(Luận án tiến sĩ) Đảm bảo sinh kế bền vững của đồng bào Khmer Tây Nam Bộ trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.8 MB, 207 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>HâC VIÞN CHÍNH TRà QC GIA Hà CHÍ MINH </b>

<b>ĐÀM BÀO SINH K¾ BÀN VĀNG CĄA ĐàNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BịI CNH BIắN õI KH HU </b>

<b>NGÀNH: KINH T¾ CHÍNH TRà </b>

HÀ NàI - 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>HâC VIÞN CHÍNH TRà QC GIA Hà CHÍ MINH </b>

<b>ĐÀM BÀO SINH K¾ BÀN VĀNG CĄA ĐàNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BịI CNH BIắN õI KH HU </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<i>Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cāu độc lập cÿa tơi. Các số liệu, kết quÁ nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đÿ theo quy định. </i>

Tác giÁ luÁn án

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Mà ĐÄU ... 1 CH¯¡NG I: TäNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG Bà CĨ LIÊN QUAN ĐÀN ĐÂ TÀI LUÀN ÁN ... 10 1.1. CÁC NGHIÊN CĆU ĐÃ CÔNG Bà à N¯âC NGỒI CĨ LIÊN QUAN ĐÀN LUÀN ÁN ... 10 1.2. CÁC NGHIÊN CĆU ĐÃ CÔNG Bà à TRONG N¯âC CÓ LIÊN QUAN ĐÀN LUÀN ÁN ... 18 1.3. ĐÁNH GIÁ KÀT QUÀ CĄA CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CĆU ĐÃ CƠNG Bà CĨ LIÊN QUAN ĐÀN LUÀN ÁN ... 27 CH¯¡NG II. NHĀNG VÂN ĐÂ LÝ LUÀN VÂ ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU VÀ KINH NGHIÈM THĂC TIỈN ... 32 2.1. MàT Sà VÂN ĐÂ CHUNG ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 32 2.2. NàI DUNG, TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ VÀ CÁC YÀU Tà ÀNH H¯àNG ĐÀN ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 55 2.3. KINH NGHIÈM CĄA MàT Sà QUàC GIA VÀ ĐàA PH¯¡NG TRONG N¯âC VÂ ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CHO ĐâNG BÀO DÂN TàC THIÄU Sà NÓI CHUNG, KHMER NÓI RIÊNG TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU VÀ BÀI HâC CHO ĐâNG BÀO KHMER VÙNG TÂY NAM Bà ... 65 CH¯¡NG III. THĂC TR¾NG ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 83 3.1. NHĀNG THUÀN LĀI VÀ KHÓ KHN VÂ ĐIÂU KIÈN TĂ NHIÊN, KINH TÀ, XÃ HàI TÁC ĐàNG TâI ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 83 3.2. TÌNH HÌNH THĂC HIÈN ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG ĐIÂU KIÈN BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 92

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

3.3. ĐÁNH GIÁ THĂC TR¾NG ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG

BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU... 115

CH¯¡NG IV. PH¯¡NG H¯âNG VÀ GIÀI PHÁP NHÀM ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ĐÀN NM 2030 ... 146

4.1. DĂ BÁO TÌNH HÌNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU TÁC ĐàNG ĐÀN ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà ... 146

4.2. PH¯¡NG H¯âNG ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 150

4.3. GIÀI PHÁP NHÀM ĐÀM BÀO SINH KÀ BÂN VĀNG CĄA ĐâNG BÀO KHMER TÂY NAM Bà TRONG BàI CÀNH BIÀN ĐäI KHÍ HÀU ... 153

KÀT LN ... 176

DANH MĂC CÁC CƠNG TRÌNH ... 178

TÀI LIÈU THAM KHÀO ... 179

PHĂ LĂC ... 189

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

BÁng 3.1. Nguôn lăc sinh kÁ ... 98 BÁng 3.2: Tỷ lÉ đ°ßng giao thơng thc các xã vùng đãng bào dân tác thiÅu sá á đáa bàn nghiên cću ... 109 BÁng 3.3. Mơ hình hāp tác sÁn xuÃt cąa các đáa ph°¢ng n¢i có đãng bào Khmer sinh sáng tÁp trung ... 114 BÁng 3.4: Tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ trình đá tay nghÃ cąa đãng bào Khmer .. 119 BÁng 3.5. BÁng tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ đÃt cho sÁn xuÃt cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá ... 123 BÁng 3.6. Tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ mćc thu nhÁp cąa đãng bào Khmer... 129 BÁng 3.7. BÁng tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ khÁ nng tích luỹ hàng nm cąa ng°ßi dân Khmer cho sÁn xuÃt ... 131 BÁng 3.8. BÁng tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ biÁn đåi khí hÁu Ánh h°áng tãi sÁn xuÃt và đßi sáng cąa đãng bào Khmer ... 134 BÁng 3.9. BÁng tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ să hß trā cąa các c¢ quan chun mơn đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng ... 138

BiÅu đã 1: Tång hāp chung vÃ phát triÅn giáo dăc, y tÁ và viÉc làm trên đáa bàn các tßnh An Giang, Kiên Giang, Sóc Trng, Trà Vinh (nm 2022) &&&&&&&... 110 BiÅu đã 2: Tháng kê phân lo¿i nhóm đÃt c¢ bÁn cąa An Giang, Kiên Giang, Sóc Trng, Trà Vinh &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&.. 114 BiÅu đã 3: BÁng tång hāp kÁt quÁ khÁo sát vÃ nhà á cąa đãng bÁo Khmer Tây Nam Bá &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&... 131

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

ĐÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng luôn là vÃn đÃ đ°āc quan tâm trong các cuác thÁo luÁn vÃ phát triÅn bÃn vāng, giÁm nghèo. à ViÉt Nam, đÁm bÁo sinh kÁ cho ng°ßi nghèo, đãng bào dân tác thiÅu sá luôn đ°āc ĐÁng và nhà n°ãc quan tâm đ°āc thÅ hiÉn rõ trong Vn kiÉn Đ¿i hái lÅn thć XIII cąa ĐÁng: <Có c¢ chÁ thúc đẩy tính tích căc, ý chí tă lăc, tă c°ßng cąa đãng bào các dân tác thiÅu sá phát triÅn kinh tÁ - xã hái, thăc hiÉn giÁm nghèo đa chiÃu bÃn vāng= [20] và các ch°¢ng trình, măc tiêu qc gia. ChiÁn l°āc công tác dân tác giai đo¿n 2021-2030, tÅm nhìn 2045 cũng nêu rõ: <Xem đÅu t° phát triÅn kinh tÁ - xã hái là nhiÉm vă quan trãng đÅ phát triÅn bÃn vāng, nâng cao đßi sáng vÁt chÃt và tinh thÅn cąa ng°ßi dân vùng đãng bào dân tác thiÅu sá và miÃn núi; góp phÅn thu hẹp dÅn khoÁng cách vÃ mćc sáng, thu nhÁp cąa đãng bào dân tác thiÅu sá so vãi bình quân chung cąa cÁ n°ãc ...= [7].

Tây Nam Bá vãi 17,3 triÉu dân, trong ú hÂn 8% dõn sỏ l ngòi dân tác thiÅu sá chą yÁu là dân tác Khmer đang sinh sáng tÁp trung chą yÁu á các tßnh Sóc Trng, Trà Vinh, An Giang và Kiên Giang& đang ngày càng v°¢n lên đÅ b¿t káp tác đá phát triÅn chung cąa cÁ n°ãc. ĐÅ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer, trung Âng v chớnh quyn cỏc tònh ó trin khai nhiu chớnh sỏch, chÂng trỡnh, d ỏn hò trā đãng bào phát triÅn kinh tÁ vãi tång kinh phí lên đÁn hàng chăc nghìn tỷ đãng. Giai đo¿n 2021 - 2025, các đáa ph°¢ng Tây Nam Bá đã đ°āc bá trí ngn lăc thăc hiÉn Ch°¢ng trình quác gia phát triÅn kinh tÁ - xã hái vùng dân tác thiÅu sá và miÃn núi giai đo¿n I. Că thÅ: Sóc Trng dă kiÁn đÅu t° gÅn 800 tỷ đãng xây dăng hÉ tháng c¢ sá h¿ tÅng, thiÁt kÁ xã hái, thúc đẩy phát triÅn kinh tÁ - xã hái vùng dân tác Khmer; Trà Vinh s¿ triÅn khai 10 dă án vãi tång kinh phí h¢n 1.400 tỷ đãng nhÁm nâng cao đßi sáng đãng bào dân tác thiÅu sá trên tồn tßnh; An Giang bá trí gÅn 183,5 tỷ đãng &.[112]. Nhß đó, đßi sáng vÁt chÃt và tinh thÅn cąa đãng bào Khmer ngày càng đ°āc nâng cao. Tỷ lÉ há nghèo toàn vùng giÁm từ 14,2% cuái nm 2001 xuáng còn 7,3% (theo chuẩn nghèo 2006 -2010), tiÁp tăc giÁm xuáng còn 3,54% vào cuái nm 2015, đÁn cuái nm 2020 giÁm xuáng còn 2,66%<small> [47]</small>. Ng°ßi dân Khmer Tây Nam Bá ngày càng tin t°áng vào đ°ßng lái, chính sách

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

cąa ĐÁng và Nhà n°ãc, cùng vãi ng°ßi dân trong đ¿i gia đình các dân tác ViÉt Nam phÃn khái thăc hiÉn măc tiêu đánh h°ãng xã hái chą ngh*a đã đ°āc lăa chãn.

Tuy nhiên, tr°ãc yêu cÅu mãi cąa să phát triÅn kinh tÁ - xã hái thích ćng vãi thßi đ¿i cąa cuác cách m¿ng công nghiÉp lÅn thć t° mà nåi trái là să phát triÅn cąa kinh tÁ sá, cąa xu thÁ hái nhÁp quác tÁ, tă do hóa th°¢ng m¿i, đặc biÉt tr°ãc nhāng áp lăc ngày càng tng cąa biÁn đåi khí hÁu. Nhāng kÁt quÁ đ¿t trong đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các há Khmer v¿n ch°a đ°āc nh° mong mn, cịn khơng ít h¿n chÁ, bÃt cÁp. Tác đá giÁm nghèo còn chÁm so vãi tác đá giÁm nghèo chung cąa cÁ n°ãc và cąa các vùng lân cÁn; tỷ lÉ thÃt nghiÉp cąa lao đáng Khmer còn cao; tng tr°áng thu nhÁp còn rÃt thÃp so vãi mćc tng tr°áng thu nhÁp chung cąa khu văc và cÁ n°ãc, nhÃt là so vãi các há khá giÁ; bÃt bình đẳng trong xã hái v¿n là vÃn đÃ phÁi quan tâm; sinh kÁ bÃn vāng vÃ mơi tr°ßng sinh thái ch°a đ°āc kh¿c phăc triÉt đÅ. Ho¿t đáng sinh kÁ mát sá há Khmer không bÃn vāng và đã xuÃt hiÉn tình tr¿ng tái nghèo. Nhāng h¿n chÁ này đÁn từ nhiÃu nguyên nhân cÁ khách quan và chą quan, cÁ do nng lăc tå chćc thăc tiÇn cąa các cÃp chính qun l¿n trong nhÁn thćc lý luÁn. HiÉn t¿i, sinh kÁ cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá còn rÃt khó khn vÃ nguãn ván vÁt chÃt, ván tài chính cho thăc hiÉn các măc tiêu sinh kÁ cąa mình, ván xã hái, ván con ng°ßi, đặc biÉt là nguãn lăc tă nhiên ván đ°āc xem là nguãn sinh kÁ quan trãng nhÃt cąa ng°ßi dân Tây Nam Bá nói chung và đãng bào Khmer nói riêng đang dÅn bá suy thối do tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu, ho¿t đáng sÁn xuÃt và tÁp quán canh tác thiÁu bÃn vāng cąa ng°ßi dân n¢i đây.

VÃn đÃ đặt ra hiÉn nay là phÁi làm thÁ nào huy đáng, sÿ dăng, phát triÅn các nguãn lăc vào viÉc đÁm bÁo cho sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá thích ćng vãi BĐKH trên c¢ sá vừa tơn trãng các quy luÁt thá tr°ßng vừa đÃ cao vai trò cąa nhà n°ãc đánh h°ãng xã hái chą ngh*a trong quá trình phát triÅn. Song, v¿n ch°a có cơng trình khoa hãc nghiên cću mang tính hÉ tháng làm c¢ sá lý ln đÅ nhìn nhÁn và giÁi quyÁt vÃn đÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các há Khmer đ°āc tiÁp cÁn từ góc đá kinh tÁ chính trá hãc. ViÉc thăc hiÉn vai trị cąa nhà n°ãc, chính qun các cÃp nhÁm đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các há Khmer á khu văc còn nhiÃu bÃt cÁp. Thăc tr¿ng này nÁu khơng đ°āc káp thßi giÁi qut thì nó s¿ trá thành

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

vÃn đÃ lãn liên quan khơng chß thu nhÁp và đßi sáng cąa bÁn thân đãng bào Khmer mà còn trá thành rào cÁn lãn đÁn să ån đánh kinh tÁ-xã hái và h°ãng phát triÅn bÃn vāng theo măc tiêu XHCN cąa ViÉt Nam. ĐÅ giÁi quyÁt vÃn đÃ cÃp bách này, cÅn phÁi tÁp trung nghiên cću c¢ bÁn, có hÉ tháng và thiÁt thăc dăa trên c¢ sá khoa hãc.

đÅ nghiên cću làm luÁn án tiÁn s* chuyên ngành Kinh tÁ chính trá hãc.

<b>2. Măc đích, nhißm vă nghiên cću cąa ln án 2.1. Măc đích nghiên cću </b>

Trên c¢ sá lý luÁn và thăc tiÇn vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer; thăc tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu từ 2017 – 2022; đÃ xuÃt ph°¢ng h°ãng, giÁi pháp tiÁp tăc đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu thßi gian tãi.

<b>2.2. Nhißm vă nghiên cću </b>

ĐÅ thăc hiÉn đ°āc măc đích trên, ln án có nhiÉm vă:

<i>Một là, tång quan các cơng trình nghiên cću trong và ngồi n°ãc đã cơng bá </i>

liên quan đÁn đÃ tài luÁn án, xác đánh nhāng vÃn đÃ đã đ°āc giÁi quyÁt có thÅ kÁ thừa và phát triÅn, nhāng khoÁng tráng cÅn tiÁp tăc luÁn giÁi, nghiên cću.

<i>Hai là, làm rõ </i>đ°āc nhāng vÃn đÃ lý luÁn chung vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

<i>Ba là, nghiên cću kinh nghiÉm vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho đãng bào dân </i>

tác thiÅu sá cąa mát sá quác gia trên thÁ giãi nh°: Trung Quác, Ân Đá, mát sá quác gia Châu Phi và mát sá vùng á trong n°ãc có điÃu kiÉn t°¢ng đãng, từ đó rút ra bài hãc kinh nghiÉm đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu

bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu giai đo¿n 2017 đÁn 2022. Nêu bÁt thành tău và h¿n chÁ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu, làm rõ nguyên nhân cąa nhāng thành tău và h¿n chÁ đó, rút ra vÃn đÃ đặt ra cho Tây Nam Bá

vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu đÁn nm 2030.

<b>3. Đßi t°āng và ph¿m vi nghiên cću 3.1 Đßi t°āng nghiên cću </b>

Đái t°āng nghiên cću cąa luÁn án là đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

<b>3.2 Ph¿m vi nghiên cću </b>

LuÁn án tÁp trung nghiên cću nhāng vÃn đÃ cÃp thiÁt mà các cÃp chính qun từ trung °¢ng đÁn đáa ph°¢ng và bÁn thân đãng bào Khmer cÅn thăc hiÉn đÅ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu. Că thÅ, luÁn án tÁp trung vào ba nái dăng chính: (1) Xây dăng và thăc thi hÉ tháng thÅ chÁ kinh tÁ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer; (2) ĐÁm bÁo các nguãn lăc cho sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu; (3) ĐÁm bÁo các mơ hình tå chćc sÁn xt kinh doanh, phát triÅn thá tr°ßng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu

<i>Ph¿m vi khơng gian: </i>

Ln án nghiên cću đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer thuác vùng Tây Nam Bá cąa ViÉt Nam trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu, trong đó tÁp trung chą u vào các tßnh có nhiÃu đãng bào Khmer c° trú gãm Sóc Trng, Trà Vinh, Kiên Giang, An Giang.

Phân tích, đánh giá thăc tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu giai đo¿n 2017 -2022 và đÃ xut gii phỏp n 2030.

<b>4. CÂ sỗ lý lun và ph°¢ng pháp nghiên cću cąa luÁn án 4.1. C¢ sỗ lý lun </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

LuÁn án thăc hiÉn trên c¢ sá vÁn dăng lý luÁn, ph°¢ng pháp luÁn duy vÁt biÉn chćng, duy vÁt lách sÿ cąa chą ngh*a Mác-Lênin, t° tỏng Hó Chớ Minh; ch trÂng, òng lỏi, chớnh sách cąa ĐÁng và Nhà n°ãc vÃ sinh kÁ, sinh kÁ bÃn vāng, đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào dân tác thiÅu sá, biÁn đåi khí hÁu.

Bên c¿nh đó luÁn án sÿ dăng có chãn lãc mát sá lý thuyÁt kinh tÁ hãc hiÉn đ¿i vÃ sinh kÁ bÃn vāng nhÁm xây dăng khung lý thuyÁt, phân tích thăc tr¿ng và đÃ xuÃt giÁi pháp cho vÃn đÃ nghiên cću trên quan điÅm khoa hãc và thiÁt thăc.

<i>- Phương pháp tiếp cận nghiên cāu </i>

LuÁn án tiÁp cÁn vÃn đÃ nghiên cću từ các ph°¢ng pháp:

<i>Tiếp cận lý thuyết: NhÁn thćc và giÁi quyÁt vÃn đÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn </i>

vāng cąa ng°ßi nghèo, há nghèo, nhāng ng°ßi yÁu thÁ trong xã hái tćc là cąa nhāng ng°ßi cịn nhiÃu khó khn vÃ viÉc làm, thu nhÁp và đßi sáng khơng chß là mát nái dung trong chính sách an sinh xã hái cąa các n°ãc trên thÁ giãi mà còn là vÃn đÃ quan trãng cąa ViÉt Nam. Xét vÃ kinh tÁ, luÁn án tiÁp cÁn theo h°ãng xem đây là mát bá phÁn c¢ bÁn kÅ cÁ nguãn nhân lăc, vÁt lăc và tài lăc trong điÃu kiÉn khan hiÁm cÅn đ°āc khai thác và sÿ dăng có hiÉu quÁ, tránh lãng phí khơng chß vì lāi ích cąa đãng bào Khmer mà cịn vì lāi ích cho phát triÅn bÃn vāng cąa vùng Tây Nam Bá và cąa cÁ n°ãc.

bao gãm thu thÁp và xÿ lý các nguãn tài liÉu chính thćc, nhÃt là nhāng tài liÉu cąa các c¢ quan qn lý có liên quan trăc tiÁp đÁn đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa ng°ßi nghèo, há nghèo, đãng bào dân tác thiÅu sá đÅ xem xét đái t°āng nghiên cću là đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu và đÃ xuÃt giÁi pháp trong ph¿m vi thßi gian nghiên cću cąa luÁn án.

<i>Tiếp cận mục tiêu: ĐÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho đãng bào thiÅu sá nói </i>

chung và đãng bào Khmer nói riêng là chą tr°¢ng lãn đã đ°āc xác đánh trong nhiÃu vn kiÉn trong đ°ßng lái chiÁn l°āc phát triÅn kinh tÁ - xã hái cąa ĐÁng và Nhà n°ãc. Măc tiêu tiÁp cÁn trong luÁn án là đóng góp cąa thÅ chÁ và các nguãn lăc vÁt

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

chÃt, tài chính, nhân lăc, tài nguyên thiên nhiên trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu đÁn sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào dân tác Khmer vùng Tây Nam Bá, đÁm bÁo duy trì liên tăc, lâu dài viÉc làm và thu nhÁp cąa đái t°āng này đÅ hã v°¢n lên làm giàu trong nÃn kinh tÁ thá tr°ßng đánh h°ãng xã hái chą ngh*a góp phÅn xćng đáng vào quá trình phát triÅn chung cąa vùng và cÁ n°ãc.

<b>4.2. Ph°¢ng pháp nghiên cću </b>

ĐÅ thăc hiÉn các nhiÉm vă nghiên cću đã xác đánh, luÁn án sÿ dăng các ph°¢ng pháp nghiên cću đặc tr°ng cąa chuyên ngành kinh tÁ chính trá nh°: Trừu t°āng hóa khoa hãc, phân tích tång hāp, tháng kê so sánh; lơgic, kÁt hāp vãi lách sÿ, s¢ đã hóa, mơ hình hóa. Các ph°¢ng pháp nêu trên đ°āc sÿ dăng trong các

Ch°¢ng 1: Nghiên cću sinh sÿ dăng các ph°¢ng pháp chą yÁu nh°: ph°¢ng pháp hÉ tháng, ph°¢ng pháp lơgic, ph°¢ng pháp phân tích và tång hāp, ph°¢ng pháp trừu t°āng hóa khoa hãc. Trong đó: ph°¢ng pháp hÉ tháng và lôgic đ°āc áp dăng đÅ s¿p xÁp các cơng trình nghiên cću đã đ°āc cơng bá có liên quan đÁn đÃ tài luÁn án theo từng nái dung luÁn án tiÁp cÁn đÁm bÁo tính logic và khoa hãc; ph°¢ng pháp phân tích, tång hāp và ph°¢ng pháp trừu t°āng hóa khoa hãc đ°āc áp dăng đÅ phân tích làm rõ các l*nh văc đã đ°āc các cơng trình nghiên cću làm rõ, đãng thßi chß ra các vÃn đÃ mãi cÅn đ°āc tiÁp tăc nghiên cću làm cn cć lăa chãn h°ãng nghiên cću cąa luÁn án

Ch°¢ng 2: Nghiên cću sinh sÿ dăng các ph°¢ng pháp chą yÁu nh°: ph°¢ng pháp hÉ tháng, ph°¢ng pháp lơgic, ph°¢ng pháp phân tích và tång hāp, ph°¢ng pháp trừu t°āng hóa khoa hãc. Trong đó: Ph°¢ng pháp hÉ tháng hóa, ph°¢ng pháp lơgic, ph°¢ng pháp phân tích đ°āc áp dăng đÅ hÉ tháng, khái quát hóa và làm rõ các vÃn đÃ lý luÁn vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa dân tác thiÅu sá và đãng bào Khmer đã đ°āc các nhà nghiên cću đ°a ra trong các cơng trình cơng bá tr°ãc đây; ph°¢ng pháp phân tích và tång hāp, ph°¢ng pháp trừu t°āng hóa khoa hãc đ°āc áp dăng đÅ xây dăng khái niÉm đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu; chß ra các đặc điÅm, nái dung, các nhân tá Ánh h°áng và xây dăng hÉ tháng các tiêu chí đánh giá đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu làm c¢ sá đánh giá thăc tr¿ng

<b>đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer </b>

Ch°¢ng 3: Nghiên cću sinh sÿ dăng các ph°¢ng pháp chą yÁu nh°: ph°¢ng pháp điÃu tra khÁo sát thăc tÁ, ph°¢ng pháp tháng kê, ph°¢ng pháp phân tích và tång hāp, ph°¢ng pháp trừu t°āng hóa khoa hãc. Trong đó: Ph°¢ng pháp điÃu tra khÁo sát thăc tÁ đ°āc áp dăng đÅ khÁo sát ý kiÁn cąa đãng bào Khmer nhÁm có đ°āc các thơng tin phăc vă cho các nái dung nghiên cću cąa luÁn án. Trong đó NCS đã phát trăc tiÁp 300 phiÁu tr°ng cÅu ý kiÁn dành cho há Khmer t¿i 4 tßnh thuác ph¿m vi nghiên cću cąa luÁn án, că thÅ nh° sau: tßnh Sóc Trng 150 phiÁu, tßnh Trà Vinh 50 phiÁu, tßnh An Giang 50 phiÁu, tßnh Kiên Giang 50 phiÁu. Tuy nhiên, qua quá trình xÿ lý sá liÉu thì mát sá phiÁu không đ¿t yêu cÅu đã đ°āc lo¿i bß, sá phiÁu cịn l¿i đ°āc NCS sÿ dăng đÅ phăc vă cho nghiên cću là 275 phiÁu. Ph°¢ng pháp tháng kê; phân tích, tång hāp đ°āc sÿ dăng đÅ phân tích các sá liÉu thć cÃp trong các báo cáo cąa các cÃp chính qun.

Ch°¢ng 4: NCS sÿ dăng các ph°¢ng pháp chą yÁu nh°: ph°¢ng pháp dă báo, ph°¢ng pháp phân tích và đÃ xt trong đó: ph°¢ng pháp dă báo đ°āc áp dăng đÅ đ°a ra các dă báo vÃ tình hình biÁn đåi khí hÁu có Ánh h°áng trăc tiÁp đÁn đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu, từ đó làm c¢ sá đ°a ra măc tiêu và ph°¢ng h°ãng; ph°¢ng pháp phân tích, đÃ xt đ°āc áp dăng đÅ xây dăng các nhóm giÁi pháp nhÁm phát huy các nguãn lăc đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu

<b>5. Ý ngh*a khoa hãc trong k¿t quÁ nghiên cću cąa luÁn án </b>

- HÉ tháng và làm rõ lý luÁn vÃ sinh kÁ bÃn vāng thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu, đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

- Phân tích và đánh giá thăc tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu giai đo¿n 2017-2022, chß rõ nhāng mặt tích căc, h¿n chÁ, trong q trình thăc hiÉn và nguyên nhân cąa nhāng h¿n chÁ, khó khn.

- ĐÃ xt ph°¢ng h°ãng và giÁi pháp huy đáng, sÿ dăng có hiÉu quÁ các nguãn lăc đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

cÁnh biÁn đåi khí hÁu đÁn nm 2030. Tác giÁ hy vãng rÁng nhāng phát hiÉn cąa luÁn án s¿ hāu ích cho viÉc phát triÅn các chiÁn l°āc thích ćng phù hāp nhÁm hß trā giÁm thiÅu tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu đái vãi sinh kÁ cąa đãng bào Khmer á khu văc Tây Nam Bá và các khu văc khác có đáa hình t°¢ng tă.

- KÁt q cơng trình nghiên cću trong đÃ tài có thÅ dùng làm tài liÉu tham khÁo bå ích cho cơng tác ho¿ch đánh và thăc thi chính sách vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá và là tài liÉu tham khÁo bå ích cho nhāng ai quan tâm tìm hiÅu, nghiên cću vÃn đÃ này.

<b>6. Nhāng đßng góp mãi cąa luÁn án </b>

<i>Thā nhất, Cung cÃp cách tiÁp cÁn mãi vÃ nghiên cću sinh kÁ bÃn vāng cho đãng bào Khmer á Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu. Thā hai, ln giÁi </i>

có khoa hãc vÃ các khái niÉm; nái dung, tiêu chí đánh giá và các nhân tá Ánh h°áng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn

<i>đåi khí hÁu. Thā ba, luÁn án đã thiÁt lÁp đ°āc khung phân tích sinh kÁ vÃ đÁm bÁo </i>

sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá từ góc nhìn cąa khoa hãc kinh tÁ chính trá.

LuÁn án nghiên cću thăc tr¿ng phát vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu từ nm 2017-2022, đánh giá nhāng thành tău, nhāng h¿n chÁ và nguyên nhân cąa nhāng thành tău h¿n chÁ đó. Trên cá sá đó đ°a ra dă báo vÃ biÁn đåi khí hÁu, đÃ xuÃt ph°¢ng h°ãng và 5 giÁi pháp có tính khÁ thi: (1) Nâng cao nhÁn thćc cąa các cÃp chính qun và ng°ßi dân Khmer vÃ vÃn đÃ sinh kÁ g¿n vãi biÁn đåi khí hÁu; (2) Hồn thiÉn quy ho¿ch, thÅ chÁ chính sách cąa ĐÁng và Nhà n°ãc phát triÅn kinh kÁ - xã hái vùng dân tác thiÅu sá á Tây Nam Bá; (3) Cải thiÉn các nguãn lăc, phát huy yÁu tá nái lăc đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu; (4) Nâng cao nng lăc cąa hÉ tháng chính quyÃn trong phát hiÉn, ćng phó vãi biÁn đåi khí hÁu; (5) ChuyÅn đåi sinh kÁ, kh¿c phăc, h¿n chÁ tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu đái vãi đãng bào Khmer

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

Ngoài phÅn má đÅu, kÁt luÁn, danh măc tài liÉu tham khÁo nái dung cąa luÁn án gãm 4 ch°¢ng:

<i>Chương 1: Tång quan tình hình nghiên cću đã cơng bá có liên quan đÁn vÃn </i>

đÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

<i>Chương 2: C¢ sá lý ln và thăc tiÇn vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng </i>

bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

<i>Chương 3: Thăc tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây </i>

Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu giai đo¿n 2017-2022

<i>Chương 4: Ph°¢ng h°ãng và giÁi pháp nhÁm đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa </i>

đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu đÁn nm 2030.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>1.1.1. Nhāng nghiên cću liên quan đ¿n vÃn đÁ đÁm bÁo sinh k¿ cąa ng°åi nghèo, há nghèo, dân tác thiÃu sß </b>

Department for International Development (DFID) (1999). <i><Sustainable livelihoods guidance sheets</i>= [78]. Khung phân tích DFID đặt con ng°ßi vào trung tâm cąa să phát triÅn. VÃ bÁn chÃt, đó là mát cách đặt mãi ng°ßi vào trung tâm cąa phát triÅn, do đó tng hiÉu q cąa hß trā phát triÅn. Nghiên cću này cá g¿ng tóm t¿t và chia sẻ nhāng t° duy mãi nåi vÃ tính bÃn vāng cách tiÁp cÁn sinh kÁ. Nó khơng đ°a ra câu trÁ lßi và h°ãng d¿n dćt khốt. Thay vào đó, nó nhÁm măc đích kích thích ng°ßi đãc suy ng¿m vÃ cách tiÁp cÁn cąa chính hã và đóng góp vào să phát triÅn h¢n nāa cąa lý thuyÁt sinh kÁ bÃn vāng.

<i>Ailsa Holloway, et al (2002). Learning about livelihoods. Published </i>

simultaneously by Periperi Publications in South Africa and Oxfam GB in the UK. Cuán sách là mát h°ãng d¿n đÅ hiÅu và áp dăng khung sinh kÁ bÃn vāng. Nó cung cÃp nhāng ý t°áng thiÁt thăc vÃ cách sÿ dăng khung sinh kÁ này đÅ cung cÃp thông tin cho să phát triÅn và lÁp kÁ ho¿ch dă án á các cÃp đá. Cuán sách này không nhÁm măc đích trá thành mát khung đào t¿o chính xác vÃ sinh kÁ, hoặc nghiên cću cuái cùng vÃ chą đÃ phćc t¿p này. Đúng h¢n, nó đ¿i diÉn cho mát đóng góp cho l*nh văc này. Cuán sách này bao gãm så tay dành cho hß trā viên và các nghiên cću điÅn hình đ°āc quay phim từ nm quác gia Nam Phi. Cuán så tay bao gãm m°ßi bài huÃn luyÉn các buåi hãc nâng cao hiÅu biÁt vÃ các yÁu tá khiÁn gia đình nghèo dầ bỏ tồn thÂng, cng nh nhng im mnh ván có cąa hã. Sau đó, nó khám phá cách nhāng hiÅu biÁt sâu s¿c có thÅ đ°āc áp dăng trong thăc tÁ.

<i>Hahn M B, Riederer AM & Foster SO (2009), The livelihood Vulnerability Index: A gragmatic approach to assessing risks from climate variability and change – A </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<i>case study in Mozambique [81]. Global Enviromental Change, 19 (1). </i>Đã xây dăng chß sá tån th°¢ng sinh kÁ (LVI) trên c¢ sá phân tích nhāng Ánh h°áng tiêu căc cąa biÁn đåi khí hÁu, tác giÁ chß ra 8 thành phÅn gãm: thơng tin vÃ dân tác, nhân khẩu, sćc khße, mái quan hÉ xã hái, thćc n, nguãn n°ãc, thiÉt h¿i tă nhiên và biÁn đåi khí hÁu vãi 28 chß tiêu đánh giá.

Teresa–Chang Hung Tao (2006), Fujun Shen (2009), Tourism as a livelihood

<i>strategy in indigenous communities: Case studies from Taiwan. UWSpace, Tourism and the sustainable livelihoods approach: Application within the Chinese context [105]. A </i>

thesis submitted in partial fulfilment of the requirements for the Degreeof Doctorof Philosophyat Lincoln University.wx. Nghiên cću này cho rÁng ho¿t đáng du lách nh° là mát chiÁn l°āc sinh kÁ bÃn vāng cho c° dân sinh sáng á Đài Loan, Trung quác. Lāi thÁ nguãn lăc phát triÅn du lách là c¢ sá đÅ thăc hiÉn măc đích chuyÅn đåi sinh kÁ và cÁi thiÉn ho¿t đáng sinh kÁ kém bÃn vāng trong l*nh văc nơng nghiÉp nơng thơn. Từ đó, đáa ph°¢ng nên thăc hiÉn các hß trā đÅ chuyÅn đåi sinh kÁ. Ngoài ra, thăc hiÉn sinh kÁ du lách bÃn vāng phÁi kÁt hāp vãi sinh kÁ nông thôn bÃn vāng, du lách nông thôn.

<i>Shaheen Akter và Sanzidur Rahman (2012), Investigating Livelihood Security in Poor Settlements in Bangladesh [102]. Conference of the Agricultural Economics </i>

Society, University of Warwick, United Kingdom. Nghiên cću chß ra rÁng, các vÃn đÃ vÃ an ninh kinh tÁ, thăc phẩm, dinh d°ÿng, sćc khße, giáo dăc, trao qun, an tồn mơi tr°ßng& Ánh h°áng mćc đá bÃn vāng cąa sinh kÁ. Mßi vÃn đÃ có tác đáng khác nhau, các chß sá đ°āc tiêu chuẩn hóa theo cách tiÁp cÁn đo l°ßng khác nhau

<i>Morse, S., McNamar, N. (2013), Sustainable Livelihood Approach A Critique of Theory and Practice. Springer Science . Publisher: Springer (February </i>

20, 2013) Nhóm tác giÁ đặt câu hßi làm thÁ nào chúng ta có thÅ áp dăng các nguyên t¿c bÃn vāng trong thÁ giãi thăc, vào tÁn cùng cąa các cáng đãng á các quác gia đang phát triÅn, n¢i mà să mÃt an toàn vÃ thu nhÁp là mát tiêu chuẩn đáng lo ng¿i? Cuán sách này cung cÃp mát sá câu trÁ lßi thăc tÁ, giÁi thích các quy t¿c cąa <ph°¢ng pháp tiÁp cÁn sinh kÁ bÃn vāng= (SLA) thông qua nghiên cću điÅn hình vÃ mát ch°¢ng trình tài chính vi mô á Châu Phi. Cuán sách kÁt luÁn rÁng chúng ta phÁi v°āt ra ngoài khái niÉm vÃ sinh kÁ bÃn vāng, vãi să phân căc đã đ°āc xây

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

dăng giāa các quác gia phát triÅn và đang phát triÅn, và chÃp nhÁn mát khái niÉm tồn cÅu h¢n vÃ <lái sáng bÃn vāng=; mát cách tiÁp cÁn mang nhiÃu s¿c thái h¢n v ton diẫn hÂn, khụng chò bao góm cỏch chúng ta kiÁm sáng bÃn vāng mà còn bao gãm cách chúng ta có thÅ sáng mát cuác sáng bÃn vāng.

<i>Caroline Dyer (2014), Livelihoods and Learning: Education For All and the marginalisation of mobile pastoralists. Publisher Routledge. Cuán sách chß ra rÁng </i>

các mơ hình phát triÅn hiÉn t¿i th°ßng phăc vă kém cho các nhóm chn gia súc di đáng. KhÁ nng hiÉn diÉn cąa hã trong các quy trình chính sách là rÃt ít và tính di đáng cąa hã đ°āc xây dăng bái nhāng ng°ßi có qun lăc nh° mát "vÃn đÃ", chć không phÁi là mát chiÁn l°āc sinh kÁ hāp lý. Tác giÁ cho rÁng các hÉ sinh thái ngày càng bá phá hąy, tài nguyên thiên nhiên bá thu hẹp, tồn cÅu hóa và đơ thá hóa gây áp lăc lên sinh kÁ cąa ng°ßi chn ni. Cn sách đÃ cÁp đÁn mái quan hÉ giāa giáo dăc, nghèo đói và phát triÅn đã đ°āc hình thành nh° thÁ nào.

<i>Mahmuda Mutahara, et al (2016), Development of a sustainable livelihood security model for stormsurge hazard in the coastal areas of Bangladesh. </i>Stoch Environ Res Risk Assess (2016) 30:1301–1315. Trong nghiên cću này, bÁy (7) nhóm sinh kÁ cÁn biên đ°āc xác đánh bao gãm các c¢ hái sinh kÁ că thÅ và các nguãn lăc cąa hã trong hai khu văc nghiên cću (Cox9s Bazar và Satkhira) á Bangladesh. Că thÅ, sáu (6) nhóm đã sáng á khu Cox9s Bazar và nm (5) nhóm á Satkhira. Tuy nhiên, bán (4) nhóm sinh kÁ (nơng dân, ng° dân, ng°ßi thu gom (tơm) và ng°ßi làm cơng n l°¢ng) là phå biÁn á cÁ hai đáa điÅm. An ninh sinh kÁ là mát vÃn đÃ bÃt lăc á các khu văc bá Ánh h°áng nặng nÃ cąa bß biÅn Bangladesh. Nó khơng chß do điÃu kinh t xó hỏi m cũn do dầ bỏ tồn thÂng do biÁn đåi khí hÁu. Trong nghiên cću này, mơ hình an ninh sinh kÁ có hai kÁt q chính. ĐÅu tiên, nó đã giãi thiÉu mát cách tiÁp cÁn phân tích tồn diÉn đÅ đánh giá mćc đá an ninh sinh kÁ. Thć hai, nó đóng góp mát cơng că bÁo vÉ sinh kÁ và phát triÅn hÉ tháng cho vùng ven biÅn. Chß sá an ninh Sinh kÁ (SI) đã tính tốn mćc đá an ninh chung cąa há gia đình (tính bÁng %) cho các nhóm sinh k chỏng li nguy cÂ triu còng.

K. Molosi (2020), <i>Empowering Botswana’s rural communities through the Sustainable Livelihood approach: Opportunities and constraints. ASEAN Journal </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<i>of Community Engagement (AJCE). Bài báo chß ra rÁng Chính phą và các bên liên </i>

quan đÁn phát triÅn khác á nhiÃu quác gia đang ngày càng đÅu t° nhiÃu h¢n vào viÉc trao quyÃn cho ng°ßi dân và cáng đãng nh° mát yÁu tá then chát đÅ cÁi thiÉn kÁt quÁ phát triÅn bÃn vāng. Trãng tâm này xoay quanh niÃm tin rÁng đặt cáng đãng lên hàng đÅu trong phát triÅn và t¿o sinh kÁ là mát cách hiÉu quÁ đÅ thúc đẩy cáng đãng phát triÅn các cách thćc sáng t¿o đÅ giÁi quyÁt các vÃn đÃ cáng đãng cąa chính hã và t¿o ra sinh kÁ bÃn vāng.

<b>1.1.2. Nghiên cću sinh k¿ bÁn vāng g¿n vãi bi¿n đãi khí hÁu </b>

<i>Muhammad Asiful Basar (2009), Climate Change, Loss of Livelihood and the Absence of Sustainable Livelihood Approach: A Case Study of Shymnagar, Bangladesh [95]. Master In Asian Studies. Nghiên cću đã đ°a ra bán phát hiÉn chính: 1) khí hÁu </i>

có nhāng thay đåi lãn trong vài thÁp kỷ qua á Sundarbans; 2) do biÁn đåi khí hÁu, các mơ hình sinh kÁ cąa các cáng đãng ven biÅn trong SRF cũng đang thay đåi; 3) Nuôi tôm n°ãc lā không có kÁ ho¿ch đã gây ra các vÃn đÃ mơi tr°ßng nghiêm trãng trong SRF và đá mặn đã tng lên trong vài thÁp kỷ qua, 4) nhāng nguãn ti nguyờn dầ bỏ tồn thÂng ang thiu ht đÅ này cáng đãng đ¿t đ°āc sinh kÁ bÃn vāng, điÃu này càng làm tng tính dÇ bá tån th°¢ng

KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy rÁng biÁn đåi khí hÁu đã và đang diÇn ra á các khu văc khác nhau cąa Bangladesh, đặc biÉt là á khu văc rừng ngÁp mặn Sundarbans, n¢i các cáng đãng bá thiÉt thịi trá nên dầ bỏ tồn thÂng hÂn. Ngòi ta cng phỏt hiÉn ra rÁng nhāng cáng đãng này có rÃt ít kiÁn thćc vÃ biÁn đåi khí hÁu và các tác đáng cąa nó trong t°¢ng lai. HÅu hÁt hã thÁm chí khơng biÁt n¢i hã s¿ di chun nÁu đÃt cąa hã bá nhÃn chìm do măc n°ãc biÅn dâng.

<i>Lamichhane. K. (2010), Sustianable livelihoods approach in assessment of vulnerability to the impacts of climate change: Astudy of Chhekampar VCD, Gorkha District of Nepal [89]. Mukesh Kumar Chhetri. Chß ra 44 chß tiêu dăa trên 13 thành phÅn </i>

chính thc nm ngn ván sinh kÁ. Chß sá tån thÂng l tồng hp trờn 3 chò sỏ thnh phÅn (biÅu hiÉn, tính nh¿y cÁm và chß sá nng lăc thích ćng). KÁt q cho thÃy có 8/13 thnh phn cú chò sỏ tồn thÂng trờn 0,5 nguón ván tài chính tån th°¢ng cao nhÃt (0,7), ngn lăc con ng°ßi và ngn lăc tă nhiên có chß sá tån th°¢ng lãn h¢n 0,5. Nghiên

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

cću cũng chß ra rÁng sau khi ni tơm th°¢ng phẩm vào đÅu nhāng nm 80 trá nên phå biÁn, mát l°āng lãn đÃt trãng trãt đã đ°āc chuyÅn đåi thành nuôi tôm, điÃu này sau đó đã gây ra chuyÅn đåi đáng kÅ các sinh kÁ dăa vào nông nghiÉp sang các sinh kÁ khơng ån đánh h¢n lÃy tơm làm trung tâm.

<i>CARE International in Vietnam (2013), Action Research on Climate-resilient Livelihoods for Land-poor and Landless people </i>. Used by permission. Các nhà nghiên cću cho rÁng vùng đông dân c°, vùng trũng trong khu văc đãng bÁng sông Cÿu Long là mát trong nhāng khu văc cháu tác đáng m¿nh m¿ nhÃt do biÁn đåi khí hÁu trên thÁ giãi. BĐKH s¿ đem l¿i nhāng hÁu quÁ nghiêm trãng cho sinh kÁ hiÉn t¿i và t°¢ng lai t¿i ViÉt nam, đặc biÉt trong lãnh văc nông nghiÉp và thąy sÁn, cho ng°ßi dân ít đÃt và dân nghèo, phă nā và các nhóm dân tác thiÅu sá. KÁt quÁ nghiên cću cąa dă án đã đ°a ra đ°āc các khái niÉm c¢ bÁn vÃ sinh kÁ thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu, đÃ xuÃt các tiêu chí đÅ xác đánh và lăa chãn loa ̣i hình Sinh kÁ thích ćng biÁn đåi khí hÁu, nhāng phat hiê ̣n vÃ biÁn đåi khí hÁu và mơ hình sinh kÁ cho ng°ßi ít đÃt và ng°ßi nghèo, ng°ßi dân tác thiÅu sá. Trên c¢ sá đó đÃ xt các mơ hình sinh kÁ đáp ćng biÁn đåi khí hÁu.

<i>Philip Aniah et al (2016 ), The Effects of Climate Change on Livelihoods of Smallholder Farmers in the Upper East Region of Ghana [97]. International Journal </i>

of Sciences: Basic and Applied Research (IJSBAR). ISSN 2307-4531 (Print & Online). Bài báo nghiên cću tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu vãi sinh kÁ cąa nơng dân sÁn xt nhß á vùng Th°āng Đơng cąa Ghana. Các há gia đình sÁn xt nhß kiÁm đ°āc sinh kÁ thơng qua thá tr°ßng lao đáng nông thôn, tă t¿o viÉc làm trong l*nh văc phi nông nghiÉp á nông thôn kinh tÁ, di c° và nơng nghiÉp nhß vào ngn n°ãc m°a. Nơng nghiÉp là ngn sinh kÁ chính cąa nơng thơn và sÿ dăng h¢n 60% dân sá á châu Phi cÁn Sahara (SSA). BiÁn đåi khí hÁu mang đÁn nhāng mái đe dãa nghiêm trãng và làm xói mịn sinh kÁ thiÁt u cąa ng°ßi nghèo và nhāng ng°ßi bá g¿t ra ngồi lÃ xã hái.

<i>Shuxin Mao (2020), Rural Households’ Livelihood Strategy Choice and Livelihood Diversity of Main Ethnic Minorities in Chongqing, China [103]. </i>

Sustainability 2020, 12(19), 8166. Nghiên cću chß ra rÁng đÅ cÁi thiÉn sinh kÁ há

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

gia đình dân tác thiÅu sá á nơng thơn, điÃu c¢ bÁn là phÁi tìm ra các lo¿i hình, đặc điÅm cũng nh° các yÁu tá tác đáng cąa các chiÁn l°āc sinh kÁ cąa hã. Trong nghiên cću này, tác giÁ khám phá các lăa chãn chiÁn l°āc sinh kÁ há gia đình và să đa d¿ng sinh kÁ cąa các dân tác thiÅu sá á Trùng Khánh, cũng nh° cách ván sinh kÁ tác đáng đÁn chiÁn l°āc sinh kÁ thông qua cỏc phÂng phỏp phõn cm, chò sỏ a dng sinh kÁ và hãi quy logistic đa biÁn theo ph°¢ng pháp khung tiÁp cÁn sinh kÁ bÃn vāng.

<i>Lun Yin et al (2020), The Impacts of Climate Change on the Traditional Agriculture of Ethnic Minority in China [91]. Journal of Environmental Science and </i>

Engineering A 9 Mar.-Apr. (2020) 43-55. Trong nghiên cću này các tác giÁ đã tham khÁo các tài liÉu nghiên cću chuyên khÁo vÃ truyÃn tháng sinh kÁ nông nghiÉp cąa các dân tác thiÅu sá á Trung Quác, và phân chia các lo¿i hình nơng nghiÉp khác nhau trờn cÂ sỏ xem xột ti liẫu. óng thòi, các tác giÁ tÁp trung xem xét các tri thćc truyÃn tháng đ°āc hình thành bái đãng bào dân tác thiÅu sá trong nông nghiÉp, đặc biÉt là kiÁn thćc truyÃn tháng liên quan đÁn thông tin thßi tiÁt và khí hÁu. Trong các phát hiÉn cąa tác giÁ, các tác giÁ nhÁn thÃy rÁng các dân tác thiÅu sá là nhāng ng°ßi thăc hành nông nghiÉp truyÃn tháng. Să quan sát và nhÁn thćc cąa hã xuÃt phát từ thăc tÁ cuác sáng và có thÅ khơng <khoa hãc=, nh°ng chúng phÁn ánh trăc tiÁp tác đáng cąa BĐKH vãi sinh kÁ đáa ph°¢ng và chća đăng să khơn ngoan đÅ thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu

<i>Basanta Paudel et al (2021), Climate Change and Its Impacts on Farmer’s Livelihood in Different Physiographic Regions of the Trans-Boundary Koshi River Basin, Central Himalayas [69]. Int J Environ Res Public Health. 2021 Jul; 18(13): 7142. Nghiên cću này đÃ cÁp đÁn tác đáng cąa BĐKH đái vãi sinh kÁ cąa nông dân </i>

đã đ°āc quan sát d°ãi nhiÃu hình thćc khác nhau á quy mơ đáa ph°¢ng vùng đáa lý khác nhau cąa l°u văc sông Koshi xuyên biên giãi, trung tâm dãy Himalaya (KRB). Nghiên cću này cho thÃy xu h°ãng tng nhiÉt đá và xu h°ãng giÁm l°āng m°a từ nm 1980 đÁn 2018 từ viÉc kiÅm tra các hã s¢ khí hÁu quan sát đ°āc cąa KRB xuyên biên giãi. Nhāng phát hiÉn cąa nghiên cću này và các nghiên cću tr°ãc đây nêu bÁt tác đá thay đåi cąa nhiÉt đá và l°āng m°a trong KRB xuyên biên giãi, vì

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

vÁy, tác đáng rõ ràng đÁn các ho¿t đáng canh tác và sinh kÁ cąa nông dân. BiÁn đåi khí hÁu đã Ánh h°áng đÁn nng suÃt cąa các lo¿i cây l°¢ng thăc, sćc khße con ng°ßi, vÁt ni và thÁm thăc vÁt; cũng có nhāng tác đáng từ thiên tai, và tỷ lÉ tác đáng thay đåi tùy theo khu văc că thÅ trong l°u văc.

<i>Danny Philipp Nef et al (2021), How local communities attribute livelihoods to climate change and other causes: a case study in North Vanuatu [77]. Publisher: Springer, Published online: 17 October 2021. Nhóm tác giÁ đã sÿ dăng mát nghiên </i>

cću điÅn hình á Vanuatu đÅ chß ra cách ngòi dõn ỏa phÂng quy nhng thỏch thc sinh kÁ cho các nguyên nhân c¢ bÁn. Đặc biÉt, hã quan tâm đÁn viÉc liÉu có xu h°ãng xem biÁn đåi khí hÁu là nguyên nhân chính. Các tác giÁ đã theo dõi cách tiÁp cÁn có să tham gia cąa các thành viên cáng đãng đáa ph°¢ng và các chuyên gia á tÃt cÁ các giai đo¿n cąa quá trình nghiên cću. Các ph°¢ng pháp nghiên cću đ°āc sÿ dăng nh° lÁp bÁn đã tài nguyên, quan sát ng°ßi tham gia và phßng vÃn sâu vãi cỏc thnh viờn cỏng óng ỏa phÂng v ngòi dõn ỏa phÂng. Kt qu cho thy ngòi dõn đáa ph°¢ng thăc să có xu h°ãng quy kÁt các nguyên nhân bên ngoài, đặc biÉt là biÁn đåi khí hÁu.

<i>Melissa Nursey-Bray et al (2022), Ethnic Minorities, Traditional Livelihoods and Climate Change in China [94]. Springer Briefs in Climate Studies, </i>

Cuán sách nhÁn đánh rÁng biÁn đåi khí hÁu Ánh h°áng đÁn Ng°ßi dân bÁn đáa và Cáng đãng đáa ph°¢ng (IPLC) trên kh¿p thÁ giãi, bao gãm cÁ các dân tác thiÅu sá á Trung Quác, nhāng ng°ßi cháu tác đáng đái vãi các ho¿t đáng nông nghiÉp, chn nuôi, sn b¿n và hái l°ām: nguãn sinh kÁ chính cąa hã. Đãng thßi, các IPLC có kiÁn thćc trun tháng phong phú liên quan đÁn khí hÁu và các thÁm hãa cąa nó. Ch°¢ng sách này khám phá vÃ vai trị cąa tri thćc truyÃn tháng đái vãi viÉc duy trì sinh kÁ và thích ćng vãi khí hÁu cho các dân tác thiÅu sá á Trung Quác. Hã khơng chß quan sát và nhÁn thćc đ°āc biÁn đåi khí hÁu mà cịn tích căc thích ćng vãi tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu vãi sinh kÁ truyÃn tháng, thông qua viÉc áp dăng kiÁn thćc bÁn đáa vào sÁn xuÃt.

<i>Suryanto et al (2022), The impact of climate change to livelihood vulnerability for smallholders farmers in Wonogiri, Indonesia [104]. International </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

Conference on Disaster Management and Climate Change. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 986 (2022) 012054. Nghiên cću chß ra rÁng biÁn đåi khí hÁu đã Ánh h°áng đÁn đßi sáng con ng°ßi, nhÃt là ng°ßi nông dân á nông thôn. Sinh kÁ cąa hã phă thuác rÃt nhiÃu vào khí hÁu nên đßi sáng kinh tÁ xã hái cąa hã trỏ nờn dầ bỏ tồn thÂng. Nu cú nguy cÂ mt mựa, cỏng óng dầ bỏ rÂi vo nghốo đói. Nghiên cću này xác đánh tính dÇ bá tån th°¢ng vÃ sinh kÁ cąa các há sÁn xuÃt nhß á quÁn Wonogiri, Indonesia. Từ kÁt quÁ nghiên cću, nhóm tác giÁ đ°a ra kÁt luÁn rÁng các khu vc cú mc ỏ dầ bỏ tồn thÂng tróc nguy c¢ h¿n hán hoặc s¿t lá đÃt tỷ lÉ thuÁn vãi mćc đá khó khn vÃ xã hái v tớnh dầ bỏ tồn thÂng v kinh t.

<i>Lokuthula Msimanga et al (2022), Themes in climate change and variability within the context of rural livelihoods. A systematic literature review [92]. Research </i>

in Globalization Volume 5, December 2022, 100101. Bài viÁt tång quan có hÉ tháng các chą đÃ vÃ biÁn đåi khí hÁu và să thay đåi trong bái cÁnh sinh kÁ nông thôn. Thông qua nghiên cću các tác giÁ đánh giá sinh kÁ nông thôn rÃt phćc t¿p và nhiÃu mặt, do đó tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu vãi sinh kÁ nơng thơn cũng rÃt phćc t¿p. Să khác biÉt đ°āc tìm thÃy trong các tài liÉu đ°āc liên kÁt vãi nhau bái các u tá đáa lý, mơi tr°ßng, xã hái, kinh tÁ, thÅ chÁ và chính trá. Cho nên, thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu có nái dung và đáa điÅm că thÅ. Vì vÁy, các kÁ ho¿ch, chính sách và chiÁn l°āc tát nhÃt cąa chính phą phÁi đ°āc thiÁt kÁ và thăc hiÉn dăa trên bái cÁnh có liên quan ra sao đÅ đ¿t đ°āc hiÉu quÁ tái °u.

<i>Clifford James Fagariba et al (2023), Analyzing Impact of Climate Change on Sustainable Livelihood and WaterResources in Wa West District, Upper West Region- Ghana [76]. Theo kÁt quÁ nghiên cću, các tác giÁ cho rÁng biÁn đåi khí hÁu </i>

có tác đáng lãn nhÃt đÁn bÁo sinh kÁ bÃn vāng á nông nghiÉp, là mát mái đe dóa mụi tròng lón ỏi vói an ninh lÂng thăc và lái sáng cąa các cáng đãng á Vùng Th°āng Tây cąa Ghana. Các kÁt quÁ cąa nghiên cću này xác đánh mát sá phát hiÉn nhāng nß lăc cąa nơng dân đÅ cÁi thiÉn đá màu mÿ cąa đÃt và điÃu kiÉn khí hÁu.

<i>Jiaxin Wu et al (2023), Development paths of people’s sustainable livelihood based on climate change: a case study of Yunnan minority areas [88]. International </i>

Journal of Climate Change Strategies and Management Vol. 15 No. 3, 2023 pp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

432-455 Emerald Publishing Limited 1756-8692. Bài báo này đánh giá các đặc điÅm cąa biÁn đåi khí hÁu á các vùng dân tác thiÅu sá á tßnh Vân Nam, Trung Quác và xác đánh ph°¢ng thćc hiÉu quÁ đÅ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng dăa trên biÁn đåi khí hÁu. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy thßi tiÁt kh¿c nghiÉt đã làm trÅm trãng thêm tỡnh trng dầ bỏ tồn thÂng trong sinh k ca ng°ßi dân. Vân Nam là khu văc sinh sáng cąa các dân tác thiÅu sá và là khu văc nghèo đói á Trung Quác, hã phă thuác chą yu vo thòi tit kim thc n v dầ bá tån th°¢ng h¢n tr°ãc thÁm hãa thiên nhiên.

<b>1.2. CÁC NGHIÊN CĆU ĐÃ CƠNG BÞ ỉ TRONG N¯âC CĨ LIÊN QUAN Đ¾N LN ÁN </b>

<b>1.2.1. Nghiên cću liên quan đ¿n đÁm bÁo sinh k¿ bÁn vāng cąa ng°åi nghèo, ng°åi dân tác thiÃu sò ỗ Viòt Nam </b>

Trn Tin Khai v Nguyờn Ngãc Danh (2012) vÃ Quan hệ giữa sinh kế và

<i>tình tr¿ng nghèo ở nơng thơn Việt Nam [35]. NhÁm khám phá các mái quan hÉ </i>

qua l¿i giāa các nguãn lăc sinh kÁ và tình tr¿ng đói nghèo cąa há gia đình vùng nơng thơn ViÉt Nam. Nghiên cću chß rõ, có thÅ xác đánh tình tr¿ng nghèo đa chiÃu cąa há gia đình nơng thơn dăa trên mát sá chß báo kinh tÁ - xã hái và các tài sÁn sinh kÁ cąa há

Oxfam và ActionAid Quác tÁ t¿i ViÉt Nam (2013). Nhân rộng <Mô hình

<i>GiÁm nghèo t¿i các cộng đồng dân tộc= [44]. Chß ra rÁng q trình phát triÅn kinh </i>

tÁ thá tr°ßng đã má ráng khơng gian vn hóa cąa ng°ßi dân tác thiÅu sá ViÉt Nam. Trong bái cÁnh mãi đÅy thách thćc và cũng khơng ít c¢ hái, mát bá phÁn đãng dân tác thiÅu sá đã v°¢n lên thốt nghèo. Tuy nhiên, đÅ thúc đẩy má ráng Ch°¢ng trình măc tiêu qc gia vÃ giÁm nghèo bÃn vāng cÅn phát huy các thÁ m¿nh nái sinh cũng nh° tÁn dăng các c¢ hái từ bên ngồi, trong đó có đóng góp cąa các yÁu tá xã hái á cÃp cáng đãng. Nó có thÅ t¿o nên <điÅm sáng= trong viÉc chia sẻ các thăc hành tát nhÃt, hß trā cơng nghÉ và kỹ thuÁt mãi cho các cá nhân đi tiên phong, tÁn dăng các thÁ m¿nh cąa đáa ph°¢ng, kÁt nái vãi c¢ sá h¿ tÅng bên ngoài cũng nh° các ho¿t đáng xã hái

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<i>Võ Vn TuÃn và cáng să (2015). Phân tích sinh kế: Lý thuyết và thực tiễn [58]. </i>

NXB Đ¿i hãc CÅn Th¢. Cuán sách cung cÃp cho đãc giÁ nhāng khái niÉm, nái dung, mćc đá ćng dăng cũng nh° các ph°¢ng pháp tiÁp cÁn và cơng că đÅ phân tích sinh kÁ. Cn sách chuyên khÁo gãm 4 ch°¢ng; (1) Tång quan vÃ phân tích sinh kÁ; (2) Khung phân tích sinh kÁ bÃn vāng; (3) Ćng dăng khung phân tích sinh kÁ; (4) Các ph°¢ng pháp phân tích.

<i>Phan Xn L*nh (2015), Sinh kế bền vững cÿa đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh ĐắkLắk [36]. LuÁn án tiÁn s*, Hãc viÉn nông nghiÉp ViÉt Nam. LuÁn án </i>

đ°a ra mơ hình sinh kÁ bÃn vāng cho dân tác thiÅu sá tßnh Đ¿k L¿k dăa trên ba yÁu tá c¢ bÁn: tài sÁn sinh kÁ làm trung tâm cháu tác đáng cąa thÅ chÁ, chính sách và các thách thćc vÃ tính bÃn vāng (kinh tÁ, mơi tr°ßng, xã hái). ChiÁn l°āc sinh kÁ đ°āc đÃ cÁp gãm: nông nghiÉp, phi nông nghiÉp, đa d¿ng hóa.

Ngun Đặng HiÉp phá (2016). Tiếp cận khung sinh kế bền vững DFID trong

<i>nghiên cāu sinh kế cÿa người M¿ ở vườn quốc gia Cát Tiên [48]. T¿p chí khoa hãc - </i>

Đ¿i hãc Đãng Nai, dăa trên khung sinh kÁ bÃn vāng DFID, tác giÁ xem xét các nguãn lăc chą yÁu mà ng°ßi M¿ á v°ßn quác gia Cát Tiên dùng đÅ đÁm bÁo sinh kÁ cąa mình nh°: ván vÁt chÃt, ván tài chính, ván con ng°ßi, ván tă nhiên và ván xã hái. Qua đó đặt vÃn đÃ nghiên cću sinh kÁ cąa ng°ßi M¿ trong bái cÁnh và các thÅ chÁ, chính sách có Ánh h°áng đÁn să tiÁp cÁn và sÿ dăng các tài sÁn sinh kÁ mà cuái cùng Ánh h°áng đÁn kÁt quÁ sinh kÁ

Nghiên cću cąa Nguyễn Xuân Hịa (2018), Sinh kế cÿa người Sán Dìu Vườn

hãc Xã Hái ViÉt Nam. LuÁn án nghiên cću vÃ sinh kÁ cąa ng°ßi Sán Dìu á vùng đÉm V°ßn qc gia Tam ĐÁo, tác giÁ đã chß ra nguãn thu cąa ng°ßi Sán Dìu từ 6 từ các ho¿t đáng sinh kÁ gãm: i, Ruáng; ii, V°ßn nhà; iii, V°ßn Rừng; iv, Thu nhÁp từ ho¿t

quân cąa mát há gia đình là 12,5 triÉu đãng á nm 2016. Bên c¿nh đó, tác giÁ sÿ dăng ph°¢ng pháp so sánh các tiêu chí theo thßi gian tr°ãc và sau thành lÁp V°ßn quác gia nhÁm làm rõ khÁ nng thay đåi các ho¿t đáng sinh kÁ cąa ng°ßi dân vùng đÉm.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Ph<i>¿m Trãng L°āng (2019), Sinh kế cÿa người Mnông dưới tác động cÿa thÿy điện Buôn Tua Srah ở huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk. LuÁn án tiÁn s*. Tr°ßng Đ¿i </i>

hãc Khoa hãc HuÁ. Tác giÁ cho rÁng nm nguãn lăc sinh kÁ cąa ng°ßi Mnơng sau khi xây dăng thąy điÉn Bn Tua Srah đã có nhāng thay đåi khác biÉt so tr°ãc. Nguãn lăc bá Ánh h°áng lãn nhÃt là tă nhiên, đặc biÉt là tài nguyên đÃt phăc vă sÁn xuÃt nhÁm đÁm bÁo sinh kÁ. DiÉn tích đÃt sn xut ti nÂi tỏi ỏnh c thòng cú cht l°āng thÃp, nguãn n°ãc khan hiÁm d¿n đÁn hiÉu q sÁn xt khơng cao. C¢ cÃu kinh tÁ cąa đãng bào đ°āc chuyÅn từ khai thác các nguãn lāi tă nhiên, nông nghiÉp, chn nuôi, nghÃ thą công, trao đåi buôn bán sang nông nghiÉp, chn nuôi, trao đåi buôn bán, làm thuê, khai thác các nguãn lāi tă nhiên, nghÃ thą công. Trãng trãt, chn nuôi, trao đåi và buôn bán theo h°ãng thá tr°ßng; các lo¿i hình khác nh° nghÃ thą cơng, sn b¿t hái l°ām thì suy giÁm nhanh chóng. Bên c¿nh đó là să thay đåi vÃ mćc sáng á các yÁu tá thu nhÁp, giáo dăc và y tÁ. CÁnh quan mơi tr°ßng tă nhiên sau khi xây dăng thąy điÉn cũng thay đåi theo h°ãng kém h¢n. ĐÅ giúp đãng bào có cc sáng bÃn vāng h¢n sau khi xây dăng thąy điÉn Bn Tua Srah, Tác giÁ đã đÃ xuÃt nhiÃu giÁi pháp nâng cao hiÉu quÁ cąa nm nguãn lăc sinh kÁ trong đó chú trãng đÁn nguãn lăc con ng°ßi, nguãn lăc tă nhiên. Song song vãi đó là các giÁi pháp nâng cao hiÉu quÁ ho¿t đáng cąa các lo¿i hình sinh kÁ cũng cÅn đ°āc thăc hiÉn mát cách đãng bá và hiÉu quÁ, phăc vă măc tiêu phát triÅn sinh kÁ bÃn vāng cho đãng bào.

L¿i TiÁn D*nh. (2020), T¿o sinh kế giÁm nghèo bền vững cho đồng bào dân

<i>tộc thiểu số vùng Tây Nam Bộ. T¿p chí kinh tÁ và dă báo. Sá 34.- Tr. 86 – 88. Tác </i>

giÁ nhÁn đánh rÁng, đãng bào thiÅu sá vùng Tây Nam Bá luôn đ°āc ĐÁng và Nhà n°ãc quan tâm, bÁng chćng là đßi sáng vÁt chÃt và tinh thÅn cąa đãng bào n¢i đây khơng ngừng đ°āc cÁi thiÉn. Tuy nhiên, công tác này ch°a thăc să bÃn vāng bái c¢ cÃu phân bå lao đáng ch°a hāp lý, ng°ßi dân ch°a chą đáng trong cơng viÉc, nhÃt là vùng có đơng đãng bào dân tác thiÅu sá sinh sáng. Trên c¢ sá phân tích thăc tr¿ng sinh kÁ, nghèo và giÁm nghèo cąa dân tác thiÅu sá á vùng Tây Nam Bá, tác giÁ đÃ xuÃt mát sá giÁi pháp nhÁm nâng cao đßi sáng vÁt chÃt và tinh thÅn cho đái t°āng nghiên cću. Că thÅ, (1) Làm tát công tác tuyên truyÃn, vÁn đáng các há dân

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

tác thiÅu sá á Tây Nam Bá xóa bß nhāng tÁp tăc l¿c hÁu, cå hą Ánh h°áng đÁn nghèo, giÁm nghèo và phát triÅn. (2) TiÁp tăc quy ho¿ch l¿i vùng dân c° trong khu văc. (3) nâng cao chÃt l°āng nguãn nhân lăc vÃ thÅ lăc và trí lăc, đặc biÉt coi trãng giáo dăc và đào t¿o. (4) Đẩy m¿nh và tå chćc thăc hiÉn có hiÉu q cơng tác khun nơng. (5) TiÁp tăc hồn thiÉn và cung cÃp có hiÉu q dách vă cơng vÃ giáo dăc

Ph¿m Mỹ Duyên (2020), Sinh kế giÁm nghèo bền vững vùng Đồng bằng

<i>Sông Cửu Long [22]. LATS Kinh tÁ, Tr°ßng đ¿i hãc Kinh tÁ- LuÁt, ĐHQGHCM. </i>

LuÁn án đã trình bày tång quát các lý thuyÁt vÃ sinh kÁ bÃn vāng và ván sinh kÁ giÁm nghèo bÃn vāng. LuÁn án cũng phân tích các chiÁn l°āc sinh kÁ bÃn vāng mà ng°ßi nghèo á Đãng bÁng Sơng Cÿu Long có thÅ lăa chãn, chuyÅn đåi đÅ tng thu nhÁp và thốt nghèo. Bên c¿nh đó, tác giÁ cũng đÃ xuÃt nhóm các giÁi pháp nâng cao hiÉu quÁ sinh kÁ giÁm nghèo cho Đãng bÁng Sông Cÿu Long

NguyÇn Thá Thu Thanh (2021), Chính sách dân tộc cÿa Việt nam qua 35

<i><b>năm đổi mới. T¿p chí tuyên giáo (7/4/2021). Nái dung bài viÁt chß rõ, trong mßi giai </b></i>

đo¿n lách sÿ, chính sách dân tác cąa ViÉt Nam ln đ°āc bå sung, sÿa đåi, hoàn thiÉn nhÁm đáp ćng yêu cÅu thăc tiÇn và să phát triÅn cąa đÃt n°ãc. Đặc biÉt, trong thßi kỳ đåi mãi, các nguyên t¿c, quan điÅm c¢ bÁn vÃ vÃn đÃ dân tác tiÁp tăc đ°āc khẳng đánh và bå sung nhÁm phát huy mãi nguãn lăc đÅ phát triÅn kinh tÁ - xã hái vùng đãng bào dân tác thiÅu sá và miÃn núi

Tránh Thá H¿nh (2021), BÁo đÁm sinh kế cÿa nhóm yếu thế - tiếp cận dưới

<i>góc nhìn cÿa khung sinh kế. T¿p chí Lý ln Chính trá và Trun thơng; Sá 3-2021. </i>

Tác giÁ cho rÁng bÁo đÁm đßi sáng vÁt chÃt là nhu cÅu cąa mãi ng°ßi, vãi nhóm u thÁ vÃn đÃ này càng cÃp thiÁt. Bài viÁt tiÁp cÁn d°ãi góc nhìn cąa khung sinh kÁ lÃy con ng°ßi làm trung tâm (DFID. Sinh kÁ cąa nhóm u thÁ đ°āc bÁo đÁm khi ćng phó đ°āc các tác đáng ng¿n h¿n và thích nghi đ°āc các Ánh h°áng dài h¿n hoặc có khÁ nng phăc hãi, duy trì, tng c°ßng khÁ nng và nguãn lăc hiÉn t¿i, t°¢ng lai. ĐÅ làm đ°āc điÃu đó tác giÁ đ°a ra mát sá giÁi pháp mang tÅm v* mô và vi mô đÅ giúp sinh kÁ cąa nhóm yÁu thÁ đ°āc bÁo đÁm và ngày càng trá nên bÃn vāng

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Lê M<i>¿nh Hùng (2022), Sinh kế cÿa người Khơ Mú t¿i khu tái định cư ở huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. LuÁn án tiÁn s*, viÉn Hàn lâm khoa hãc xã hái </i>

ViÉt Nam. Tỏc gi cho rng ti nÂi tỏi ỏnh c, ngòi Kh¢ mú cÁi thiÉn và má ráng c¢ hái trong xóa đói giÁm nghèo và phát triÅn kinh tÁ. CÂ sỏ vt cht nh tròng hóc, trm xỏ, nhà á đ°āc xây kiên cá, n°ãc s¿ch, vÉ sinh mơi tr°ßng đ°āc đÁm bÁo & đã góp phÅn nâng cao điÃu kiÉn sáng và má ráng c¢ hái cho ng°ßi dân tiÁp cÁn vãi giáo dăc, y tÁ và chm sóc sćc khße. Tuy nhiên, ngn lăc tă nhiên (chą yÁu là đÃt đai và rừng) có vai trị quan trãng nhÃt trong sinh kÁ truyn thỏng ca ngòi KhÂ Mỳ tróc khi tái đánh c° đã thay đåi theo h°ãng suy giÁm và ngày càng c¿n kiÉt t¿i n¢i á mãi. ĐÃt đai và rừng bá suy kiÉt khơng chß nh hỏng n sinh k ca ngòi KhÂ Mỳ mà nó cịn làm cho các tri thćc tác ng°ßi liên quan đÁn rừng và sÿ dăng đÃt đai ngày càng mai mát.

<b>1.2.2. Nghiên cću liên quan đ¿n sinh k¿ bÁn vāng g¿n vãi bi¿n đãi khí hÁu ç Vißt Nam </b>

<i>CARE (2013), Nghiên cāu kỹ thuật lo¿i hình sinh kế thích āng Biến đổi khí hậu dành cho người nghèo ít đất và khơng đất. 09/2013. Đây là dă án nhÁm giúp đÿ </i>

các cáng đãng dÇ bá tån th°¢ng á ViÉt Nam thích ćng vãi nhāng tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu và nâng cao khÁ nng thích ćng biÁn đåi khí hÁu cąa hã, Nghiên cću này đ°āc thăc hiÉn nhÁm xây dăng danh sách các tiêu chí đÅ xác đánh và thăc hiÉn sinh kÁ thích ćng biÁn đåi khí hÁu. Báo cáo nghiên cću bao gãm thông tin chi tiÁt vÃ mát sá lo¿i hình sinh kÁ thích ćng biÁn đåi khí hÁu cho các nhóm đái t°āng cąa dă án và đÃ xuÃt cho viÉc thăc hiÉn

<i>Đào Thá L°u, Lê Vn H°¢ng (2013), Tác động cÿa thiên tai đến sinh kế các dân tộc thiểu số ở Tỉnh Lào Cai. T¿p chí các khoa hãc vÃ trái đÃt. 35(4), 342-348. </i>

Bài viÁt nhÃn m¿nh thiên tai Ánh h°áng nặng nÃ tãi sinh kÁ ng°ßi dân đáa ph°¢ng nói chung và đãng bào các dân tác thiÅu sá nói riêng. Có sinh kÁ phÁi thay đåi, thÁm chí mÃt đi và cũng có sinh kÁ mãi xt hiÉn. Thăc tÁ cho thÃy viÉc lăa chãn ho¿t đáng sinh kÁ cąa ng°ßi dân cháu Ánh h°áng cąa nhiÃu yÁu tá: điÃu kiÉn tă nhiên, xã hái, yÁu tá con ng°ßi, vÁt chÃt, c¢ sá h¿ tÅng ... KÁt quÁ nghiên cću chß ra rÁng thiên tai làm giÁm đáng kÅ thu nhÁp cąa nhóm ng°ßi mà sinh kÁ chą yÁu phă

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

thuác vào tă nhiên và nguãn lāi tă nhiên nh°: làm n°¢ng r¿y, nông nghiÉp manh mún, đánh b¿t thu l°ām thąy sÁn, thu l°ām sÁn phẩm phi gß từ rừng,& khi bá thiên tai tác đáng,

NguyÇn Bá Ngãc và cáng să (2015), Các giÁi pháp hỗ trợ sinh kế bền vững

<i>thích āng với biến đổi khí hậu. ViÉn Khoa hãc Lao đáng và Xã hái. Trên c¢ sá nhÁn </i>

thćc să Ánh h°áng nghiêm trãng cąa biÁn đåi khí hÁu á khu văc Đãng bÁng Sơng Cÿu Long, nhóm tác giÁ cho rÁng ngoài viÉc nghiên cću, xây dăng các mô hình sinh kÁ chą đáng thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu thì viÉc đÃ xt các giÁi pháp hß trā thăc hiÉn đ°āc sinh kÁ bÃn vāng cho ng°ßi nghèo có ý ngh*a đặc biÉt quan trãng.

Hà Huy Ngãc và cáng să (2020), Kiến t¿o chính sách nhằm chÿ động thích

<i>āng với biến đổi khí hậu ở vùng đồng bằng sơng Cửu Long [43]. T¿p chí cộng sÁn 2020. Nghiên cću khái quát nhāng chính sách thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu á </i>

vùng đãng bÁng Sông Cÿu Long đã đ°āc ban hành và thăc hiÉn trong thßi gian qua,

<b>đãng thßi cũng chß ra nhāng bÃt cÁp, h¿n chÁ cąa nhāng chính sách đó, từ đó đ°a ra </b>

kiÁn nghá nhÁm kiÁn t¿o chính sách chą đáng thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu á đãng bÁng Sơng Cÿu Long

Ngun Bình Đćc, Lê Vn Phăc (2021), Nâng cao hiệu quÁ ho¿t động sinh

<i>kế trong khai thác thÿy sÁn thích āng với biến đổi khí hậu cÿa cộng đồng ngư dân vùng Duyên hÁi Nam Trung Bộ. T¿p chí Sinh ho¿t lý luÁn, Sá 178. Bài viÁt chß ra </i>

rÁng các tßnh duyên hÁi Nam Trung Bá có cáng đãng ng° dân ven biÁn đơng đúc, sinh kÁ chą yÁu phă thuác vào khai thác nguãn li thy sn, rt dầ bỏ tỏn thÂng bỏi nhāng tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu. Tuy nhiên, thăc tÁ cho thÃy, ho¿t đáng sinh kÁ cąa cáng đãng ng° dân ven biÅn trong viÉc thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu cịn bá đáng, mang tính đái phó. Các giÁi pháp chą yÁu đ°āc ng° dân đúc kÁt từ kinh nghiÉm. Do đó, đÅ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho cáng đãng ng° dân các tßnh này trong bái cÁnh mãi là mát thách thćc không nhß, cÅn phÁi có giÁi pháp lâu dài.

Võ Hāu Ph°ãc (2021), Phát triển nơng nghiệp bền vững, thích āng với biến

tích các tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu tãi phát triÅn nơng nghiÉp và từ đó đÃ xuÃt

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

các giÁi pháp phát triÅn thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu. Các giÁi pháp tÁp trung áp dăng khoa hãc, kỹ thuÁt vào vào sÁn xuÃt nông nghiÉp; tiÁn hành công nghiÉp hóa, hiÉn đ¿i hóa nơng nghiÉp, nơng thơn kÁt hāp vãi quy ho¿ch tång thÅ vùng sÁn xuÃt cũng nhāng giÁi pháp nhÁm phát triÅn bÃn vāng cho nÃn nơng nghiÉp; áp dăng mơ hình sinh kÁ thích ćng nh°: Mơ hình tơm, cá – lúa; Mơ hình <1 phÁi 6 giÁm= đái vãi sÁn xuÃt lúa; Mơ hình trãng cây trãng c¿n ít sÿ dăng n°ãc

NguyÇn Thá Hà (2022), Ành hưởng cÿa biến đổi khí hậu đến phát triển bền

thăc hiÉn cơng cuác đåi mãi, ViÉt Nam đã đ¿t đ°āc nhāng thành tău to lãn, có ý ngh*a lách sÿ. Tuy nhiên, biÁn đåi khí hÁu hiÉn đang t¿o ra nhāng thách thćc to lãn, Ánh h°áng đÁn nhiÃu măc tiêu phát triÅn bÃn vāng cąa ViÉt Nam. Trong nghiên cću này tác giÁ nêu bÁt bán Ánh h°áng chą yÁu cąa biÁn đåi khí hÁu đÁn phát triÅn bÃn vāng á ViÉt nam hiÉn nay. Că thÅ: Mát là, Ánh h°áng đÁn măc tiêu chÃm dćt

<i>nghèo; Hai là, Ánh h°áng đÁn giáo dăc và c¢ hái tiÁp cÁn vãi hãc tÁp suát đßi cąa </i>

tÃt cÁ mãi ng°ßi; Ba là, Ánh h°áng tãi măc tiêu bình đẳng giãi, tng quyÃn và t¿o

thu nhÁp th°ßng xuyên. Ngoài ra, tác giÁ cũng đÃ xuÃt nhiÃu giÁi pháp đÅ giÁm thiÅu tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu đÁn măc tiêu phát triÅn bÃn vāng.

Ngơ Thá HiÅu (2022), Tác động cÿa biến đổi khí hậu đến nguồn vốn sinh kế

<i>cÿa hộ dân ven biển tỉnh Kiên Giang [31]. T¿p chí cơng th°¢ng, sá 14, tháng </i>

6/2022. Bài nghiên cću phân tích tác đáng cąa thiên tai và biÁn đåi khí hÁu lên nguãn ván sinh kÁ cąa các há gia đình t¿i 2 Ãp thuác xã Vân Khánh Tây, huyÉn An Minh, tßnh Kiên Giang. KÁt quÁ nghiên cću chß ra rÁng, nhóm đái t°āng nghiên cću có trình đá hãc vÃn không cao, ho¿t đáng sinh kÁ chą u phă thc vào tài ngun sẵn có, vì vÁy ho¿t đáng nuôi trãng thąy sÁn cąa các há dân đÃu bá tác đáng lãn từ biÁn đåi khí hÁu, đặc biÉt là xâm nhÁp mặn, s¿t lá đê biÅn d¿n đÁn giÁm nng suÃt, mÃt diÉn tích đÃt d¿n đÁn đßi sáng kinh tÁ gặp khó khn.

<b>1.2.3. Nghiên cću vÁ sinh k¿ bÁn vāng cąa đáng bào Khmer Tây Nam Bá </b>

NguyÇn Ngãc ĐÉ và TrÅn Thanh Bé (2005), Người Khmer Đồng bằng Sơng

<i>Cửu Long: những điều kiện để thốt nghèo. T¿p chí Nghiên cću Khoa hãc, Tr°ßng </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Đ¿i hãc CÅn Th¢ 2005:4 163-172. KÁt quÁ mát nghiên cću đ°āc tiÁn hành t¿i 3 tßnh Kiên Giang, Sóc Trng và Trà Vinh từ tháng 8 đÁn tháng 12 nm 2003 cho thÃy các khó khn nái t¿i cąa cáng đãng ng°ßi Khmer là trình đá hãc vÃn thÃp, kiÁn thćc và tay nghÃ ch°a cao, ít đÃt, nghèo tài nguyên, chÁm thích ćng vãi s chuyn ồi trong cÂ ch thỏ tròng v nng lăc quÁn lý kinh tÁ kém. Nhāng khó khn khách quan mà hã gặp phÁi là thiÁu c¢ hái hãc hành, huÃn luyÉn, đào t¿o, c¢ hái viÉc làm, khÁ nng tiÁp cÁn tín dăng, thơng tin v cÂ sỏ h tng thp kộm.

Nguyần Quác Dũng, Võ Thá Kim Thu (2016), GiÁm nghèo đối với đồng bào

<i>Khmer Tây Nam Bộ trong quá trình phát triển bền vững. Nái dung cuán sách nhÁm </i>

giÁi quyÁt mát sá vÃn đÃ vÃ giÁm nghèo đái vãi đãng bào Khmer trên c¢ sá tiÁp cÁn khơng chß qua các chính sách hß trā vÃ kinh tÁ, mà còn đi sâu nghiên cću vÃ đßi sáng tinh thÅn, phong tăc, tÁp quán, nét vn hóa trun tháng, tín ng°ÿng đặc thù cąa dân tác Khmer, tìm ra ngun nhân chính d¿n đÁn đói nghèo và đÃ ra ph°¢ng h°ãng, giÁi pháp c¢ bÁn góp phÅn giÁm nghèo cho đãng bào mát cách thiÁt thăc nhÃt.

Nguyần Ngóc Diầm, ò Thỏ ThÂm (2020), Tng quan tỏc động cÿa biến đổi

<i>khí hậu và suy thối mơi trường đến đời sống kinh tế cÿa người Khmer ở vùng Đồng bằng Sông cửu long hiện nay. T¿p chí Khoa hãc xã hái. sá 7 (263) 2020. Các </i>

tác giÁ cho rÁng Đãng bÁng Sơng Cÿu Long đang có nguy c¢ bá nhÃn chìm do biÁn đåi khí hÁu. C° dân đãng bÁng Sơng Cÿu Long có 4 dân tác chą u là Kinh, Hoa, Khmer và Chm. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy các vÃn đÃ nåi bÁt chą yÁu là biÁn đåi khí hÁu và suy thối mơi tr°ßng có tác đáng đÁn các ngn tài ngun liên quan đÁn sinh kÁ là đÃt, n°ãc và rừng; còn các ho¿t đáng sinh kÁ cháu Ánh h°áng trăc tiÁp nhÃt là nông nghiÉp và thąy sÁn. Bài viÁt cũng đãng thßi đÃ xuÃt mát sá h°ãng nghiên cću tiÁp theo nhÁm đ°a ra nhāng giÁi pháp thăc tiÇn hß trā cáng đãng ng°ßi Khmer Đãng bÁng Sông Cÿu Long tác đáng cąa biÁn đåi khí hÁu và suy thoỏi mụi tròng.

Nguyần Thỏ Huẫ (2020), Nhng vn đề cơ bÁn và cấp bách trong cộng đồng

<i>dân tộc Khmer t¿i Việt nam hiện nay. Đề tài Khoa học và công nghệ cấp quốc gia. Mã số CTDT/16-20. ti ó chò ra mỏt sỏ vn cÂ bÁn và cÃp bách trong cáng </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

đãng dân tác Khmer á ViÉt Nam nh°: VÃ sÁn xuÃt, không tiêu thă đ°āc sÁn phẩm; giá cÁ thá tr°ßng bÃp bênh; bá mÃt giá; dách h¿i tàn phá mùa màng, thay đåi thßi tiÁt; viÉc chuyÅn đåi cây trãng, vÁt ni cịn nhiÃu lúng túng. VÃ viÉc làm, khơng có viÉc làm ån đánh; khơng có hiÅu biÁt tính tốn làm n; khơng có nhu cÅu xóa nghèo. VÃ c¢ sá h¿ tÅng, HÉ tháng kÁt cÃu h¿ tÅng ch°a đ°āc phát triÅn. VÃ chính sách, chą tr°¢ng cąa ĐÁng và Nhà n°ãc, Quan điÅm, nhÁn thćc và să am hiÅu thông tin, kinh nghiÉm cąa mát sá cán bá làm công tác dân tác và tham m°u tå chćc triÅn khai thăc hiÉn chính sách cho đãng bào dân tác còn rÃt nhiÃu h¿n chÁ, yÁu kém; còn bÃt cÁp trong viÉc phân công cán bá làm công tác dân tác á c¢ sá phÁi kiêm nhiÉm thêm nhiÃu l*nh văc chuyên môn khác& nên viÉc tham m°u tå chćc triÅn khai thăc hiÉn chính sách cho đãng bào dân tác ch°a sâu sát, mang tính đái phó&

Ngơ Thá Trinh (2020), Chuyển đổi sinh kế cÿa người Khmer ở Tây Nam Bộ

<i>trước tác động cÿa biến đổi khí hậu hiện nay. Hãc viÉn dân tác. Bài viÁt chß ra rÁng </i>

ho¿t đáng sinh kÁ cąa ng°ßi Khmer đã và đang có să chun đåi tích căc từ nơng nghiÉp sang phi nơng nghiÉp; từ không gian sinh kÁ truyÃn tháng, gÅn gũi vãi gia đình, cáng đãng g¿n liÃn vãi vn hóa PhÁt giáo Nam tông sang h°ãng má ráng không gian sinh kÁ hoặc tách khßi khơng gian sinh kÁ trun tháng. ĐÅ sinh tãn và tng thu nhÁp cho há gia đình, di c° lao đáng là mát lăa chãn cąa nhiÃu cá nhân và há gia đình ng°ßi Khmer.

<i>Phan ThuÁn (2021), Ho¿t động sinh kế thích āng với tình tr¿ng h¿n mặn ở đồng bằng sơng Cửu Long. TÁp chí lý luÁn chính trá. Bài viÁt tÁp trung phân tích </i>

ho¿t đáng sinh kÁ cąa c° dân vùng h¿n mặn thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu á đãng bÁng sông Cÿu Long. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy, h¿n mặn diÇn ra ngày càng nghiêm trãng trong nhāng nm gÅn đây và tác đáng đÁn sinh kÁ cąa c° dân á các đáa ph°¢ng Đãng bÁng Sơng Cÿu Long nh° Kiên Giang, Sóc Trng và Trà Vinh. Nghiên cću chß ra rÁng, sinh kÁ cąa c° dân vùng h¿n mặn chą yÁu là ho¿t đáng nông nghiÉp, nuôi trãng thąy sÁn. Đây là lo¿i sinh kÁ th°ßng g¿n vãi đÃt và n°ãc cho nên gặp khó khn khi thßi tiÁt kh¿c nghiÉt.

<i>Ngơ Sơ Phe (2021), Nghiên cāu các nhân tố tác động đến phát triển nguồn nhân lực nữ dân tộc Khmer tỉnh Trà Vinh. T¿p chí Cơng Th°¢ng. VÃ lý </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

thuyÁt, nghiên cću này là mát nghiên cću lặp l¿i, nhóm tác giÁ đã kÁ thừa c¢ sá lý thuyÁt cąa nghiên cću tr°ãc, đặc biÉt là mơ hình ASK làm khung nghiên cću và kÁt hāp các nghiên cću thăc nghiÉm đi tr°ãc đÅ thăc hiÉn nghiên cću nguãn nhân lăc nā dân tác Khmer Trà Vinh. Mặc dù khơng có đóng góp nhiÃu vÃ să phát triÅn mơ hình lý thut nh°ng nhóm tác giÁ đã đÃ xuÃt đ°āc hai câu hßi thành phÅn <Tå chćc Cơng đồn= và <VÃ vn hóa dân tác Khmer (chā viÁt, ngôn ngā...)= đÅ nhāng nghiên cću sau vÃ phát triÅn nguãn nhân lăc cáng đãng thiÅu sá nói chung và dân tác Khmer nói riêng có thÅ tham khÁo và phát triÅn.

<i>Đß Thá Ngân (2021), Sinh kế cÿa người nghèo và người Khmer tỉnh Trà Vinh trong bối cÁnh biến đổi khí hậu. T¿p chí cơng th°¢ng. Sá 25-Tháng 11/2021. Tác </i>

giÁ nhÁn đánh biÁn đåi khí hÁu đã và đang diÇn ra gay g¿t t¿i vùng đãng bÁng sơng Cÿu Long, trong đó có tßnh Trà Vinh. Nhóm ng°ßi nghèo và nhóm ng°ßi Khmer là hai nhóm ng°ßi cháu tác đáng m¿nh m¿ nhÃt cąa thßi tiÁt kh¿c nghiÉt. Phân tích tài liÉu thć cÃp và khÁo sát đánh tính, nghiên cću cho thÃy các tài sÁn sinh kÁ cąa hai nhóm này cịn h¿n chÁ, tác giÁ đã đ°a ra các kiÁn nghá nhÁm phát triÅn bÃn vāng sinh kÁ cho nhóm ng°ßi nghèo và ng°ßi Khmer t¿i tßnh Trà Vinh.

<b>1.3. ĐÁNH GIÁ K¾T QUÀ CĄA CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CĆU ĐÃ CƠNG Bị Cể LIấN QUAN ắN LUN N </b>

<b>1.3.1. Kt q cąa các cơng trình đã cơng bß liên quan đ¿n đÁm bÁo sinh k¿ bÁn vāng cąa dân tác thiÃu sß nói chung, đáng bào Khmer Tây Nam Bá nói riêng </b>

Các cơng trình nghiên cću n°ãc ngồi đã có nhiÃu bàn ln vÃ să cÅn thiÁt phÁi đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các há dân tác thiÅu sá d°ãi góc đá cąa kinh tÁ hãc phát triÅn; quÁn lý kinh tÁ, qn lý hành chính cơng, dân tác hãc, nhân hãc ... Chú ý đÁn lý luÁn, thăc tiÇn vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các dân tác thiÅu sá á các n°ãc nghèo và các n°ãc đang phát triÅn. Các nghiên cću đã chß ra mái quan hÉ giāa sinh kÁ bÃn vāng vãi gia tng thu nhÁp và gāi ý vÃ lăa chãn giÁi pháp đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các dân tác thiÅu sá.

Các cơng trình nghiên cću trong n°ãc đã h°ãng vào tìm hiÅu kinh nghiÉm các n°ãc đi tr°ãc, phân tích thăc tr¿ng sinh kÁ bÃn vāng g¿n vãi biÁn đåi khí hÁu

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

nhÁm đÃ xuÃt giÁi pháp đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho há dân tác thiÅu sá. Từ đó, NCS rút ra đ°āc mát sá kÁt quÁ đóng góp đáng chú ý cąa các cơng trình nghiên cću liên quan đÁn luÁn án

<i>Thā nhất, vÃ lý luÁn các công trình nghiên cću cơng bá trên đã hÉ tháng hóa </i>

lý luÁn vÃ vÃn đÃ sinh kÁ và đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cho các đái t°āng nghiên cću và làm rõ tÅm quan trãng cąa sinh kÁ bÃn vāng, să cÅn thiÁt phÁi giÁi quyÁt sinh kÁ bÃn vāng cho các đái t°āng nghiên cću á các n°ãc nói chung, trong đó có chú ý đÁn vÃn đÃ sinh kÁ bÃn vāng cho nhóm u thÁ nh° ng°ßi nghèo, ng°ßi dân tác thiÅu sá, lao đáng nā .... Các nghiên cću trên cũng đã rút ra mái quan hÉ giāa sinh kÁ bÃn vāng vãi thu nhÁp, rÁng sinh kÁ bÃn vāng đã đ°āc biÁn đåi song song vãi tång thu nhÁp cąa há gia đình. Mát sá nghiên cću cho rÁng sinh kÁ bÃn vāng liên quan mÁt thiÁt vãi an sinh xã hái và bÁo trā xã hái. Đây là nhāng gāi ý đÅ NCS xây dăng lý luÁn vÃ lăa chãn giÁi pháp đÁm bào sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

dân tác thiÅu sá g¿n vãi biÁn đåi khí hÁu, đã có mát sá cơng trình h°ãng vào xây dăng khn khå lý thut và các quy trình cát lõi đÅ giÁi quyÁt vÃn đÃ sinh kÁ bÃn vāng trong điÃu kiÉn biÁn đåi khí hÁu. HÅu hÁt các nhà khoa hãc đÃu cho rÁng biÁn đåi khí hÁu đang tác đáng tiêu căc đÁn sinh kÁ bÃn vāng. Mát sá nghiên cu ó xõy dng chò sỏ tồn thÂng sinh kÁ (LVI) trên c¢ sá phân tích nhāng Ánh h°áng tiêu căc cąa biÁn đåi khí hÁu, chß ra đ°āc tám thành phÅn gãm: thông tin vÃ dân tác, nhân khẩu, sćc khße, mái quan hÉ xã hái, thćc n, nguãn n°ãc, thiÉt h¿i tă nhiên và biÁn đåi khí hÁu tác đáng đÁn sinh kÁ cąa đái t°āng nghiên cću vãi 28 chß tiêu đánh giá. Mát nghiên cću khác chß ra 44 chß tiêu dăa trên 13 thành phÅn chính thc nm ngn ván sinh kÁ (con ng°ßi, vÁt chÃt, tài sÁn tă nhiên, xã hái, ti chớnh). Chò sỏ tồn thÂng l tồng hp trên 3 chß sá thành phÅn (biÅu hiÉn, tính nh¿y cÁm và chß sá nng lăc thích ćng). Các nghiên cću đÃu cho rÁng sinh kÁ thích ćng vãi biÁn đåi khí hÁu s¿ là nhāng sinh kÁ có ít rąi ro, khÁ nng chóng chãi l¿i nhāng thay ồi bt thòng ca thòi tit cao hÂn nhāng sinh kÁ khác và chß ra chiÁn l°āc đa d¿ng hóa sinh kÁ là ph°¢ng pháp tát nhÃt

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

đÅ h¿n chÁ rąi ro. Đây là c¢ sá đÅ NCS đÃ xt các mơ hình sinh kÁ phù hāp vãi đãng bào Khmer á Tây Nam Bá hiÉn nay

<i>Thā ba, vÃ thăc tiÇn, trong sá các cơng trình nghiên cću nêu á trên, mát sá </i>

tác giÁ nghiên cću thăc nghiÉm, kinh nghiÉm giÁi quyÁt vÃn đÃ sinh kÁ bÃn vāng cąa các há dân tác thiÅu sá á mát sá n°ãc, khu văc, vùng và á mát sá tßnh. Nhāng kinh nghiÉm th°ßng h°ãng vào hß trā nguãn lăc sinh kÁ, vai trị cąa chính phą, doanh nghiÉp và các tå chćc phi chính phą trong vÃn đÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa các đái t°āng nghiên cću trong đó có dân tác thiÅu sá.

Nhìn chung, có khá nhiÃu cơng trình nghiên cću thăc tr¿ng sinh kÁ bÃn vāng g¿n vãi biÁn đåi khí hÁu. Các tác giÁ đÃu thừa nhÁn rÁng biÁn đåi khí hÁu đã và đang diÇn ra gay g¿t trên thÁ giãi và á ViÉt nam tác đáng m¿nh m¿ n hai nhúm ngòi dầ bỏ tồn thÂng nht là nhóm ng°ßi nghèo và nhóm ng°ßi dân tác thiÅu sá.

Từ các cơng trình nghiên cću trên thăc tÁ cho thÃy khơng có các mơ hình sinh kÁ lý t°áng, mà các mơ hình th°ßng thay đåi đÅ thích ćng vãi bái cÁnh phát triÅn kinh tÁ khơng ngừng. Do đó, viÉc đÁm bÁo sinh kÁ cho đãng bào Khmer Tây Nam Bơ trong bái cÁnh biÁn đái khí hÁu có ý ngh*a quan trãng và cÅn thiÁt

<b>1.3.2. KhoÁng trßng nghiên cću khoa hãc cÅn tÁp trung nghiên cću trong luÁn án </b>

Có khá nhiÃu đÃ tài, ln vn, cơng trình nghiên cću liên quan đÁn đÃ tài luÁn án. Tuy nhiên, ch°a có cơng trình nghiên cću nào nghiên cću đánh giá sâu s¿c và toàn diÉn vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu. Do đó vÃn đÃ ln án lăa chãn làm đÃ tài nghiên cću v¿n là khoÁng tráng cÅn đ°āc tiÁp tăc nghiên cću.

D°ãi góc đá nghiên cću cąa chuyên ngành Kinh tÁ chính trá, nhāng vÃn đÃ nghiên cću sinh cÅn tiÁp tăc luÁn giÁi bao gãm cÁ vÃ lý luÁn và thăc tiÇn, că thÅ:

<i><b>+ Nghiên c</b>āu về lý luận: </i>

Mát là, luÁn giÁi nhāng vÃn đÃ lý luÁn chung vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu nh°: Khái niÉm, vai trị, nái dung, tiêu chí đánh giá và các nhân tá Ánh h°ãng đÁn đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá.

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

Hai là, kÁt hāp vÁn dăng khung phân tích sinh kÁ DFID, IFAD và các chính sách, chą tr°¢ng cąa ĐÁng, nhà n°ãc vÃ phát triÅn vùng dân tác thiÅu sá đÅ phân tích khung lý thuyÁt đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

<i>+ Nghiên cāu về thực tiễn: </i>

Mát là, nghiên cću kinh nghiÉm cąa mát sá quác gia và đáa ph°¢ng trong n°ãc vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa dân tác thiÅu sá nói chung, đãng bào Khmer nói riêng trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu và rút ra bài hãc cho đãng bào Khmer Tây Nam Bá.

Hai là, phân tích và đánh giá thăc tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu giai đo¿n 2017 - 2022; luÁn án làm rõ nhāng kÁt quÁ đ¿t đ°āc, nhāng h¿n chÁ và nguyên nhân cąa nhāng kÁt quÁ, h¿n chÁ từ thăc tr¿ng.

Ba là, trên c¢ sá nhāng h¿n chÁ và nguyên nhân cąa h¿n chÁ từ thăc tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu thßi gian qua; luÁn án đÃ xuÃt ph°¢ng h°ãng và giÁi pháp nhÁm đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu đÁn nm 2030.

à đây, luÁn án tÁp trung phân tích, đánh giá mát cách khoa hãc vÃ tình tr¿ng đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu; từ đó tìm ra các ngun nhân cąa h¿n chÁ mà nguyên nhân chính là do sinh kÁ cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá thiÁu ån đánh nhÁm trÁ lßi cho câu hßi

nhÁm đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer Tây Nam Bá trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu đÁn nm 2030

Sau khi tång quan các cơng trình nghiên cću có liên quan đÁn đÃ tài luÁn án, NCS nhÁn thÃy các nghiên cću vÃ mặt lý luÁn chą yÁu nhÁm hoàn thiÉn khung phân tích sinh kÁ bÃn vāng, đ°a ra các tiêu chí đánh giá mćc đá bÃn vāng cąa sinh kÁ&

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Các nghiên cću thăc nghiÉm vÃ đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng trên thÁ giãi và ViÉt Nam khá đa d¿ng đćng trên nhiÃu góc đá khác nhau. Tău trung các tác giÁ tÁp trung phân tích các yÁu tá Ánh h°áng đÁn sinh kÁ bÃn vāng cąa các nhóm yÁu thÁ trong xã hái nh° ng°ßi nghèo, dân tác thiÅu sá, phă nā & ; vai trò cąa nguãn lăc sinh kÁ đái vãi lăa chãn ho¿t đáng sinh kÁ, hoặc nghiên cću vai trò cąa ho¿t đáng sinh kÁ đái vãi giÁm nghèo& .Trong ch°¢ng, NCS đã khái quát các nghiên cću lý luÁn và thăc tiÇn trong và ngoài n°ãc đÅ xác đánh khoÁng tráng nghiên cću cąa đÃ tài. Các nghiên cću thăc tiần ti cỏc nóc v cỏc ỏa phÂng khỏc nhau á n°ãc ta cho thÃy vai trò cąa các lo¿i ván sinh kÁ, hoặc các yÁu tá bên ngoài nh° vai trò cąa nhà n°ãc, cáng đãng có ý ngh*a đái đÁm bÁo sinh kÁ cąa đãng bào thiÅu sá nói chung và đãng bào Khmer nói riêng. Đặc biÉt, biÁn đåi khí hÁu trong giai đo¿n hiÉn nay trá thành mát trong nhāng nhân tá tác đáng m¿nh m¿ đÁn sinh kÁ cąa ng°ßi dân. Tuy nhiên, mßi nghiên có mát góc nhìn, lăa chãn khác nhau đÅ giúp thăc hiÉn măc tiêu sinh kÁ bÃn vāng. T¿i ViÉt Nam các nghiên cću vÃ sinh kÁ bÃn vāng khá đa d¿ng. Tuy nhiÉn, Mát khoÁng tráng đái vãi vùng Đãng bÁng song cÿu long ch°a đ°āc tiÁp cÁn đó là nghiên cću đÁm bÁo sinh kÁ bÃn vāng cąa đãng bào Khmer trong bái cÁnh biÁn đåi khí hÁu.

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

<b>NHĀNG VÂN ĐÀ LÝ LUÀN VÀ ĐÀM BÀO SINH K¾ BÀN VĀNG CĄA ĐàNG BÀO KHMER TRONG BịI CNH BIắN õI KH HU V KINH </b>

<b>NGHIịM THC TIÄN </b>

<b>2.1. MàT SÞ VÂN ĐÀ CHUNG ĐÀM BÀO SINH K¾ BÀN VĀNG CĄA ĐàNG BÀO KHMER TRONG BịI CNH BIắN õI KH HU </b>

<b>2.1.1. Khỏi nißm đÁm bÁo sinh k¿ bÁn vāng cąa đáng bào Khmer trong bßi cÁnh bi¿n đãi khí hÁu </b>

<i>Khái niệm sinh kế: Chambers and Conway (1992), xây dăng lý thuyÁt sinh kÁ </i>

dăa trên các thăc tiÇn và ý t°áng nghiên cću có să tham gia cąa cáng đãng đ°āc đ°a ra bái Ąy ban ThÁ giãi vÃ Mơi tr°ßng và Phát triÅn. Hã đã phát triÅn mát đánh ngh*a vÃ sinh kÁ và các yÁu tá làm cho chúng bÃn vāng làm nÃn tÁng cho tÃt cÁ khung sinh kÁ hiÉn đang đ°āc sÿ dăng. Theo đó, Sinh kÁ đ°āc hiÅu bao gãm các khÁ nng, tài sÁn (cÿa hàng, tài nguyên, yêu cÅu quyÃn sá hāu và quyÃn truy cÁp) và các ho¿t đáng cÅn thiÁt đÅ có ph°¢ng tiÉn sinh sáng.

Đánh ngh*a Chambers và Conway đã đ°āc c¢ quan Phát triÅn Quác tÁ Anh (Department for International Development - DFID) sÿa đåi vào nm 1999, đánh ngh*a đ°āc sÿ dăng ráng rãi: Sinh kÁ bao gãm các khÁ nng, tài sÁn (bao gãm cÁ nguãn lăc vÁt chÃt và xã hái) và các ho¿t đáng cÅn thiÁt cho mát ph°¢ng tiÉn sinh sáng. Sinh kÁ bÃn vāng khi nó có thÅ đái phó vãi và phăc hãi sau nhāng cú sác và cng thẳng và duy trì và nâng cao khÁ nng và tài sÁn cąa nó cÁ hiÉn t¿i và trong t°¢ng lai, trong khi khơng phá ho¿i c¢ sá tài nguyên thiên nhiên

<i>Nh° vÁy có thÅ tóm l¿i: Sinh kế là kế sinh nhai, thường bàn đến với đối tượng là những nhóm dân cư dễ bị tổn thương, thu nhập thấp, đời sống bấp bênh&. Sinh kế là những ho¿t động cần thiết mà các chÿ thể kinh tế phÁi thực hiện dựa trên các khÁ năng và nguồn lực sinh kế để kiếm sống. </i>

<i>Sinh kế bền vững: Sinh kÁ bÃn vāng dăa trên lý thuyÁt vÃ phát triÅn bÃn vāng, </i>

phát triÅn bÃn vāng xuÃt hiÉn lÅn đÅu tiên vào nm 1980 trong Ãn phẩm ChiÁn l°āc bÁo tãn ThÁ giãi (công bá bái HiÉp hái BÁo tãn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên Quác tÁ - IUCN) vãi nái dung rÃt đ¢n giÁn: <Sự phát triển cÿa nhân lo¿i

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<i>không thể chỉ chú trọng tới phát triển kinh tế mà còn phÁi tôn trọng những nhu cầu tất yếu cÿa xã hội và sự tác động đến môi trường sinh thái học= [87]. hay: <Phát triển bền vững là sự phát triển đáp āng những nhu cầu hiện t¿i mà không Ánh hưởng, tổn h¿i đến những khÁ năng đáp āng nhu cầu cÿa các thế hệ tương lai= [72]. Theo </i>

TrÅn Ngãc Ngo¿n (2008) phát triÅn bÃn vāng là să phát triÅn thßa mãn đ°āc nhu cÅu cąa hiÉn t¿i mà khơng làm tån h¿i đÁn khÁ nng thßa mãn nhu cÅu cąa các thÁ hÉ t°¢ng lai= [42].

<i>Chambers và Conway (1992) </i>nhÁn đánh: Mát sinh kÁ đ°āc cho là bÃn vāng khi mà sinh kÁ đó có thÅ đái phó và phăc hãi từ nhāng cng thẳng và các cú sác, duy trì hoặc tng c°ßng khÁ nng các tài sÁn, cung cÃp các c¢ hái sinh kÁ bÃn vāng cho các thÁ hÉ tiÁp theo; phân phái các phúc lāi á cÃp đáa ph°¢ng và cÃp cáng đãng trong ng¿n h¿n và dài h¿n [73]; Scoones (1998), quan điÅm vÃ sinh kÁ bÃn vāng c¢ bÁn giáng vãi nhÁn đánh trên nh°ng nhÃn m¿nh đÁn tính bÃn vāng cąa nguãn lăc tă nhiên, điÃu này liên quan đÁn thăc hiÉn các chiÁn l°āc sinh kÁ cąa cáng đãng nông thôn [101]. Theo Pramod K. Singh, B.N. Hiremath (2010), khái niÉm an ninh sinh kÁ bÃn vāng (SLS) có ph¿m vi ráng h¢n bao gãm các mái quan tâm và chính sách hiÉn t¿i yêu cÅu liên quan đÁn phát triÅn bÃn vāng (SD) [98]. Theo Swaminathan (1991a, b) an ninh sinh kÁ bÃn vāng là các lăa chãn sinh kÁ an toàn vÃ mặt sinh thái, hiÉu quÁ kinh tÁ và xã hái cơng bÁng

<i>Hanstad và cộng sự (2004) diÇn giÁi rÁng: Mát sinh kÁ đ°āc coi là bÃn vāng </i>

khi nó có khÁ nng ćng phó và phăc hãi khi bá các tác đáng, hay có thÅ thúc đẩy các khÁ nng và tài sÁn á cÁ thßi điÅm hiÉn t¿i và trong t°¢ng lai trong khi khơng làm xói mịn nÃn tÁng cąa các ngn lăc tă nhiên [82]. Tác giÁ Koos Neefjes (2000) giÁi thích sinh kÁ bÃn vāng là mát sinh kÁ phÁi phă thuác vào các khÁ nng và cąa cÁi (cÁ nguãn lăc vÁt chÃt và xã hái) và nhāng ho¿t đáng mà tÃt cÁ là cÅn thiÁt đÅ m°u sinh. Sinh kÁ cąa mát ng°ßi hay mát gia đình là bÃn vāng khi hã có thÅ đ°¢ng đÅu và phăc hãi tr°ãc các cng thẳng và chÃn đáng, tãn t¿i đ°āc hoặc nâng cao thêm các khÁ nng và cąa cÁi cąa mình cÁ trong t°¢ng lai mà không làm tån h¿i đÁn các nguãn lăc mơi tr°ßng [91]

<i>Như vậy, chúng ta có thÅ hiÅu sinh kÁ bÃn vāng là viÉc sÿ dăng các nguãn lăc </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

cÅn thiÁt đÅ thăc hiÉn các chiÁn l°āc sinh kÁ nhÁm đ¿t đ°āc các kÁt quÁ mong muán. à cÃp há gia đình, sinh kÁ đó đ°āc coi là bÃn vāng khi sinh kÁ đó có thÅ duy trì mćc thu nhÁp ån đánh và ít cháu tác đáng bái các u tá mơi tr°ßng, kinh tÁ và xã hái.

Trong khuôn khå luÁn án, Tác giÁ đãng tình vãi khái niÉm sinh kÁ bÃn vāng cąa DFID (1999). Từ đó tác giÁ m¿nh d¿n nêu lên quan điÅm sinh kÁ bÃn vāng trong nghiên cću cąa mình: Sinh kế bền vững có thể hiểu là khi thực hiện hành vi

<i>kiếm sống nhằm đ¿t được hiệu quÁ cao cho thế hệ sống hôm nay và cho cÁ thế hệ mai sau đÿ mọi tiêu chuẩn về kinh tế, xã hội, văn hóa và sinh thái trước những biến đổi cÿa tự nhiên và xã hội. </i>

Tuy nhiên, muán duy trì sinh kÁ bÃn vāng thì tr°ãc tiên phÁi t¿o ra mát nÃn kinh tÁ phát triÅn bÃn vāng. Vì vÁy, ngay từ nhāng nm 1970 nhiÃu nhà kinh tÁ hãc uy tín trên thÁ giãi đã bàn đÁn vÃn đÃ phát triÅn bÃn vāng. Hã lo ng¿i rÁng să phát triÅn kinh tÁ hiÉn nay là khó có bÃn vāng lâu dài đ°āc, có ngh*a là lồi ng°ßi khơng thÅ a ra mỏt tÂng lai xng vói con ngòi. c biÉt điÃu này hàn tồn đúng khi tình tr¿ng tàn phá thiên nhiên, sÿ dăng tài nguyên quá mćc và gây ra đác h¿i hay viÉc phân phái bÃt bình đẳng các c¢ hái sinh tãn cũng đ°āc xem là nguyên nhân d¿n đÁn phát triÅn không bÃn vāng. NhÁn thćc này đã đ°āc cáng đãng thÁ giãi quan tâm đÁn và các đánh ngh*a vÃ kinh tÁ bÃn vāng xuÃt hiÉn ngày càng nhiÃu. Mát trong nhāng đánh ngh*a nåi tiÁng nhÃt là cąa ąy ban Brundtland: Phát triÅn lâu bÃn là phát triÅn đáp ćng đ°āc nhu cÅu hiÉn t¿i mà không làm Ánh h°áng, tån h¿i đÁn

<i>nhāng khÁ nng đáp ćng nhu cÅu cąa các thÁ hÉ t°¢ng lai... [83] </i>

<i>Biến đổi khí hậu: Theo điÃu 1, điÅm 2 cąa khung công °ãc liên HiÉp Quác vÃ </i>

biÁn đåi khí hÁu (UNFCCC) nm 1992, biÁn đåi khí hÁu là să biÁn đåi cąa khí hÁu do ho¿t đáng cąa con ng°ßi gây ra mát cách trăc tiÁp hoặc gián tiÁp làm thay đåi thành phÅn cąa khí qun tồn cÅu và do să biÁn đáng tă nhiên cąa khí hÁu quan sát đ°āc trong nhāng thßi kỳ có thÅ so sánh đ°āc.

IPCC (2007) cho rÁng biÁn đåi khí hÁu là să biÁn đáng tr¿ng thái cąa khí hÁu so vãi trung bình hoặc dao đáng cąa khí hÁu duy trì trong mát khng thßi gian dài, th°ßng là vài thÁp kỷ hoặc dài h¢n. Nhāng biÁn đåi này đ°āc gây ra do quá trình

</div>

(Luận án tiến sĩ) Đảm bảo sinh kế bền vững của đồng bào Khmer Tây Nam Bộ trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về