁn trong n°ớc c¿nh tranh với hàng hóa nơng sÁn nhÃp kh¿u và đãi mặt với sā c¿nh tranh thå tròng xut khu do cỏc nc phỏt trin hÂn cú tỗ chc quy mụ v trỡnh ỏ canh tỏc cao h¢n. Do vÃy, viác hāp tác, tham gia và má ráng phát triÅn hāp tác xã nông nghiáp là cần thiÁt và tÃt yÁu đãi với nông há do sā <tãi °u hóa= các khoÁn thu nhÃp cąa HTX mang l¿i cho các thành viên tham gia HTX (Durkheim, 1983; Helmberger và Hoos, 1962) [51; 66], vỡ ú l tỗ chc c thnh lp v ho¿t đáng theo nguyên tÅc tā nguyán, tā quÁn lý và tā chåu trách nhiám; có sā hāp tác v vón, tiờu th sn phm v trao ỗi k thuÃt sÁn xuÃt.

TrÁi qua quá trình phát triÅn lâu dài với nhiÃu b°ớc thng trầm, hāp tác xã nơng nghiáp đã chćng tá vai trị hÁt sćc quan trßng trong kinh tÁ nơng thơn nh° cÁi thián mćc sãng cąa nông dân và phát triÅn sÁn xuÃt nông nghiáp (Ph¿m Trần Hång Hà, 2016; Suwanna, 2011) [8;108]. à Trung Quãc, cũng nh° á các n°ớc đang phát triÅn khác, hāp tác xã nơng nghiáp đóng mát vai trị quan trßng trong sÁn xt và tiÁp thå cây trång á vùng nông thôn (Ma và cáng sā, 2018) [77]. Ngày càng có nhiÃu hāp tác xã nông nghiáp ho¿t đáng hiáu quÁ, sÁn xuÃt kinh doanh đa ngành nghÃ, áp dăng khoa hßc kỷ tht vào sÁn xt, khơng chã góp phần vào sā phát triÅn kinh tÁ, mà còn

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

mang ý ngh*a chính trå - xã hái, góp phn xúa úi, gim nghốo, ỗn ồnh an ninh [5]. Sā ra đßi LuÃt Hāp tác xã, cùng với Nghå quyÁt cąa ĐÁng và chính sách cąa Nhà n°ớc đã giúp Hāp tác xã nơng nghiáp có s chuyn ỗi tớch cc, thc s l chò dāa cho kinh tÁ há thành viên, giúp nông dân khÅc phăc khó khn, phát triÅn sÁn xuÃt, giÁi qut viác làm, xây dāng nơng thơn mới (Ngun Vn Biên và Nguyßn ĐÅc ThÅng, 2004) [4]. Ho¿t đáng cąa Hāp tác xã nông nghiáp á giai đo¿n này với chćc nng chą yÁu là làm dåch vă cho kinh tÁ há (gßi là Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp). Tuy nhiên, so với măc tiêu và địi hái thāc tÁ, nhìn chung Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp ho¿t đáng kém hiáu quÁ, mát sã HTX sÁn xuÃt kinh doanh thua lß, ch°a đáp ćng nhu cầu phát triÅn nông nghiáp trong nÃn kinh tÁ thå tr°ßng và hái nhÃp quãc tÁ [5]. Trong đó, h¿n chÁ lớn nhÃt là các Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp t¿i Viát Nam sau khi chuyn ỗi sang kinh t thồ tròng, khơng cịn bao cÃp cąa nhà n°ớc là sćc c¿nh tranh thÃp, hiáu quÁ ch°a cao (Hoàng Vũ Quang, 2016) [19].

Rõ ràng, sā phát triÅn là tiÃn đÃ cho sā tån t¿i cąa bÃt cć mát đ¢n vå nào. Do đó, viác tìm hiÅu đÅ thúc đ¿y hāp tác xã ngày càng duy trì và phát triÅn là bài toán cąa ban quÁn trå, ban giám đãc các hāp tác xã. Tuy nhiên, sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp phă thuác vào nhiÃu yÁu tã khác nhau, trong đó có yÁu tã có thÅ kiÅm soát đ°āc và nhÿng yÁu tã khác v°āt ra ngồi tầm kiÅm sốt cąa hāp tác xã. Vì thÁ, viác xác đånh và phát huy Ánh h°áng cąa nhÿng yÁu tã có lāi cũng nh° h¿n chÁ sā Ánh h°áng cąa nhÿng yÁu tã bÃt lāi nhằm khuyÁn khích, t¿o điÃu kián cho hāp tác xã phát triÅn nhanh, bÃn vÿng và tng c°ßng sćc c¿nh tranh trên thå tr°ßng, t¿o thêm nhiÃu viác làm, góp phần nâng cao thu nhÃp cho các thành viên. (Chukwukere và Baharuddin, 2012; Kumar và Gena, 2015) [43; 74].

Thúc đ¿y sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp là mát vÃn đÃ phćc t¿p, nh°ng có ý ngh*a quan trßng trong phát triÅn kinh tÁ Hāp tác xã trong bãi cÁnh hián nay. ĐÅ ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh cąa HTX đ¿t hiáu quÁ, đòi hái các HTX cần chą đáng xây dāng chiÁn l°āc kinh doanh phù hāp, (Jeffrey S. Royer, 2014) [61] và tÃp trung cÁi thián nguån lāc bên trong HTX nh°: vÃt chÃt, con ng°ßi, nguån vãn (Barney,1991) [37]. Từ đó giúp thu nhÃp hāp tác xã tng lên đång thßi nâng cao mćc sãng và cÁi thián chÃt l°āng cuác sãng cho các há

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

gia đình thành viên s¿ góp phần thúc đ¿y phát triÅn bÃn vÿng kinh tÁ nông nghiáp nông thôn. Các hāp tác xã dåch vă nông nghiáp phát triÅn nhiÃu và trÁi đÃu á tÃt cÁ các tãnh thành trên cÁ n°ớc. Tuy vÃy, á các vùng miÃn khác nhau, đặc thù vÃ canh tác, sÁn xuÃt cũng khác nhau. Phú Yên là mát tãnh thuác Duyên hÁi Nam Trung Bá, đ°āc nãi liÃn với vùng Tây Nguyên ráng lớn, có cÁng biÅn n°ớc sâu Vũng Rơ thn tián cho viác giao th°¢ng hàng hóa giÿa các vùng miÃn. Khí hÃu thn lāi, tài nguyên phong phú, đÃt đai màu mÿ và c¢ sá h¿ tầng đang có nhÿng đầu t° phát triÅn lớn, là điÃu kián đÅ các Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp t¿i Phú Yên thúc đ¿y sÁn xuÃt kinh doanh, má ráng ngành nghÃ, nâng cao chÃt l°āng dåch vă. Nm 2020, trên đåa bàn tãnh Phú Yên có 152 Hāp tác xã và 01 liên hiáp Hāp tác xã đang ho¿t đáng, thu hút khoÁng 2.422 lao đáng trāc tiÁp và 111.938 thành viên tham gia hāp tác xã. Các hāp tác xã dåch vă nông nghiáp á Phú Yên đ°āc thành lÃp từ cuãi nhÿng nm 70 và đầu nhÿng nm 80 cąa thÁ kỷ tr°ớc; trÁi qua quá trình phát triÅn, đÁn nay hầu hÁt các hāp tác xó u chuyn ỗi theo Lut Hp tỏc xó nm 2012. Theo sã liáu thu thÃp đ°āc, hāp tác xã dåch vă nông nghiáp chiÁm tỷ lá lớn, thu hút 1.504 lao đáng trāc tiÁp và 107.351 thành viên; sã hāp tác xã có kÁt quÁ sÁn xuÃt kinh doanh tãt chiÁm tỷ lá 47% và còn l¿i là nhÿng hāp tác xã có kÁt quÁ ho¿t đáng kinh doanh kém. Các hāp tác xã gặp khó khn trong viác nâng cao nng lāc sÁn xuÃt và đ¿y m¿nh sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh nên cần thiÁt tìm ra nhÿng bián pháp giÁi quyÁt vÃn đÃ này. Viác xác đånh các nhân tã Ánh h°áng đÅ làm cn cć tìm ra nguyên nhân tác đáng tới sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh có tầm quan trßng rÃt lớn trong viác đ°a ra nhÿng giÁi pháp hÿu ích khÅc phăc tình tr¿ng hián t¿i cąa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp.

Bên c¿nh các nghiên cću vÃ phát triÅn hāp tác xã nói chung và hāp tác xã trong l*nh vāc nơng nghiáp nói riêng, nghiên cću vÃ các yÁu tã Ánh h°áng đÁn sā phát triÅn ho¿t đáng cąa hāp tác xã trong l*nh vāc nông nghiáp cũng đ°āc các nhà khoa hßc quan tâm. Tuy nhiên, ch°a có cơng trình nghiên cću trāc tiÁp và toàn dián vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp và các yÁu tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

Nh° vÃy, viác thāc hián nghiên cću này s¿ mang ý ngh*a lớn cÁ vÃ mặt lý luÃn và thāc tiòn, bỗ sung thờm cỏc kt qu nghiờn cu v phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

cąa hāp tác xã dåch vă nông nghiáp t¿i 1 tónh in hỡnh ti Viỏt Nam, bỗ sung lý thuyÁt và thāc tißn cho các nghiên cću vÃ hāp tác xã dåch vă nông nghiáp trên thÁ giới. XuÃt phát từ tầm quan trßng nêu trên, tác giÁ lāa chßn đÃ tài <b><Phát triÃn ho¿t đáng kinh doanh căa Hÿp tác xã dãch vā nơng nghißp trên đãa bàn tánh Phú Yên= đÅ thāc hián luÃn án cąa mình. </b>

<b>2. Māc tiêu nghiên cąu 2.1. Māc tiêu tíng quỏt </b>

Mc tiờu tỗng quỏt ca lun ỏn l nghiờn cću phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa Hāp tác xã dåch vă nông nghiáp (HTXDVNN) trên đåa bàn tãnh Phú Yên, từ đó đÃ xuÃt các giÁi pháp góp phần đ¿y m¿nh sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên trong thßi gian tới.

T nhng mc tiờu tỗng quỏt trờn, lun ỏn thc hián các măc tiêu că thÅ sau: - <i>Thứ nhất, há thãng hóa nhÿng vÃn đÃ lý luÃn và thāc tißn vÃ nghiên cću phát </i>

triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXDVNN.

<i>- Thứ hai, đánh giá thāc tr¿ng phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các </i>

HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

các nhân tã này đÁn sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

<i>- Thứ tư, đÃ xuÃt các giÁi pháp thúc đ¿y phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa </i>

các HTXDVNN trên đåa bàn tónh Phỳ Yờn.

<b>3. Cõu hỗi nghiờn cu </b>

Liờn quan đÁn viác thāc hián các măc tiêu cąa luÃn án, câu hái nghiên cću cần

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

(3) Các nhân tã nào Ánh h°áng tới sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên và mćc đá Ánh h°áng cąa các nhân tã này nh° thÁ nào?

(4) Các giÁi pháp cần thiÁt nào đÅ thúc đ¿y phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên?

<b>4. Đéi t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu 4.1. Đéi t°ÿng nghiên cąu </b>

Đãi t°āng nghiên cću cąa luÃn án là nhÿng vÃn đÃ lý luÃn và thāc tißn vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên trên các mt ch yu sau:

- CÂ sỏ khoa hòc vÃ nghiên cću, đánh giá phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN.

- Thāc tr¿ng ho¿t đáng sÁn xuÃt và phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

- Các nhân tã Ánh h°áng đÁn sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

- GiÁi pháp thúc đ¿y phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

<b>4.2. Ph¿m vi nghiên cąu </b>

- Về không gian: LuÃn án tÃp trung nghiên cću sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

- <i>Về thời gian: LuÃn án tÃp trung nghiên cću các HTXDVNN trên đåa bàn tãnh </i>

Phú Yên giai đo¿n 2014-2020.

<b>5. Ph°¢ng pháp nghiên cąu </b>

ĐÅ giÁi quyÁt các măc tiêu đã xây dāng, luÃn án sử dăng các ph°¢ng pháp nghiờn cu sau õy:

(1) Tỗng quan cỏc nghiên cću có liên quan vÃ sā phát triÅn ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh cąa các tác giÁ trong n°ớc và thÁ giới.

(2) LuÃn án thāc hián đánh giá thāc tr¿ng phát triÅn ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên gåm thu thÃp sã liáu thć cÃp, pháng vÃn KIP và pháng vÃn ban giám đãc HTX.

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

+ Ph°¢ng pháp KIP (KIP - Key Informat Panel): ĐÅ hái ng°ßi am hiÅu, có kinh nghiám vÃ chã đ¿o và quÁn lý phát triÅn ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh cąa HTXDVNN t¿i đåa bàn nghiên cću. Các chuyên gia đ°āc lāa chßn đ¿i dián gåm Căc Thãng kê, Chi căc Phát triÅn nông thôn tãnh, Liên Minh HTX tãnh, Phịng Nơng nghiáp và PTNT các hun/thå xã/thành phã có HTXNN nh°: Tuy Hịa, Đơng Hịa, Phú Hịa, Tuy An và S¢n Hịa. Pháng vÃn 10 cc.

+ Pháng vÃn ban giám đãc: 10 cuác.

- ĐÅ giÁi quyÁt măc tiêu (3), tác giÁ sử dăng đång thòi phÂng phỏp nghiờn cu ồnh tớnh v phÂng pháp nghiên cću đånh l°āng, trong đó:

+ <i>Phương pháp nghiên cứu định tính: ph°¢ng pháp chun gia đÅ lÃy ý kiÁn </i>

và bàn luÃn đ°a ra giÁi pháp liên quan đÁn các nhân tã Ánh h°áng tới phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh và đ¿y m¿nh phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh t¿i các HTXDVNN tãnh Phú Yên.

+ <i>Phương pháp nghiên cứu định lượng: phân tích t°¢ng quan và phân tích håi </i>

quy tun tính mơ hình nghiên cću từ dÿ liáu thu thÃp đ°āc qua thāc hián điÃu tra, khÁo sát thāc tÁ các đãi t°āng là thành viên ban giám đãc HTXDVNN á Phú Yên.

- ĐÅ giÁi quyÁt măc tiêu (4), luÃn ỏn s dng phÂng phỏp tỗng hp ý kin bàn luÃn từ các chuyên gia kÁt hāp đÃ xuÃt cąa tác giÁ đÅ đ°a ra giÁi pháp cho viác đ¿y m¿nh phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

<b>6. Nhāng đóng góp mãi căa luÃn án </b>

- LuÃn án đã há thãng hóa và làm rõ các khái niám liên quan, trong đó có đ°a ra đ°āc các khái niám vÃ <Phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh= cąa HTXDVNN.

- Rút ra đ°āc mát sã bài hßc kinh nghiám cho HTXDVNN tãnh Phú Yên từ viác nghiên cću kinh nghiám ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTX á NhÃt BÁn, Mỹ và quá trình phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX á Viát Nam từ tr°ớc đÁn nay.

- Đã tìm hiÅu đ°āc thāc tr¿ng phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN, đánh giá nhÿng kÁt quÁ đ¿t đ°āc và nhÿng h¿n chÁ cần khÅc phăc cąa phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN tãnh Phú Yên.

- Đã xây dāng đ°āc mơ hình nghiên cću phân tích nhân tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng cąa HTXDVNN tãnh Phú Yên và kiÅm đånh đ°āc các nhân tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN tãnh Phú Yên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

- Trên c¢ sá kÁt quÁ nghiên cću, luÃn án đÃ xuÃt mát sã giÁi pháp và hàm ý quÁn trå nhằm thúc đ¿y phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN á Phú Yên thßi gian tới.

Ngoài phần má đầu và kÁt luÃn, nái dung cąa luÃn án đ°āc trình bày thơng qua 5 ch°¢ng nh° sau:

<i><b>Chương 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu </b></i>

Ch°¢ng này trình bày tỗng quan cỏc nghiờn cu v HTXDVNN, nhõn tó nh h°áng tới phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh HTXDVNN á Viát Nam và trên thÁ giới. Từ đó, tác giÁ đ°a ra các nhÃn đånh vÃ cũng nh° nhÿng h¿n chÁ cąa các nghiên cću tr°ớc, khe hỗng nghiờn cu v tớnh cp thit ca viỏc thc hián nghiên cću này.

<i><b>Chương 2: Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu </b></i>

Nái dung ch°¢ng này trình bày các khái niám và c¢ sá lý thuyÁt vÃ HTXDVNN, lý thuyÁt vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh và nhân tã Ánh h°áng tới sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN

<i><b>Chương 3: Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu </b></i>

Ch°¢ng này trình bày đặc điÅm đåa bàn và ph°¢ng pháp nghiên cću (că thÅ: các điÃu kián tā nhiên, kinh tÁ xã hái…), cách thćc thāc hián ph°¢ng pháp chuyên gia, cũng nh° xây dāng bÁng câu hái khÁo sát, các kỹ thuÃt phân tích đånh l°āng.

<i><b>Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận </b></i>

Nái dung cąa ch°¢ng này trình bày các kÁt quÁ nghiên cću thu đ°āc từ sã liáu thć cÃp, că thÅ: vÃ sā phân bã các HTXDVNN theo từng khu vāc, vÃ doanh thu, chi phí, lāi nhuÃn; tài sÁn, nguån vãn; lāc l°āng lao đáng; c¢ sá h¿ tầng; yÁu tã đầu ra, đầu vào; ph°¢ng pháp nghiên cću đånh l°āng cąa luÃn án, bao gåm: mô tÁ mÁu khÁo sát, phân tích các thang đo là các nhân tã Ánh h°áng, mơ hình nghiên cću thu đ°āc.

<i><b>Chương 5: Đề xuất các giải pháp phát triển hoạt động kinh doanh của các HTXDVNN trên địa bàn tỉnh Phú Yên </b></i>

Trên c¢ sá kÁt quÁ nghiên cću thu đ°āc, ch°¢ng này đÃ xuÃt các giÁi pháp đ¿y m¿nh phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>PHÄN II. NàI DUNG VÀ K¾T Q </b>

<b>CH¯¡NG 1. TìNG QUAN VÀ VÂN ĐÀ NGHIÊN CĄU </b>

<b>1.1. Tíng hÿp các nghiên cąu liên quan </b>

<b>1.1.1. Các cơng trình nghiên cąu liên quan đ¿n phát triÃn ho¿t đáng kinh doanh căa HTX </b>

<i>1.1.1.1. Các công trknh nghiên cứu nước ngồi </i>

Ortmann và King (2007) trình bày các nguyên tÅc hāp tác và mô tÁ ngÅn gßn låch sử và sā phát triÅn cąa các HTXNN á các n°ớc phát triÅn và kém phát triÅn, đặc biát chú trßng đÁn Nam Phi. Đ¿o luÃt HTX mới, dāa trên các nguyên tÅc hāp tác quãc tÁ, đ°āc ban hành á Nam Phi vào tháng 8 nm 2005. Lý thuyÁt vÃ HTX và lý thuyÁt kinh tÁ hßc thÅ chÁ mới (bao gåm kinh tÁ hßc chi phí giao dåch, lý thut đ¿i dián và lý thuyÁt quyÃn sá hÿu) và khÁ nng ng dng ca nú ói vi hỡnh thc tỗ chc HTX cũng nh° các vÃn đÃ cã hÿu cąa các HTX trun thãng, đó là ng°ßi h°áng lāi tā do, tầm nhìn, danh măc đầu t°, kiÅm sốt và chi phí Ánh h°áng do các quyÃn tài sÁn đ°āc xác đånh mát cách m¢ hå gây ra. Mát phân tích vÃ t°¢ng lai cąa HTX nói chung cho thÃy vịng đßi cąa HTX (hình thành, phát trin, tỗ chc li hoc rỳt lui) khi chỳng thớch nghi vi mụi tròng kinh t thay ỗi c c trng bỏi thay ỗi cụng nghỏ, cụng nghiỏp hóa nơng nghiáp và chą ngh*a cá nhân ngày càng tng [92].

Nghiên cću cąa Svetlana và Jerker (2009) vÃ các điÃu kián chính trå, kinh tÁ và tâm lý xã hái đãi với các HTX tiÁp thå và cung ćng trong nơng nghiáp Nga. Phân tích dÿ liáu thć cÃp chã ra rằng các điÃu kián kinh tÁ và chính trå khơng cÁn trá sā phát triÅn cąa HTX. Do đó, trßng tâm h°ớng đÁn các yÁu tã tâm lý xã hái. Măc đích cąa nghiên cću là giÁi thích cąa các yÁu tã tâm lý - xã hái đãi với nhÿng khó khn đãi với viác phát triÅn HTXNN trong vùng Kurgan cąa Liên bang Nga. Nghiên cću này chã ra mćc đá phă thuác cao vào các thÅ chÁ nông nghiáp khơng chính thćc trong låch sử. Logic cąa các mãi quan há xã hái trong quá khć xác đånh s phỏt trin sau ci cỏch ca cỏc tỗ chćc nông nghiáp. Chą ngh*a bÁo thą và tuân thą các truyÃn thãng cąa Liên Xô đã cÁn trá sā phát triÅn cąa các HTX, và sā phân biát đãi xử với các HTX trong nhÿng nm 1990 cũng vÃy [109].

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

HTXNN NhÃt BÁn đ°āc coi là mát trong nhÿng hình thćc hành đáng tÃp thÅ tãt nhÃt cąa nông dân trong l*nh vāc nông nghiáp do nông dân nhá chiÁm °u thÁ. Tuy nhiên, sau q trình tā do hóa th°¢ng mi v ti chớnh cựng vi nhng thay ỗi trong bãi cÁnh chính trå và nơng nghiáp, HTXNN á NhÃt BÁn đang phÁi đãi mặt với nhÿng thách thćc gay gÅt trong bãi cÁnh trÃt tā kinh tÁ đang phát triÅn. TrÃt tā kinh tÁ đang phát triÅn đang gây áp lāc to lớn lên danh măc đầu t° dåch vă và kinh doanh ráng lớn cąa HTXNN NhÃt BÁn. Với xu h°ớng suy giÁm trong hiáu quÁ ho¿t đáng, HTXNN NhÃt BÁn đã khái x°ớng mát sã cÁi cách tiÁn bá trong sã đó sáp nhÃp và hāp nhÃt; cho đÁn nay chã đ¿t đ°āc thành công khiêm tãn trong viác xoay chuyÅn các dā án kinh doanh liên quan đÁn nông nghiáp đang thua lß (Esham và cáng sā, 2012). ĐiÃu cāc kỳ quan trßng là xây dāng các chiÁn l°āc đÅ cÁi thián khÁ nng c¿nh tranh cąa nụng nghiỏp v thu hỳt nhng ngòi tr tuỗi n với nông nghiáp. Mát cách hāp lý đÅ đ¿t đ°āc điÃu này là cÁi thián lāi nhuÃn cąa nông nghiáp thông qua hāp nhÃt đÃt đai đÅ đ¿t đ°āc hiáu quÁ kinh tÁ theo quy mô. HTXNN NhÃt BÁn đang thāc hián các b°ớc đÅ giÿ chân nhÿng ng°ßi nơng dân khái nghiáp trong nhóm cąa hß, vỡ hò s nm gi chỡa khúa cho tÂng lai cąa ngành nông nghiáp NhÃt BÁn. Đây cũng là mơ hình mà các HTXDVNN á Viát Nam có thÅ hßc tÃp đÅ phát triÅn nÃn nơng nghiáp Viêt Nam bÃn vÿng [54].

Mojo và cáng sā (2017) đã làm sáng tá mát thāc tÁ là các HTX hián đ¿i á Ethiopia đã trÁi qua nhÿng thay ỗi khỏc nhau [88]. Do s khỏc biỏt v t t°áng chính trå cąa các chÁ đá tr°ớc đây, cỏc HTX ó v ang thay ỗi v c s dăng nh° mát công că đÅ thāc hián các chính sách cąa chính phą mà khơng phă thc vào các nguyên tÅc hāp tác quãc tÁ. Chã sau nhÿng nm 1990, mát sã không gian mới đ°āc má ra đÅ thāc hián ít nhÃt mát sã nguyên tÅc hāp tác c¢ bÁn nh° tính tā ngun và thành viên má. Gần đây, nhß sā thúc đ¿y và hß trā m¿nh m¿ cąa chính phą (cÁ vÃ thÅ chÁ và kỹ thuÃt), sã l°āng HTX đã tng với tãc đá nhanh (66% trong 8 nm qua) và vãn cąa các HTX này cũng tng lên t°¢ng ćng. Lāi ích cąa HTXNN nói riêng cũng rÃt lớn vÃ nhiÃu mặt. Tuy nhiên, trong khi có mát sã c¢ hái và điÅm m¿nh cąa các HTX á Ethiopia, vÁn tån t¿i nhÿng điÅm yÁu và mãi đe dßa nghiêm trßng, đây có thÅ là nhÿng thách thćc đãi với sā tån t¿i và lāi ích bÃn vÿng cąa chúng trong t°¢ng lai.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Nhÿng thách thćc chính liên quan đÁn khung pháp lý, các quy đånh và chính sách thå tr°ßng khơng đầy đą, các vÃn đÃ vÃ ng°ßi h°áng lāi tā do và các ph°¢ng thćc quÁn lý kém phát triÅn (khơng dāa trên bằng chćng khoa hßc và kỹ nng) mà các HTX đã áp dăng. Bên c¿nh đó, nhÿng tác đáng tiêu cāc hián nay cąa HTX đãi với mơi tr°ßng đ°āc các nghiên cću khác nhau chã ra cũng là mát thách thćc mà HTX cần v°āt qua đÅ đÁm bÁo đóng góp tích cāc cho sā phát triÅn bÃn vÿng.

<i>1.1.1.2. Các cơng trknh nghiên cứu trong nước </i>

Các cơng trình nghiên cću vÃ HTXNN á Viát Nam bám sát phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTX qua từng giai đo¿n. Trên thāc tÁ, sā phát triÅn các HTXNN á Viát Nam có thÅ phân chia thành 2 giai đo¿n: Giai đo¿n tr°ớc nm 1996 và giai đo¿n từ nm 1996 đÁn nay, mãc phân chia đ°āc lÃy từ khi LuÃt HTX có hiáu lāc. Ph¿m vi và đãi t°āng nghiên cću vÃ HTX và HTXNN đ°āc má ráng á nhiÃu cÃp đá

Nghiên cću cąa Hå Vn V*nh và Ngun Qc Thái (2005) với <Mơ hknh phát

<i>triển hợp tác x愃̀ nông nghiệp ở Việt Nam= tÃp trung vào mơ hình HTXNN với nhÿng </i>

lý giÁi vÃ cn cć lý ln và thāc tißn trong sā nghiáp cơng nghiáp hóa, hián đ¿i hóa nơng nghiáp - nơng thơn. Qua đó, tác giÁ tÃp trung phân tích, đánh giá thāc tr¿ng cąa mơ hình HTXNN tr°ớc, sau nm 1996 và đ°a ra nhÿng h¿n chÁ các HTXNN gặp

<i>phÁi: Thứ nhất, hầu hÁt các HTXNN đÃu thiÁu vãn, thiÁu c¢ sá vÃt chÃt - kỹ thuÃt đÅ triÅn khai các ho¿t đáng dåch vă; Thứ hai, thiÁu cán bá có nng lāc quÁn lý và điÃu hành các ho¿t đáng dåch vă; Thứ ba, thu nhÃp cąa phần lớn các HTXNN rÃt thÃp, hiáu quÁ kinh tÁ và sćc hÃp dÁn không cao; Thứ tư, quy mô HTXNN còn quá nhá, tài sÁn nghèo, kỹ thuÃt l¿c hÃu; Thứ năm, c¢ cÃu ho¿t đáng dåch vă cąa HTX ch°a hāp </i>

lý, ph¿m vi còn hẹp, chą yÁu là nhÿng dåch vă mang tính cơng ích, bÅt bc nh° thąy lāi, bÁo vá thāc vÃt… Tác giÁ đ°a ra dā báo vÃ xu h°ớng phát triÅn cąa HTXDVNN theo 2 mơ hình chą u đó là: Kinh doanh đ¢n thuần dåch vă nơng nghiáp cho kinh t hỏ nụng dõn v HTXDVNN tỗng hp, vi nỏi dung ho¿t đáng bao gåm các ho¿t đáng dåch vă cho kinh tÁ há nơng thơn nói chung và mát sã ho¿t đáng sÁn xuÃt nông nghiáp, tiÅu thą công nghiáp và công nghiáp chÁ biÁn nông sÁn nói riêng [31].

<i>Ngun Thå Thu Hồi (2019) với nghiên cću <Phát triển kinh tế hợp tác x愃̀ Việt Nam trong bối cảnh mới= khẳng đånh thßi gian qua Nhà n°ớc đã có nhiÃu chính </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

sách, t¿o đáng lāc thúc đ¿y HTX phát triÅn, b°ớc đầu đã mang l¿i kÁt quÁ tích cāc đãi với phát triÅn kinh tÁ - xã hái, và t¿i các đåa ph°¢ng hầu hÁt đÃu có kÁ ho¿ch, ch°¢ng trình, đÃ án nhằm phát triÅn HTX. Sã l°āng HTXDVNN áp dăng khoa hßc cơng nghá mới, hián đ¿i vào sÁn xuÃt, kinh doanh, tham gia vào chußi ho¿t đáng gÅn với các sÁn ph¿m chą lāc cąa vùng, thāc hián liên kÁt chußi, liên kÁt với các siêu thå, doanh nghiáp lớn đÅ má ráng thå tr°ßng tiêu thă ngày càng tng. Tuy nhiên, so với yêu cầu thāc tißn và tiÃm nng phát triÅn, nhÿng kÁt quÁ vÃ phát triÅn HTXDVNN còn nhÿng tån t¿i sau: (1) Công tác thāc thi pháp luÃt vÃ HTX ch°a thāc sā đi vào cuác sãng; mát sã chính sách ch°a đ°āc thāc hián nh° hß trā vÃ kÁt cÃu h¿ tầng hoặc thāc hián ch°a hiáu quÁ nh° chính sách °u đãi tín dăng, hß trā chÁ biÁn sÁn ph¿m; nguån lāc hn ch v cÂ ch phõn bỗ hò tr HTX ch°a hāp lý. (2) Công tác quÁn lý nhà n°ớc vÃ HTX ch°a thāc sā hiáu q, có n¢i cịn bng láng; mơ hình HTX sÁn xt kinh doanh lớn chÃm đ°āc hình thành và phát triÅn, liên kÁt sÁn xuÃt gÅn với tiêu thă theo chußi giỏ trồ cũn yu; viỏc phỗ bin, nhõn rỏng mụ hình HTX ho¿t đáng hiáu quÁ ch°a đ°āc triÅn khai ráng rãi, ng°ßi dân ch°a đ°āc tuyên truyÃn, hiÅu rõ và tin t°áng vào các lāi ích vÃ kinh tÁ - xã hái do HTX mang l¿i [9].

<i>Đào ThÁ Anh và Lê Nh° Ý (2020) trong nghiên cću <Hỗ trợ phát triển hợp tác x愃̀ nông nghiệp: Một số giải pháp cần trao đổi= cho rằng mơ hình HTXNN chą u á vùng đång bằng phía Bc. Mt l, HTXDVNN tỗng hp thc hiỏn nhiu khõu </i>

cơng viác trong chi giá trå, lo¿i hình này chą yu l cỏc HTX kiu c chuyn ỗi theo Lut HTX, ó tỗ chc li thnh cỏc Ân vồ kinh doanh dåch vă, thāc hián nhiÃu khâu công viác phăc vă sÁn xuÃt cąa há nông dân và õy l mụ hỡnh HTX phỗ bin

há thành viên phát triÅn sÁn xuÃt, tham gia vào chußi giá trå, đáp ćng kåp thßi nhu cầu

<i>thå tr°ßng. Chą yÁu là nhÿng HTX mới thành lÃp, có quy mơ khơng lớn. Ba là, mơ </i>

hình tÃp trung đÃt đai, ćng dăng cơng nghỏ cao chuyn ỗi cÂ cu cõy trồng, mòi ho¿t đáng nông nghiáp đÃu đ°āc tiÁn hành d°ới sā điÃu hành trāc tiÁp cąa Ban quÁn lý HTX t xõy dng k hoch, u t n tỗ chćc sÁn xuÃt, s¢ chÁ biÁn, bÁo quÁn và liên kÁt tiêu thă sÁn ph¿m. HTX trong l*nh vāc nông nghiáp tác đáng m¿nh m¿ đÁn kinh tÁ há gia đình thành viên thơng qua t¿o viác làm, giÁm chi phí, tng giá bán, cÁi thián thu nhÃp, xóa đói giÁm nghèo và giÿ vÿng an sinh xã hái. VÃ hiáu quÁ ho¿t đáng

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

cąa HTX, tác giÁ cho rằng viác đánh giá hiáu q ho¿t đáng khơng thÅ chã đ¢n thuần da trờn tỗng ti sn, vón ch sỏ hu, li nhn cąa HTX mà quan trßng là thơng qua cung ćng dåch vă đầu vào, đầu ra cho thành viên, HTX đã trāc tiÁp góp phần vào nâng cao giá trå gia tng cąa kinh tÁ há thành viên. Hiáu quÁ ho¿t đáng cąa HTX cần phÁi tính đÁn cÁ hiáu quÁ chung cąa HTX và hiáu quÁ mang l¿i cho các há gia đình là kinh tÁ thành viên [1].

Sā phát triÅn cąa HTX trong thßi kỳ Viát Nam tham gia vào các hiáp đånh th°¢ng m¿i tā do cũng đ°āc thÁo luÃn trong nghiên cću mới nhÃt cąa Ph¿m Thå Hång YÁn và các cáng sā (2022) [34]. Nghiên cću đÃ cÃp đÁn khó khn, thách thćc cho sā phát triÅn cąa HTX khi chính sách, pháp luÃt cąa lo¿i hình kinh doanh này cịn h¿n chÁ. Cũng theo đó, đÅ HTX phát triÅn thành cơng thì cần chú trßng vào viác tng c°ßng nng lāc c¿nh tranh, tÃn dăng tãt các c¢ hái °u đãi khi Viát Nam tham gia hiáp đånh th°¢ng m¿i, tng c°ßng hoat đáng cąa há thãng liên minh hāp tác xã Viát Nam.

<b>1.1.2. Các cơng trình nghiên cąu liờn quan n cỏc nhõn tộ nh hỗng tói s phát triÃn ho¿t đáng kinh doanh căa HTX</b>

<i>1.1.2.1. Các cơng trknh nghiên cứu nước ngồi</i>

Trên thÁ giới, các cơng trình nghiên cću vÃ các nhân tã Ánh h°áng đÁn sā thành công, tng tr°áng và phát triÅn cąa các HTXDVNN nói riêng đã đ°āc nhiÃu tác giÁ quan tâm nghiên cću. Các nghiên cću đó đã tóm tÅt và trình bày các lý thuyÁt vÃ HTXNN nh° khái niám, đặc điÅm và vai trò cąa HTXNN đãi với sā phát triÅn cąa mßi quãc gia mát cách khá chi tiÁt. Bên c¿nh đó, bằng viác sử dăng các ph°¢ng pháp nghiên cću khác nhau, các nghiên cću đã xác đånh đ°āc các nhân tã cũng nh° mćc đá Ánh h°áng cąa nhÿng nhân tã đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXNN á các bãi cÁnh nghiên cću khác nhau, că thÅ nh° sau:

<i>Daman (2000) trong nghiên cću <Strengthening Management of Agricultural Cooperatives in Asia</i>= đã đ°a ra các yÁu tã giúp cho các HTXNN có thÅ thành cơng đó là: (1) Thành viên là nhÿng ng°ßi chą thāc sā cąa HTXNN, thông qua ban quÁn trå, ban giám đãc, các thành viên điÃu hành ho¿t đáng cąa HTXNN nhằm phăc vă cho nhu cầu cąa chính thành viên; (2) Hāp tác xã (HTX) đ°āc quÁn lý hiáu quÁ bái ban quÁn trå, ban kiÅm soát và ban giám đãc đ°āc bầu cử dân chą, nhÿng thành viên qn trå này là nhÿng ng°ßi có kinh nghiám, đ°āc đào t¿o; (3) HTXNN cần phÁi đãi tho¿i vÃ chính sách với chính phą [48].

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

<i>John, Adrian và Thomas (2001) trong nghiên cću <Agricultural Coopertive Managers and the Business Environment</i>= đã đÃ cÃp đÁn vai trò cąa ban giám đãc HTX tác đáng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXNN. Ban giám đãc phÁi có nhÃn thćc và kiÁn thćc vÃ (1) các nguyên tÅc ho¿t đáng cąa HTXNN, (2) quyÃn h¿n, trách nhiám cąa ban giám đãc; và (3) tài chính, ra quyÁt đånh kinh doanh, quÁn lý và đào t¿o nhân viên [62].

<i>Mohamed (2004) với nghiên cću <Role of Agricultural Cooperatives in Agricultural Development - The Case of Menoufiya Governorate, Egypt</i>= đã đánh giá thāc tr¿ng cąa HTXNN á Menoufiya Governorate, Ai CÃp và phân tích mát sã vai trị cąa HTXNN có Ánh h°áng tới sā phát triÅn nơng nghiáp t¿i Ai CÃp nh°: (1) KhÁ nng huy đáng nguån lāc đÅ thāc hián các ho¿t đáng cąa HTX; (2) KhÁ nng huy đáng đ°āc nguån lao đáng có sẵn; (3) Sā đóng góp cąa HTX trong phát triÅn nông nghiáp; (4) HTXNN ho¿t đáng hiáu quÁ trong phát triÅn nơng nghiáp; (5) Lāi ích cąa thành viên và nông dân do HTXNN mang l¿i; (6) Thái đá cąa nông dân đãi với HTXNN. Dÿ liáu đ°āc thu thÃp thông qua pháng vÃn 66 nhà quÁn lý và 291 thành viên cąa HTXNN t¿i hai huyán á Menoufiya Governorate. Nghiên cću sử dăng mơ hình håi quy đa biÁn đÅ kiÅm đånh sā t°¢ng quan giÿa các biÁn. KÁt q nghiên cću cho thÃy h¢n 70% HTXNN khơng đą ngân sách đÅ thāc hián sÁn xuÃt kinh doanh và có khÁ nng huy đáng nguån lāc á mćc thÃp. H¢n nÿa, kÁt quÁ nghiên cću cũng đÃ cÃp ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh cąa HTXNN mang l¿i lāi ích khơng cao cho thành viên, sā hài lòng cąa thành viên liên quan đÁn các dåch vă cąa HTX á mćc thÃp, thành viên có thái đá tích cāc đÁn HTXNN chiÁm tỷ lá thÃp [84].

Rouse và Von (2004) trong nghiên cću <New strategies for in agricultural

<i>cooperatives</i>= đã xác đånh, các HTXNN ngày càng gặp nhiÃu thách thćc khi sā hß trā vÃ tài chính từ chính phą và các nhà tài trā giÁm dần, sā c¿nh tranh ngày càng quyÁt liát trong kinh tÁ thå tr°ßng. Do vÃy, HTX nào càng chą đáng, đác lÃp vÃ tài chính thì s¿ có nhiÃu c¢ hái cho phát triÅn và phát triÅn bÃn vÿng h¢n, phăc vă ngày càng tãt h¢n nhÿng nhu cầu cần thiÁt cho thành viên. ĐÅ tng tính c¿nh tranh, HTXNN phÁi cung cÃp dåch vă hiáu quÁ với mćc giá hÃp dÁn, vì vÃy cần phÁi tìm cách h¿ giá thành hoặc cÁi tiÁn chÃt l°āng dåch vă. [99].

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Yamashita và <i>Kazuhito (2009) trong nghiên cću <The Agricultural Cooperatives and Farming Reform in Japan</i>= vÃ Ánh h°áng chính sách đÁn phát triÅn ho¿t đáng ho¿t đáng cąa HTXNN á NhÃt BÁn. Theo nghiên cću, chính phą đã quyÁt đånh thiÁt lÃp giá g¿o cao thông qua các há thãng kiÅm soát thāc ph¿m thiÁt yÁu. Các Hiáp hái HTXNN cąa NhÃt BÁn đã nhÃn đ°āc sā hß trā cąa chính phą đãi với viác kiÅm sốt phân phãi và giá cÁ cąa các thāc ph¿m chą yÁu nh° lúa m¿ch, lúa mì, g¿o khi bán ra thå tr°ßng này [122].

<i>Garnevska và cáng sā (2011) trong nghiên cću <Factors for Successful Development of Farmer cooperatives in Northwest China</i>= vÃ các yÁu tã Ánh h°áng đÁn sā thành công cąa các HTXNN á Shandan County, phía Tây BÅc Trung Quãc. Dÿ liáu nghiên cću đ°āc thu thÃp thông qua pháng vÃn trāc tiÁp 19 đ¿i dián là lãnh đ¿o và thành viên HTX, lãnh đ¿o các c¢ quan quÁn lý nhà n°ớc và i diỏn cỏc tỗ chc phi chớnh ph. Tỏc giÁ phân tích dÿ liáu nghiên cću bằng cách sử dăng cÃu trúc phân lo¿i và đãi sánh mÁu. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy mát sã yÁu tã Ánh h°áng đÁn sā thành công cąa HTX nh° sau: mụi tròng phỏp lý ỗn ồnh; chớnh sỏch hò trā cąa nhà n°ớc; sā giúp đÿ cąa các tỗ chc phi chớnh ph; kh nng chuyờn mụn, s nng đáng và k* nng giao tiÁp cąa lãnh đ¿o HTX; kiÁn thćc, trình đá giáo dăc và kỹ nng cąa các thành viên HTX, sā tham gia và cam kÁt cąa thành viên; giáo dăc và đào t¿o cho thành viên; sā tham gia quÁn lý HTX cąa thành viên [59].

<i>Binh Cong Nguyen và cáng sā (2014) đã thāc hián nghiên cću <The Critical Success Factors of Agricultural Cooperatives in Mekong River Delta, Vietnam</i>= vÃ các yÁu tã quan trßng dÁn đÁn sā thành công cąa các HTXNN á đång bằng sông Cửu Long, Viát Nam. Dÿ liáu đ°āc thu thÃp thông qua pháng vÃn trāc tiÁp lãnh đ¿o 125 HTXNN (45 HTX ho¿t đáng tãt và 83 HTX ho¿t đáng kém hiáu quÁ) t¿i 5 tãnh thuác đång bằng sông Cửu Long. Nhóm tác giÁ cho rằng nhÿng yÁu tã có Ánh h°áng lớn đÁn sā thành cơng cąa HTXNN đó là mơi tr°ßng ho¿t đáng, qn lý và tài nguyên. Đặc biát, là nhÿng yÁu tã c¢ sá nh° điÃu kián h¿ tầng, kinh tÁ xã hái, quy mô ho¿t đáng cąa HTX, quy mô dián tớch canh tỏc, tỗng vón ca HTX, trỡnh ỏ hòc vÃn cąa lãnh đ¿o HTX, tỷ lá nhÿng ng°ßi quÁn lý đ°āc đào t¿o và nhÿng nguån lāc liên quan khác có vai trị quan trßng trong sā thành công cąa HTXNN á đång bằng sông Cửu Long [38].

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

Tỗ chc Lao ỏng Quóc tÁ (International Labour Oganization) (2014) với bài viÁt <The Role of Cooperatives in Achieving the Sustainable Development Goals= đã đÃ cÃp đÁn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTX trong l*nh vāc nông nghiáp và cho rằng chúng bå giới h¿n bái các yÁu tã: Thách thćc vÃ mơi tr°ßng (chính sách, lt HTX, sā giúp , hò tr ca cỏc cÂ quan); thỏch thc v qui mô HTX; thách thćc vÃ quÁn lý; thách thc v s ỗi mi hot ỏng sn xut, kinh doanh và dåch vă phù hāp với điÃu kián kinh tÁ mới. Theo đó, sā tác đáng vào các yu tó ny cú th lm thay ỗi kt quÁ ho¿t đáng kinh doanh t¿i các HTXNN [69].

Jasper Grashuis và Ye Su (2018) trong nghiên cću thāc nghiám <A review of

<i>the empirical literature on farmer cooperatives: performance, ownership and governance, finance, and member attitude</i>= vÃ hiáu suÃt, quyÃn sá hÿu và quÁn trå và thái đá cąa thành viên HTXNN. Tác giÁ phân tích các u tã có Ánh h°áng tới phát triÅn kÁt quÁ tài chính cąa HTXNN nh° giá nông sÁn; thu nhÃp cąa thành viên và HTX; nng suÃt ho¿t đáng; chÃt l°āng sÁn ph¿m; hiáu quÁ đầu vào và đầu ra; chi phí đầu vào; sā giao dåch và giá đ¿i lý; quyÃn sá hÿu và quÁn trå; tài chính; thái đá thành viên nh° tham gia và sā cam kÁt cąa thành viên vÃ HTX, lòng trung thành cąa thành viên [60].

Mát sã nghiên cću đáng kÅ đã đ°āc thāc hián trong l*nh vāc kinh tÁ nông nghiáp; tuy nhiên, chã có mát sã ít nghiên cću điÃu tra các yÁu tã hoặc yÁu tã quyÁt đånh Ánh h°áng đÁn sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXNN. Singh và cáng sā (2019) nghiên cću các yÁu tã quyÁt đånh kÁt quÁ ho¿t đáng tài chính cąa các HTXNN Hoa Kỳ trong giai đo¿n 2009 - 2017. Bằng cách sử dăng c¢ sá dÿ liáu cąa Bá Nơng nghiáp Hoa Kỳ (USDA), tác giÁ đã sử dăng phân tích mÁu nghiên cću gåm 37 HTXNN cąa Hoa Kỳ. Tác giÁ sử dăng phân tích håi quy bÁng vì nó phù hāp đÅ tránh các lßi Ánh h°áng ngÁu nhiên đ°āc trình bày trong mơ hình. KÁt q cho thÃy các HTXNN cąa Hoa Kỳ rÃt nh¿y cÁm với sā khơng chÅc chÅn vÃ chính sách kinh tÁ. KÁt quÁ này cung cÃp bằng chćng vÃ mãi quan há tiêu cāc giÿa quy mô và lāi nhuÃn. HÂn na, tỏc ỏng ca tng trỏng v còng đá sử dăng vãn cũng đ°āc phÁn ánh trong tỷ suÃt sinh lāi trên tài sÁn (ROA). Trong nghiên cću này, Singh và cáng sā (2019) coi ROA nh° mát đ¿i l°āng cho hiáu quÁ ho¿t đáng cąa HTX – sā phát triÅn cąa ho¿t đáng kinh doanh [104].

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

Nghiên cću cąa Pokharel và cáng sā (2020) xem xét tác đáng cąa quy mơ và chun mơn hóa đÁn trung bình và ph°¢ng sai ho¿t đáng tài chính cąa các HTXNN bằng cách sử dăng ph°¢ng pháp tiÁp cÃn há phÂng trỡnh (3SLS). T sut sinh lòi trờn vón chą sá hÿu là th°ớc đo hiáu quÁ tài chính và ph°¢ng sai cąa lāi nhuÃn trên vãn chą sá hÿu là th°ớc đo rąi ro. Theo đó, kÁt quÁ nghiên cću chã ra rằng rąi ro có tác đáng tích cāc đÁn ho¿t đáng tài chính trung bình cąa HTX. Tác đáng cąa rąi ro đ°āc °ớc tính là khác nhau dāa trên sā đa d¿ng cąa sÁn ph¿m do các HTX sÁn xuÃt. Ngoài ra, khÁ nng sinh lßi, tỷ lá nā trên tài sÁn và quy mơ có tác đáng tích cāc đÁn hiáu q tài chính trung bình. KÁt q nghiên cću cũng khẳng đånh quy mơ có tác đáng tích cāc đÁn hiáu q tài chính, do đó các HTXNN lớn h¢n đ°āc h°áng lāi từ quy mơ kinh tÁ. Các HTX đa d¿ng, đặc biát là các hāp tác xã quy mơ nhá, có xu h°ớng ớt thay ỗi hÂn v hot ỏng ti chớnh trong giai đo¿n 2005-2014 [97].

Theo Kebede và cáng sā (2020), các HTX đóng vai trị quan trßng á Ethiopia trong viác cÁi thián cuác sãng cąa ng°ßi dân á cỏc vựng nụng thụn. Hò c tỗ chc trong viác cung cÃp các nhu cầu xã hái, vn hóa và kinh tÁ cąa các thành viên. Măc tiêu nghiên cću cąa Kebede và cáng sā (2020) là khám phá các yÁu tã quyÁt đånh kÁt quÁ ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXNN đa măc tiêu (multipurpose agricultural cooperatives). ĐÅ đ¿t đ°āc các măc tiêu cąa nghiên cću này, 236 ng°ßi đ°āc hái đã đ°āc lāa chßn thông qua công thćc Kothari, dÿ liáu đ°āc phân tích với thãng kê mơ tÁ bằng SPSS 20. Tác giÁ đÃ xuÃt các giÁi pháp nhằm cÁi thián ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXNN đa măc tiêu bao gåm: cung cÃp thơng tin thå tr°ßng đầy đą, đáng tin cÃy và cÃp nhÃt; giÁm chi phí tiÁp thå và giao dåch; cÁi thián ho¿t đáng tiÁt kiám thơng qua đa d¿ng hóa thu nhÃp cąa các thành viên; cần tng c°ßng mát chính sách có lāi cąa chính phą vÃ các bián pháp hß trā và tần suÃt đào t¿o và tng c°ßng liên há với các thành viên [70].

Nghiên cću cąa Yobe và cáng sā (2020) đã xem xét kÁt quÁ tài chính và các yÁu tã quyÁt đånh tới phát triÅn ho¿t đáng tài chính cąa 387 HTXNN á Nam Phi, sử dăng ph°¢ng pháp luÃn Simar - Wilson. Mơ hình håi quy rút gßn đơi bootstrap đ°āc sử dăng đÅ thu đ°āc điÅm sã đ°āc hiáu chãnh sai lách, lo¿i trừ các HTX ho¿t đáng tãt nhÃt. Các yÁu tã quyÁt đånh kÁt quÁ cąa HTX có ý ngh*a thãng kê đ°āc xác đånh từ phõn tớch l ỏ tuỗi v quy mụ ca HTX, giới tính cąa ng°ßi qn lý chính cąa hāp tác xã, quÁn trå cąa hāp tác xã và các chã sã đào t¿o. Mãi quan há quan sát đ°āc

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

giÿa quÁn trå và kÁt quÁ cú th l do cỏc tỗ chc u tiờn cỏc măc tiêu phi tài chính bằng cách t°¢ng đãi sẵn sàng tháa hiáp h¢n vÃ chÃt l°āng quÁn trå. H¢n nÿa, nhÿng sai lách so với các c¢ chÁ kiÅm sốt thÅ chÁ lành m¿nh có nhiÃu khÁ nng xuÃt hián á các HTX có sā sÅp xp tỗ chc v th ch yu kộm. Nghiờn cu cũng cung cÃp thơng tin vÃ cách HTX có thÅ thích ćng tãt nhÃt với thå tr°ßng mới và điÃu kián mới. Vì vÃy, nhÿng kÁt quÁ này rÃt quan trßng đãi với lãnh đ¿o HTX nhÿng ng°ßi s¿ phát hián ra điÅm m¿nh và điÅm yÁu cąa từng mơ hình, đánh giá và thơng báo kÁt luÃn cho chą sá hÿu quyÁt đånh hình thćc tỗ chc ca HTX [123].

Túm li, cỏc nghiờn cću vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXNN và các nhân tã Ánh h°áng tới kÁt quÁ này đ°āc tiÁn hành á nhiÃu quãc gia khác nhau và khá đầy đą. Với các ph°¢ng pháp nghiên cću khác nhau trên các mÁu là đa d¿ng các lo¿i hình HTX, các nhà nghiên cću n°ớc ngồi đã đ°a ra các kÁt luÃn dāa trên kÁt quÁ thāc nghiám thu đ°āc vÃ thāc tr¿ng phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh và yÁu tã tác đáng tích cāc hoặc tiêu cāc tới phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh á các bãi cÁnh khác nhau. Trên c¢ sá đó, các giÁi pháp đ°āc các tác giÁ đÃ xuÃt phù hāp với từng lo¿i hình HTX că thÅ t¿i mßi qc gia.

<i>1.1.2.2. Các cơng trknh nghiên cứu trong nước </i>

Bên c¿nh các nghiên cću cąa các nhà nghiên cću n°ớc ngồi, HTX nói chung và HTX trong l*nh vāc nông nghiáp cũng thu hút c s quan tõm nghiờn cu ca nhiu tỗ chćc, nhà ho¿ch đånh chính sách trong n°ớc, bái chúng khơng chã có ý ngh*a kinh tÁ mà cịn có ý ngh*a chính trå - xã hái sâu sÅc.

<i>Hoàng Vũ Quang (2016) trong <Nghiên cứu đề xuất chính sách và giải pháp phát triển hợp tác x愃̀ trong nông, lâm, ngư nghiệp= tiÁn hành pháng vÃn 174 đ¢n vå, </i>

gåm: 16 c¢ quan quÁn lý nhà n°ớc vÃ HTX á cÃp tãnh, 8 liên minh HTX, 26 c¢ quan quÁn lý nhà n°ớc vÃ HTX á 26 huyán, 60 Ąy ban nhân dân các xã và 64 HTXNN đÅ đánh giá vÃ các yÁu tã Ánh h°áng tới phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh, cũng nh° sā phát triÅn cąa HTX trong nông nghiáp. Có rÃt nhiÃu biÁn đác lÃp đ°āc đ°a vào mơ hình håi qui tun tính đÅ đånh l°āng Ánh h°áng lên 4 chã tiêu hiáu quÁ gåm: Doanh thu cąa HTX/thành viên; doanh thu/vãn chą sá hÿu cąa HTX; lāi nhuÃn tr°ớc thuÁ/vãn chą sá hÿu cąa HTX; và lāi nhuÃn tr°ớc thuÁ/thành viên. KÁt quÁ cho thÃy

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

5 biÁn đác lÃp là: Tỷ lá cán bá HTX có trình đá cao đẳng, đ¿i hßc; HTX chuyên ngành; sã tin HTX ang n; tỗng vón ch sỏ hu ca HTX; và tỷ lá thành viên HTX góp vãn có Ánh h°áng đÁn biÁn phă thuác là Doanh thu cąa HTX/thành viên [19].

<i>Mai Anh BÁo (2016) với nghiên cću <Đánh giá tác động của các yếu tố nội sinh đến kết quả hoạt động của các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp ở Đồng bằng Sông Hồng= đã đi sâu phân tích các yÁu tã nái lāc tác đáng đÁn phát triÅn ho¿t đáng </i>

cąa HTX dāa trên mơ hình håi qui đa biÁn. Sã l°āng HTX đ°āc khÁo sát là 180 HTX vÃ nông nghiáp á Đång bằng Sông Hång gåm: 60 HTX sÁn xuÃt nông nghiáp, 60 HTXDVNN và 60 HTX chÁ biÁn và tiêu thă sÁn ph¿m nông nghiáp. MÁu nghiên cću gåm 360 bÁng hái đ°āc thu thÃp với 2 nhóm đãi t°āng. Nhóm đãi t°āng 1: Ban giám đãc HTX (mßi HTX mát phiÁu hái thc nhóm 1) và nhóm đãi t°āng 2: Thành viên HTX (mßi HTX phát mát phiÁu hái cho thành viên HTX), thành viên tham gia điÃu tra không phÁi là ban quÁn trå, ban giám đãc, ban kiÅm soát hay kÁ toán t¿i HTX. Viác lāa chßn thành viên đ°āc tiÁn hành theo nguyên tÅc ngÁu nhiên do liên minh HTX tãnh lāa chßn. Mơ hình håi quy với 2 biÁn phă thuác là kÁt quÁ kinh tÁ cąa HTX và kÁt quÁ kinh tÁ cąa thành viên do HTX đem l¿i; 7 biÁn đác lÃp gåm: Kỹ nng lp k hoch, k nng tỗ chc, k nng lãnh đ¿o, kỹ nng kiÅm soát, sā cam kÁt cÁm xúc cąa thành viên đãi với HTX, sā cam kÁt duy trì cąa thành viên đãi với HTX, sā tham gia cąa thành viên vào ho¿t đáng quÁn trå HTX có tác đáng đÁn kÁt quÁ ho¿t đáng cąa các HTX trong l*nh vāc nông nghiáp. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy các biÁn nêu trên đÃu tác đáng đÁn kÁt quÁ ho¿t đáng cąa các HTX trong l*nh vāc nông nghiáp á Đång bằng Sụng Hồng [3].

<i>DÂng Ngòc Thnh v cỏng s (2018) với nghiên cću <Đánh giá yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động HTX nông nghiệp tại tỉnh An Giang=. Trong nghiên cću này, tác giÁ chia đãi t°āng nghiên cću t¿i tãnh An Giang thành 2 nhóm: Một là, nhóm HTXNN ho¿t đáng kinh doanh hiáu quÁ trung bình và u; Hai là, nhóm </i>

HTXNN ho¿t đáng kinh doanh hiáu quÁ tãt. MÁu khÁo sát bao gåm 20 HTXNN: 11 HTXNN đ°āc phân lo¿i đánh giá là m¿nh và 9 HTXNN trung bình, yÁu. Đãi t°āng đ°āc thāc hián điÃu tra trāc tiÁp là ban giám đãc, ngoài ra 30 thành viên cąa các

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

HTX khÁo sát cũng đ°āc pháng vÃn nhằm đánh giá, nhÃn đånh vÃ hiáu quÁ ho¿t đáng cąa các HTXNN. Ph°¢ng pháp håi qui tun tính đa biÁn đ°āc áp dăng đÅ phân tích các yÁu tã Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng sÁn xt kinh doanh cąa các HTXNN. Mơ hình đånh l°āng đ°āc thiÁt lÃp trong ph¿m vi nghiên cću gåm các biÁn đác lÃp: (1) Nm thành lÃp HTXNN; (2) Nguån vãn; (3) Hình thćc ho¿t đáng; (4) Trình đá hßc vÃn cąa ban giám đãc và (5) Sã l°āng ban giám đãc HTX; biÁn phă thuác là lāi nhuÃn cąa HTXNN. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy có 4 biÁn đác lÃp có Ánh h°áng đÁn lāi nhuÃn - phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXNN trên đåa bàn nghiên cću và biÁn sã l°āng ban giám đãc HTX khơng có ý ngh*a [22].

Nguyßn Vn TuÃn (2018) trong nghiên cću <Phát triÅn Hāp tác xã nông nghiáp á tãnh B¿c Liêu= đã phân tích thāc tr¿ng phát triÅn HTXNN á tãnh B¿c liáu thông qua các yÁu tã nguån lāc con ng°ßi, nguån lāc đÃt đai, nguån lāc vÃ vãn, nguån lāc vÃ c¢ sá vÃt chÃt. Ngồi ra, tác giÁ đã đi sâu phân tích các yÁu tã tác đáng đÁn hiáu quÁ ho¿t đáng cąa HTXNN á B¿c Liêu dāa trên mơ hình håi qui đa biÁn. Sã l°āng phiÁu đ°āc khÁo sát là 364 phiÁu, trong đó có 64 phiÁu khÁo sát lãnh đ¿o HTX, 150 phiÁu khÁo sát thành viên HTX và 150 khÁo sát không phÁi là thành viên HTX. Mơ hình håi quy với biÁn phă thc là lāi nhuÃn cąa HTXNN; 8 biÁn đác lÃp gåm: ĐiÅm xuÃt phát thành lÃp, ho¿t đáng đúng với ngành nghÃ đng ký, hình thćc ho¿t đáng, ph¿m vi ho¿t đáng, giám đãc HTX có trình đá chun mụn, tuỗi ca giỏm óc HTX, t lỏ hỏ khá tham gia HTX, nguån vãn góp cąa thành viên. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy các biÁn nêu trên đÃu tác đáng đÁn lāi nhuÃn cąa HTXNN á tãnh B¿c Liêu [28].

Nh° vÃy, các nghiên cću vÃ HTXNN t¿i Viát Nam khá đa d¿ng và trÁi dài trong st q trình phát triÅn mơ hình HTX từ tr°ớc tới nay. Các nghiên cću với các nhóm đãi t°āng khác nhau, đã khẳng đånh nhiÃu nhân tã tác đáng vào phát triÅn ho¿t đáng cąa HTXNN và đ°a ra đ°āc nhiÃu đÃ xuÃt đÅ tác đáng vào các nhân tã Ánh h°áng tới ho¿t đáng cąa HTX nhằm phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXNN t¿i Viát Nam d°ới các góc đá từ phía nhà quÁn lý HTX và Nhà n°ớc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

- Rouse và Von, 2004: HTXNN gặp nhiÃu thách thćc khi sā hß trā vÃ tài chính từ chính phą và các nhà tài trā giÁm dần.

- Hå Vn V*nh và Nguyßn Quãc Thái, 2005: HTXDVNN kinh doanh tỗng hp, gn vi sn xuÃt, chÁ biÁn và tiêu thă nông sÁn.

- Svetlana và Jerker, 2009: Chą ngh*a bÁo thą và tuân thą các truyÃn thãng cąa Liên Xô đã cÁn trá sā phát triÅn cąa các HTX.

- Esham và cáng sā, 2012: HTX xây dāng các chiÁn l°āc đÅ cÁi thián khÁ nng c¿nh tranh cąa nông nghiỏp v thu hỳt nhng ngòi tr tuỗi n vi nơng nghiáp.

- Ngun Thå Thu Hồi, 2019: áp dăng khoa hßc cơng nghá vào sÁn xt, kinh doanh, tham gia vào chußi ho¿t đáng, má ráng thå tr°ßng tiêu thă.

- Đào ThÁ Anh và Lê Nh° Ý, 2020: Ho¿t đáng cąa HTX cần phÁi tính đÁn cÁ hiáu quÁ chung cąa HTX và hiáu quÁ mang l¿i cho kinh tÁ há thành viên. - Ph¿m Thå Hång YÁn và các cáng sā, 2022: HTX tng c°ßng nng lāc c¿nh tranh, tÃn dăng tãt các c¢ hái °u đãi.

LuÃn án tiÁp tăc kÁ nguyên tÅc ho¿t đáng cąa HTX.

- Yamashita và Kazuhito, 2009: nhân tã chính sách Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng cąa HTXNN. - Garnevska và cáng sā, 2011; Mai Anh BÁo, 2016: khÁ nng chuyên môn, sā nng đáng và k* nng giao tiÁp cąa lãnh đ¿o HTX.

- Binh Cong Nguyen và cáng sā, 2014: quy mô ho¿t đáng cąa HTX, quy mô dián tích canh tác.

- Mai Anh BÁo, 2016; Jasper Grashuis và Ye Su, 2018: thái đá thành viên nh° tham gia và sā cam kÁt cąa thành viên vÃ HTX, lòng trung thành cąa thành

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

<b>1.2. Đánh giá k¿t quÁ các nghiên cąu tr°ãc và xác đãnh khoÁng tréng nghiên cąu 1.2.1. Đánh giá k¿t quÁ các nghiên cąu tr°ãc </b>

Các nghiên cću trong và ngoài n°ớc vÃ vÃn đÃ liên quan tới phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh t¿i các HTX đã phần nào cung cÃp các góc nhìn đa chiÃu vÃ phát triÅn ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh t¿i các HTXNN trên toàn thÁ giới. Nhÿng đánh giá chung vÃ thāc tr¿ng HTXNN, sā phát triÅn cũng nh° các bián pháp khÅc phăc tán t¿i, h¿n chÁ đÅ nâng cao hiáu quÁ ho¿t đáng cũng đã đ°āc đÃ cÃp trong nhiÃu nghiên cću. Tuy vÃy, do mßi qc gia có đặc thù vÃ khí hÃă, đÃt đai, kinh tÁ - vn hố - xã hái, c¢ chÁ quÁn lý khác nhau nên kÁt quÁ nghiên cću t¿i mßi qc gia cũng có sā khác biát.

Các cơng trình nghiên cću liên quan đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN, nêu lên nhÿng vÃn đÃ lý luÃn vÃ kinh tÁ HTX, phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX; nhÿng bài hßc kinh nghiám đ°āc rút ra từ thāc tÁ sÁn xuÃt kinh doanh HTX cąa các n°ớc trên thÁ giới. Nghiên cću cąa các hßc giÁ trong và ngồi n°ớc cũng chã ra rằng đÅ ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh cąa các HTX đ¿t hiáu quÁ cần đÁm bÁo nguyên tÅc c¢ bÁn: tā nguyán, dân ch, t qun v ỏc lp, hp tỏc, nỗ lc vì cáng đång, ho¿t đáng vì măc tiêu chung vÃ kinh tÁ, xã hái và vn hóa cąa thành viên.

Các nghiên cću cũng nhÃn m¿nh xu h°ớng phát triÅn ho¿t đáng cąa HTX trong l*nh vāc nông nghiáp là không chã gia tng sã l°āng mà các đåa ph°¢ng cũng nên cąng cã và nâng cao chÃt l°āng, hiáu quÁ ho¿t đáng cąa các HTXDVNN hián có theo h°ớng má ráng ph¿m vi dåch vă cho kinh tÁ há. Đång thßi, cũng cần liên kÁt kinh t HTXNN vi cỏc thnh phn hoc tỗ chćc kinh tÁ khác đÅ tng doanh thu và lāi nhuÃn cho HTX và lāi ích cąa thành viên.

Bên c¿nh đó, các cơng trình nghiên cću đÃ cÃp đÁn HTX và phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh ca HTXNN ỏ Viỏt Nam thòi k ỗi mi (theo LuÃt HTX) và hái nhÃp quãc tÁ bao gåm các nái dung chính nh°: nâng cao hiáu quÁ ho¿t đáng cąa HTXNN á Viát Nam, phát triÅn HTX trong điÃu kián Viát Nam hái nhÃp quãc tÁ, quá trình phát triÅn cąa HTXNN á Viát Nam, các yÁu tã nái sinh Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN…

Nhÿng kÁt quÁ nghiên cću đi tr°ớc đã góp phần phân tích, lý giÁi nhÿng điÅm m¿nh, điÅm yÁu, c¢ hái và thách thćc trong phát triÅn sÁn xuÃt kinh doanh cąa

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

HTXDVNN, từ đó góp phần đ°a ra nhÿng giÁi pháp phù hāp đÅ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trong kinh tÁ thå tr°ßng đånh h°ớng xã hái chą ngh*a và hái nhÃp quãc tÁ.

<b>1.2.2. Xác đãnh khoÁng tréng nghiên cąu </b>

Nhÿng tài liáu, nghiên cću, bài viÁt trên đã đ°āc tiÁp cÃn d°ới nhiÃu góc đá khác nhau, chą yÁu là kinh tÁ nông nghiáp, kinh tÁ phát triÅn, khoa hßc quÁn lý. Nái dung cąa các tài liáu, nghiên cću, bài viÁt đã cơng bã vÁn cịn nhÿng khng trãng nghiên cću vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX, tiÁp cÃn d°ới góc đá quÁn trå kinh doanh, că thÅ nh° sau:

- Phát triÅn HTXDVNN á n°ớc ta đã b°ớc vào giai đo¿n mới cąa đ¿y m¿nh cơng nghiáp hóa, hián đ¿i hóa và hái nhÃp qc tÁ. Đã xt hián khơng ít vÃn đÃ mới, nh° xác đånh tiêu thćc đÅ n°ớc ta trá thành mát n°ớc công nghiáp theo h°ớng hián đ¿i. Con đ°ßng phát triÅn HTXDVNN cąa n°ớc ta phÁi đ°āc xác đånh l¿i theo h°ớng này. H¢n nÿa, n°ớc ta đang hái nhÃp m¿nh m¿ vào các quan há kinh t quóc t m nỗi bt l tham gia ngày càng nhiÃu vào các Hiáp đånh th°¢ng m¿i tā do song ph°¢ng và đa ph°¢ng. Cùng với sā tham gia đó, mćc đá c¿nh tranh cąa n°ớc ta vÃ sÁn ph¿m và c¿nh tranh quãc gia s¿ càng gay gÅt, qut liát h¢n. Trong bãi cÁnh đó, phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN á Viát Nam khơng thÅ đćng ngồi cc, điÃu này khiÁn cho nhÿng nhÃn thćc và đånh h°ớng chính sách vÃ phát triÅn HTX tr°ớc đây khơng cịn phù hāp.

- Mát sã cơng trình nghiên cću đÃ cÃp nhÿng xu h°ớng phát triÅn HTX, HTXNN cąa khu vāc và thÁ giới; cũng nh° sā phát triÅn cąa HTX á Viát Nam t¿i mát sã khu vāc nh°: đång bằng sông Hång, khu vāc miÃn Trung và Tây Nguyên, đång bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, cịn ch°a có nghiên cću chun sâu vÃ ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên.

- Mát sã công trình nghiên cću cąa các hßc giÁ trong n°ớc liên quan đÁn HTXDVNN còn thiên vÃ lý lun, chó dng li mc ỏ nghiờn cu tỗng quỏt, hàn lâm ch°a có nhÿng nghiên cću chi tiÁt vÃ phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX cũng nh° mơ hình nghiên cću chun sâu riêng cho lo¿i hình HTXDVNN. Sã l°āng các cơng trình nghiên cću vÃ HTXDVNN nói chung và HTXDVNN từng khu vāc còn h¿n chÁ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

- ĐÅ tng khÁ nng c¿nh tranh, t¿o ra sÁn ph¿m kinh doanh chą lāc giúp HTXNN phát triÅn bÃn vÿng, các HTXNN cần thúc đ¿y phát triÅn các mơ hình chi giá trå nơng sÁn thāc ph¿m an tồn, phát triÅn cơng nghá và kỹ thuÃt sÁn xuÃt - chÁ biÁn đång bá theo chi giá trå nơng nghiáp cąa từng ngành hàng chą lāc và đåa ph°¢ng. Cịn thiÁu vÅng nhÿng cơng trình nghiên cću, phân tích vÃ chi giá trå nơng sÁn gÅn với HTXDVNN, ch°a có nghiên cću că thÅ là đåa bàn tãnh Phú Yên.

XuÃt phát từ thāc tÁ trên, tác giÁ nhÃn thÃy đó là khoÁng trãng nghiên cću mà các tác giÁ trong và ngoài n°ớc tr°ớc đây ch°a thāc hián, nhÃt là đãi với HTXDVNN trên đåa bàn tãnh Phú Yên và là c¢ hái đÅ nghiên cću sinh tiÁp tăc nghiên cu mỏt cỏch cú hỏ thóng v tỗng th vÃ ho¿t đáng kinh doanh HTXDVNN; các nhân tã Ánh h°áng đÁn sā phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXDVNN á tãnh Phú Yên; từ đó đÃ xuÃt giÁi pháp nhằm đ¿y m¿nh phát triÅn ho¿t đáng ho¿t đáng kinh doanh cąa các HTXDVNN á tãnh Phú n trong bãi cÁnh cơng nghiáp hóa, hián đ¿i hóa, hái nhÃp qc tÁ.

ChÂng 1 ó tỗng quan kt qu nghiờn cu cąa các cơng trình nghiên cću trong n°ớc và thÁ giới có liên quan đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh; tỗng hp cỏc nhõn tó nh hỏng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTXDVNN cąa các tác giÁ trong và ngồi n°ớc. Thơng qua viác sử dăng kÁt hāp ph°¢ng pháp đånh tính và đånh l°āng với khơng gian và thßi gian nghiên cću khác nhau, các cơng trình nghiên cću tr°ớc đ°āc xác đånh và nhÃn dián các nhân tã khác nhau Ánh h°áng đÁn phát triÅn ho¿t đáng kinh doanh cąa HTX. Trên c¢ sá đó, tác giÁ rút ra nhÿng <khoÁng trãng= cąa các nghiên cću tr°ớc đây đÅ làm c¢ sá cho viác thāc hián luÃn án này.

</div>