(Luận án tiến sĩ) Bảo Vệ Quyền Lợi Của Người Con Được Sinh Ra Bằng Kỹ Thuật Hỗ Trợ Sinh Sản Theo Pháp Lluật Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.09 MB, 213 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

Bị GIO DỵC V O TắO

TRịNG ắI HịC LUắT TP. Hị CH MINH

NGễ THị ANH VN

BắO Vị QUYịN LỵI CỵA NGịI CON

ỵC SINH RA BắNG Kỵ THUắT Hị TRỵ SINH SắN THEO PHP LUắT VIịT NAM

LUắN N TIắN S) LUắT HÞC

TP. HÞ CHÍ MINH, NM 2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Bị GIO DỵC V O TắO

TRịNG ắI HịC LUắT TP. Hị CH MINH

NGễ THị ANH VN

BắO Vị QUYịN LỵI CỵA NGịI CON

ỵC SINH RA BắNG Kỵ THUắT Hị TRỵ SINH SắN THEO PHP LUắT VIịT NAM

Chuyờn ngnh: Lut Dõn s v Tò tng dân sÿ

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LÞI CAM OAN

Tơi xin cam oan Lu¿n án <B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ

thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t Vißt Nam= là cơng trình nghiên cÿu khoa hßc

cÿa tơi. Các k¿t qu¿ trong Lu¿n án là trung thÿc, có trích d¿n rõ ràng và chính xác.

Tác gi¿ Lu¿n án

Ngụ Thò Anh Võn

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

MỵC LỵC

LịI Mị ắU ... 1

1. Tớnh c¿p thi¿t cÿa ß tài ... 1

2. Mÿc ích và nhißm vÿ nghiên cÿu cÿa Lu¿n án ... 4

3. ßi t±ÿng và ph¿m vi nghiên cÿu ... 5

4. Ph±¡ng pháp nghiên cÿu và ph±¡ng pháp ti¿p c¿n ... 7

5. Ý ngh)a khoa hßc và thÿc tißn cÿa Lu¿n án ... 11

6. Nhÿng óng góp mßi cÿa Lu¿n án ... 12

7. Nßi dung và k¿t c¿u cÿa Lu¿n án ... 13

CH¯¡NG 1. TịNG QUAN Vị TèNH HèNH NGHIấN CỵU V CĂ Sị Lí THUYắT ... 15

1.1. Tòng quan vò tỡnh hình nghiên cÿu ... 15

1.1.1. Tình hình nghiên cÿu trong n±ßc và n±ßc ngồi ... 15

1.1.1.1. Nghiên cÿu vß xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ

1.2. Câu hßi nghiên cÿu ... 32

1.3. Gi¿ thuy¿t nghiên cÿu ... 33

1.4. Lý thuy¿t nghiên cÿu ... 34

1.5. Dÿ ki¿n k¿t qu¿ nghiên cÿu ... 40

K¿t lu¿n Ch±¡ng 1 ... 42

CH¯¡NG 2. NHỵNG VắN ị CĂ BắN Vị BắO Vị QUYịN LỵI CỵA NGịI CON ỵC SINH RA BắNG Kỵ THUắT Hị TRỵ SINH SắN . 43 2.1. Khỏi niòm, ¿c ißm vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 43

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

2.1.1. Khái nißm vß ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 43 2.1.1.1. Khái nißm vß ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n&&.43 2.1.1.2. Khái nißm vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 47 2.1.2. ¿c ißm cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 50 2.1.2.1. ¿c ißm cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 50 2.1.2.2. ¿c ißm cÿa vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ CH¯¡NG 3. B¾O Vị QUYịN LỵI CỵA NGịI CON ỵC SINH RA BắNG Kỵ THUắT Hị TRỵ SINH SắN THễNG QUA VIịC XC ịNH CHA, Mắ ... 79

3.1. Tỏc òng ca viòc xỏc ßnh cha, m¿ trong vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 79 3.2. Xác ßnh cha, m¿ trong tr±ßng hÿp ng±ßi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n tÿ mang thai và sinh con ... 82 3.2.1. Nguyên t¿c xác ßnh cha, m¿ trong tr±ßng hÿp ng±ßi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n tÿ mang thai và sinh con theo quy ßnh hißn hành ... 82 3.2.2. Xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua sÿ tho¿ thu¿n ... 86

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

3.2.2.1. Kh¿ nng xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua sÿ tho¿ thu¿n theo pháp lu¿t Vißt Nam và mßt sß qußc gia ... 86 3.2.2.2. C¡ sß thÿa nh¿n vißc xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua sÿ tho¿ thu¿n ... 88 3.2.2.3. Ki¿n nghß vß vißc xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua sÿ tho¿ thu¿n ... 92 3.2.3. Xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra do c¿y nh¿m phơi, nỗn, tinh trùng

... 95 3.2.3.1. Xác ßnh cha, m¿ trong tr±ßng hÿp bi¿t ±ÿc thơng tin cÿa ng±ßi có phơi, nỗn, tinh trùng bß c¿y nh¿m ... 96 3.2.3.2. Xác ßnh cha, m¿ trong tr±ßng hÿp khơng bi¿t ±ÿc thơng tin cÿa ng±ßi có phơi, nỗn, tinh trùng bß c¿y nh¿m và ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t ... 98 3.2.4. Xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra nhß vißc sÿ dÿng tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t

... 102 3.2.4.1. Kh¿ nng sinh con tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t và xác ßnh cha cho con theo pháp lu¿t Vißt Nam và mßt sß qußc gia ... 102 3.2.4.2. Ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t vß vißc sÿ dÿng tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t ß sinh con và xác ßnh cha cho con ... 105 3.3. Xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp mang thai hß ... 109 3.3.1. Nguyên t¿c xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp mang thai hß theo pháp lu¿t hißn hành ... 109 3.3.2. Xác ßnh cha, m¿ cho con khi có sÿ vi ph¿m pháp lu¿t vß mang thai hß .... 115 3.3.2.1. Hồn c¿nh pháp lý t¿i Vißt Nam và kinh nghißm cÿa mßt sß qußc gia trong vißc xác ßnh cha, m¿ cho con khi có sÿ vi ph¿m pháp lu¿t vß mang thai hß ... 115 3.3.2.2. Xác ßnh cha, m¿ trong tr±ßng hÿp vißc mang thai hß ¿m b¿o b¿n ch¿t cÿa quan hß hß trÿ sinh s¿n và khơng vì mÿc ích th±¡ng m¿i ... 119 3.3.2.3.Xác ßnh cha, m¿ trong tr±ßng hÿp vißc mang thai hß khơng mang b¿n ch¿t cÿa quan hß hß trÿ sinh s¿n vì mÿc ích nhân ¿o và ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t

... 120

K¿t lu¿n Ch±¡ng 3 ... 125 CH¯¡NG 4. B¾O Vị QUYịN LỵI CỵA NGịI CON ỵC SINH RA BắNG Kỵ THUắT Hị TRỵ SINH SắN THễNG QUA VIịC XC ịNH V THỵC HIịN QUYịN, NGH)A Vỵ CỵA CC CHỵ THị ... 126

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

4.1. B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua vißc thÿa nh¿n các quyßn nhân thân và tài s¿n cÿ thß ... 127 4.1.1. Khái quát vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh 4.1.2.2. Các gi¿i pháp h¿n ch¿ tình tr¿ng khơng qc tßch cÿa ng±ßi con ±ÿc mang thai hß và sinh ra ß n±ßc ngồi, ki¿n nghß h±ßng xÿ lý ... 131 4.1.3. Quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 135 4.1.3.1 Kh¿ nng xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t hißn hành ... 135 4.1.3.2. Xu h±ßng pháp lý cÿa mßt sß qußc gia trên th¿ gißi vß quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 136 4.1.3.3. Sÿ c¿n thi¿t cÿa vißc xác ßnh ngußn gßc ßi vßi ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng 4.1.4.1. Kh¿ nng h±ßng di s¿n cÿa ng±ßi con thành thai và ±ÿc sinh ra sau thßi ißm mß thÿa k¿ và ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t ... 146 4.1.4.2. Y¿u tß huy¿t thßng trong quan hß thÿa k¿ theo pháp lu¿t cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và ki¿n nghß gi¿i thích pháp lu¿t ... 151 4.2. B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con thơng qua vißc xác ßnh ngh)a vÿ cÿa các chÿ thß tham gia quan hß pháp lu¿t vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ... 153 4.2.1. Ngh)a vÿ cÿa ng±ßi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ß sinh con và ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t ... 154 4.2.2. Ngh)a vÿ cÿa c¡ sß y t¿ thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t ... 158 4.2.3. Ngh)a vÿ cÿa ng±ßi hi¿n nỗn, tinh trùng, ng±ßi mang thai hß và ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t ... 162

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

4.3. Thÿc hißn vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra bng k thut hò DANH MỵC TI LIịU THAM KHắO

NHỵNG CễNG TRèNH LIấN QUAN ắN LUắN N CễNG Bị

PHỵ LỵC

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

nm 2016 cÿa Chính phÿ vß sÿa ßi, bß sung mßt sß ißu cÿa Nghß ßnh sß 10/2015/N-CP ngày 28 tháng 01 nm 2015 cÿa Chính phÿ quy ßnh vß Sinh con b¿ng kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm và ißu kißn mang thai hß vì mÿc ích nhân ¿o.

nm 2015 cÿa Chính phÿ vß Sinh con b¿ng kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm và ißu kißn mang thai hß vì mÿc ích nhân ¿o.

nm 2003 cÿa Chính phÿ vß Sinh con theo ph±¡ng pháp khoa hßc.

nm 2015 cÿa Bß Y t¿ quy ßnh chi ti¿t mßt sß ißu cÿa Nghß ßnh sß 10/2015/N-CP ngày 28 tháng 01 nm 2015 cÿa Chính phÿ quy ßnh vß Sinh con b¿ng kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm và ißu kißn mang thai hß vì mÿc ích nhân ¿o.

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

LịI Mị ắU 1. Tớnh cp thit ca ò ti

Sinh con và duy trì nịi gißng là nhÿng là nhu c¿u r¿t ßi b¿n nng cÿa con ng±ßi. Tr¿i qua thßi gian, duy trì nịi gißng khơng cịn ±ÿc xem là mßt bßn ph¿n b¿t bußc cÿa mßi cá nhân ßi vßi gia ình, dịng hß hay xã hßi. Sÿ thay ßi vß quan nißm ¿o ÿc ã khi¿n cho vißc sinh con trß thành mßt lÿa chßn bình ¿ng ßi vßi t¿t c¿ cá nhân, khơng chß gißi h¿n trong nhÿng ng±ßi ang có vÿ, có chßng nh± tr±ßc ây. ßi sßng hißn ¿i cịn khi¿n cho vißc sinh con có thß khơng cịn là ±u tiên hàng ¿u vßi ng±ßi ã xây dÿng gia ình. M¿c dù v¿y, ßi vßi xã hßi Á ơng nói chung và xã hßi Vißt Nam nói riêng, dù qua nhißu bi¿n ßng, thay ßi, vißc sinh con ß duy trì nịi gißng v¿n là ißu phß bi¿n và th±ßng g¿p.

Sÿ phát trißn cÿa y hßc ã mang ¿n nhÿng hißu bi¿t rõ ràng ßi vßi q trình sinh s¿n ¿y phÿc t¿p cÿa con ng±ßi. Ngày nay, khoa hßc khơng chß t¿o ißu kißn ß q trình sinh s¿n tÿ nhiên ±ÿc dißn ra thu¿n lÿi. H¡n th¿ nÿa, các kÿ thu¿t y hßc ã mang ¿n nhißu c¡ hßi cho nhÿng cá nhân ho¿c c¿p vÿ chßng g¿p v¿n ß thß ch¿t vß kh¿ nng mang thai và sinh con. Nm 1978, sÿ kißn mßt em bé ra ßi nhß kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm,1 ã mß ra mßt <kÿ nguyên= mßi cho ngành khoa hßc sinh s¿n th¿ gißi. Kß tÿ ây, các thành tÿ y hßc ã giúp cho kh¿ nng sinh s¿n cÿa con ng±ßi v±ÿt ngồi nhÿng gißi h¿n vß m¿t sinh hßc. Vißc trÿ ơng nỗn, tinh trùng trong nhißu nm liên tÿc; sinh con sau khi ch¿t; nhß ng±ßi khác mang thai và sinh con cÿa mình; sinh con kho¿ m¿nh tránh các bßnh truyßn nhißm mà cha, m¿ ang m¿c ph¿i& ã ±ÿc thÿc hißn dÿa trên kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Các cußc cách m¿ng

trong khoa hßc và cơng nghß ã ±ÿc nhìn nh¿n là: <ánh d¿u sÿ tách rßi tình dÿc

khßi sinh s¿n, sÿ sinh s¿n khßi tình dÿc, và c¿ tình dÿc l¿n sinh s¿n khßi mơ hình gia ình trun thßng=.2

T¿i Vißt Nam, ca thÿ tinh trong ßng nghißm ¿u tiên dißn ra vào nm 1997 và thành công cho ra ßi ba em bé vào nm 1998.3 Tÿ sau thành cơng t¿i bßnh vißn Tÿ Di, tính ¿n nm 2022, kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ã ±ÿc thÿc hißn t¿i bßn m±¡i lm bßnh vißn trên kh¿p c¿ n±ßc.4 M¿c dù Vißt Nam b¿t ¿u sau hai m±¡i nm so vßi các qußc gia trên th¿ gißi, nh±ng ho¿t ßng hß trÿ sinh s¿n cÿa Vißt Nam ±ÿc ánh giá

1 Ph¿m Vn Phúc (chÿ biên) (2015), Cơng nghß hß trÿ sinh s¿n, Nxb. Khoa hßc và kÿ thu¿t, tr. 19.

2 Tr¿n M¿nh Hùng (2015), ¿o ÿc sinh hßc và nhÿng thách ß hißn nay, Nxb. Ph±¡ng ông, tr. 297.

3 Pashigian Melissa J (2012), <Counting one9s way onto the global stage: enumeration, accountability, and

reproductive success in Vietnam=, Positions: Asia Critique, Vol. 20, p. 529.

4 Xem Cơng vn Sß: 3704/BYT-BM-TE ngày 12 tháng 7 nm 2022 cÿa Bß Y t¿.

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

là phát trißn nhanh chóng và th¿m chí, ¿t ±ÿc nhißu thành tÿu so vßi các qußc gia trong khu vÿc.5

Nghiên cÿu trên tồn qc do Bßnh vißn Phÿ s¿n Trung ±¡ng và ¿i hßc Y Hà Nßi cơng bß nm 2015 cho th¿y: tÿ lß vơ sinh t¿i Vißt Nam là 7,7%, trong ó có kho¿ng 50% c¿p vÿ chßng vơ sinh có ß ti d±ßi 30.6 ¯ßc tính có kho¿ng 700.000 ¿n 1 trißu c¿p vÿ chßng vơ sinh trên c¿ n±ßc.7 Tr±ßc tình hình này, mßi nm có kho¿ng 30.000 ca thÿ tinh trong ßng nghißm ±ÿc thÿc hißn t¿i Vißt Nam.8 So sánh giÿa tß lß vơ sinh vßi sß ca thÿ tinh trong ßng nghißm, có thß nh¿n th¿y nhu c¿u áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n trên thÿc t¿ là r¿t lßn.

Kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n mang ¿n nhÿng ißu kißn thu¿n lÿi cho quá trình thÿ thai và sinh con cÿa nhÿng ng±ßi vơ sinh ho¿c khơng mong mn có con theo cách thÿc tÿ nhiên (quan hß tình dÿc). Dù ph±¡ng pháp hß trÿ sinh s¿n cÿ thß nào ±ÿc sÿ dÿng thì mÿc ích ci cùng cÿa chu trình v¿n h±ßng ¿n vißc t¿o nên mßt cá nhân. Càng nhißu chu trình hß trÿ sinh s¿n ±ÿc thÿc hißn cing ßng ngh)a vßi vißc ngày

càng có nhißu ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng ph±¡ng pháp khoa hßc. Tr±ßc hồn c¿nh

này, qun lÿi cÿa tr¿ ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ¿t ra mßt sß v¿n ß áng l±u tâm trên c¿ ph±¡ng dißn lý lu¿n và thÿc tißn. Cÿ thß nh± sau:

Thÿ nh¿t, các quy ßnh hißn nay ch±a t¿o nên mßt hành lang pháp lý vÿng vàng ß b¿o vß tßt qun và lÿi ích hÿp pháp cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Pháp lu¿t hißn hành ghi nh¿n các quy ßnh c¡ b¿n ißu chßnh nhÿng v¿n

ß nh±: chÿ thß áp dÿng, ißu kißn áp dÿng, h¿u qu¿ pháp lý phát sinh khi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tuy v¿y, r¿t ít quy ßnh trÿc ti¿p ißu chßnh quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra. Xu¿t phát tÿ sÿ khác bißt trong q trình thÿ thai, con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n có thß khơng có cùng huy¿t thßng vßi cha, m¿; ±ÿc sinh ra khi ng±ßi cha ho¿c m¿ sinh hßc ã ch¿t tr±ßc ó mßt kho¿ng thßi gian dài; khơng do ng±ßi m¿ trÿc ti¿p mang thai và sinh ra; ho¿c m¿c các khuy¿t t¿t, dß t¿t

b¿m sinh do gen di truyßn cÿa ng±ßi hi¿n t¿ng. ßi chi¿u nhÿng kh¿ nng này vßi

pháp lu¿t hißn hành, có thß nh¿n th¿y mßt sß v¿n ß tßn t¿i nh±:

5 Pashigian Melissa J (2009), <The womb, infertility, and the vicissitudes of kin-relatedness in Vietnam=,

Journal of Vietnamese Studies, Vol. 4, p. 34.

Xem thêm: Pashigian Melissa J, tld (3), p. 544.

6 Tß lß vơ sinh ß Vißt Nam ang vào mÿc c¿nh báo (2018). (truy c¿p ngày 5/7/2018).

7 Tÿ lß vơ sinh ß Vißt Nam ang gia tng (2015), Trang tin ißn tÿ ¿ng bß TP. Hß Chí Minh. (truy c¿p ngày 27/9/2022).

8 <Medical tourism: new chance in the near future for the Vietnam tourism industry?= (2020). Itdr.Org.Vn.

(truy c¿p ngày 27/9/2022).

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

(i) Pháp lu¿t hißn hành ch±a có quy ßnh cÿ thß xác ßnh cha, m¿ cho con trong

các tr±ßng hÿp: vi ph¿m ißu kißn vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; sinh con tÿ nỗn, tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t; tho¿ thu¿n xác ßnh cha cho con; ho¿c c¿y nh¿m phơi, nỗn, tinh trùng. (ii) Qun ±ÿc ni d±ÿng cÿa ng±ßi con sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ch±a ±ÿc quy ßnh cÿ thß trong nhÿng tr±ßng hÿp nh±: x¿y ra tranh ch¿p xác ßnh cha, m¿; ho¿c ng±ßi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n tÿ chßi nh¿n con. (iii) Quyßn xác ßnh ngußn gßc và nßi dung cÿa quyßn ch±a ±ÿc pháp lu¿t ghi nh¿n ßi vßi ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. (iv) Quy ßnh hißn hành ch±a ißu chßnh cÿ thß mßi quan hß giÿa bên tham gia hß trÿ sinh s¿n vßi

tr¿ ±ÿc sinh ra. (v) Quyßn ±ÿc h±ßng thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ

thu¿t hß trÿ sinh s¿n ch±a ±ÿc gi¿i quy¿t trißt ß trong mßt sß tr±ßng hÿp.

Vßi nhÿng v¿n ß nêu trên, cùng nhißu nßi dung chi ti¿t liên quan, có thß th¿y qun lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ch±a ±ÿc quan tâm và ißu chßnh mßt cách tho¿ áng. Nghiên cÿu chuyên sâu và tìm ra các gi¿i pháp pháp lý kh¿c phÿc vì th¿ là ißu r¿t c¿n thi¿t trong bßi c¿nh hißn t¿i.

Thÿ hai, nhìn tÿ ph±¡ng dißn xã hßi, khi nhu c¿u sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ngày càng cao, kh¿ nng phát sinh các tình hng ¿nh h±ßng ¿n quyßn lÿi cÿa tr¿ càng gia tng. Có thß th¿y khơng chß có c¿p vÿ chßng vơ sinh, sÿ cßi mß

trong quan nißm ¿o ÿc và quan nißm xã hßi ã khi¿n cho ng±ßi phÿ nÿ ßc thân ho¿c ng±ßi àn ơng ßc thân cing có thß mong mn sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Nhu c¿u này càng hißn hÿu ßi vßi nhóm ng±ßi ßng tính ho¿c chun gißi khi pháp lu¿t ang có xu h±ßng thÿa nh¿n và b¿o vß cÿ thß h¡n qun lÿi cÿa nhóm cá nhân này.9

Tr±ßc hồn c¿nh nhißu chÿ thß trong xã hßi có mong mn áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nh±ng chß mßt ph¿n trong sß hß áp ÿng ißu kißn mà pháp lu¿t ¿t ra, kh¿ nng thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n khi ch±a ±ÿc pháp lu¿t cho phép là ißu khó tránh khßi. Vÿ vißc l¿y và sÿ dÿng tinh trùng cÿa ng±ßi chßng ã ch¿t ß mang thai và sinh con dißn ra t¿i Hà Nßi nm 201310 là mßt ví dÿ ißn hình cho ißu kß trên. Ho¿c sÿ vißc g¿n ây: ng±ßi m¿ yêu c¿u bßnh vißn giao tinh trùng cÿa ng±ßi con ã ch¿t11 cing n¿m ngồi sÿ dÿ lißu cÿa các nguyên t¿c pháp lý. Dù trÿc ti¿p hay gián ti¿p thì u c¿u áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ßu làm ¿nh h±ßng ¿n quyßn 9 Xem: Ph¿m Qnh Ph±¡ng (2013), Ng±ßi ßng tính, song tính và chun gißi ß Vißt Nam, Nxb. Khoa hßc

xã hßi, tr. 227, 228.

10 Xem vÿ vißc t¿i: Huy Hà, Tr¿n Ngßc (2013), <Thÿ tinh tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ã ch¿t: Phÿc t¿p vß pháp

lý=, Báo Pháp lu¿t Tp. Hß Chí Minh.

(truy c¿p ngày 28/9/2022).

11 Xem vÿ vißc t¿i: Hồng Y¿n (2018), <M¿ mußn thÿa k¿& tinh trùng cÿa con=, Báo Pháp lu¿t Tp. Hß Chí Minh (truy c¿p ngày 28/9/2022).

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

lÿi cÿa ng±ßi con có kh¿ nng ±ÿc sinh ra. Vißc nghiên cÿu vß quan hß hß trÿ sinh s¿n ß ±a ra nhÿng ßnh h±ßng phát trißn tích cÿc, dung hồ lÿi ích cÿa các bên và b¿o vß tßt h¡n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con vì th¿ là ißu thi¿t thÿc trong hồn c¿nh hißn t¿i và t±¡ng lai.

Thÿ ba, tÿ kinh nghißm pháp lu¿t n±ßc ngồi, qun lÿi cÿa tr¿ em là mßt v¿n ß nßi b¿t, ln nh¿n ±ÿc sÿ quan tâm, ¿c bißt là trong các tranh ch¿p vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Khác vßi Vißt Nam, thÿc tißn pháp lý cÿa r¿t nhißu

qc gia cho th¿y mßt sß l±ÿng khơng nhß các tranh ch¿p trong quan hß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ã x¿y ra. Phân tích cÿa c¡ quan xét xÿ ã thß hißn: dù chÿ thß tranh ch¿p là ai và nßi dung tranh ch¿p là gì thì qun lÿi cÿa ng±ßi ±ÿc sinh ra, ßu ít nhißu bß tác ßng. T¿i nhißu n¡i, quyßn lÿi cÿa ng±ßi ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ tht hß trÿ sinh s¿n có d¿u hißu áng quan ng¿i ¿n mÿc lu¿t ±ÿc ban hành, sÿa ßi ho¿c bß sung ß ngn ch¿n các nguy c¡ có thß x¿y ra trong t±¡ng lai.

Vß v¿n ß này, hai qußc gia trong cùng khu vÿc l Thỏi Lan v ắn ò l nhng vớ dÿ r¿t ißn hình. Sau hàng lo¿t các tranh ch¿p, ¾n ß và Thái Lan ã l¿n l±ÿt ban hành Lu¿t12 ß thi¿t l¿p l¿i tr¿t tÿ trong quan hß hß trÿ sinh s¿n nói chung và b¿o vß qun lÿi chính áng cÿa ng±ßi con nói riêng. Trong bßi c¿nh này, hßc hßi kinh nghißm cÿa các qußc gia trên th¿ gißi ß dÿ lißu nhÿng tình hng có thß phát sinh và ±a ra h±ßng gi¿i quy¿t phù hÿp vßi ißu kißn kinh t¿, xã hßi cÿa Vißt Nam là ißu c¿n ±ÿc thÿc hißn.

Nh± v¿y, xét tÿ ph±¡ng dißn vn b¿n, thÿc tißn hay kinh nghißm cÿa qußc gia khác, vißc thÿc hißn mßt nghiên cÿu h±ßng ¿n sÿ quan tâm và b¿o vß tßt h¡n quyßn lÿi cÿa ng±ßi ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n là ißu r¿t c¿n thi¿t. Tÿ nhÿng

lý do trên, tác gi¿ lÿa chßn ß tài: <B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra

b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t Vißt Nam= làm ß tài Lu¿n án Ti¿n s)

cÿa mình.

2. Mÿc ích và nhißm vÿ nghiên cÿu cÿa Lu¿n án 2.1. Mÿc ích nghiên cÿu

Mÿc ích nghiên cÿu cÿa Lu¿n án là ±a ra các ß xu¿t pháp lý nh¿m b¿o vß tßt h¡n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Lu¿n án h±ßng ¿n làm rõ pháp lu¿t hißn hành vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, tÿ ó ánh giá mÿc ß b¿o vß cÿa pháp lu¿t ßi vßi quyßn lÿi cÿa ng±ßi con. Cùng vßi mÿc ích xác ßnh c¡ sß lý lu¿n, thÿc tißn, Lu¿n án xây dÿng nguyên t¿c c¿n tuân thÿ

12 Xem Lu¿t vß B¿o vß quyßn lÿi cÿa tr¿ ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nm 2015 - Thái Lan. Và: Lu¿t vß Kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nm 2021, Lu¿t vß Mang thai hò nm 2021 - ắn ò.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, cing nh± các quyßn lÿi, ngh)a vÿ vß nhân thân, tài s¿n cÿ thß c¿n ±ÿc pháp lu¿t ghi nh¿n.

2.2. Nhißm vÿ nghiên cÿu

ß ¿t ±ÿc mÿc ích nghiên cÿu, Lu¿n án gi¿i quy¿t các nhißm vÿ cÿ thß sau:

Thÿ nh¿t, cung c¿p c¡ sß thÿc tißn cho th¿y nhu c¿u sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß

trÿ sinh s¿n ngày càng gia tng và quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ÿng tr±ßc nhißu kh¿ nng bß xâm ph¿m.

Thÿ hai, phân tích và cÿng cß c¡ sß lý lu¿n vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con

±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Thÿ ba, làm rõ các c¡ sß pháp lý liên quan ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc

sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; nhìn nh¿n, ánh giá vß mÿc ß b¿o vß cÿa pháp lu¿t ßi vßi quyßn lÿi cÿa ng±ßi con. Trên c¡ sß này, Lu¿n án nh¿n dißn nhÿng lß hßng pháp lý c¿n ±ÿc kh¿c phÿc trong t±¡ng lai, nh¿m h±ßng ¿n mÿc ích b¿o vß tßt h¡n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Thÿ t±, nghiên cÿu vß thÿc tißn pháp lý t¿i mßt sß qußc gia trên th¿ gißi; úc k¿t,

hßc hßi các kinh nghißm trong vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tÿ ây, tác gi¿ khuy¿n nghß các gi¿i pháp phù hÿp vßi tình hình kinh t¿, xã hßi ß Vißt Nam ß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc b¿o vß mßt cách tßt h¡n.

Thÿ nm, xây dÿng nguyên t¿c b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng

kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và ±a ra các ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t vß xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; quyßn thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; xác ßnh qußc tßch trong mßt sß tr±ßng hÿp ¿c bißt; xây dÿng khung pháp lý cho quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con; làm rõ quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n trong mßi quan hß vßi các chÿ thß có liên quan. Lu¿n án khơng i sâu vào phân tích các v¿n ß ã ±ÿc pháp lu¿t hißn hành ghi nh¿n, mà t¿p trung tìm ki¿m, bß sung nhÿng gi¿i pháp pháp lý phù hÿp vßi ¿c ißm và quy trình sinh s¿n g¿n lißn vßi ng±ßi con, nh¿m hồn thißn h¡n pháp lu¿t vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

3. ßi t±ÿng và ph¿m vi nghiên cÿu 3.1. ßi t±ÿng nghiên cÿu

ßi t±ÿng nghiên cÿu cÿa Lu¿n án là các v¿n ß lý lu¿n, thÿc tißn và pháp lý vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, cÿ thß bao gßm: (1) c¡ sß lý lu¿n, quan ißm, hßc thuy¿t pháp lý vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; (2) hß thßng các quy ph¿m pháp lu¿t

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Vißt Nam hißn hành và các ißu ±ßc qc t¿, có liên quan ¿n v¿n ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; (3) thÿc tißn áp dÿng pháp lu¿t vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n trong vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con; và (4) pháp lu¿t mßt sß qußc gia trên th¿ gißi vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

3.2. Ph¿m vi nghiên cÿu

Vß nßi dung, Lu¿n án t¿p trung nghiên cÿu c¡ sß lý lu¿n, thÿc tißn, pháp lý vß các gi¿i pháp ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Trong ó, các nßi dung liên quan ¿n quyßn, ngh)a vÿ cÿa cha m¿ và con, hay cÿa ng±ßi con vßi các thành viên khác trong gia ình (nh± qun ±ÿc ni d±ÿng, c¿p d±ÿng, qun ±ÿc u th±¡ng, tơn trßng, qun ±ÿc hßc t¿p, giáo dÿc, quyßn tÿ do lÿa chßn nghß nghißp& ) s¿ khơng ±ÿc t¿p trung nghiên cÿu. Các qun nhân thân và tài s¿n d±ßi góc ß pháp lu¿t dân sÿ vßi t± cách là mßt cá nhân, khơng g¿n lißn vßi các ¿c ißm cÿa q trình hß trÿ sinh s¿n, cing khơng ph¿i trßng tâm nghiên cÿu cÿa ß tài.

T±¡ng tÿ, các ph±¡ng thÿc cÿ thß b¿o vß quyßn dân sÿ khi quyßn bß xâm ph¿m theo ißu 11 BLDS nm 2015 khơng là ßi t±ÿng nghiên cÿu chính. Nói cách khác, các ph±¡ng thÿc b¿o vß quyßn lÿi cÿa mßt cá nhân thơng qua vißc cơng nh¿n qun, áp dÿng ch¿ tài ß xÿ lý vi ph¿m hay thÿc hißn các bißn pháp ß kh¿c phÿc thißt h¿i

nói chung khơng ±ÿc tác gi¿ t¿p trung nghiên cÿu trong ß tài. ß tài cing khơng

ti¿p c¿n vißc b¿o vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con d±ßi góc ß pháp lu¿t hình sÿ, hành chính ho¿c tß tÿng dân sÿ.

Thay vào ó, Lu¿n án nghiên cÿu chuyên sâu các gi¿i pháp b¿o vß quyßn lÿi cÿa

ng±ßi con xu¿t phát tÿ nhÿng v¿n ß do quá trình hß trÿ sinh s¿n ¿t ra. Các gi¿i

pháp ±ÿc thi¿t k¿ g¿n lißn vßi nhÿng ¿c ißm sinh hßc ho¿c ¿c tr±ng cÿa q trình mà ng±ßi con ±ÿc mang thai và sinh ra. Cÿ thß h¡n, Lu¿n án t¿p trung vào

nguyên t¿c b¿o vß quyßn lÿi; xác ßnh chÿ thß có trách nhißm tr±ßc tiên trong vißc chm sóc, ni d±ÿng con (thơng qua vißc xác ßnh cha, m¿); ß xu¿t thÿa nh¿n nßi dung cÿ thß cÿa các quyßn nhân thân, tài s¿n g¿n vßi ¿c ißm sinh hßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; xác ßnh và thÿc hißn ngh)a vÿ cÿa các chÿ thß có liên quan; xÿ lý hành vi vi ph¿m quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Trong ó, trên c¡ sß tơn trßng và b¿o vß qun con ng±ßi, ß tài Lu¿n án i sâu vào các nghiên cÿu vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t hơn nhân - gia ình và pháp lu¿t dân sÿ hißn hành. Các quyßn

nhân thân và tài s¿n mà nghiên cÿu t¿p trung làm rõ gßm: qun có qc tßch, quyßn

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

±ÿc xác ßnh ngußn gßc (liên quan ¿n quyßn vß ßi sßng riêng t±, bí m¿t cá nhân), qun thÿa k¿, qun ±ÿc b¿o ¿m vß an tồn sÿc kho¿ (b¿o vß thơng qua vißc thÿc

hißn ngh)a vÿ cÿa các chÿ thß có liên quan). Nh± v¿y, Lu¿n án khơng l¿p l¿i các gi¿i

pháp b¿o vß qun cÿa cá nhân nói chung mà chß tìm ki¿m thêm các gi¿i pháp b¿o vß cÿ thß, g¿n lißn vßi nhóm cá nhân ¿c bißt là ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Cing c¿n l±u ý thêm r¿ng: vß m¿t nguyên t¿c, nng lÿc pháp lu¿t dân sÿ cÿa cá nhân có tÿ khi cá nhân ±ÿc sinh ra. Vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con theo ó ±ÿc nhìn nh¿n và ánh giá kß tÿ khi tr¿ ra ßi (và cịn sßng). ißu này ßng ngh)a vßi vißc các v¿n ß liên quan ¿n y hßc - kÿ thu¿t trong chu trình hß trÿ sinh s¿n ß t¿o phơi ho¿c tißn phôi không ±ÿc tác gi¿ ào sâu nghiên cÿu. M¿c dù v¿y, trong mßt sß tr±ßng hÿp ¿c bißt, ß mÿc tiêu b¿o vß quyßn lÿi cÿa tr¿ ±ÿc thÿc hißn, vißc xem xét quyßn lÿi trong giai o¿n thai nhi là ißu c¿n thi¿t. Cing có nhÿng hành vi ±ÿc thÿc hißn tÿ tr±ßc khi tr¿ ra ßi nh±ng có kh¿ nng ß l¿i các hß qu¿ lâu dài sau khi tr¿ ±ÿc sinh ra. Và nh± th¿, ß nhÿng hồn c¿nh c¿n thi¿t, ph¿m vi nghiên cÿu cÿa Lu¿n án s¿ ±ÿc mß rßng c¿ giai o¿n tr±ßc khi tr¿ ±ÿc sinh ra ß vißc b¿o vß quyßn lÿi ±ÿc gi¿i quy¿t mßt cách tồn dißn h¡n.

Vß khơng gian, Lu¿n án t¿p trung làm rõ các v¿n ß pháp lý vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n t¿i Vißt Nam. Nh¿m bß trÿ cho q trình tìm hißu và hồn thißn pháp lu¿t n±ßc nhà,13 Lu¿n án mß rßng nghiên cÿu ¿n mßt sß qußc gia nh Hoa K, Australia, Anh Quòc, Singapore, ắn ß, Thái Lan. Vß thßi gian, khi ánh giá vß thÿc tr¿ng cing nh± nghiên cÿu vß c¡ sß pháp lý, Lu¿n án sÿ dÿng mßc thßi gian tÿ nm 2000 - thßi ißm Lu¿t HN&G nm 2000 ra ßi, vßi các quy ßnh ¿u tiên vß sinh con b¿ng ph±¡ng pháp khoa hßc. Cßt mßc nm 1997 cing ±ÿc sÿ dÿng khi nhìn nh¿n vß sÿ phát trißn cÿa y hßc sinh s¿n t¿i Vißt Nam kß tÿ khi ca thÿ tinh trong ßng nghißm ¿u tiên ±ÿc thÿc hißn.

4. Ph±¡ng pháp nghiên cÿu và ph±¡ng pháp ti¿p c¿n 4.1. Ph±¡ng pháp nghiên cÿu

Ph±¡ng pháp là cách thÿc cÿ thß ß ti¿n hành nghiên cÿu.14 <Nghiên cÿu khoa hßc vß mßt ß tài nh¿t ßnh là q trình sÿ dÿng nhÿng ph±¡ng pháp khoa hßc, ph±¡ng pháp t± duy, ß tìm hißu vß ß tài nghiên cÿu, ß nâng cao trình ß hißu bi¿t cÿa mình, ß gi¿i quy¿t nhÿng nhißm vÿ lý lu¿n hay thÿc tißn do yêu c¿u cÿa cußc nghiên cÿu ß ra=15. B¿t cÿ mßt nghiên cÿu nào cing ßu ±ÿc thÿc hißn thơng qua 13 Xem: Ph¿m Duy Ngh)a (2014), Ph±¡ng pháp nghiên cÿu lu¿t hßc, Nxb. Cơng an nhân dân, tr. 92. Tác gi¿

này cho r¿ng: <nghiên cÿu vß pháp lu¿t n±ßc ngồi giúp hißu rõ h¡n hß thßng pháp lu¿t n±ßc mình=. 14 Ph¿m Duy Ngh)a, sd (13), tr. 21.

15 Nguyßn Vn Lê (1997), Ph±¡ng pháp lu¿n nghiên cÿu khoa hßc, Nxb. Tr¿, tr. 19.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

mßt ho¿c mßt sß ph±¡ng pháp nh¿t ßnh. Mßt Lu¿n án trong l)nh vÿc lu¿t hßc cing khơng n¿m ngồi ißu này. ß thÿc hißn ß tài, tác gi¿ ã áp dÿng ph±¡ng pháp duy v¿t bißn chÿng cÿa chÿ ngh)a Mac 3 Lenin và t± t±ßng Hß Chí Minh vß nhà n±ßc và pháp lu¿t, ±ßng lßi chính sách cÿa ¿ng và Nhà n±ßc trong vißc xây dÿng Nhà n±ßc pháp quyßn.

Trong quá trình thÿc hißn Lu¿n án, thơng qua vißc tßng hÿp thơng tin trên nhißu ph±¡ng dißn, tác gi¿ có ±ÿc cái nhìn bao qt vß tình hình pháp lu¿t, xã hßi, khoa hßc, trong và ngồi n±ßc. K¿t qu¿ cÿa vißc tßng hÿp t¿o nên nßn t¿ng lý lu¿n và pháp lu¿t quan trßng ß tác gi¿ trißn khai các ph±¡ng pháp nghiên cÿu cÿ thß. Ho¿t ßng tßng hÿp ±ÿc sÿ dÿng xun st tồn bß Lu¿n án và ±ÿc tác gi¿ ¿c bißt chú trßng trong Ch±¡ng 1, nh¿m làm sáng tß tình hình nghiên cÿu có liên quan ¿n ß tài. Trong Ch±¡ng 2, ho¿t ßng tßng hÿp ti¿p tÿc ±ÿc sÿ dÿng nh¿m cho th¿y sÿ c¿n thi¿t, cing nh± các y¿u tß tác ßng ¿n vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng k thut hò tr sinh sn. ị ChĂng 3 v Ch±¡ng 4, k¿t qu¿ cÿa sÿ tßng hÿp là c¡ sß ban ¿u cho các ánh giá, phát hißn chuyên sâu h¡n.

Phßi hÿp cùng các ph±¡ng pháp và ho¿t ßng kß trên, ß tài ±ÿc thÿc hißn vßi nhÿng ph±¡ng pháp nghiên cÿu cÿ thß sau:

Thÿ nh¿t, ph±¡ng pháp phân tích: ph±¡ng pháp này ±ÿc sÿ dÿng nh¿m ±a ra

các ánh giá, bình lu¿n chuyên sâu ßi vßi các c¡ sß pháp lý, hßc thuy¿t pháp lý, c¡ sß lý lu¿n và thÿc tißn có liên quan. Trong ó, ph±¡ng pháp phân tích lu¿t vi¿t có ý ngh)a ¿c bißt quan trßng ßi vßi q trình thÿc hißn Lu¿n án. Thơng qua q trình phân tích, tác gi¿ nh¿n dißn ±ÿc ißm tích cÿc và ißm cịn h¿n ch¿ cÿa pháp lu¿t vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Ph±¡ng pháp phân tích lu¿t vi¿t ±ÿc thÿc hißn thơng qua nhÿng cách thÿc cÿ thß nh±: ph±¡ng pháp phân tích câu chÿ, ph±¡ng pháp phân tích phát trißn, ph±¡ng pháp phân tích lßch sÿ.16

Ph±¡ng pháp phân tích ±ÿc k¿t hÿp vßi các ph±¡ng pháp khác và sÿ dÿng xuyên st Lu¿n án. Tÿ Ch±¡ng 3, ph±¡ng pháp phân tích lu¿t vi¿t ±ÿc sÿ dÿng nh¿m mang ¿n cái nhìn rõ nét và chun sâu h¡n ßi vßi pháp lu¿t Vißt Nam, cing nh± các qußc gia khác trờn th giòi. ị ChĂng 3 v ChĂng 4, thụng qua vißc phân tích cÿ thß tÿng nßi dung pháp lu¿t vß xác ßnh cha, m¿ cho con, xác ßnh ngußn gßc, qußc tßch, quyßn thÿa k¿ và các nßi dung khác có liên quan, tác gi¿ nh¿n dißn ±ÿc các lß hßng pháp lý c¿n kh¿c phÿc trong t±¡ng lai.

16 Xem thêm: Nguyßn Ngßc ißn (2021), Ph±¡ng pháp phân tích lu¿t vi¿t, Nxb. Chính trß qußc gia sÿ th¿t, tr. 69 3 tr. 73.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Thÿ hai, ph±¡ng pháp so sánh: ph±¡ng pháp này ±ÿc sÿ dÿng ß ßi chi¿u pháp

lu¿t cÿa Vißt Nam vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ß tÿng thßi kÿ, cing nh± pháp lu¿t cÿa Vißt Nam vßi pháp lu¿t cÿa mßt sß qußc gia trên th¿ gißi. Mßt tác gi¿ ã nh¿n ßnh: so sánh các hß thßng pháp lu¿t vßi nhau giúp thúc ¿y hài hồ hố pháp lu¿t trong các v¿n ß v±ÿt ra khßi khn khß qc gia.17 Vißc chßn các qc gia cÿ thß ß so sánh xu¿t phát tÿ nhÿng lý do nh¿t ßnh. Các qußc gia nh±: Anh Qc, Hoa Kÿ, Australia ßu có nßn y hßc hß trÿ sinh s¿n phát trißn, hß thßng pháp lu¿t t±¡ng ßi cßi mß và thÿc tißn pháp lý r¿t phong phú. Cùng vßi ó, nhÿng qc gia nh± ¾n ß, Singapore hay Thái Lan là nhÿng qußc gia trong khu vÿc có nßn vn hố, xã hßi t±¡ng ßng vßi Vißt Nam. Vißc ánh giá tác ßng cÿa các giá trß ¿o ÿc 3 xã hßi ßi vßi pháp lu¿t vì v¿y cing g¿p nhißu thu¿n lÿi h¡n.

Ph±¡ng pháp so sánh ±ÿc tác gi¿ v¿n dÿng nhißu trong các nßi dung nghiên cÿu t chĂng th hai trò i. ị ChĂng 2, thơng qua vißc ßi chi¿u pháp lu¿t thÿc ßnh vßi nhu c¿u sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, hay các v¿n ß ¿o ÿc 3 xã hßi cÿa Vißt Nam, tác gi¿ ã cho th¿y sÿ c¿n thi¿t cÿa vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. T¿i Ch±¡ng 3 và Ch±¡ng 4 vißc so sánh pháp lu¿t n±ßc ngồi ±ÿc lßng ghép trong các phân tích vß pháp lu¿t thÿc ßnh Vißt Nam. K¿t qu¿ cÿa vißc so sánh là mßt trong nhÿng c¡ sß cho các ß xu¿t, ki¿n nghß h±ßng tßi b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con.

Thÿ ba, ph±¡ng pháp bình lu¿n b¿n án, nghiên cÿu tình hng pháp lý: Vißc

nghiên cÿu b¿n án ho¿c tình hng pháp lý giúp cho q trình nghiên cÿu i sâu vào thÿc tißn. Các vÿ vißc mang tính ¿i dißn, ißn hình có thß cho th¿y rõ <kh¿ nng hay xung ßt lÿi ích và các mßi quan hß xung quanh chúng=18. Tÿ ó, tác gi¿ phát hißn nhÿng v¿n ß pháp lý ch±a phù hÿp ho¿c cịn bß ngß. Các b¿n án ±ÿc nh¿c ¿n ß ây có thß là b¿n án trong n±ßc ho¿c ngồi n±ßc, t±¡ng tÿ nh± v¿y ßi vßi các tình hng pháp lý. ¿c bißt, trong hồn c¿nh sß l±ÿng các b¿n án vß quan hß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ß Vißt Nam còn khá h¿n ch¿, vißc nghiên cÿu các vÿ vißc ißn hình t¿i mßt sß qc gia khác óng mßt vai trị r¿t quan trßng.

Ph±¡ng pháp bình lu¿n b¿n án ho¿c tình hng pháp lý ±ÿc tác gi¿ sÿ dÿng tÿ Ch±¡ng thÿ hai trò i. ị ChĂng 2, cỏc tỡnh huòng thc tißn ±ÿc tác gi¿ cung c¿p nh¿m cho th¿y nhÿng v¿n ß vß ¿o ÿc, xã hßi áng ±ÿc quan tâm (liên quan ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con) khi kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ngày càng ±ÿc áp dÿng phß bi¿n. Trong Ch±¡ng 3 và Ch±¡ng 4 các b¿n án n±ßc ngồi th±ßng xun ±ÿc sÿ dÿng ß minh hßa cho tÿng nßi dung t±¡ng ÿng. Các b¿n án ±ÿc sÿ dÿng có thß nêu

17 Ph¿m Duy Ngh)a, sd (13), tr. 92. 18 Ph¿m Duy Ngh)a, sd (13), tr. 91.

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

lên v¿n ß g¿n gii, t±¡ng tÿ ßi vßi pháp lu¿t Vißt Nam ho¿c nhÿng v¿n ß mang tính dÿ báo vß kh¿ nng có thß phát sinh ß Vißt Nam trong t±¡ng lai. Trên h¿t, vißc sÿ dÿng và phân tích b¿n án ho¿c vÿ vißc trên thÿc t¿ giúp cho Lu¿n án k¿t hÿp hài hồ giÿa thÿc tißn và lý lu¿n. Các ki¿n nghß ±ÿc ß xu¿t vì th¿ cing có cn cÿ và có kh¿ nng ±ÿc ÿng dÿng trong ßi sßng h¡n.

4.2. Ph±¡ng pháp ti¿p c¿n

Bên c¿nh các ph±¡ng pháp nghiên cÿu kß trên, ß tài Lu¿n án cịn ±ÿc ti¿p c¿n vßi mßt ph±¡ng pháp cÿ thß. Ph±¡ng pháp ßnh tính ±ÿc bi¿t ¿n là mßt trong nhÿng cách thÿc ti¿p c¿n quen thußc, th±ßng xuyên ±ÿc sÿ dÿng trong các nghiên cÿu thußc l)nh vÿc khoa hßc xã hßi nói chung và khoa hßc pháp lý nói riêng. Ph±¡ng pháp ßnh tính giúp cho chÿ ß ±ÿc khám phá mßt cách chuyên sâu, ¿c bißt là khi vißc làm sáng tß v¿n ß khơng thß ±ÿc thÿc hißn thơng qua cách ti¿p c¿n thßng kê phân tích (ßnh l±ÿng).19 Thơng th±ßng, nghiên cÿu ßnh tính ±ÿc chia thành hai lo¿i: mô t¿ và ánh giá, trong nhißu tr±ßng hÿp nghiên cÿu ánh giá v¿n mang mßt hàm l±ÿng mơ t¿ nh¿t ßnh.20 Khơng n¿m ngồi nhÿng ißu kß trên, Lu¿n án sÿ dÿng ph±¡ng pháp ti¿p c¿n ßnh tính, nh¿m ±a ra các phân tích, ánh giá trên c¡ sß tìm hißu pháp lu¿t thÿc ßnh và thÿc tißn pháp lý.

Trong l)nh vÿc pháp lu¿t vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa cá nhân, <ph±¡ng pháp ti¿p c¿n

dÿa trên quyßn con ng±ßi= (hay cịn ±ÿc gßi t¿t là HRBA - human rights-based

approach) cung c¿p mßt gÿi ý hÿu ích cho q trình nghiên cÿu Lu¿n án. Vißc v¿n

dÿng ph±¡ng pháp ti¿p c¿n dÿa trên quyßn con ng±ßi ±ÿc thÿc hißn qua nhÿng b±ßc c¡ b¿n nh±: (i) Phân tích b¿n ch¿t cÿa v¿n ß, xác ßnh chÿ thß chßu tác ßng và hß thßng các nguyên nhân. (ii) Xác ßnh các vn b¿n pháp lu¿t có thß ißu chßnh v¿n ß. (iii) Xác ßnh các nhu c¿u c¡ b¿n cÿa bên c¿n ±ÿc b¿o vß và trách nhißm cÿa các chÿ thß trong các hßi. (iv) Phân tích và ±a ra ánh giá vß nng lÿc cÿa bên có qun và bên có ngh)a vÿ ß xây dÿng ph±¡ng án b¿o vß phù hÿp. (v) Cußi cùng, ±a ra bißn pháp cÿ thß ß gi¿i quy¿t v¿n ß.21 Trong ph±¡ng pháp ti¿p c¿n dÿa trên quyßn con ng±ßi, vißc trao quyßn cho nhóm chÿ thß dß bß tßn th±¡ng và h±ßng tßi vißc ßi xÿ bình ¿ng là mßt trong nhÿng ngun t¿c có ý ngh)a quan trßng.22

19 Simion Kristina (2016), <Qualitative and Quantitative Approaches to Rule of Law Research=, SSRN Electronic Journal, p. 7.

20 Mc Conville Michael, Wing Hong Chui (2017), Research methods for law, Edinburgh University Press, p.

32

21 Xem Vi Công Giao (2019), <Ph±¡ng pháp ti¿p c¿n dÿa trên quyßn con ng±ßi và kh¿ nng áp dÿng vào

ho¿t ßng xây dÿng chính sách, pháp lu¿t ß Vißt Nam hißn nay=, T¿p chí Nghiên cÿu L¿p pháp, sß 18, tr. 10.

22 Lê Xuân Tùng (2021), <Thÿc tißn v¿n dÿng ph±¡ng pháp ti¿p c¿n dÿa trên qun con ng±ßi trong ho¿ch

ßnh chính sách phát trißn ß Vißt Nam=, T¿p chí ißn tÿ Lý lu¿n chính trß.

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Trên c¡ sß tơn trßng và b¿o vß qun con ng±ßi, Lu¿n án i sâu vào tìm hißu vß qun lÿi cÿa ng±ßi con d±ßi góc ß pháp lu¿t dân sÿ và pháp lu¿t hơn nhân - gia ình. ß ¿t ±ÿc mÿc ích nghiên cÿu ã nêu, tác gi¿ tham kh¿o h±ßng ti¿p c¿n kß trên ß xây dÿng h±ßng ti¿p c¿n cho nghiên cÿu cÿa mình. Cÿ thß, Lu¿n án tìm hißu vß nhÿng ¿c ißm sinh hßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và q trình y hßc - kÿ thu¿t mà ng±ßi con ±ÿc mang thai và sinh ra. Tÿ k¿t qu¿ này, cùng vßi vißc so sánh, ßi chi¿u vßi các quy ßnh pháp lu¿t hißn hành, Lu¿n án phát hißn nhÿng ißm b¿t lÿi mà ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n có thß ph¿i ßi dißn. ây là c¡ sß ß Lu¿n án ±a ra nh¿n ßnh vß nhu c¿u c¿n ±ÿc b¿o vß cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Thơng qua các l¿p lu¿n, phân tích, cùng vißc hßc hßi kinh nghißm tÿ các qußc gia khác, Lu¿n án ß xu¿t các gi¿i pháp cÿ thß ß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc b¿o vß mßt cách bình ¿ng nh± nhÿng cá nhân khác trong xã hßi.

5. Ý ngh)a khoa hßc và thÿc tißn cÿa Lu¿n án 5.1. Ý ngh)a khoa hßc cÿa Lu¿n án

Lu¿n án cho th¿y t¿m quan trßng cÿa pháp lu¿t trong vißc ißu chßnh ho¿t ßng khoa hßc kÿ thu¿t nói chung và ho¿t ßng sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nói riêng. Thơng qua k¿t qu¿ nghiên cÿu, Lu¿n án cung c¿p góc nhìn tồn dißn h¡n vß nhÿng tác ßng cÿa vißc thÿc hißn hß trÿ sinh s¿n ßi vßi các nhóm chÿ thß khác nhau trong xã hßi, mà ¿c bißt là ng±ßi con ±ÿc sinh ra. Lu¿n án góp ph¿n thu hút sÿ quan tâm và b¿o vß mßt cách úng mÿc ßi vßi quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. K¿t qu¿ nghiên cÿu cÿa Lu¿n án h±ßng ¿n vißc b¿o vß mßt cách cơng b¿ng và hài hồ lÿi ích cÿa các chÿ thß trong xã hßi.

Trong khoa hßc pháp lý, các k¿t qu¿ nghiên cÿu cÿ thß th±ßng óng góp mßt hß thßng các lu¿n cÿ, lu¿n ißm cho vißc b¿o vß qun lÿi cÿa mßt chÿ thß nh¿t ßnh. Khơng n¿m ngồi ißu này, Lu¿n án cung c¿p c¡ sß lý lu¿n và pháp lý cho các ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t vß b¿o vß qun lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tÿ ây, tác gi¿ hi vßng Lu¿n án có thß trß thành ngn tài lißu có giá trß tham kh¿o cho các nghiên cÿu khác liên quan ¿n pháp lu¿t vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

5.2. Ý ngh)a thÿc tißn cÿa Lu¿n án

Lu¿n án cung c¿p thÿc tißn pháp lý trong và ngồi n±ßc vß các v¿n ß liên quan ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Thơng qua các vÿ vißc cÿ thß, nhÿng v¿n ß b¿t c¿p trên thÿc tißn liên quan ¿n quyßn lÿi cÿa

Truy c¿p ngày 20/9/2023.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

ng±ßi con ±ÿc phát hißn, phân tích và kh¿c phÿc b¿ng các gi¿i pháp pháp lý. K¿t qu¿ nghiên cÿu cÿa Lu¿n án dÿ ki¿n s¿ ph¿n nào giúp cho vißc áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và thÿc hành pháp lu¿t vß l)nh vÿc này ±ÿc ti¿n hành mßt cách th¿n trßng h¡n. Các thành tÿu y hßc ho¿c c¡ sß pháp lý khơng chß t¿p trung gi¿i quy¿t nhu c¿u cÿa ng±ßi có mong mn sinh con. Thay vào ó, quyßn lÿi cÿa ng±ßi con cing s¿ ±ÿc quan tâm và b¿o vß mßt cách úng mÿc. Nßi dung pháp lu¿t ±ÿc phân tích trong Lu¿n án góp ph¿n mang l¿i nhÿng nh¿n thÿc úng ¿n vß hồn c¿nh pháp lý hißn t¿i ß Vißt Nam. Thơng qua ây, ho¿t ßng áp dÿng pháp lu¿t dißn ra trên thÿc t¿ cing ±ÿc thÿc hißn mßt cách phù hÿp. Các ki¿n nghß trong Lu¿n án ±ÿc xây dÿng dÿa trên c¡ sß thÿc tißn, nên kh¿ nng v¿n dÿng ß hồn thißn pháp lu¿t và t¿o nhÿng tác ßng tích cÿc ¿n vißc b¿o vß qun lÿi cÿa ng±ßi con là ißu có thß ¿t ±ÿc.

6. Nhÿng óng góp mßi cÿa Lu¿n án

Cho l)nh vÿc khoa hßc chuyên ngành, Lu¿n án có nhÿng óng góp mßi nh± sau:

Thÿ nh¿t, Lu¿n án làm rõ các v¿n ß lý lu¿n vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con

±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Nßi dung Lu¿n án cung c¿p hß thßng các khái nißm, các ¿c ißm, các y¿u tß ¿nh h±ßng ¿n pháp lu¿t vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Lu¿n án cing cho th¿y sÿ c¿n thi¿t và ý ngh)a cÿa vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra trong hoàn c¿nh này.

Thÿ hai, Lu¿n án cung c¿p các bißn pháp b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc

sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n (g¿n lißn vßi các ¿c ißm sinh hßc cÿa nhóm chÿ thß này). Lu¿n án cing ßng thßi xây dÿng các nguyên t¿c nh¿t quán cho vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Thÿ ba, Lu¿n án cung c¿p thÿc tißn xét xÿ và nßi dung pháp lu¿t cÿa mßt sß qußc

gia. Thơng qua ó, Lu¿n án cho th¿y các xu h±ßng pháp lý trên th¿ gißi liên quan ¿n chÿ ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tÿ ây, Lu¿n án rút ra các bài hßc kinh nghißm và kh¿ nng áp dÿng các kinh nghißm này vào hồn c¿nh xã hßi và pháp lý cÿa Vißt Nam.

Ci cùng, Lu¿n án óng góp các ß xu¿t t¿p trung vào vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa

ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Cÿ thß, có thß kß ¿n nhÿng ki¿n nghß nh±: nguyên t¿c b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; tho¿ thu¿n xác ßnh ng±ßi àn ơng ßc thân là cha cÿa con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t và các hß qu¿ phát sinh; xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp có sÿ vi ph¿m pháp lu¿t vß mang thai hß vì mÿc ích nhân ¿o; qun xác ßnh ngn gßc; xác ßnh qußc tßch cho con ±ÿc mang thai hß và sinh ra ß n±ßc ngồi; trách nhißm

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

cÿa các thành viên trong gia ình trong vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra; ngh)a vÿ và ch¿ tài có thß áp dÿng ßi vßi các chÿ thß xâm ph¿m quyßn lÿi cÿa ng±ßi con. Cußi cùng, Lu¿n án ki¿n nghß vß vißc xây dÿng quy ßnh chuyên bißt: Lu¿t vß Sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

7. Nßi dung và k¿t c¿u cÿa Lu¿n án

Lu¿n án làm rõ sÿ khác bißt giÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n vßi ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng cách thÿc tÿ nhiên. Các v¿n ß y hßc và xã hßi ±ÿc tìm hißu trong mßt chÿng mÿc nh¿t ßnh ß làm rõ nhu c¿u và tình tr¿ng sÿ dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n trên thÿc t¿. Thơng qua k¿t qu¿ nhìn nh¿n và ánh giá d±ßi góc ß y hßc, xã hßi và pháp lu¿t, tác gi¿ chÿng minh vißc quan tâm và b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n là ißu r¿t c¿n thi¿t. Tÿ ây, Lu¿n án xây dÿng các nguyên t¿c c¡ b¿n b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra.

Lu¿n án tìm hißu pháp lu¿t thÿc ßnh cÿa Vißt Nam vß quan hß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tác gi¿ ±a ra các phân tích, ánh giá mÿc ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con theo pháp lu¿t hißn hành. Lu¿n án cing ti¿p c¿n c¡ sß pháp lý, thÿc tißn xét xÿ t¿i mßt sß qußc gia ißn hình ß có thß rút ra nhÿng bài hßc kinh nghißm phù hÿp vßi tình hình xã hßi 3 pháp lý t¿i Vißt Nam. Thơng qua ó, tác gi¿ ß xu¿t mßt sß gi¿i pháp nh¿m b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Trên c¡ sß lý lu¿n, thÿc tißn và pháp lu¿t hißn hành, Lu¿n án ß xu¿t các nßi dung cÿ thß liên quan ¿n vißc xác ßnh cha, m¿ trong nhÿng tr±ßng hÿp ch±a ±ÿc pháp lu¿t quy ßnh. Cÿ thß, ó là nhÿng tr±ßng hÿp nh±: xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua sÿ tho¿ thu¿n; xác ßnh cha, m¿ cho con khi có vißc c¿y nh¿m phơi, nỗn, tinh trùng; xác ßnh cha cho con ±ÿc sinh ra tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ã ch¿t; xác ßnh cha, m¿ khi có sÿ vi ph¿m pháp lu¿t vß mang thai hß. Các quyßn nhân thân và tài s¿n nh± quyßn xác ßnh ngußn gßc, xác ßnh qußc tßch, quyßn thÿa k¿ cing ±ÿc ki¿n nghß theo h±ßng sÿa ßi, bß sung ho¿c chi ti¿t hố. Ci cùng, ¿t trong mßi liên hß vßi vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, nßi dung Lu¿n án ß c¿p ¿n ngh)a vÿ cÿa các thß tham gia quan hß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

ß trißn khai nhÿng nßi dung trên, ngồi ph¿n Mß ¿u, K¿t lu¿n, k¿t c¿u Lu¿n án ±ÿc chia thành 04 ch±¡ng:

Ch±¡ng 1. Tßng quan vß tình hình nghiên cÿu và c¡ sß lý thuy¿t

Ch±¡ng 2. Nhÿng v¿n ß c¡ b¿n vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Ch±¡ng 3. B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua vißc xác ßnh cha, m¿

Ch±¡ng 4. B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n thơng qua vißc xác ßnh và thÿc hißn qun, ngh)a vÿ cÿa các chÿ thß

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

CHĂNG 1. TịNG QUAN Vị TèNH HèNH NGHIấN CỵU V CĂ Sị Lí THUYắT

1.1. Tòng quan vò tình hình nghiên cÿu

1.1.1. Tình hình nghiên cÿu trong n±ßc và n±ßc ngồi

Hß trÿ sinh s¿n là mßt chÿ ß ±ÿc nghiên cÿu trên nhißu ph±¡ng dißn nh±: y hßc, xã hßi, tâm lý, kinh t¿ và pháp lý. T¿i Vißt Nam, ho¿t ßng thÿ tinh nhân t¿o b¿t ¿u ±ÿc thÿc hißn tÿ nm 1997. Cho ¿n nay, sau mßt kho¿ng thßi gian dài phát trißn, sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n là mßt chÿ ß nh¿n ±ÿc sÿ quan tâm

¿c bißt trong khoa hßc pháp lý. Riêng v¿n ß <B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc

sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n=, có thß kß ¿n các nghiên cÿu có liên quan sau

ây:

1.1.1.1. Nghiên cÿu vß xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n

Có thß kß ¿n nhÿng nghiên cÿu tiêu bißu nh± sau

(1) Các nghiên cÿu trong n±ßc

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Lan (2016), <Thÿ tinh trong ßng nghißm và

nhÿng v¿n ß pháp lý phát sinh=, T¿p chí Lu¿t hßc, sß 02. Bài vi¿t phân tích các ißu

kißn vß m¿t chÿ thß, cing nh± hß qu¿ pháp lý khi áp dÿng kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm. Vß ng±ßi con, tác gi¿ nêu ra mßt sß ißm b¿t hÿp lý liên quan ¿n Nghß ßnh sß 10/2015/N3CP và ß xu¿t h±ßng gi¿i quy¿t ßi vßi các v¿n ß: xác ßnh l¿i quan hß cha, m¿ - con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; xác ßnh quan hß cha, m¿ - con khi con ±ÿc sinh ra trong 300 ngày ho¿c sau 300 ngày kß tÿ ngày hơn nhân ch¿m dÿt. Tác gi¿ ±a ra ß xu¿t: nên xác ßnh ng±ßi con sinh ra quá thßi h¿n 300 ngày kß trên là con chung cÿa vÿ chßng. M¿c dù nghiên cÿu khơng t¿p trung cÿ thß vào chÿ ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, nh±ng k¿t qu¿ nghiên cÿu cung c¿p nhÿng gÿi ý vß hồn c¿nh mà qun lÿi cÿa ng±ßi con có thß bß xâm ph¿m, cing nh± các ki¿n nghß mà thơng qua ó qun lÿi cÿa ng±ßi con có thß ±ÿc b¿o vß tßt h¡n so vßi pháp lu¿t hißn hành.

Bài vi¿t cÿa hai tác gi¿ Hồng Thß H¿i Y¿n và Nguyßn Thß Lê Huyßn (2014),

<Bàn vß <Hành trình xúc ßng cÿa ng±ßi vÿ sinh con tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi chßng

ã m¿t= d±ßi góc ß pháp lý=, T¿p chí Nghß lu¿t, sß 4. Nghiên cÿu cung c¿p mßt sß

quy ßnh liên quan ¿n vÿ vißc ng±ßi vÿ sinh con tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi chßng ã ch¿t. Các phân tích ±ÿc tác gi¿ thÿc hißn c¡ sß Lu¿t Hi¿n, l¿y, ghép mơ, bß ph¿n c¡ thß ng±ßi và Hi¿n, l¿y xác nm 2006. Thơng qua quy ßnh pháp lu¿t và hồn c¿nh x¿y ra vÿ vißc trên thÿc t¿, tác gi¿ bài vi¿t ßng ý theo h±ßng xác ßnh ng±ßi ã ch¿t là cha cÿa con ±ÿc sinh ra b¿ng ph±¡ng pháp hß trÿ. Bài vi¿t khơng t¿p trung khai

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

thác chÿ ß vß ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, nh±ng ß mßt góc ß nh¿t ßnh, k¿t qu¿ nghiên cÿu v¿n cung c¿p mßt gi¿i pháp xác ßnh cha cho con, mà theo ó qun lÿi cÿa ng±ßi con s¿ ±ÿc b¿o vß h¡n so vßi sÿ h¿n ch¿ cÿa quy ßnh hißn hành.

Bài vi¿t tác gi¿ Nguyßn Thß Lan (2014), <V¿n ß xác ßnh cha, m¿, con và mang thai hß theo dÿ th¿o Lu¿t hơn nhân và gia ình=, T¿p chí Dân chÿ và pháp lu¿t, sß

05. Bài vi¿t ¿t ra v¿n ß xác ßnh l¿i quan hß cha, m¿ - con khi có sÿ nh¿m l¿n trong quá trình thÿc hißn kÿ thu¿t. Tác gi¿ ß xu¿t h±ßng xÿ lý: <n¿u Tồ án xác ßnh ÿa tr¿ sinh ra tÿ vißc mang thai hß khơng ph¿i là con cÿa vÿ chßng nhß mang thai hß do lßi cÿa c¡ sß y t¿ thì ng±ßi mang thai hß ±ÿc quyßn ±u tiên nh¿n ÿa tr¿ làm con ni tr±ßc bên nhß mang thai hß. N¿u khơng có ng±ßi nh¿n ÿa tr¿ làm con ni thì ÿa tr¿ ±ÿc ±a vào c¡ sß ni d±ÿng tr¿ em theo quy ßnh cÿa pháp lu¿t=. Có thß th¿y, bài vi¿t ã ¿t ra mßt hồn c¿nh pháp lý ch±a ±ÿc pháp lu¿t dÿ lißu. Hồn c¿nh này có kh¿ nng ¿nh h±ßng ¿n k¿t qu¿ xác ßnh cha, m¿ cho con nói riêng, cing nh± qun lÿi cÿa ng±ßi con nói chung. M¿c dù các ß xu¿t khơng hồn tồn h±ßng ¿n mÿc tiêu cÿ thß là quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, nh±ng ß mßt góc ß nh¿t ßnh, vißc tìm hißu các gi¿i pháp này giúp dÿ báo nhÿng tác ßng có thß x¿y ¿n ßi vßi ng±ßi con khi ±a ra mßt ph±¡ng án cÿ thß nh¿m xác ßnh cha, m¿ cho hß. Tÿ ây, h±ßng xÿ lý có kh¿ nng b¿o vß tßt quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc Lu¿n án t¿p trung khai thác. Ng±ÿc l¿i, nhÿng gi¿i pháp mang ¿n k¿t qu¿ b¿t lÿi cho ng±ßi con s¿ ±ÿc h¿n ch¿ h¡n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Nguyßn Vn Lâm (2015),<Tÿ nhÿng quy ßnh pháp lu¿t vß mang thai hß quan nißm th¿ nào vß <huy¿t thßng= và <m¿=?=, T¿p chí Dân chÿ và

pháp lu¿t, sß 9. Tác gi¿ có sÿ phân bißt giÿa nßi hàm cÿa khái nißm <m¿= và <huy¿t

thßng=. Tác gi¿ cho r¿ng vißc xác ßnh ai là m¿ có ý ngh)a quan trßng bßi h¿u qu¿ s¿ liên quan ¿n quyßn <nhân thân, quyßn dân sÿ, chính trß, các quan hß xã hßi mà ÿa tr¿ ph¿i tham gia, ÿng xÿ trong sußt cußc ßi mình=. K¿t qu¿ nghiên cÿu cÿa bài vi¿t giúp cÿng cß thêm lu¿n ißm vß t¿m quan trßng cÿa vißc xác ßnh cha, m¿ ßi vßi q trình b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Lê Thß Thìn (2019), <Xác ßnh cha m¿ cho con và quyßn nhân

thân trong tr±ßng hÿp sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t Vißt

Nam=, T¿p chí Pháp lu¿t và thÿc tißn, sß 40. Bài vi¿t cung c¿p nßi dung pháp lu¿t vß

xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tác gi¿ cho r¿ng c¿n xác nh¿n cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp sinh con tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi cha ã ch¿t. ißu này ±ÿc tác gi¿ lý gi¿ dÿa trên mÿc ích nhân ¿o và chÿc nng duy trì nịi gißng cÿa gia ình. M¿c dù nghiên cÿu khơng t¿p trung gi¿i quy¿t vß qun

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

lÿi cÿa ng±ßi con, nh±ng so sánh vßi quy ßnh hißn hành, nßi dung ß xu¿t có kh¿ nng t¿o nên nhÿng tác ßng tích cÿc ßi vßi ng±ßi con khi mß rßng kh¿ nng ±ÿc xác ßnh ¿y ÿ c¿ cha l¿n m¿.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ ồn Thß Ngßc H¿i (2020), <Xác ßnh cha, m¿, con trong

tr±ßng hÿp sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t Vißt Nam=, T¿p chí

Tồ án nhân dân ißn tÿ. Bài vi¿t trình bày các quy ßnh vß xác ßnh cha, m¿ cho con

±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t Vißt Nam. Tác gi¿ cho r¿ng: <trong tr±ßng hÿp xác ßnh cha, m¿, con c¿n quy ßnh rõ sau khi ÿa tr¿ ±ÿc sinh ra n¿u ng±ßi cha, m¿ khơng mn thÿa nh¿n con thì cing khơng ±ÿc u c¿u xác ßnh l¿i=. Tuy nhiên, trong nhÿng tr±ßng hÿp ¿c bißt, n¿u c¡ sß y t¿ có sÿ nh¿m l¿n trong q trình thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, có thß cho phép ng±ßi phÿ nÿ ßc thân ho¿c c¿p vÿ chßng vơ sinh u c¿u xác ßnh l¿i. Có thß th¿y, bài vi¿t gián ti¿p ß c¿p ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con thơng qua vißc tìm hißu quy ßnh vß xác ßnh cha, m¿, ¿c bißt là trong hồn c¿nh: (i) cha m¿ khơng mn thÿa nh¿n con và (ii) nh¿m l¿n trong q trình thÿc hißn kÿ thu¿t. K¿t qu¿ nghiên cÿu ã gÿi mß mßt sß v¿n ß pháp lý ch±a ±ÿc pháp lu¿t hißn hành quy ßnh cÿ thß. ây cing là nhÿng nßi dung c¿n ±ÿc Lu¿n án làm sáng tß nh¿m gi¿i quy¿t mÿc tiêu b¿o vß tßt quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Lu¿n án Ti¿n s) cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Lan (2008) vß <Xác ßnh cha, m¿, con

trong pháp lu¿t Vißt Nam= (Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi). Lu¿n án cung c¿p các c¡

sß lý lu¿n và pháp lý nßn t¿ng ß xác ßnh cha, m¿ cho con nói chung và trong tr±ßng hÿp sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nói riêng. Lu¿n án ã nêu và phân tích mßt cách cÿ thß vß các cn cÿ xác ßnh quan hß cha, m¿ - con theo ph±¡ng pháp khoa hßc. Tác gi¿ nh¿n ßnh: <Pháp lu¿t vß xác ßnh cha m¿ con ph¿i là sÿ k¿t hÿp hài hoà lÿi ích cÿa các chÿ thß, ßng thßi nâng cao ±ÿc ý thÿc và trách nhißm cÿa mßi thành viên trong gia ình ßi vßi gia ình và xã hßi=. Trên c¡ sß phân tích Lu¿t HN&G nm 2000, tác gi¿ ±a ra nhißu ki¿n nghß có liên quan, trong ó có nßi dung vß xác ßnh l¿i cha, m¿, con khi có u c¿u (tr±ßng hÿp con khơng có cùng huy¿t thßng vßi cha, m¿ do nh¿m l¿n). Nhìn chung, cơng trình nghiên cÿu ã ±ÿc thÿc hißn cách ây khá lâu (tr±ßc khi Lu¿t HN&G nm 2014 ra ßi), nh±ng các óng góp cÿa Lu¿n án v¿n có ý ngh)a r¿t quan trßng cho các nghiên cÿu liên quan ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, ¿t trong mßi quan hß vßi các chÿ thß khác trong gia ình và xã hßi.

Lu¿n án Ti¿n s) cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Lê Huyßn (2020) vß <Ch¿ ßnh mang

thai hß theo pháp lu¿t Vißt Nam= (Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi). Lu¿n án cung c¿p

nßn t¿ng lý lu¿n vß pháp lu¿t mang thai hß. Vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, tác gi¿ nh¿n ßnh: <rõ ràng trong mßi quan hß xã hßi, tr¿ em ln là ßi t±ÿng c¿n ±ÿc b¿o vß.

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Quan hß pháp lu¿t vß mang thai hß vì mÿc ích nhân ¿o cing khơng n¿m ngồi ngun t¿c ó=. Theo tính ch¿t cÿa ß tài, Lu¿n án khơng nêu rõ qun lÿi cÿa ng±ßi con mßt cách hß thßng mà an xen trong các mßi quan hß khác. Tác gi¿ ã ±a ra mßt sß bình lu¿n, ß xu¿t liên quan ¿n xác ßnh quan hß cha, m¿ - con trong tr±ßng hÿp có tranh ch¿p d±ßi góc ß pháp lu¿t tß tÿng dân sÿ. Tác gi¿ nh¿n ßnh: ißu 28 Bß lu¿t Tß tÿng dân sÿ ch±a cho bi¿t nßi hàm cÿa <tranh ch¿p vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và mang thai hß vì mÿc ích nhân ¿o=. Lu¿n án ¿t ra v¿n ß: trong tr±ßng hÿp x¿y ra tranh ch¿p, xác ßnh quan hß cha, m¿ - con s¿ ±ÿc thÿc hißn theo nguyên t¿c nào, ißu này c¿n ±ÿc ¿c bißt quan tâm và có h±ßng d¿n cÿ thß, tránh tác ßng tiêu cÿc ¿n quyßn lÿi cÿa các bên, ¿c bißt là tr¿ em. Nh± v¿y, cơng trình nghiên cÿu cÿa tác gi¿ Ngun Thß Lê Huyßn ã cho th¿y sÿ c¿n thi¿t cÿa vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con trong quan hß mang thai hß. ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, tác gi¿ ßng thßi cing cho th¿y t¿m quan trßng trong vißc ßnh rõ nguyên t¿c xác ßnh quan hß cha, m¿. Vì mang thai hß là mßt trong nhÿng tr±ßng hÿp áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, nên k¿t qu¿ nghiên cÿu cÿa tác gi¿ Ngun Thß Lê Hun có giá trß tham kh¿o lßn ßi vßi q trình thÿc hißn Lu¿n án.

Lu¿n vn Th¿c s) cÿa tác gi¿ Tr¿n Thß Xuân (2014) vß <Xác ßnh cha, m¿, con

vßi vißc ¿m b¿o quyßn tr¿ em= (Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi). Vß c¡ b¿n, lu¿n vn

ã cho th¿y mßi liên hß giÿa xác ßnh cha, m¿ vßi vißc b¿o vß quyßn cÿa con trong vißc ±ÿc ni d±ÿng, ±ÿc xác ßnh ngn gßc huy¿t thßng. Tác gi¿ ß c¿p ¿n tr±ßng hÿp c¿y nh¿m noãn, tinh trùng khi áp dÿng kÿ thu¿t. M¿c dù các v¿n ß chß ±ÿc ¿t ra và ch±a có h±ßng gi¿i quy¿t cÿ thß, nh±ng Lu¿n vn ã gÿi mß mßt sß v¿n ß cho nhÿng nghiên cÿu ti¿p theo.

Lu¿n vn Th¿c s) cÿa tác gi¿ D±¡ng Vißt C±ßng (2020) vß <Xác ßnh cha, m¿,

con trong tr±ßng hÿp sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n theo pháp lu¿t hôn nhân và gia ình Vißt Nam=, (Khoa Lu¿t 3 Tr±ßng ¿i hßc Qc gia Hà Nßi). Tác gi¿

cung c¿p mßt sß vÿ vißc trên thÿc tißn nh¿m cho th¿y sÿ phÿc t¿p cÿa mßi quan hß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tác gi¿ ßng thßi ß c¿p v¿n ß: con ±ÿc sinh ra sau khi hơn nhân ch¿m dÿt. Theo tác gi¿, tr±ßng hÿp thßi kÿ hơn nhân ch¿m dÿt tr±ßc khi thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, n¿u c¿ vÿ và chßng ßu mong mn ti¿p tÿc thÿc hißn thì ph¿i có sÿ tho¿ thu¿n b¿ng vn b¿n, con sinh ra s¿ ±ÿc xác ßnh là con chung. N¿u hơn nhân ch¿m dÿt khi ang thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ, ng±ßi phÿ nÿ ang mang thai, thì nên <áp dÿng t±¡ng tÿ tr±ßng hÿp sinh con khi hơn nhân ch¿m dÿt thơng th±ßng=. M¿c dù Lu¿n vn cÿa tác gi¿ D±¡ng Vißt C±ßng khơng có trßng tâm nghiên cÿu vß chÿ thß ng±ßi con, nh±ng nhÿng ß xu¿t cÿa tác gi¿ ã gÿi

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

mß v¿n ß vß xác ßnh cha, m¿ ch±a ±ÿc pháp lu¿t quy ßnh. ißu này gián ti¿p giúp cho vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc thÿc hißn mßt cách tồn dißn h¡n.

Lu¿n vn Th¿c s) cÿa tác gi¿ Bùi Thß Sen (2021) vß <Xác ßnh cha, m¿, con trong

tr±ßng hÿp thÿ tinh trong ßng nghißm theo pháp lu¿t Vißt Nam và thÿc tißn thÿc hißn= (Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi). Tác gi¿ ã xác ßnh các cn cÿ làm phát sinh

quan hß cha, m¿ con, gßm: sÿ tÿ nguyßn, sÿ kißn sinh ¿ và thßi kÿ hơn nhân. Thơng qua vißc tìm hißu pháp lu¿t hißn hành, tác gi¿ ¿t ra v¿n ß xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp: con sinh ra sau 300 ngày kß tÿ thßi ißm hơn nhân ch¿m dÿt, con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ß n±ßc ngồi, và tr±ßng hÿp tho¿ thu¿n xác ßnh cha, m¿ cho con. Nói cách khác, Lu¿n vn ã ¿t ra nhÿng v¿n ß mà pháp lu¿t hißn hành ch±a có sÿ b¿o vß thích áng ßi vßi quyßn lÿi cÿa ng±ßi con. Tuy v¿y, nghiên cÿu ch±a cho bi¿t cách thÿc cÿ thß ß gi¿i quy¿t nhÿng nßi dung kß trên.

(2) Các nghiên cÿu ß n±ßc ngồi

Các nghiên cÿu n±ßc ngồi vß chÿ ß này cing r¿t a d¿ng, trong ó có thß kß ¿n nhóm các nghiên cÿu vß (i) xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp con ±ÿc sinh ra b¿ng cách nhß mang thai hß th±¡ng m¿i ß n±ßc ngồi ß trßn tránh quy ßnh c¿m trong n±ßc; (ii) xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp con ±ÿc sinh ra tÿ tinh trùng ho¿c nỗn cÿa ng±ßi ã ch¿t; (iii) xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp ng±ßi sinh con và ng±ßi hi¿n tinh trùng có tho¿ thu¿n.

Vß chÿ ß thÿ nh¿t: xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp con ±ÿc sinh ra b¿ng cách nhß mang thai hß th±¡ng m¿i ß n±ßc ngồi, có thß kß ¿n nhÿng nghiên

cÿu tiêu bißu sau:

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Munjal-Shankar Diksha (2014), <Identifying the <Real

Mother= in Commercial Surrogacy in India=, trên T¿p chí Gender, technology and

development, sß 18. Nghiên cÿu ±a ra hoàn c¿nh pháp lý phÿc t¿p khi tr¿ có kh¿

nng khơng ±ÿc xác ßnh cha, m¿ vì vißc mang thai hß ±ÿc dißn ra t¿i n±ßc ngồi ã vi ph¿m ißu c¿m cÿa pháp lu¿t trong n±ßc. Bài vi¿t ±ÿc thÿc hißn thơng qua nhÿng phân tích vß tranh ch¿p dißn ra trên thÿc tißn. Tác gi¿ ã ±a ra h±ßng gi¿i quy¿t dÿa trên các c¡ sß khác nhau (i) ý ßnh ban ¿u, (ii) ngußn gßc sinh hßc, (iii) ng±ßi mang thai, và (iv) quyßn lÿi tßt nh¿t cÿa tr¿. K¿t qu¿ nghiên cÿu cho th¿y có sÿ khác bißt trong h±ßng gi¿i quy¿t cÿa Tồ án ß các qc gia khác nhau. Tuy v¿y, dù dÿa trên l¿p lu¿n nào, quyßn lÿi cÿa tr¿ cing là mßt v¿n ß ±ÿc các Tồ án ¿c bißt l±u tâm. Nh± v¿y, k¿t qu¿ nghiên cÿu ã cung c¿p mßt tr±ßng hÿp mà qun lÿi cÿa ng±ßi con có thß bß xâm ph¿m nghiêm trßng. Tác gi¿ cing ßng thßi cho bi¿t kinh nghißm trong thÿc tißn xét xÿ t¿i mßt sß qc gia. Nghiên cÿu có nhÿng óng

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

góp ý ngh)a cho vißc xây dÿng gi¿i pháp b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc mang thai hß và sinh ra ß n±ßc ngồi.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Tina Lin (2013), <Born Lost: Stateless Children in International Surrogacy Arrangements=, trên T¿p chí Cardozo J. Int'l & Comp, sß 21.

Bài vi¿t ß c¿p hồn c¿nh cÿa nhÿng tr¿ em ±ÿc sinh ra thông qua tho¿ thu¿n mang thai hß ß n±ßc ngồi ß trßn tránh các quy ßnh c¿m trong n±ßc. ißu này ã gây nên nhÿng khó khn lßn trong vißc ±ÿc xác ßnh cha, m¿, cing nh± kh¿ nng ±ÿc xác ßnh qußc tßch. Bài vi¿t cho th¿y h±ßng gi¿i quy¿t cÿa Tồ án trong nhißu tr±ßng hÿp ã ±ÿc thÿc hißn theo ngun t¿c: <vì lÿi ích tßt nh¿t cÿa ng±ßi con= khi quy¿t ßnh ai s¿ là cha, m¿ cÿa tr¿. Có thß th¿y, bài vi¿t ã óng góp mßt ngun t¿c c¿n ±ÿc chú trßng và cân nh¿c khi tìm ki¿m các gi¿i pháp nh¿m b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra nhß mang thai hß ß n±ßc ngồi.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Katarina Trimmings và Paul Beaumont (2011), <International

Surrogacy Arrangements: An urgent need for Legal Regulation at the International

Level=, trên T¿p chí Journal of Private International Law, sß 7. Tÿ thÿc tißn xét xÿ,

nghiên cÿu ã cho th¿y: vißc xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra ß n±ßc ngồi thơng qua mang thai hß th±¡ng m¿i, ±ÿc thÿc hißn dÿa trên 03 cn cÿ (i) ng±ßi sinh con, (ii) ng±ßi có cùng huy¿t thßng vßi con và (iii) ý ßnh xác l¿p quan hß cha, m¿ con ban ¿u. Trên h¿t, tÿ sÿ phÿc t¿p vß hồn c¿nh pháp lý mà ng±ßi con ph¿i ßi dißn, tác gi¿ ß xu¿t vißc xây dÿng mßt vn b¿n có tính qc t¿ vß tho¿ thu¿n mang thai hß xuyên qußc gia. Theo tác gi¿, ây là c¡ sß quan trßng ß gi¿i quy¿t tình tr¿ng mâu thu¿n trong quy ßnh vß xác ßnh cha, m¿ ß các qußc gia khác nhau. Nh± v¿y, trong bài vi¿t này, tác gi¿ ã xem xét quyßn lÿi cÿa ng±ßi con trong mßi quan hß vßi các chÿ thß khác. Tác gi¿ h±ßng ¿n gi¿i pháp xây dÿng vn b¿n pháp lu¿t có tính qc t¿ ß gi¿i quy¿t trißt ß nhÿng tình hng pháp lý phÿc t¿p gây ¿nh h±ßng ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con.

Vß chÿ ß thÿ hai: xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp con ±ÿc sinh ra tÿ tinh trùng ho¿c nỗn cÿa ng±ßi ã ch¿t, có thß kß ¿n nhÿng nghiên cÿu tiêu bißu

sau:

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Kindregan (2009), <Dead dads: Thawing an heir from the freezer=, trên T¿p chí William Mitchell Law Review, sß 25. Bài vi¿t gißi thißu vß

nhÿng lý do khi¿n cho vißc sinh con tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t ang d¿n phß bi¿n. Tác gi¿ cho r¿ng: khơng có lý do gì ß ßi xÿ vßi mßt ÿa tr¿ ±ÿc sinh ra sau khi ng±ßi cha ã ch¿t khác vßi mßt ÿa tr¿ sinh ra trong thßi kÿ hơn nhân, trong khi c¿ hai ßu xu¿t phát tÿ sÿ ch¿p thu¿n tr±ßc ó. Vào thßi ißm bài vi¿t ±ÿc thÿc hißn, tác gi¿ ánh giá pháp lu¿t ch±a có sÿ ißu chßnh rõ ràng vß v¿n ß sinh con sau khi

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

ch¿t. Dÿa trên thÿc tißn xét xÿ cing nh± pháp lu¿t các bang New York hay New Jersey, tác gi¿ nh¿n ßnh vißc xác ßnh mßi quan hß cha 3 con giÿa ng±ßi ã ch¿t vßi tr¿ ±ÿc sinh ra là ißu hÿp lý. Có thß th¿y, tác gi¿ bài vi¿t ã h±ßng ¿n vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t mßt cách bình ¿ng nh± nhÿng ng±ßi con khác trong gia ình.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Krebs.J (2018), <Any man can be father, but should dead man be dad: An approach to the formal legalization of posthumous sperm retrieval and

posthumous reproduction in The United States=, trên T¿p chí Hofstra Law Review,

sß 47. Bài vi¿t cho th¿y pháp lu¿t khơng chß b¿o ¿m ß c¿p ß chính sách cơng, mà cịn ph¿i b¿o vß lÿi ích cÿa cc sßng, tơn trßng ý chí cÿa mßt ng±ßi, ngay c¿ khi ng±ßi ó ã ch¿t. Cing theo l¿ ó, mßt ng±ßi có thß trß thành cha ngay c¿ khi hß ã ch¿t. T±¡ng tÿ, bài vi¿t cÿa tác gi¿ Trachman, W. E (2016), <The walking dead:

Reproductive rights for the dead=, trên T¿p chí Savannah Law Review, sß 3: ß c¿p

v¿n ß sinh con tÿ nỗn, tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t và làm rõ các ißu kißn c¿n ±ÿc áp ÿng khi sÿ dÿng v¿t lißu sinh s¿n cÿa ng±ßi ch¿t. M¿c dù hai bài vi¿t chÿ y¿u khai thác ß góc ß qun tÿ ßnh o¿t cÿa ng±ßi có tinh trùng ±ÿc sÿ dÿng, nh±ng các gi¿i pháp trong bài vi¿t ¿t ra v¿n ß c¿n ±ÿc suy ng¿m trong vißc dung hồ lÿi ích cÿa ng±ßi có v¿t lißu sinh s¿n vßi lÿi ích cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra sau ó.

Vß chÿ ß thÿ ba: xác ßnh cha, m¿ cho con trong tr±ßng hÿp ng±ßi sinh con và ng±ßi hi¿n tinh trùng có tho¿ thu¿n, có thß kß ¿n nhÿng bài vi¿t tiêu bißu sau:

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Jennifer Nadraus (2015), <Dodging the Donor Daddy Drama: Creating a Model Statute for Determining Parental Status of Known Sperm Donors=, trên T¿p chí Family Court Review, sß 53. Bài vi¿t cho th¿y h±ßng xÿ lý khác bißt

giÿa các Tồ án liên quan ¿n yêu c¿u xác ßnh quan hß cha 3 con giÿa ng±ßi hi¿n tình trùng và tr¿ ±ÿc sinh ra. Tác gi¿ tìm cách gi¿i quy¿t sÿ khơng rõ ràng trong vißc xác ßnh tình tr¿ng là <cha= cÿa ng±ßi hi¿n tinh trùng, b¿ng cách ß xu¿t mßt sß ißu kißn ß mßi quan hß này ±ÿc thÿa nh¿n. Theo ß xu¿t, quan hß cha con có thß ch¿p nh¿n n¿u các bên ßng ý b¿ng vn b¿n tr±ßc khi thÿ tinh. M¿c dù tác gi¿ khơng hồn tồn ÿng trên ph±¡ng dißn cÿa ng±ßi con ß lý gi¿i v¿n ß, nh±ng bài vi¿t ã gÿi ý vß mßt gi¿i pháp có kh¿ nng b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con tßt h¡n quy ßnh cÿa pháp lu¿t Vißt Nam hißn hành.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Abbie E. Goldberg và Katherine R. Allen (2013), <Donor, Dad, or...? Young Adults with Lesbian Parents9 Experiences with Known Donors=,

trên T¿p chí Family Process, sß 52. Nghiên cÿu ±ÿc thÿc hißn trên mßt cc ißu

tra xã hßi hßc có ßi t±ÿng là ng±ßi ßng tính t¿i Hoa Kÿ. K¿t qu¿ chß ra r¿ng các bà m¿ th±ßng chßn ng±ßi hi¿n tinh trùng là mßt trong sß các b¿n bè cÿa gia ình. Tr¿

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

±ÿc sinh ra th±ßng nhìn nh¿n nhÿng ng±ßi hi¿n t¿ng theo mßt trong ba cách: (i) là nhÿng ng±ßi hi¿n t¿ng hồn tồn chÿ khơng ph¿i là thành viên trong gia ình cÿa hß; (ii) là thành viên gia ình mß rßng nh±ng khơng ph¿i là cha; (iii) ho¿c vßi t± cách nh± ng±ßi cha. Thơng qua sÿ tho¿ thu¿n, nhÿng ng±ßi hi¿n tinh trùng có thß trß thành cha cÿa tr¿ ±ÿc nhÿng ng±ßi ßng tính nÿ sinh ra. Nghiên cÿu cho th¿y, sÿ ti¿p xúc và quan tâm cÿa ng±ßi hi¿n tinh trùng vßi t± cách là ng±ßi cha mang nhÿng ý ngh)a tích cÿc ßi vßi ng±ßi con. Vißc xây dÿng mßi quan hß giÿa ng±ßi hi¿n tinh trùng và con, trong nhißu tr±ßng hÿp là phù hÿp vßi mong mußn, nguyßn vßng trong ßi sßng tình c¿m cÿa tr¿. Cing vì v¿y, bài vi¿t ã gián ti¿p cho th¿y vißc duy trì nguyên t¿c ¿n danh và tránh ti¿p xúc giÿa ng±ßi hi¿n tinh trùng vßi tr¿ khơng ph¿i bao giß cing là mßt gi¿i pháp tßt ß b¿o vß ßi sßng tinh th¿n cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Mc Convill James, Mills Eithne (2003), <Re Patrick and the

rights and responsibilities of sperm donor fathers in Australian family law=, trên T¿p

chí QUT Law and Justice, sß 3. Bài vi¿t phân tích mßt trong nhÿng vÿ vißc ¿u tiên

cÿa Australia, cing nh± trên th¿ gißi ¿t ra v¿n ß: lißu r¿ng ng±ßi hi¿n tinh trùng có qun ti¿p xúc vßi tr¿ ±ÿc sinh ra d±ßi góc ß Lu¿t gia ình hay khơng. Tÿ vißc nghiên cÿu các quan ißm xoay quanh phán quy¿t cÿa Toà án, tác gi¿ phác th¿o ß xu¿t sÿa ßi Lu¿t Gia ình nm 1975 ß nhÿng ng±ßi hi¿n t¿ng tinh trùng có thß nßp ¡n yêu c¿u ±ÿc xác ßnh là cha khi tho¿ mãn mßt sß ißu kißn nh¿t ßnh. M¿c dù bài vi¿t t¿p trung vào khía c¿nh ng±ßi hi¿n tinh trùng, nh±ng mßt cách gián ti¿p tác gi¿ v¿n chß ra nhÿng ¿nh h±ßng tßt ¿n tr¿ thơng qua vißc ch¿p nh¿n u c¿u này.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Jesse Michael Nix (2009), <You only Donated Sperm: Using

Intent to Uphold Paternity Agreements=, trên T¿p chí Law and Family Studies, sß 11.

Bài vi¿t cung c¿p mßt tr±ßng hÿp cho th¿y Tồ án dÿa vào nguyên t¿c c¡ b¿n cÿa chính sách cơng ß thÿa nh¿n r¿ng mßt ÿa tr¿ nên có c¿ cha l¿n m¿. Cing theo ó, ng±ßi hi¿n tinh trùng cơng khai danh tính (và có mong mußn xác l¿p mßi quan hß cha 3 con) s¿ có các qun và ngh)a vÿ nh± ng±ßi cha tÿ nhiên. Bài vi¿t cho th¿y mßt kh¿ nng mßi có thß x¿y ra trên thÿc t¿ khi nhÿng ng±ßi hi¿n tinh trùng khơng cịn mn tình tr¿ng ¿n danh ±ÿc duy trì, thay vào ó, mßt sß trong sß hß mong mußn ±ÿc xác l¿p quan hß cha 3 con vßi tr¿.

1.1.1.2. Nghiên cÿu vß quyßn thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n

Có thß kß ¿n các nghiên cÿu ißn hình nh± sau:

(1) Các nghiên cÿu trong n±ßc

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Sách cÿa tác gi¿ Ph¿m Vn Tuy¿t và Lê Kim Giang (2017), <Pháp lu¿t vß thÿa

k¿ và thÿc tißn gi¿i quy¿t tranh ch¿p=, nhà xu¿t b¿n T± pháp. Nghiên cÿu gi¿i thích

ißu 613 BLDS nm 2015 vß ißu kißn ng±ßi thÿa k¿ ph¿i <thành thai tr±ßc khi ng±ßi ß l¿i di s¿n ch¿t=. Theo nhóm tác gi¿ lý gi¿i, quy ßnh này chß ±ÿc áp dÿng vßi tr±ßng hÿp thÿa k¿ theo pháp lu¿t. Quy ßnh này khơng ±ÿc áp dÿng vßi ng±ßi thÿa k¿ theo di chúc. Cá nhân ±ÿc h±ßng thÿa k¿ theo di chúc là b¿t kÿ ng±ßi nào theo sÿ chß ßnh cÿa ng±ßi l¿p di chúc. Hß khơng c¿n tßn t¿i các mßi quan hß hơn nhân, huy¿t thßng, ni d±ÿng vßi ng±ßi ch¿t. Nhóm tác gi¿ cing ±a ra ß xu¿t mß rßng khái nißm ng±ßi thÿa k¿ cÿa ißu 613. Theo ó, tr¿ ±ÿc h±ßng di s¿n n¿u (i) là con cÿa ng±ßi ã ch¿t và vÿ hÿp pháp cÿa ng±ßi này và (ii) vißc thÿc hißn ph±¡ng pháp khoa hßc là úng di ngun cÿa ng±ßi ch¿t. Có thß th¿y, thơng qua vißc mß rßng kh¿ nng ±ÿc h±ßng di s¿n thÿa k¿, cách lý gi¿i nh± trên ã góp ph¿n b¿o vß

quyßn lÿi vß tài s¿n cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Ngun Hß Bích H¿ng và Ngơ Thß Anh Vân (2015), <Mßt sß góp ý vß ng±ßi thÿa k¿ theo quy ßnh cÿa Bß lu¿t Dân sÿ - Bàn vß t± cách h±ßng

thÿa k¿ cÿa ng±ßi ±ÿc thành thai và sinh ra sau thßi ißm mß thÿa k¿=, T¿p chí

Khoa hßc pháp lý, sß 5. Nghiên cÿu ß c¿p ¿n ißu kißn trß thành ng±ßi thÿa k¿ cÿa

cá nhân theo pháp lu¿t dân sÿ. Trên c¡ sß pháp lu¿t thÿc ßnh, bài vi¿t ß xu¿t vß kh¿ nng ±ÿc h±ßng thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc thành thai và sinh ra sau thßi ißm mß thÿa k¿ nhß áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Ki¿n nghß ±ÿc các tác gi¿ ±a ra trên c¡ sß so sánh và hßc hßi kinh nghißm tÿ pháp lu¿t n±ßc ngồi.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Ngun Minh Oanh (2020), <Bàn lu¿n vß quyßn thÿa k¿ cÿa cá nhân ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n=, T¿p chí Khoa hßc kißm sát, sß

4. Bài vi¿t ±a ra ki¿n nghß gi¿i thích th¿ nào là <con ¿= theo pháp lu¿t vß thÿa k¿. Tÿ vißc gi¿i thích này, tác gi¿ ßnh h±ßng xác ßnh ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n cing là con ¿ và cing ±ÿc h±ßng di s¿n thÿa k¿ cÿa ng±ßi ±ÿc xác ßnh là cha ¿, m¿ ¿. ißu này cing s¿ có nhÿng tác ßng t±¡ng tÿ ¿n nhÿng hàng thÿa k¿ cịn l¿i. Cách lý gi¿i nh± trên ã mß rßng kh¿ nng ±ÿc h±ßng di s¿n thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n có ngn gßc huy¿t thßng khác vßi cha, m¿.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Nguyßn Huy Hồng Nam (2022), <Kinh nghißm pháp lu¿t

cÿa mßt sß qußc gia vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n và xác ßnh quyßn thÿa

k¿ cÿa cá nhân ±ÿc sinh ra b¿ng ph±¡ng pháp này=, T¿p chí Nghß lu¿t, sß 5. Bài

vi¿t cung c¿p nhÿng v¿n ß c¡ b¿n vß kh¿ nng sinh con tÿ v¿t lißu sinh s¿n cÿa ng±ßi ch¿t và h¿u qu¿ pháp lý theo pháp lu¿t Hoa Kÿ, Pháp, Canada. Tÿ ây, tác gi¿ ±a ra mßt sß ki¿n nghß cÿ thß cho Vißt Nam vß ißu kißn ß thÿ thai và sinh con khi ng±ßi

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

cha sinh hßc qua ßi, cing nh± quyßn thÿa k¿ cÿa tr¿ ±ÿc sinh ra. Bài vi¿t chß gißi h¿n trong tr±ßng hÿp sinh con tÿ tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t mà khơng ß c¿p ¿n các tr±ßng hÿp sÿ dÿng v¿t lißu sinh s¿n khác nh± nỗn, phơi. Cing nh± các nghiên cÿu ã ß c¿p tr±ßc ó, bài vi¿t theo h±ßng b¿o vß qun ±ÿc h±ßng di s¿n thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra tÿ v¿t lißu sinh s¿n cÿa ng±ßi ch¿t.

ß tài nghiên cÿu khoa hßc c¿p tr±ßng do tác gi¿ Nguyßn Vn Hÿi chÿ nhißm

(2020), B¿o ¿m quyßn thÿa k¿ cÿa cá nhân ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh

s¿n theo pháp lu¿t Vißt Nam, Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi. ß tài cho th¿y sÿ c¿n

thi¿t cÿa vißc ¿m b¿o quyßn thÿa k¿ cÿa cá nhân ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. K¿t qu¿ nghiên cÿu cung c¿p cho ng±ßi ßc cái nhìn tßng qt vß pháp lu¿t mßt sß qußc gia vß kh¿ nng dùng v¿t lißu sinh s¿n cÿa mßt ng±ßi sau khi ch¿t và kh¿ nng ±ÿc h±ßng thÿa k¿ cÿa ng±ßi con. Nhìn chung, ây là ngn tài lißu có ý ngh)a và có giá trß tham kh¿o ßi vßi q trình thÿc hißn ß tài.

(2) Các nghiên cÿu ß n±ßc ngồi

Có thß kß ¿n nhÿng nghiên cÿu nh±: bài vi¿t cÿa tác gi¿ Helene S. Shapo (1997),

<Matters of life and death: inheritance consequences of reproductive technologies=,

trên T¿p chí Hofstra Law Review, sß 25. Bài vi¿t phân tích các khía c¿nh pháp lý vß

quyßn thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, ¿c bißt là trong tr±ßng hÿp sÿ dÿng nỗn, tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t. Nghiên cÿu ã cung c¿p nhÿng nßi dung c¡ b¿n vß pháp lu¿t thÿa k¿, pháp lu¿t vß quan hß cha, m¿ - con cÿa Hoa kÿ. Tÿ thÿc tißn xét xÿ, tác gi¿ bàn vß mßi liên hß giÿa pháp lu¿t an sinh xã hßi vßi kh¿ nng ±ÿc h±ßng thÿa k¿ tÿ ng±ßi cha ã ch¿t. Quyßn thÿa k¿ cÿa tr¿ ±ÿc tác gi¿ ánh giá cùng quyßn ß thÿa k¿ cÿa ng±ßi có v¿t lißu sinh s¿n ±ÿc sÿ dÿng và lÿi ích cÿa cßng ßng. Bài vi¿t cho th¿y: vißc ghi nh¿n quyßn h±ßng thÿa k¿ trong tr±ßng hÿp tr¿ sinh ra sau 300 ngày kß tÿ thßi ißm hơn nhân ch¿m dÿt là c¡ sß quan trßng ß b¿o vß quyßn lÿi vß tài s¿n cÿa tr¿.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Lisa Medford (2010), <Family law and estate law - reproductive technology - use of artificial reproductive technologies after the death

of a parent=, T¿p chí University of Arkansas at Little Rock Law Review, sß 39. Bài

vi¿t phân tích các v¿n ß pháp lý có thß phát sinh khi tr¿ ±ÿc sinh ra tÿ noãn, tinh trùng cÿa ng±ßi ã ch¿t. Nghiên cÿu cho th¿y h±ßng xÿ lý v¿n ß vß quyßn thÿa k¿ t¿i mßt sß tißu bang khác nhau cÿa Hoa Kÿ. Bài vi¿t ±a ra gi¿i pháp cho các Tòa án Bang Arkansas và c¡ quan l¿p pháp tißu bang, ß ¿m b¿o r¿ng tr¿ ±ÿc thÿ thai sau khi cha, m¿ sinh hßc ch¿t ±ÿc b¿o vß và trao quyßn thÿa k¿ di s¿n (t¿i thßi ißm bài vi¿t ±ÿc thÿc hißn, pháp lu¿t bang này chß thÿa nh¿n quyßn thÿa k¿ khi con ±ÿc thÿ thai tr±ßc khi cha, m¿ ch¿t). Cußi cùng tác gi¿ kh¿ng ßnh r¿ng tr¿ em sinh ra

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

trong hoàn c¿nh này c¿n ±ÿc b¿o vß các quyßn lÿi vß m¿t v¿t ch¿t l¿n nhân thân. T±¡ng tÿ nh± bài vi¿t trên, bài vi¿t cÿa tác gi¿ Jane Marie Lewis (2012) vß <New-age babies and <New-age-old laws: the need for an intent-based approach in Tennessee to

preserve parent-child succession for children of assisted reproductive technology= trên T¿p chí University of Memphis Law Review, sß 43, cing cho th¿y quan ißm

trong vißc thÿa nh¿n quyßn thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc thành thai và sinh ra sau khi cha, m¿ vß m¿t sinh hßc ch¿t.

Bài vi¿t do tác gi¿ Jillian Casey, Courtney Lee, and Sartaz Singh biên t¿p (2016), vß Assisted Reproductive Technologies, trên T¿p chí Georgetown Journal of Gender

and the Law, sß 17. Bài vi¿t cho th¿y kh¿ nng h±ßng thÿa k¿ khi ±ÿc sinh ra tÿ v¿t

lißu sinh s¿n cÿa mßt ng±ßi ã ch¿t. Tác gi¿ bài vi¿t ã có sÿ liên hß vßi các quy ßnh cÿ thß trong pháp lu¿t Hoa Kÿ thông qua các bang nh± California, Florida, Louisiana, Massachusetts. Bài vi¿t cing cho th¿y nhÿng gißi h¿n vß thßi gian ßi vßi quyßn ±ÿc h±ßng thÿa k¿ cÿa tr¿ bßi kh¿ nng xung ßt vßi lÿi ích cÿa nhÿng ng±ßi thÿa k¿ khác và vißc sÿ dÿng di s¿n bß trì trß trong mßt kho¿ng thßi gian dài ß chß ng±ßi thÿa k¿ ra ßi. Nh± v¿y, m¿c dù v¿n h±ßng tßi vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, nh±ng tác gi¿ ã ¿t ra v¿n ß vß gißi h¿n cÿa sÿ b¿o vß trong mßi quan hß vßi các chÿ thß khác.

1.1.1.3. Nghiên cÿu vß quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n

Có thß kß ¿n các nghiên cÿu tiêu bißu sau:

(1) Các nghiên cÿu trong n±ßc

Mßt sß nghiên cÿu trong n±ßc ã ß c¿p ¿n quyßn ±ÿc xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Có thß kß ¿n bài vi¿t cÿa tác gi¿ Lê Thß Kim Chung (2004), <Nhÿng v¿n ß n¿y sinh tÿ quy ßnh vß xác ßnh cha,

m¿ cho con sinh ra nhß kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n=, T¿p chí Dân chÿ và pháp lu¿t, sß

9. Bài vi¿t ±ÿc thÿc hißn khi Lu¿t HN&G nm 2014 ch±a ra ßi nên mßt sß ki¿n nghß ã ±ÿc thß hißn trong pháp lu¿t hißn hành. ißu áng chú ý là tác gi¿ khơng thÿc sÿ ßng ý vßi quy ßnh vß b¿o m¿t thơng tin. M¿c dù bài vi¿t ch±a nêu ±ÿc h±ßng gi¿i quy¿t cÿ thß nh±ng tác gi¿ ã b±ßc ¿u ß c¿p mßt v¿n ß khá mßi m¿ vß kh¿ nng xác ßnh ngußn gßc cÿa tr¿ ±ÿc sinh ra tÿ nỗn, tinh trùng, ho¿c phơi ±ÿc hi¿n.

Lu¿n vn Th¿c s) cÿa tác gi¿ Ngun ơn C±ßng (2017), vß <Thÿc tr¿ng xác

ßnh quyßn nhân thân khi sinh con theo ph±¡ng pháp khoa hßc= (Tr±ßng ¿i hßc

Lu¿t Hà Nßi). Lu¿n vn ß c¿p ¿n các quyßn nhân thân cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, trong ó có qun ±ÿc bi¿t các thông tin liên quan

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

¿n ngußn gßc sinh hßc. Tác gi¿ cho r¿ng khi ÿ 15 ti tr¿ có qun ±ÿc bi¿t các thông tin này. Tuy v¿y, tác gi¿i ch±a lý gi¿i cÿ thß vì sao ây ±ÿc xem là thßi ißm phù hÿp, cing nh± các nguyên nhân khi¿n cho qun này trß nên c¿n thi¿t.

Ngồi các bài vi¿t trên, các nghiên cÿu liên quan ¿n quyßn nhân thân cing gián ti¿p ß c¿p ¿n quyßn xác ßnh ngn gßc ß h¿n ch¿ tình tr¿ng hơn nhân c¿n huy¿t cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. ¡n cÿ nh±: Lu¿n án Ti¿n s)

cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Lan (2008) vß <Xác ßnh cha, m¿, con trong pháp lu¿t Vißt

Nam= (Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi). Ngồi v¿n ß xác ßnh quan hß cha, m¿ - con

nh± ã nêu ß ph¿n tình hình nghiên cÿu tr±ßc ó, trong ph¿n qun k¿t hơn cÿa ng±ßi ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, Lu¿n án ¿t ra v¿n ß áp dÿng quy ßnh riêng vß k¿t hơn ßi nhóm chÿ thß này. Cÿ thß, <hß có thß kißm tra ngn gßc huy¿t thßng thơng qua mßt kênh bí m¿t nào ó=. Tác gi¿ cing cho r¿ng gi¿i pháp này cing có thß áp dÿng vßi ng±ßi con bß m¿c các bßnh liên quan ¿n di truyßn. Lu¿n án xác ßnh ây nh± mßt ngo¿i lß cÿa nguyên t¿c b¿o m¿t mà pháp lu¿t ã quy ßnh. Nh± v¿y, m¿c dù khơng ß c¿p trÿc ti¿p vß quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, nh±ng nßi dung Lu¿n án cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Lan ã ¿t ra nhÿng rÿi ro có thß phát sinh khi ng±ßi con khơng thß ti¿p c¿n các thơng tin vß ngn gßc sinh hßc cÿa mình. ây cing là c¡ sß lý lu¿n quan trßng cho ß xu¿t ghi nh¿n quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con trong t±¡ng lai.

(2) Các nghiên cÿu ß n±ßc ngồi

Tr±ßc h¿t, có thß kß ¿n sách cÿa tác gi¿ Richard Jonh Blauwhoff (2009), <A

comparative law study on children9s right to know their genetic origins=, nhà xu¿t

b¿n Intersentia. ây là mßt cơng trình r¿t ¿c s¿c vß qun ±ÿc xác ßnh ngn gßc cÿa tr¿ em. Trong cơng trình nghiên cÿu, tác gi¿ ã thß hißn hai tr±ßng hÿp tiêu bißu c¿n ±ÿc thÿa nh¿n quyßn ±ÿc xác ßnh ngn gßc: tr¿ ±ÿc nh¿n làm con ni và tr¿ ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Các phân tích, áng giá ±ÿc thß hißn r¿t thuy¿t phÿc bßi vißc so sánh, ßi chi¿u pháp lu¿t giÿa các nhóm qc gia tiêu bißu trên th¿ gißi nh±: Anh, Pháp, Hoa Kÿ, Thÿy ißn& Vßi tÿng qußc gia, tác gi¿ cung c¿p k¿t qu¿ ißu tra xã hßi hßc t±¡ng ÿng ß làm rõ cho lu¿n ißm cÿa mình. Cơng trình nghiên cÿu ã phân tích mßt cách chi ti¿t các xung ßt trong quyßn lÿi giÿa các chÿ thß khác nhau khi quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa con ±ÿc sinh ra b¿ng ph±¡ng pháp khoa hßc ±ÿc thÿa nh¿n. Nghiên cÿu là ngn tài lißu có giá trß ßi vßi vßi q trình thÿc hißn ß tài Lu¿n án, ¿c bißt là ßi vßi các ß xu¿t trong vißc b¿o vß quyßn ±ÿc xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Rebecca Johns (2013), <Abolishing Anonymity: A

Rights-Based Approach to Evaluating Anonymous Sperm Donation=, trên T¿p chí Ucla

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Women9s law, sß 20. Tác gi¿ thÿc hißn nghiên cÿu thơng qua vißc ßi chi¿u pháp lu¿t

cÿa Hoa Kÿ vßi các qußc gia khác. Tác gi¿ ánh giá tác ßng cÿa quyßn ¿n danh và thÿc hißn kh¿o sát trên ba ßi t±ÿng ±ÿc quan tâm nh¿t: ng±ßi con, cha m¿ dÿ ßnh sinh con và b¿n thân ng±ßi hi¿n tinh trùng. K¿t qu¿ kh¿o sát ±ÿc tác gi¿ rút ra r¿ng: tác h¿i gây ra cho tr¿ do vißc duy trì ngun t¿c ¿n danh v±ÿt qua b¿t kÿ lÿi ích nào mà ng±ßi hi¿n t¿ng và cha m¿ dÿ ßnh có thß có. Ci cùng, tác gi¿ k¿t lu¿n r¿ng hi¿n t¿ng tinh trùng ¿n danh là mßt hành vi nên bß pháp lu¿t c¿m. Bài vi¿t ã cung c¿p c¡ sß thÿc tißn cho th¿y sÿ c¿n thi¿t cÿa vißc thÿa nh¿n quyßn ±ÿc ti¿p c¿n ngußn gßc cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Messing Nicole J (2012), <Protecting a Man's right to Choose:

Why Mandatory Identity Release for Sperm Donors Is a Bad Idea=, T¿p chí Medicine

and Law, sß 16. Bài vi¿t cho th¿y: quy¿t ßnh có b¿t bc ti¿t lß danh tính ng±ßi hi¿n

t¿ng hay khơng là mßt chÿ ß gây tranh cãi vßi ý ki¿n m¿nh m¿ cÿa c¿ hai bên. Tác gi¿ nh¿n ßnh: ßi vßi nhÿng ÿa tr¿, nhÿng ng±ßi ln mong mn ±ÿc k¿t nßi vßi ng±ßi hi¿n t¿ng cÿa mình, vißc khơng ti¿t lß thông tin ch¿c ch¿n s¿ gây nên sÿ b¿t lÿi. Tác gi¿ cho r¿ng: n¿u chúng ta hßc ±ÿc b¿t cÿ ißu gì tÿ các ßi tác châu Âu cÿa mình, thì ó là vißc quy ßnh ¿n danh cÿa ng±ßi hi¿n khơng tÿ ßng gi¿i quy¿t v¿n ß và th¿m chí có thß t¿o ra nhißu v¿n ß h¡n. Khác vßi nhÿng bài vi¿t tr±ßc, bài vi¿t khơng chß h±ßng sÿ t¿p trung vào ng±ßi con ho¿c ng±ßi hi¿n v¿t lißu sinh s¿n, mà cịn quan tâm ¿n ng±ßi sinh con. Trong khi các nhà bình lu¿n coi quy¿t ßnh cÿa cha m¿ (có thơng báo vßi con hay khơng) là giÿ bí m¿t vß sÿ tßn t¿i cÿa ng±ßi hi¿n t¿ng, thì quy¿t ßnh này ±ÿc b¿o vß bßi Hi¿n pháp liên bang vß qun riêng t± và ó là mßt lÿa chßn c¿n ±ÿc tơn trßng. Rõ ràng bài vi¿t cung c¿p mßt góc nhìn a chißu vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, ¿t trong mßi liên hß vßi cha m¿ và ng±ßi hi¿n t¿ng tinh trùng. Phân tích cÿa tác gi¿ Messing Nicole J ¿t ra v¿n ß vß vißc ghi nh¿n quyßn ti¿p c¿n thơng tin cÿa ng±ßi con mßt cách phù hÿp vßi lÿi ích cÿa các chÿ thß khác trong xã hßi.

Sách do tác gi¿ Nidhi Sharma, Sudakshina Chakrabarti, Yona Barak, Adrian

Ellenbogen ßng chÿ biên (2020), Innovations in assisted reproduction technology, Nhà xu¿t b¿n IntechOpen. Trong ó có Ch±¡ng 12 vß Bioethics of Assisted

Reproductive Technology (¿o ÿc sinh hßc liên quan ¿n kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n)

ã ¿t ra v¿n ß: so vßi tr¿ ±ÿc sinh ra b¿ng cách thÿc tÿ nhiên, trong tr±ßng hÿp hß trÿ sinh s¿n, tr¿ có thß ph¿i ßi dißn kh¿ nng khơng ±ÿc xác ßnh ngn gßc. Tác gi¿ ã l¿p lu¿n vß quyßn ±ÿc xác ßnh ngn gßc trên ph±¡ng dißn tình c¿m và an tồn sinh hßc (trong vißc ißu trß các bßnh di truyßn). Nghiên cÿu ã ¿t quyßn cÿa ng±ßi con trong mßi quan hß lÿi ích vßi ng±ßi hi¿n t¿ng v¿t lißu sinh s¿n, ho¿t

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

ßng cÿa phịng khám và c¿ xã hßi. Tác gi¿ cho th¿y vißc cho phép quyßn xác ßnh ngn gßc thơng qua hß thßng c¡ sß dÿ lißu mã hố có thß mang ¿n nhÿng tác ßng tích cÿc khơng chß ßi vßi ng±ßi con mà cịn c¿ ng±ßi hi¿n t¿ng và tr¿t tÿ sinh hßc

cÿa xã hßi.

1.1.1.4. Nghiên cÿu vß trách nhißm cÿa c¡ sß y t¿ ho¿c ng±ßi tham gia hß trÿ sinh s¿n

(1) Các nghiên cÿu trong n±ßc

Các nghiên cÿu trong n±ßc khơng thÿc sÿ t¿p trung vào chÿ ß trách nhißm cÿa c¡ sß y t¿ khi hß trÿ sinh s¿n. Tuy v¿y, có thß kß tên mßt sß cơng trình ß c¿p ¿n v¿n ß này nh± sau:

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Ngun Vn Hÿi và Hồng Thß Loan (2022), <Mßt sß v¿n ß

pháp lý vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n=, T¿p chí Pháp lu¿t và thÿc tißn, sß

43. Nghiên cÿu cung c¿p và phân tích mßt sß quy ßnh vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Bên c¿nh ó, ß tài cing thß hißn sÿ mßi m¿ trong vißc xác ßnh trách nhißm cÿa các chÿ thß có th¿m qun thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Tác gi¿ cho r¿ng: có mßt sÿ thi¿u sót lßn khi ghi nh¿n qun ±ÿc áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n cÿa mßt nhóm các nhân trong xã hßi nh±ng l¿i khơng ±a ra c¡ ch¿ b¿o ¿m thÿc thi b¿ng bißn pháp tßt nh¿t. Theo tác gi¿ này: vißc quy ßnh m¿u ¡n ß nghß thÿc hißn kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm theo Nghß ßnh sß 10/2015/N-CP vßi nßi dung <cam k¿t khơng khi¿u kißn= t¿o tâm lý e dè, sÿ sßt. T±¡ng ÿng vßi trách nhißm cÿa c¡ sß y t¿, tác gi¿ nh¿n ßnh ng±ßi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ cing c¿n có các ngh)a vÿ trong q trình ±ÿc hß trÿ sinh s¿n. M¿c dù ph¿n nßi dung này khơng trÿc ti¿p ß c¿p ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, nh±ng các ho¿t ßng chun mơn cÿa c¡ sß y t¿ ±ÿc ß c¿p trong bài vi¿t ßu ít nhißu có kh¿ nng tác ßng ¿n quyßn lÿi cÿa tr¿ ±ÿc sinh ra. Vì v¿y, trong chÿ ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con, nghiên cÿu cÿa tác gi¿ Ngun Vn Hÿi và Hồng Thß Loan có giá trß tham kh¿o cao.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Lan (2015), <Mang thai hß và nhÿng v¿n ß phát

sinh=, T¿p chí Lu¿t hßc, sß 04. Bên c¿nh các nßi dung c¡ b¿n cÿa pháp lu¿t mang

thai hß, bài vi¿t cing ¿t ra v¿n ß b¿o vß qun lÿi cÿa ng±ßi con thơng qua vißc tn thÿ quy trình thm khám cÿa ng±ßi mang thai hß. Theo tác gi¿, n¿u bên mang thai hß vi ph¿m tho¿ thu¿n mang thai hß (liên quan ¿n quy trình thm khám) <thì khi ÿa tr¿ ±ÿc sinh ra, bên mang thai hß hồn tồn chßu trách nhißm ßi vßi ÿa tr¿ ó, trÿ tr±ßng hÿp giÿa hai bên có tho¿ thu¿n là bên nhß mang thai hß nh¿n con=.

(2) Các nghiên cÿu ß n±ßc ngồi

Có thß kß ¿n mßt sß cơng trình tiêu bißu nh± sau:

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Joshua Kleinfeld Source (2005), <Tort law and in vitro

Fertilization: The need for legal recognition of <procreative injury=, trên T¿p chí The

Yale Law, sß 115. Bài vi¿t cung c¿p các vÿ vißc vß s¡ su¿t cÿa c¡ sß y t¿ trong quá

trình thÿc hißn kÿ thu¿t thÿ tinh trong ßng nghißm. T±¡ng tÿ nh± v¿y, bài vi¿t cÿa tác gi¿ Dov Fox (2018), <Making things right when reproductive medicine goes

wrong: reply to Robert Rabin, Carol Sanger and Gregory Keating=, trên T¿p chí

Columbia Law Review Online, sß 118, c¿p ¿n nhÿng tr±ßng hÿp sai sót trong y hßc

sinh s¿n nói chung (gßm nhÿng tr±ßng hÿp nh± trißt s¿n khơng thành cơng ho¿c c¿y nh¿m v¿t lißu sinh s¿n). Trong nghiên cÿu vß b¿o vß quyßn lÿi cÿa con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, hai bài vi¿t kß trên giúp dÿ lißu mßt tình hng mà qun lÿi cÿa ng±ßi con có kh¿ nng bß xâm ph¿m nghiêm trßng. Các gÿi ý vß vißc xác ßnh cha, m¿ cing ít nhißu ±ÿc bài vi¿t ¿t ra thơng q trình phân tích vÿ vißc thÿc t¿. Trên h¿t, tÿ hồn c¿nh kß trên, nghiên cÿu vß vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n quan tâm h¡n ¿n trách nhißm cÿa c¡ sß y t¿ trong vißc h¿n ch¿ tßi a nhÿng tác ßng tiêu cÿc ßi vßi tr¿ ±ÿc sinh ra, cing nh± trách nhißm cÿa bên sinh con cho dù sÿ ra ßi cÿa tr¿ là k¿t qu¿ cÿa sÿ nh¿m l¿n.

Bài vi¿t cÿa tác gi¿ Karen A. Bussel (1991), <Adventures in Babysitting:

Gestational Surrogate Mother Tort Liability=, trên T¿p chí Duke Law, sß 41. Bài vi¿t

¿t ra trách nhißm cÿa ng±ßi mang thai hß ßi vßi q trình mang thai và sinh ra tr¿. Trong ó, tác gi¿ ß c¿p ¿n nhÿng tr±ßng hÿp bên mang thai hß sÿ dÿng ch¿t kích thích và làm ¿nh h±ßng nghiêm trßng ¿n sÿc kho¿ cÿa tr¿ ngay tÿ khi chào ßi. Bài vi¿t ¿t ra v¿n ß lißu r¿ng bên mang thai hß có mßt ngh)a vÿ nào trong vißc b¿o vß sÿc kho¿ cÿa thai nhi và có trách nhißm bßi th±ßng khi gây ra thißt h¿i hay khơng? Tÿ ây, bài vi¿t cho th¿y vißc b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ịi hßi c¿ sÿ tham gia cÿa ng±ßi mang thai hß nói riêng, cing nh± bên tÿ ngun hß trÿ cho q trình sinh s¿n cÿa ng±ßi khác nói chung.

1.1.2. ánh giá tßng quan vß tình hình nghiên cÿu

1.1.2.1. Nhÿng v¿n ß ã ±ÿc gi¿i quy¿t

Sau q trình tßng hÿp và phân tích các nghiên cÿu ±ÿc thÿc hißn tr±ßc ó, tác gi¿ nh¿n th¿y nhÿng v¿n ß ã ±ÿc ß c¿p, gi¿i quy¿t bao gßm:

Thÿ nh¿t, các nghiên cÿu trong n±ßc ã gißi thißu và phân tích c¡ sß thÿc tißn,

lý lu¿n cho sÿ phát trißn cÿa pháp lu¿t vß sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n. Các nßn t¿ng vß ¿o ÿc, pháp lu¿t, tâm lý, xã hßi liên quan ¿n ho¿t ßng hß trÿ sinh s¿n ã ±ÿc nhißu tác gi¿ trình bày mßt cách khá rõ nét. Nhìn chung, các cơng trình ã mang ¿n mßt cái nhìn tÿ tßng quan ¿n chi ti¿t ßi vßi quy ßnh hißn hành. ây là

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

c¡ sß nßn t¿ng cho các nghiên cÿu chuyên sâu vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Thÿ hai, các v¿n ß nh±: xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra tÿ tinh trùng cÿa

ng±ßi ch¿t, quyßn thÿa k¿ cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, kh¿ nng yêu c¿u gi¿i quy¿t ly hôn cÿa ng±ßi chßng trong tr±ßng hÿp mang thai hß, là nhÿng chÿ ß r¿t ±ÿc quan tâm. Qua nhißu nghiên cÿu trong n±ßc, ß nhißu góc ß khác nhau, các tác gi¿ ã cung c¿p c¡ sß lý lu¿n, pháp lý, thÿc tißn, liên hß pháp lu¿t cÿa mßt sß qc gia. Tÿ ó, ng±ßi nghiên cÿu cing thß hißn quan ißm cá nhân và ±a ra mßt sß gi¿i pháp hồn thißn pháp lu¿t. Mßt cách trÿc ti¿p ho¿c gián ti¿p, các gi¿i pháp này ßu tác ßng ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra.

Thÿ ba, các tài lißu tham kh¿o n±ßc ngồi ã cung c¿p r¿t nhißu v¿n ß pháp lý

mßi m¿ thơng qua vÿ vißc phát sinh trong thÿc tißn. ây là c¡ sß quan trßng gÿi mß nhÿng nßi dung mà pháp lu¿t Vißt Nam ch±a dÿ lißu nh±ng hồn tồn có kh¿ nng x¿y ra trên thÿc t¿. Các nghiên cÿu ß n±ßc ngồi ã cho th¿y nhÿng khó khn, h¿n ch¿ và gi¿i pháp kh¿c phÿc ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con trong các tr±ßng hÿp: tho¿ thu¿n xác ßnh cha, m¿ cho con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; xác ßnh ngußn gßc; sinh con tÿ nỗn, tinh trùng cÿa ng±ßi ch¿t; mang thai hß xun qc gia; c¿y nh¿m phơi, nỗn, tinh trùng. K¿t qu¿ nghiên cÿu và tßng hÿp tÿ tài lißu n±ßc ngồi cho th¿y: quan tâm ¿n quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ang là ißu ±ÿc nhißu qußc gia h±ßng ¿n. ¿c bißt, trong các tranh ch¿p giÿa nhÿng chÿ thß liên quan, nguyên t¿c <vì lÿi ích tßt nh¿t cÿa ng±ßi con= d¿n trß thành mßt xu h±ßng ±ÿc thÿa nh¿n rßng rãi t¿i nhißu n¡i.

1.1.2.2. Nhÿng v¿n ß cịn bß ngß c¿n ±ÿc gi¿i quy¿t

M¿c dù sinh con b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n là mßt chÿ ß khá g¿n gii trong

khoa hßc pháp lý Vißt Nam, nh±ng vßi ß tài vß B¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc

sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, có thß nh¿n th¿y nhÿng v¿n ß cịn bß ngß nh±

Thÿ nh¿t, so vßi nghiên cÿu vß kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nói chung ho¿c nghiên cÿu vß ng±ßi áp dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ß sinh con, các nghiên cÿu có ßi t±ÿng trung tâm là ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n cịn t±¡ng ßi h¿n ch¿. M¿c dù mßt sß nghiên cÿu trong n±ßc có ß c¿p ¿n lÿi ích cÿa ng±ßi

con, nh±ng ißu này th±ßng là hß qu¿ phái sinh khi nghiên cÿu vß qun và lÿi ích cÿa các chÿ thß khác. Các nghiên cÿu h¿u nh± t¿p trung vào chÿ thß sÿ dÿng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n (mà ¿c bißt là ng±ßi phÿ nÿ) h¡n là ng±ßi con. Ch¿ng h¿n, vß nßi

dung <xác ßnh quan hß cha, m¿ - con=, các tác gi¿ th±ßng quan tâm ¿n ý chí và lÿi

ích cÿa bên sinh con, mà ít khi cho th¿y qun lÿi cÿa ng±ßi con cing là mßt y¿u tß

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

c¿n ±ÿc xem xét. Các ki¿n nghß cing ±ÿc ±a ra trên tinh th¿n hồn thißn pháp lu¿t

nói chung chÿ khơng ±u tiên phát trißn qun cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra. Nói cách

khác, dù có nhißu cơng trình nghiên cÿu ã ±ÿc thÿc hißn tr±ßc ó, nh±ng góc nhìn và h±ßng ti¿p c¿n l¿i khơng t¿p trung vào chÿ thß là ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n.

Các nghiên cÿu cing ch±a chß rõ sÿ khác bißt cÿa mßt ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n so vßi ng±ßi con ±ÿc thÿ thai và sinh ra theo cách thÿc tÿ nhiên; ho¿c nhÿng rÿi ro vß m¿t thß ch¿t, tình c¿m mà ng±ßi này có thß ph¿i ßi dißn. Trong khi, ây là y¿u tß có thß tác ßng ¿n lÿi ích pháp lý cÿa ng±ßi ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n mà chúng ta c¿n ¿c bißt quan tâm. Thêm vào ó, nghiên cÿu vß quyßn lÿi cÿa con th±ßng chß t¿p trung vào mßt nhóm qun cÿ thß (ví dÿ nh± qun thÿa k¿) mà khơng ph¿i là mßt t¿p hÿp có hß thßng các quyßn nhân thân và tài s¿n. Cing bßi vì nghiên cÿu chß gi¿i quy¿t tÿng qun mßt cách riêng l¿, nên sÿ k¿t nßi và tác ßng qua l¿i giÿa các quyßn khác nhau cing ch±a ±ÿc ph¿n ánh cÿ thß.

Thÿ hai, nhißu nghiên cÿu ¿t v¿n ß vß nhÿng ißm b¿t c¿p ho¿c ß xu¿t ghi nh¿n quyßn cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n, nh±ng l¿i ch±a cho bi¿t rõ nßi dung quyßn hay cách thÿc ß thÿc hißn quyßn. ¿c bißt các v¿n ß

nh±: quyßn xác ßnh ngußn gßc cÿa ng±ßi ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n; gißi h¿n cÿa quyßn thÿa k¿; quyßn xác ßnh qußc tßch trong tr±ßng hÿp con ±ÿc mang thai hß vì mÿc ích th±¡ng m¿i và sinh ra ß n±ßc ngồi, ch±a ±ÿc các nghiên cÿu thß hißn mßt cách cÿ thß. Trong khi ó, ß qun lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc b¿o vß hißu qu¿ và thÿc thi trên thÿc t¿, vißc xác ßnh chi ti¿t nßi dung qun ho¿c ngh)a vÿ cÿa các chÿ thß có liên quan ho¿c th¿m chí là xây dÿng các ch¿ tài t±¡ng ÿng là ißu

r¿t c¿n thi¿t.

Thÿ ba, nghiên cÿu vß nguyên t¿c b¿o vß quyßn lÿi cÿa ng±ßi con ±ÿc sinh ra b¿ng kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n ch±a ±ÿc thÿc hißn. Q trình sinh con b¿ng kÿ thu¿t

hß trÿ mang nhÿng ¿c ißm r¿t khác bißt so vßi q trình sinh s¿n tÿ nhiên. Vißc b¿o vß lÿi ích cÿa ng±ßi con vì l¿ ó cing c¿n tuân theo nhÿng nguyên t¿c riêng bißt. Hißn nay, các nghiên cÿu d±ßng nh± chß t¿p trung vào nguyên t¿c thÿc hißn kÿ thu¿t hß trÿ sinh s¿n nói chung. G¿n nh± ch±a mßt nghiên cÿu nào chß rõ các nguyên t¿c c¿n tn thÿ ß b¿o vß lÿi ích cÿa ng±ßi con. Trong mßt mßi quan hß an xen nhißu lÿi ích cÿa các chÿ thß khác nhau, ß b¿o vß quyßn lÿi cÿa mßt ßi t±ÿng cÿ thß nh±ng v¿n ¿m b¿o ±ÿc tính cơng b¿ng, vißc xây dÿng nên các nguyên t¿c là ißu r¿t c¿n thi¿t. Thêm vào ó, thÿc tißn t¿i Vißt Nam và các qc gia khác cho th¿y pháp lu¿t khơng thß ±a ra câu tr¿ lßi cÿ thß ß gi¿i quy¿t t¿t c¿ các tranh ch¿p phát sinh trên

</div>