(Luận án tiến sĩ) Phát Triển Ngành Trồng Trọt Theo Hướng Ứng Dụng Công Nghệ Cao Ở Việt Nam Nghiên Cứu Trường Hợp Ở Tỉnh Nghệ An

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.74 MB, 212 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

VIàN HÀN LÂM

KHOA HàC XÃ HàI VIàT NAM

HæC VIàN KHOA HæC XÃ HàI ---*****---

Hì KHÁNH DUY

PHÁT TRIÂN NGÀNH TRìNG TRỉT

THEO H¯âNG ĄNG DĀNG CƠNG NGHà CAO ỉ VIàT NAM: NGHIÊN CU TRọNG HỵP ổ TõNH NGH AN

LUấN N TIắN S) KINH T¾

HÀ NàI – 2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

VIàN HÀN LÂM

KHOA HàC XÃ HàI VIàT NAM

HæC VIàN KHOA HỉC XÃ HàI ---*****---

Hì KHÁNH DUY

PHÁT TRIÂN NGÀNH TRìNG TRỉT

THEO H¯âNG ĄNG DĀNG CƠNG NGH CAO ổ VIT NAM: NGHIấN CU TRọNG HỵP ổ TâNH NGHà AN

Ngành: QuÁn lý kinh t¿ Mã së: 9.34.04.10

LUÊN ÁN TI¾N S) KINH T¾

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS BÙI NHÊT QUANG

HÀ NàI - 2023

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LäI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận án là cơng trình nghiên cău đác lập cāa cá nhân tơi.

đßnh về sự trung thực trong hác thuật.

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

MĀC LĀC

LọI Mổ U ... 1 ChÂng 1: TợNG QUAN TèNH HÌNH NGHIÊN CĄU ... 9 1.1. Những cơng trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến đề tài luận án .... 9

1.1.1. Phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ... 9 1.1.2. Chính sách phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC .. 16 1.1.3. Tình hình phát triển ngành trßng trát tại tỉnh Nghá An ... 21

1.2. Đánh giá vÁ các cơng trình nghiên cąu liên quan đ¿n đÁ tài luËn án và khoÁng trëng nghiên cąu ... 23

1.2.1. Đánh giá chung các cơng trình nghiên cău liên quan đến đề tài luận án ... 23 1.2.2. Kho¿ng trống cần tiếp tÿc nghiên cău trong luận án ... 24

TIÂU K¾T CH¯¡NG 1 ... 27 Ch°¢ng 2: C¡ Sỉ LÝ LUÊN VÀ PHÁT TRIÂN NGÀNH TRìNG TRỉT THEO H¯âNG ĄNG DĀNG CƠNG NGHà CAO ... 28 2.1. Khái niám, đặc điÃm căa phỏt trin ngnh trớng trỗt theo h°ãng

2.2. Nái dung phát triÃn ngnh trớng trỗt theo hóng ąng dāng công nghá cao trên đåa bàn cÃp tãnh và tiêu chí đánh giá ... 35

2.2.1. Nái dung phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao trên đßa bàn cÁp tỉnh ... 35 2.2.2. Các tiêu chí đánh giá phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao trên đßa bàn cÁp tỉnh ... 52 2.2.3. Các nhân tố ¿nh h°ởng đến phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao trên đßa bàn cÁp tỉnh ... 55

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

2.3. Kinh nghiám quëc t¿ và trong nóc v phỏt trin ngnh trớng trỗt theo hóng ng dng cụng nghỏ cao ỗ ồa phÂng cp tónh v bi hỗc

cho tónh Nghỏ An ... 61

2.3.1. Kinh nghiám quốc tế ... 61

2.3.2. Kinh nghiám cāa các đßa ph°¡ng trong n°ớc ... 69

2.3.3. Bài hác kinh nghiỏm ... 74

TIU KắT CHĂNG 2 ... 78

ChÂng 3: THĀC TR¾NG PHÁT TRIÂN NGÀNH TRìNG TRỉT THEO H¯âNG ĄNG DĀNG CƠNG NGHà CAO ỉ TâNH NGHà AN .... 79

3.1. c im t nhiờn kinh t xó hỏi nh hỗng n phỏt trin ngnh trớng trỗt theo hóng ng dng cụng nghỏ cao ỗ tónh Nghỏ An ... 79

3.1.1. Khái quát về ngành trßng trát ở tỉnh Nghá An ... 79

3.1.2. Đặc điểm tự nhiên ¿nh h°ởng đến phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 85

3.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hái ¿nh h°ởng đến phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 89

3.1.4. Những thuận lợi và khó khăn xuÁt phát từ đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hái đến phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 92

3.2. Thāc tr¿ng tình hình thc hiỏn cỏc nỏi dung phỏt trin ngnh trớng trỗt theo hóng ng dng cụng nghỏ cao ỗ tónh Nghỏ An ... 94

3.2.1. Thực trạng quy hoạch phát triển ngành trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao ở tình Nghá An ... 94

3.2.2. Thực trạng đầu t° hoàn thián c¡ sở hạ tầng kinh tế cho ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 104

3.2.3. Thực trạng hß trợ phát triển khoa hác công nghá ăng dÿng trong trßng trát cơng nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 108

3.2.4. Thực trạng huy đáng các ngußn lực tài chính cho phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 112

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

3.2.5. Thực trạng bßi d°ỡng đái ngũ nhân lực phÿc vÿ phát triển trßng

trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 116

3.2.6. Thực trạng thúc đẩy phát triển thß tr°ờng nơng s¿n từ ngành trßng trát ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An... 119

3.3. ỏnh giỏ chung v phỏt trin ngnh trớng trỗt theo hóng ng dng cụng nghỏ cao ỗ tónh Nghỏ An ... 125

3.3.1. Những thành tựu đạt đ°ợc ... 125

3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ... 132

TIÂU KắT CHĂNG 3 ... 138

ChÂng 4: GII PHP THC ĐỈY PHÁT TRIÂN NGÀNH TRìNG TRỉT THEO H¯âNG ĄNG DĀNG CÔNG NGHà CAO æ TâNH NGHà AN ... 139

4.1. Bëi cÁnh kinh t¿ - xã hái và quan điÃm, ồnh hóng phỏt trin ngnh trớng trỗt theo hóng ng dng cụng nghỏ cao ỗ tónh Nghỏ An ... 139

4.1.1. Bối c¿nh thế giới, trong n°ớc, trong tỉnh ¿nh h°ởng đến thúc đẩy phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 139

4.1.2. Quan điểm và đßnh h°ớng thúc đẩy phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 146

4.1.3. Yêu cầu đặt ra đối với phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở Viát Nam và tỉnh Nghá An trong bối c¿nh mới đến năm 2030 ... 152

4.2. Gii phỏp phỏt trin ngnh trớng trỗt theo h°ãng ąng dāng công nghá cao t¿i Nghá An ... 154

4.2.1. Hoàn thián táng thể quy hoạch phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao ... 154

4.2.2. Thiết kế c¡ sở hạ tầng kinh tế đßng bá cho phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ... 157

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

4.2.3. Tăng c°ờng các c¡ chế hß trợ khu vực t° nhân đầu t° vào ngành

trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao ... 160

4.2.4. Gia tăng ngußn vốn ngân sách nhà n°ớc phân bá vào nghiên cău khoa hác công nghá ăng dÿng trong ngành trßng trát cơng nghá cao ... 163

4.2.5. Xây dựng mơ hình kinh tế tuần hồn trong ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao ... 166

4.2.6. Nâng cao vß thế th°¡ng hiáu nơng s¿n từ ngành trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao ... 168

4.2.7. Hß trợ phát triển ngành cơng nghiáp b¿o qu¿n, chế biến nông s¿n từ ngành trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao ... 171

4.2.8. Đào tạo đái ngũ nhân lực đā điều kián phÿc vÿ q trình PTNTT ăng dÿng cơng nghá cao ... 172

4.2.9. Phát triển thß tr°ờng cho ngành trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao ở tỉnh Nghá An ... 175

4.3. Ki¿n nghå ... 177

4.3.1. Kiến nghß với Quốc hái ... 177

4.3.2. Kiến nghß với Thā t°ớng Chính phā và các c¡ quan ban ngành liên quan ... 178

TIÂU K¾T CH¯¡NG 4 ... 180

K¾T LN ... 181

CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỉC ĐÃ CƠNG Bê ... 183

DANH MĀC TÀI LIàU THAM KHÀO ... 184

PHĀ LĀC 1 - MÈU PHI¾U KHÀO SÁT ... 189

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

DANH MĀC CÁC TĆ VI¾T TÌT

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

DANH MĀC BÀNG BIÂU

B¿ng 3.1: Dián tích và s¿n l°ợng cây hàng năm cāa tỉnh Nghá An ... 83

B¿ng 3.2: Dián tích và s¿n l°ợng cây lâu năm cāa tỉnh Nghá An ... 84

B¿ng 3.3: C¡ cÁu ngành kinh tế cāa Nghá An giai đoạn 2016 – 2020 ... 90

B¿ng 3.4: Lao đáng từ 15 tuái trở lên tại Nghá An ... 91

B¿ng 3.5: Biến đáng đÁt s¿n xuÁt nông nghiáp tại Nghá An ... 100

B¿ng 3.6: Mát số mơ hình trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Nghá An theo cánh đßng mẫu lớn đ°ợc thống kê đến 01/01/2020 ... 101

B¿ng 3.7: Mát số mơ hình áp dÿng cơng nghá t°ới nhỏ giát tự đáng ... 111

B¿ng 3.8: Chi NSNN cho PTNTT ăng dÿng CNC tại Nghá An ... 113

B¿ng 3.9: D° nợ cho vay dự án trßng trát ăng dÿng CNC tại các NHTM ở Nghá An . 116 B¿ng 3.10: Các lớp tập huÁn cho ng°ời nông dân về cách thăc áp dÿng KHCN vào ngành trßng trát ... 118

B¿ng 3.11: Kết qu¿ kh¿o sát về các chính sách phát triển c¡ sở hạ tầng cho phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC cāa tỉnh Nghá An ... 127

B¿ng 3.12: Đánh giá trình đá khoa hác công nghá và kh¿ năng tiếp cận khoa hác cơng nghá trong trßng trát ăng dÿng CNC tại Nghá An ... 128

B¿ng 3.13: Đánh giá chÁt l°ợng ngußn lao đáng và măc đá đáp ăng cāa lao đáng trong PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC ... 129

B¿ng 3.14: Đánh giá ch°¡ng trình tập huÁn kiến thăc về trßng trát ăng dÿng CNC cāa tỉnh Nghá An cho cán bá qu¿n lý/nông há/hợp tác xã/doanh nghiáp tham gia ngành trßng trát ăng dÿng CNC ... 130

B¿ng 3.15: Đánh giá về các ch°¡ng trình xúc tiến th°¡ng mại để đẩy mạnh tiêu thÿ nông s¿n từ trßng trát ăng dÿng CNC cāa tỉnh Nghá An ... 131

B¿ng 3.16: Đánh giá về chính sách quy hoạch đÁt đai cāa tỉnh Nghá An đến PTNTT ăng dÿng CNC ... 132

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

DANH MĀC HÌNH

Hình 1.1. S¡ đß nghiên cău ... 5

Hình 2.1: Mơ hình phát triển trßng trát ăng dÿng CNC ... 35

Hình 2.2: Trung gian tiêu thÿ nơng s¿n đián tử ... 52

Hình 3.1: C¡ cÁu Chi cÿc Trßng trát và B¿o vá thực vật tỉnh Nghá An ... 79

Hình 3.2: Tốc đá tăng tr°ởng táng s¿n phẩm cāa Nghá An (2016-2020) ... 89

Hình 3.3: Số lao đáng qua đào tạo ở thành thß và nơng thơn tại Nghá An ... 92

Hình 3.4: Măc đá cần thiết cāa viác thực hián các bián pháp hß trợ ng°ời s¿n xuÁt trong viác tiếp cận mặt bằng để phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ... 126

Hình 3.5: Măc đá cần thiết cāa chính sách hß trợ xây dựng c¡ sở hạ tầng cho nơng há/hợp tác xã/ doanh nghiáp tham gia trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ... 127

Hình 4.1: Tốc đá tăng tr°ởng GDP và lạm phát toàn cầu 2016-2020 ... 141

Hình 4.2: Máy trßng cây đậu t°¡ng tại Mỹ... 158

Hình 4.3: Cơng nghá đián tốn đám mây đ°ợc ăng dÿng trong trßng trát ... 159

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

LäI Mỉ ĐÄU 1. Tính cÃp thi¿t căa đÁ tài

Trßng trát là mát trong những ngành kinh tế xuÁt hián sớm nhÁt trong lßch sử lồi ng°ời, gắn bó mật thiết với sự ra đời cāa nhiều nền văn hóa thế giới. Dù tr¿i qua bốn cuác cách mạng công nghiáp với sự ra đời cāa nhiều ngành kinh tế mới, con ng°ời khơng thể nào phā nhận vß thế quan tráng hàng đầu cāa ngành trßng trát bởi nó tạo ra l°¡ng thực nuôi sống con ng°ời. Tuy nhiên, do sự biến đái cāa c¡ cÁu ngành kinh tế, sự tăng lên nhanh chóng cāa dân số tồn cầu, biến đái khí hậu; ngành trßng trát ngày nay đã dần dần đ°ợc phát triển theo h°ớng đi mới, thích ăng với điều kián tự nhiên khắc nghiát h¡n và quỹ đÁt canh tác thu hẹp. H°ớng đi đó chính là áp dÿng khoa hác, cơng nghá và máy móc vào canh tác nơng nghiáp nhằm nâng cao s¿n l°ợng, gi¿m sự phÿ thuác vào thời tiết và đ¿m b¿o chÁt l°ợng nơng s¿n an tồn cho săc khỏe ng°ời tiêu dùng. Nói các khác, PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC là xu thế tÁt yếu để phù hợp với điều kián tự nhiên và điều kián kinh tế - xã hái hián nay cāa con ng°ời.

Viát Nam là quốc gia có nhiều đặc điểm phù hợp để phát triển ngành trßng trát theo h°ớng cơng nghá cao. Với khí hậu nhiát đới và ôn đới ở mát số vùng, Viát Nam có thể trßng đ°ợc nhiều loại cây trßng khác nhau, bao gßm c¿ những loại cây trßng hữu c¡, công nghá cao nh° rau, hoa, cây ăn qu¿ &; kết hợp với mát số thuận lợi nh°: đÁt đai phong phú, dián tích đÁt trßng lớn, ngußn lao đáng dßi dào, Viát Nam có tiềm năng lớn để phát triển trßng trát cơng nghá cao, đem lại lợi ích cho ng°ời nơng dân, góp phần phát triển kinh tế và gi¿m thiểu tác đáng đến mơi tr°ờng. Tính đến năm 2021, ngành trßng trát cāa Viát Nam đã mở ráng xuÁt khẩu ra nhiều thß tr°ờng, trong đó có c¿ những thß tr°ờng khó tính nh° Nhật B¿n, Mỹ và EU. Có 5 mặt hàng trßng trát đạt kim ngạch trên 3 tỉ USD là gß và s¿n phẩm gß; rau qu¿; hạt điều; gạo, cao su.

Tỉnh Nghá An là mát đßa ph°¡ng trung tâm vùng Bắc Trung Bá cāa Viát Nam với dián tích đÁt trßng trát ráng lớn và có tiềm năng lớn cho phát triển nông nghiáp. Tuy nhiên, viác sử dÿng cơng nghá truyền thống trong trßng trát đang gặp nhiều hạn chế, đặc biát là trong bối c¿nh biến đái khí hậu và khó khăn trong khai thác ngußn lao đáng. Vì vậy, viác phát triển nông nghiáp

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

công nghá cao tại Nghá An đã trở nên băc thiết với những lý do sau: Nghá An có dián tích đÁt trßng lớn và tiềm năng phát triển nông nghiáp cao, tuy nhiên, s¿n l°ợng nông s¿n cāa tỉnh vẫn ch°a đạt đ°ợc tiềm năng và chÁt l°ợng cao do sử dÿng công nghá truyền thống. Nghá An có khí hậu đặc biát khắc nghiát với mùa khô kéo dài, th°ờng xuyên x¿y ra hạn hán và lũ lÿt, gây ¿nh h°ởng đến s¿n xuÁt nông nghiáp truyền thống; sử dÿng công nghá cao trong nơng nghiáp và trßng trát có thể giúp gi¿m thiểu tác đáng cāa khí hậu và nâng cao năng suÁt s¿n xuÁt. Phát triển trßng trát cơng nghá cao cịn giúp tăng c°ờng săc bền cāa đÁt, gi¿m ơ nhißm mơi tr°ờng, đ¿m b¿o an toàn thực phẩm và nâng cao thu nhập cho ng°ời nơng dân trên đßa bàn tỉnh. Nghá An đang trong q trình phát triển kinh tế và đơ thß hố, viác sử dÿng cơng nghá cao trong nơng nghiáp và trßng trát khơng chỉ giúp tăng năng suÁt và chÁt l°ợng s¿n phẩm, mà còn giúp thúc đẩy phát triển kinh tế và b¿o vá môi tr°ờng. Viác phát triển trßng trát cơng nghá cao ở Nghá An còn giúp tăng c°ờng năng lực cạnh tranh cāa tỉnh trên thß tr°ờng nơng s¿n trong n°ớc và quốc tế.

Ngoài những lý do trên, phát triển nơng nghiáp và trßng trát cơng nghá cao cũng giúp tỉnh Nghá An trực tiếp gi¿i quyết những vÁn đề băc thiết liên quan đến biến đái khí hậu và nguy c¡ gi¿m s¿n l°ợng l°¡ng thực. Nghá An, cũng nh° các vùng đÁt khác cāa Viát Nam, đang ph¿i đối mặt với những thách thăc nh° m°a lũ, hạn hán, sâu bánh và các tác đáng khác. Sử dÿng công nghá cao trong trßng trát có thể giúp gi¿m thiểu tác đáng cāa biến đái khí hậu và đ¿m b¿o sự án đßnh s¿n xt nơng nghiáp. Ví dÿ, viác sử dÿng các ph°¡ng pháp canh tác thông minh, b¿o vá đÁt và n°ớc, có thể giúp hạn chế l°ợng khí th¿i nhà kính và gi¿m sự phát tán cāa các chÁt đác hại ra môi tr°ờng. Ngồi ra, Nghá An th°ờng xun bß ¿nh h°ởng bởi bão, lũ lÿt và sạt lở đÁt, gây thiát hại nặng nề cho ng°ời dân và s¿n xuÁt nông nghiáp. Viác áp dÿng công nghá cao trong trßng trát có thể giúp ng°ời nơng dân ăng phó với thiên tai, nh° gi¿m thiểu thiát hại khi cây trßng bß phá hāy bởi m°a bão hoặc tăng c°ờng ngn n°ớc t°ới tiêu khi khơ hạn kéo dài. Cuối cùng, viác phát triển nông nghiáp công nghá cao có thể giúp tăng năng suÁt và chÁt l°ợng s¿n phẩm, gi¿m chi phí và tăng thu nhập cho ng°ời nông dân, đ¿m b¿o cung cÁp l°¡ng thực đā đáp ăng nhu cầu cho dân số trong bối c¿nh tăng tr°ởng dân số ngày càng gia tăng.

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Tuy nhiên, quá trình PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC cāa tỉnh Nghá An vẫn cịn tßn tại nhiều hạn chế nh° quy hoạch táng thể vùng trßng trát ăng dÿng CNC còn ch°a rõ ràng, hạ tầng c¡ sở ch°a đ°ợc đầu t° phù hợp, yêu cầu để PTNTT bền vững ch°a đ°ợc quan tâm nhiều, các chußi liên kết thúc đẩy tiêu thÿ s¿n phẩm đầu ra cāa TTCNC vẫn cịn yếu và th°¡ng hiáu nơng s¿n CNC cāa tỉnh ch°a đ°ợc xây dựng cÿ thể. XuÁt phát từ những lý do trên,

nghiên cău sinh đã lựa chán đề tài <Phát triển ngành trồng trọt theo hướng

āng dụng công nghệ cao ở Việt Nam: Nghiên cāu trường hợp ở tỉnh Nghệ An= làm luận án tiến sĩ, nhằm vận dÿng lý luận vào điều kián thực tißn hoạt

đáng trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC trên đßa bàn tỉnh Nghá An, qua đó đề xuÁt các gi¿i pháp nhằm hoàn thián các gi¿i pháp góp phần PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC cho tỉnh Nghá An mát cách bền vững.

2. Māc tiêu nghiên cąu và nhiám vā nghiên cąu căa luËn án

2.1. Mục tiêu nghiên cāu

Mÿc tiêu nghiên cău cāa luận án:

- Làm rõ c¡ sở lý luận cāa phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao để phân tích đánh giá thực trạng và đề xuÁt gi¿i pháp thúc đẩy phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở tỉnh Nghá An trong bối c¿nh mới.

- Đề xuÁt nhóm gi¿i pháp và kiến nghß nhằm thúc đẩy phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng cơng nghá cao ở Viát Nam và tỉnh Nghá An

đến năm 2030

2.2. Nhiệm vụ nghiên cāu

Để thực hián mÿc tiêu trên, nhiám vÿ cÿ thể cāa luận án là:

theo h°ớng ăng dÿng CNC và gi¿i pháp PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC.

tích thực trạng cũng nh° đề xuÁt gi¿i pháp PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC.

số quốc gia trên thế giới và mát số đßa ph°¡ng ở Viát Nam, từ đó rút ra các bài hác kinh nghiám cho tỉnh Nghá An.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

- Táng hợp, phân tích làm rõ thực trạng PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại tỉnh Nghá An, đánh giá những kết qu¿ đạt đ°ợc, hạn chế và nguyên nhân cāa những hạn chế đó.

quan có liên quan nhằm đẩy mạnh PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An.

3. Đëi t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu

3.1. Đối tượng nghiên cāu

Đối t°ợng nghiên cău cāa luận án: phát triển ngành trßng trát, phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao.

3.2. Phạm vi nghiên cāu

- Phạm vi nội dung nghiên cāu: Luận án tập trung nghiên cău về quá

trình thực hián PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC cāa chính quyền mát đßa ph°¡ng. Các chính sách PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC đ°ợc đề xuÁt trong luận án nhằm hß trợ các nơng há, các HTX và doanh nghiáp đßa ph°¡ng có thể tham gia canh tác nông nghiáp CNC mát cách bền vững.

- Phạm vi không gian: Nghiên cău phát triển ngành trßng trát theo h°ớng

ăng dÿng cơng nghá cao ở Viát Nam, nghiên cău tr°ờng hợp ở tỉnh Nghá An.

- Phạm vi thời gian: Nghiên cău tr°ờng hợp ở tỉnh Nghá An giai đoạn

2016 - 2020 và đề xuÁt gi¿i pháp kiến nghß đến năm 2030.

4. Ph°¢ng pháp nghiên cąu

Để nghiên cău phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao ở Nghá An, NCS sử dÿng mát số tiếp cận nh° sau:

- Tiếp cận hệ thống: Cách tiếp cận này dựa trên những phân tích, đánh

giá táng thể mối quan há giữa qu¿n lý nhà n°ớc về phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC với các bên liên quan. NCS tiếp cận phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC d°ới góc nhìn về sự gia tăng số l°ợng các dự án, vùng trßng trát CNC và sự thay đái về chÁt đối với ngành trßng trát CNC cāa Nghá An cũng nh° sự thay đái về c¡ cÁu cāa ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC trong nái bá ngành nơng nghiáp qua tỷ tráng giá trß s¿n l°ợng trßng trát CNC trong táng giá trß s¿n l°ợng ngành nông nghiáp.

- Tiếp cận thể chế: Tiếp cận thể chế nghiên cău về chính sách và các

¿nh h°ởng cāa c¡ chế chính sách đến các chā thể có liên quan đến phát triển

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC. Dựa trên cách tiếp cận này, nghiên cău sinh làm rõ q trình tá chăc thực thi chính sách phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Nghá An để tìm ra những điểm ch°a phù hợp cāa các c¡ chế và chính sách này để trên c¡ sở đó sẽ đ°a ra các chính sách thích hợp và hiáu qu¿ nhằm tăng c°ờng qu¿n lý nhà n°ớc với phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Nghá An.

- Tiếp cận theo kết quả: Dựa vào tiếp cận này, qu¿n lý nhà n°ớc về phát

triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Nghá An đ°ợc xem xét d°ới các nái dung chính nh° b¿ng d°ới đây và đ°ợc đánh giá dựa vào kết qu¿ phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC. Cÿ thể nh° hình d°ới đây: giá đối t°ợng nghiên cău theo các nái dung

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Luận án đã sử dÿng các ph°¡ng pháp nghiên cău c¡ b¿n trong lĩnh vực kinh tế nh°: Ph°¡ng pháp táng hợp, ph°¡ng pháp phân tích, ph°¡ng pháp thống kê, so sánh, ph°¡ng pháp kh¿o sát bằng b¿ng hỏi.

Ph°¡ng pháp tổng hợp: Ph°¡ng pháp này đ°ợc sử dÿng nhằm kế thừa

có chán lác những kết qu¿ nghiên cău trong và ngoài n°ớc về những vÁn đề lý luận có liên quan đến PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC trên giác đá qu¿n lý cāa nhà n°ớc. Trên c¡ sở đó hình thành c¡ sở lý luận cho đề tài cāa luận án.

Ph°¡ng pháp phân tích: Luận án đã thu thập và thống kê dữ liáu s¡ cÁp,

thă cÁp liên quan đến các chính sách cho PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại tỉnh Nghá An theo chußi thời gian từ các báo cáo cāa các c¡ quan qu¿n lý Nhà n°ớc nh°: Āy ban nhân dân tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu t°, Sở Nông nghiáp và Phát triển nơng thơn, Sở Tài chính tỉnh Nghá An, Cÿc Thống kê Nghá An, Số liáu điều tra cāa Táng Cÿc thống kê& và xuống quan sát trực tiếp tại mát số vùng trßng trát cāa tỉnh Nghá An. Từ đó thực hián phân tích thực trạng gi¿i pháp tài chính phát triển nơng nghiáp tại tỉnh Nghá An.

Ph°¡ng pháp thống kê, so sánh: Thông qua thu thập thông tin số liáu,

luận án đã tiến hành xử lý lập b¿ng biểu, vẽ đß thß, biểu đß so sánh vÁn đề nghiên cău giữa các năm và đánh giá nái dung nghiên cău.

Ph°¡ng pháp khảo sát bằng bảng hỏi: Tác gi¿ thực hián phát phiếu kh¿o

sát, điều tra về thực trạng PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An. Tác gi¿ đã thiết kế mẫu phiếu điều tra đ¿m b¿o phÿc vÿ yêu cầu thu thập thông tin, kh¿o sát bằng hình thăc phát phiếu điều tra cho 250 đối t°ợng, gßm cán bá tham gia qu¿n lý ngành trßng trát, nhân viên và nông dân thuác các công ty, HTX, nông há tham gia trßng trát ăng dÿng CNC. Theo Ngun Đình Thá (2011), kích th°ớc mẫu cần cho nghiên cău phÿ thuác vào nhiều yếu tố nh° ph°¡ng pháp phân tích dữ liáu và đá tin cậy cần thiết. Hián nay, các nhà nghiên cău xác đßnh cỡ mẫu cần thiết thông qua công thăc kinh nghiám cho từng ph°¡ng pháp xử lý, cỡ mẫu th°ờng đ°ợc xác đßnh dựa vào 2 yếu tố là kích th°ớc tối thiểu và số l°ợng thang đo. Hair và cáng sự (2006) cho rằng kích th°ớc mẫu tối thiểu ph¿i là 50, tốt h¡n là 100 và tỉ lá quan sát (observations)/ thang đo (items) là 5:1, nghĩa là 1 biến đo l°ờng cần tối thiểu

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

5 quan sát, tốt nhÁt là tỉ lá 10:1 trở lên. B¿ng câu hỏi thiết kế cho kh¿o sát đßnh tính có 13 câu hỏi t°¡ng ăng với 13 thang đo, do đó số mẫu tối thiểu nên

thu về đā để rút ra kết qu¿ kh¿o sát đßnh tính.

Ph°¡ng pháp tiếp cận: Đối t°ợng nghiên cău là phát triển ngành trßng

trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao đ°ợc làm rõ về nái dung và khung đánh giá dựa trên c¡ sở lý luận về ngành trßng trát, nái dung qu¿n lý nhà n°ớc và kinh nghiám quốc tế về phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng công nghá cao.

Ph°¡ng pháp phỏng vấn sâu: NCS thực hián thu thập thông tin chi tiết

từ ng°ời đ°ợc nghiên cău thơng qua các cc trị chun cởi mở và có cÁu trúc. NCS đã tiến hành phỏng vÁn sâu 2 nhà khoa hác có kinh nghiám về phát triển trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao ở những đßa ph°¡ng có tính t°¡ng đßng với tỉnh Nghá An.

5. Nhÿng đóng góp mãi căa luËn án

Mát số kết qu¿ nghiên cău cāa luận án và đóng góp mới:

- Nghá An vẫn cịn nhiều d° đßa phát triển trßng trát CNC, cần tráng tâm h¡n trong quy hoạch, đßnh h°ớng phát triển ngành nơng nghiáp nói chung và ngành trßng trát cāa tỉnh nói riêng.

- Ngành trßng trát ăng dÿng CNC tại Nghá An cần đ°ợc phát triển theo chi, ăng dÿng khoa hác cơng nghá cần đ°ợc áp dÿng táng thể cho tÁt c¿ các khâu cāa quá trình s¿n xuÁt, đặc biát là khâu b¿o qu¿n, chế biến nông s¿n.

- Nghá An cần từng b°ớc xây dựng th°¡ng hiáu nông s¿n riêng cāa tỉnh

6. Ý ngh*a lý luËn và thāc tißn

6.1. Về mặt lý luận

Luận án đã bá sung, làm rõ các vÁn đề lý luận về PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC: quan niám về phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC và vai trò cāa nhà n°ớc trong q trình này. Đßng thời, luận án cũng đ°a ra các tiêu chí để đánh giá ngành trßng trát ăng CNC.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

6.2. Về mặt thực tiễn

Luận án đã nghiên cău kinh nghiám về chính sách PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC ở mát số quốc gia trên thế giới và các đßa ph°¡ng cāa Viát Nam, từ đó rút kinh nghiám có thể tham kh¿o, vận dÿng cho tỉnh Nghá An. Táng hợp, phân tích, đánh giá thực trạng PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC cāa tỉnh Nghá An giai đoạn 2016-2020, chỉ ra những thành công, hạn chế và nguyên nhân cāa các hạn chế, từ đó đề xt, kiến nghß với các c¡ quan có liên quan nhằm đẩy mạnh PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC ở tỉnh Nghá An.

7. K¿t cÃu căa luËn án

Ngoài Mở đầu, Kết luận, Danh mÿc tài liáu tham kh¿o và Phÿ lÿc, nái dung chính cāa luận án đ°ợc kết cÁu thành 4 ch°¡ng:

Ch°¡ng 1: Táng quan tình hình nghiên cău

Ch°¡ng 2: C¡ sở lý luận về phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng

dÿng cơng nghá cao

Ch°¡ng 3: Thực trạng phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng

công nghá cao ở tỉnh Nghá An

Ch°¡ng 4: Gi¿i pháp đẩy mạnh phát triển ngành trßng trát theo h°ớng

ăng dÿng công nghá cao tại Nghá An

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

ChÂng 1

TợNG QUAN TèNH HèNH NGHIÊN CĄU

1.1. Nhÿng cơng trình nghiên cąu đã công bë liên quan đ¿n đÁ tài luËn án

1.1.1. Phát triển ngành trồng trọt theo hướng āng dụng công nghệ cao

1.1.1.1. Lý luận về phát triển ngành trồng trọt

<Theory and practice in plantation agriculture: an economic review=

đ°ợc viết bởi Mary Tiffen and Michael Mortimore (1990)[44] có thể đ°ợc coi là mát trong những tài liáu đầu tiên nghiên cău về PTNTT trên giác đá kinh tế. Trong b¿n nghiên cău này, hai nhà khoa hác đã phác th¿o s¡ l°ợc khung lý thuyết về PTNTT trong bối c¿nh cần đánh giá mát cách khoa hác h¡n ph°¡ng thăc canh tác theo mơ hình điền trang phá biến ở nhiều quốc gia lúc bây giờ, đặc biát là châu Mỹ. Sự PTNTT đ°ợc tác gi¿ phân tích kĩ l°ỡng trên các giác đá nh° sở hữu đÁt đai, vốn, lao đáng, tính đßa ph°¡ng, thể chế chính trß và luật pháp. Có thể đánh giá tác phẩm còn t°¡ng đối gi¿n đ¡n nh°ng gợi mở nhiều tri thăc quý báu cho viác PTNTT. Xét PTNTT trên giác đá qu¿n lý kinh tế cāa nhà n°ớc, các tác gi¿ chỉ ra có thể tßn tại sự mâu thuẫn giữa quá trình PTNTT theo quy mô điền trang với các mÿc tiêu chính sách cāa chính phā. PTNTT theo h°ớng tích tÿ, tập trung ruáng đÁt nhằm mÿc tiêu s¿n xuÁt hàng hóa số l°ợng lớn có thể mâu thuẫn với nhiám vÿ tạo ra công bằng xã hái cāa chính quyền. Để đ¿m b¿o PTNTT phù hợp với đßnh h°ớng phát triển kinh tế và thể chế chính trß cāa quốc gia, các nhà lập pháp sẽ cần ph¿i cân nhắc cÿ thể.

Phân tích sự phát triển cāa ngành trßng trát dựa trên giác đá lßch sử, I.S. Farrington và James Urry (1985) [40] có bài nghiên cău <Food and the early

history of cultivation=. Nền t¿ng c¡ b¿n cho sự hình thành ngành trßng trát là

do sở thích và văn hóa cāa các dân tác trên thế giới. Trßng trát nhằm mÿc tiêu mang lại những mặt hàng nông s¿n đ°ợc nhiều ng°ời °a chuáng nh° l°¡ng thực, rau màu, hoa qu¿ và d°ợc liáu. Sự phát triển cāa ngành trßng trát, đặc biát là thâm canh, đ°ợc nâng cao bởi các yếu tố văn hóa đề cao vai trò cāa thực phẩm trong xã hái. Bên cạnh đó, khi sự trao đái hàng hóa dißn ra ngày càng phá biến, trßng trát lại càng đ°ợc mở ráng, không chỉ để đáp ăng nhu

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

cầu sử dÿng cāa cáng đßng mà còn đ°ợc sử dÿng nh° vật trao đái ngang giá trong các giao dßch ở thời điểm ch°a có sự ra đời cāa tiền tá. Theo quan điểm cāa hai tác gi¿, sự phát triển cāa trßng trát ph¿i đ°ợc coi là mát thành tựu văn hóa lớn, tạo thêm ph°¡ng thăc khai thác các ngußn tài nguyên và tôn tạo, mở ráng mái mặt cāa đời sống kinh tế - xã hái.

Trong bài nghiên cău <Induced innovation and agricultural

development= cāa Vernon W. Ruttan (1977) [51], tác gi¿ liát kê ra năm mơ

hình đ°ợc đề cập ở nhiều tài liáu về phát triển nông nghiáp, đặc biát là trßng trát nh°: giới hạn kh¿ năng s¿n xuÁt (frontier), t°¡ng tác hai chiều (conversation), tác đáng cāa đơ thß hóa – cơng nghiáp hóa (urban-industrial impact), khuếch tán (diffusion) và phúc lợi cao (high pay-off input). Ông đã táng kết lại những nét chính cāa các mơ hình, từ đó đề xt thêm mát ph°¡ng thăc PTNTT đó là coi viác thay đái khoa hác kĩ thuật nh° mát nhân tố nái sinh. Nói cách khác, trong mơ hình mới do ơng xây dựng thì đái mới khoa hác kĩ thuật là yếu tố nái sinh cāa q trình PTNTT, khơng ph¿i là yếu tố ngoại lai đác lập. Từ đó, tác gi¿ nhÁn mạnh mối quan há chặt chẽ giữa viác xây dựng mát c¡ chế qu¿n lý nông nghiáp phù hợp để thúc đẩy viác áp dÿng những tiến bá cơng nghá vào trßng trát cho phù hợp và hiáu qu¿ h¡n.

Nghiên cău về phát triển trßng trát dựa trên giác đá qu¿n lý, tác gi¿

David Kahan (2008) trong cuốn sách <Economics for farm management

extension= [37] đã chỉ ra đ°ờng h°ớng để các há nơng dân có thể mở ráng s¿n xt trên dián tích đÁt đai có hạn cāa há. Theo nghiên cău cāa tác gi¿, để có thể phát triển trßng trát tại nơng trại, các há nông dân cần nắm vững các kiến thăc c¡ b¿n về qu¿n lý kinh tế quy mô nhỏ. Các yếu tố mà ng°ời nông dân cần quan tâm và có tác đáng trực tiếp đến quyết đßnh cāa há trong q trình canh tác bao gßm: ngn tài nguyên thiên nhiên (thá nh°ỡng, n°ớc, khí hậu), lao đáng và vốn. Đßng thời, khi phát triển trßng trát, các chā nông trại cũng đối mặt với rāi ro nh°: rāi ro s¿n xuÁt, rāi ro thß tr°ờng, rāi ro tài chính, rāi ro hoạt đáng và rāi ro nhân sự. Do đó, phát triển trßng trát địi hỏi ng°ời nơng dân có những lựa chán đúng đắn, phù hợp để đ¿m b¿o sự phát triển t°¡ng xăng với tiềm năng sẵn có và kh¿ năng qu¿n lý.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Trong cuốn sách <Agriculture in Hokkaido= [53] đ°ợc thực hián bởi

tr°ờng Đại hác Hokkaido năm 2009, quá trình PTNTT cāa tỉnh Hokkaido đã đ°ợc phân tích kĩ l°ỡng. Ngành trßng trát ở Hokkaido phát triển mạnh vào năm 1868; thời điểm Chính phā Minh Trß đ°ợc thành lập. Những chiến binh bß t°ớc bỏ phong hiáu và những nông dân nghèo nhập c° là đái quân tiên phong khai hoang, xây dựng nền trßng trát ở đây. Mặc dù thời tiết khắc nghiát, thời gian lạnh trong năm kéo dài, Hokkaido dẫn đầu về nông nghiáp ở Nhật B¿n, tự hào đăng đầu về s¿n l°ợng gạo, lúa mì, khoai tây, đậu, cā c¿i đ°ờng và rau. Cuốn sách miêu t¿ quá trình PTNTT cāa tỉnh dựa trên tiêu thăc các loại cây trßng, gßm nhóm cây l°¡ng thực, nhóm cây ăn qu¿ lâu năm, nhóm cây hoa màu và hoa c¿nh. Đặc biát, quá trình tiến PTNTT cāa tỉnh Hokkaido theo h°ớng cơng nghiáp hóa, hián đại hóa cũng đ°ợc đề cập trong cuốn sách này.

1.1.1.2. PTNTT theo h°ớng āng dụng CNC

PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC là viác tăng giá trß kinh tế do ngành trßng trát mang lại dựa trên nền t¿ng máy móc, trang thiết bß hián đại, ăng dÿng các loại hình cơng nghá khoa hác tiên tiến, đ¿m b¿o vừa tăng hiáu qu¿ kinh tế vừa b¿o vá môi tr°ờng. Các cơng trình nghiên cău liên quan đến PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC đã đ°ợc thực ở nhiều quốc gia trên thế giới và Viát Nam, d°ới đây NCS xin l°ợc kh¿o mát số tài liáu quan tráng:

A. Narayanamoorthy (2005) trong nghiên cău <Economics of Drip

Irrigation in Sugarcane Cultivation: Case Study of a Farmer from Tamil Nadu= đã phân tích tính kinh tế cāa viác ăng dÿng cơng nghá t°ới nhỏ giát

vào canh tác mía cāa mát há nông dân [45]. Mặc dù ph°¡ng pháp t°ới nhỏ

giát rÁt thích hợp cho các loại cây trßng thâm canh nh° mía, tr°ớc đó khơng có nhiều nghiên cău đ°a ra kh¿ năng kinh tế cāa nó bằng cách sử dÿng dữ liáu đ°ợc thu thập từ rng cāa nơng dân. Do đó, trong nghiên cău điển hình này, tác gi¿ đã thực hián nghiên cău những lợi thế kinh tế khác nhau cāa ph°¡ng pháp t°ới nhỏ giát trong trßng mía bằng cách chán mát nơng dân kiểu mẫu từ huyán Sivagangai ở Tamil Nadu. Dữ liáu thu thập từ há nông dân kiểu mẫu cho thÁy rõ ràng rằng ph°¡ng pháp nhỏ giát cāa t°ới có nhiều °u điểm

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

h¡n so với ph°¡ng pháp t°ới bằng vịi trong canh tác mía. Với s¿n l°ợng mía là 30 tÁn / mẫu Anh, ph°¡ng pháp t°ới nhỏ giát tiết kiám n°ớc kho¿ng 58% so với ph°¡ng pháp bằng vịi. Do ít tiêu thÿ n°ớc giếng, ng°ời nơng dân có thể tiết kiám kho¿ng 1260 kwh/mẫu Anh đián, đ°ợc sử dÿng để b¡m n°ớc từ giếng. Phân tích dịng tiền chiết khÁu cāa dự án đầu t° há thống t°ới nhỏ giát cho thÁy đầu t° t°ới nhỏ giát trong trßng mía mang liáu hiáu qu¿ kinh tế cao, kể c¿ khi khơng có trợ cÁp nào từ chính phā. Tỷ lá lợi ích-chi phí thay đái từ 1,98 đến 2,02 trong điều kián khơng có điều kián trợ cÁp và điều kián t°¡ng tự thay đái từ 2,07 đến 2,10 với măc trợ cÁp (30%) ở tỷ lá chiết khÁu khác nhau.

<Analysis of HI-TECH Cultivation as an Innovative Method for

Floriculture in Vidarbha= cāa Shilpa Kalmegh và Narpat Singh (2016) đã nhận đßnh PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC là chìa khóa mở ra thành cơng cho Vindarbha [48]. Trßng hoa là ngành mới nái nhanh chóng và có tính cạnh tranh cao ở Àn Đá với tốc đá tăng tr°ởng hàng năm là 8% đến 10%. Vidarbha là vùng có nhiều m°a và do điều kián khí hậu này nên PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC rÁt đ°ợc khuyến khích. Canh tác CNC là canh tác trong điều kián nhiát đá đ°ợc kiểm soát, mang lại s¿n l°ợng gÁp 3 đến 10 lần so với canh tác truyền thống. Nghiên cău này tập trung làm rõ ph°¡ng h°ớng PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Vidarbha thông qua viác thúc đẩy nông dân tới canh tác theo h°ớng s¿n xuÁt hàng hóa. Các tác gi¿ chỉ ra rằng đáng lực thúc đẩy PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC đó là sự phối kết hợp giữa đầu t° cho há thống c¡ sở vật canh tác CNC (xây dựng nhà kính, nhà l°ới), há thống tự đáng hóa qu¿n lý cây trßng (há thống t°ới tiêu tự đáng, kiểm sốt dßch hại tự đáng&) với q trình xây dựng, phát triển th°¡ng hiáu nông s¿n CNC.

<Sustainable Vegetable Cultivation in Kerala: The Case of Polyhouse

Farming= cāa Kumar C. Nalin (2018) tập trung làm rõ những vÁn đề cần gi¿i quyết để PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Kerala, Àn Đá [41]. Ngußn rau cung cÁp cho Kerala phÿ thuác phần lớn vào các bang lân cận. Nhằm đ¿m b¿o đā nhu cầu rau an toàn cho ng°ời dân cũng nh° gi¿i quyết các vÁn đề hạn chế liên quan đến đÁt đai, lao đáng, tác gi¿ bài nghiên cău đã đề xuÁt h°ớng

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Kerala và công nghá ở đây là làm há thống nhà kính polyhouse. Nghiên cău phân tích đßnh l°ợng về chi phí xây dựng, các kho¿n trợ cÁp và lợi nhuận thu đ°ợc từ hoạt đáng trßng rau trong nhà kính. Dữ liáu cāa nghiên cău đ°ợc thu thập từ viác kh¿o sát 6 quận thuác Kerala cho thÁy chi phí mà các nơng há ph¿i đầu t° cho nhà kính trßng rau cao h¡n so với °ớc l°ợng chính phā đ°a ra. Bên cạnh đó, với sự hạn chế về loại cây trßng trong nhà kính, cũng nh° chính sách qu¿ng cáo cịn nhiều thiếu sót đã làm q trình canh tác ăng dÿng CNC này không mang lại nhiều hiáu qu¿ cho ng°ời nông dân Kerela. Từ kết qu¿ cāa nghiên cău, tác gi¿ khuyến nghß rằng PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC cần ph¿i có sự đầu t° đúng măc về KHCN cũng nh° xây dựng hình ¿nh, th°¡ng hiáu cho nơng s¿n CNC.

<Implementation of artificial intelligence in agriculture for optimisation of irrigation and application of pesticides and herbicides= cāa Tanha

Talaviya và cáng sự (2020) đã chỉ ra mát trong những h°ớng PTNTT ăng dÿng CNC đó là ăng dÿng trí thơng minh nhân tạo [50]. Nơng nghiáp đóng mát vai trò quan tráng trong ngành kinh tế. Tự đáng hóa trong nơng nghiáp là mát trong những chā đề đ°ợc toàn thế giới quan tâm trong những năm gần đây do dân số toàn cầu đang tăng nhanh chóng, dẫn đến nhu cầu về l°¡ng thực, viác làm cũng ngày càng tăng. Trong ngành trßng trát, các ph°¡ng pháp truyền thống đ°ợc nông dân sử dÿng không đā để đáp ăng những yêu cầu này. Do đó, u cầu đặt ra đó chính là PTNTT theo mát h°ớng mới, ăng dÿng các ph°¡ng thăc tự đáng hóa. Những ph°¡ng pháp mới này vừa thỏa mãn các yêu cầu về thực phẩm vừa mang lại c¡ hái viác làm cho hàng tỷ ng°ời. Trí t nhân tạo trong trßng trát sẽ mang lại mát cuác cách mạng giúp đ¿m b¿o năng st cây trßng trong hồn c¿nh biến đái khí hậu ngày càng ¿nh h°ởng nghiêm tráng đến đời sống con ng°ời, và các vÁn đề an ninh l°¡ng thực đang ở măc báo đáng. Bài viết tập trung vào h°ớng PTNTT gắn với các ăng dÿng khác nhau cāa trí tuá nhân tạo nh° t°ới tiêu, làm cỏ, phun thuốc với sự trợ giúp cāa c¿m biến, robot và máy bay không ng°ời lái. Những công nghá này giúp tiết kiám viác sử dÿng d° thừa n°ớc, thuốc trừ sâu, thuốc diát cỏ, duy trì đá phì nhiêu cāa đÁt, đßng thời giúp sử dÿng hiáu qu¿ săc ng°ời và nâng cao năng

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

suÁt, c¿i thián chÁt l°ợng nông s¿n. Thêm vào đó, hai ph°¡ng thăc tự đáng hóa điển hình trong ngành trßng trát đó là máy bay không ng°ời lái dùng để phun thuốc b¿o vá thực vật và robot làm cỏ đ°ợc chú tráng nghiên cău, tham vÁn ý kiến chuyên gia.

Phát triển nhà kính kĩ thuật số cũng đang trở thành mát xu h°ớng trßng

trát CNC trên thế giới, đ°ợc đề cập đến trong <Cultivation Management and

Standard Library Automatic Query System of Digital Greenhouse= cāa Jun

Sun và cáng sự (2012) [42]. Trong bài báo này, dựa trên các yếu tố môi tr°ờng và thơng tin về tình trạng tăng tr°ởng cāa cây trßng, há thống qu¿n lý phân loại, phân tích và tóm tắt dữ liáu để đ°a ra các thơng số môi tr°ờng tốt nhÁt cho các loại cây trßng khác nhau trong mơi tr°ờng bên ngồi khác nhau và đ°a ra giá trß tham số tăng tr°ởng tốt nhÁt cho cây trßng khác nhau giai đoạn tăng tr°ởng. Bài báo đ°a ra mát c¡ sở dữ liáu tiêu chuẩn cāa nhà kính kỹ thuật số. Dựa trên c¡ sở dữ liáu, mơ hình truy vÁn và nhận dạng tự đáng sẽ đ°ợc xây dựng. Há thống sẽ cung cÁp lßch trình chăm sóc hàng ngày cho cây trßng trong suốt q trình tăng tr°ởng cāa cây trßng. Và tÁt c¿ các loại thơng tin tham số tăng tr°ởng trong quá trình tăng tr°ởng cây trßng sẽ đ°ợc há thống phân tích. Sau đó, há thống so sánh tình hình tăng tr°ởng cây trßng với c¡ sở dữ liáu tiêu chuẩn và gửi thông tin bÁt th°ờng cho ng°ời dùng kßp thời. Đßng thời, giám sát video thời gian thực có thể đ°ợc sử dÿng. Mát số thơng tin cơng viác hàng ngày có thể đ°ợc ghi lại và đề xuÁt, chẳng hạn nh° t°ới n°ớc, bón phân và nhá cỏ,... Dựa trên mơ hình tăng tr°ởng và phát triển cāa cây trßng, các điều kián mơi tr°ờng đ°ợc kiểm sốt và chÁt l°ợng cao, năng suÁt cao và trßng trát hiáu qu¿ sẽ đ°ợc thực hián.

Petra Moser (2021) trong bài nghiên cău <Economics of research and

innovation in agriculture= [47] đã chỉ ra rằng viác nuôi d°ỡng dân số ngày

càng tăng cāa thế giới là mát trong những thách thăc chính sách quan tráng nhÁt đối với thế kỷ 21. Với sự giới hạn cāa các ngußn lực tự nhiên nh° về n°ớc, đÁt canh tác và các tài nguyên khác, đái mới nơng nghiáp nói chung và ngành trßng trát nói riêng đang nhanh chóng trở thành con đ°ờng hăa hẹn nhÁt đáp ăng nhu cầu dinh d°ỡng cho thế há t°¡ng lai. Bên cạnh đó, ¿nh

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

h°ởng ngày càng rõ nét cāa biến đái khí hậu tồn cầu làm tăng nhu cầu phát triển cây trßng chống chßu đ°ợc thời tiết khắc nghiát. Tuy nhiên, có mát dÁu hiáu đáng lo ngại theo quan sát cāa tác gi¿ đó là tỷ tráng phần trăm GDP đ°ợc sử dÿng để nghiên cău và phát triển trong lĩnh vực nơng nghiáp ở mát số quốc gia đang có xu h°ớng gi¿m xuống, đặc biát ở các quốc gia phát triển. Do đó, nghiên cău cung cÁp những bằng chăng thực nghiám cho thÁy viác phát triển nơng nghiáp nói chung và trßng trát nói riêng theo h°ớng ăng dÿng CNC là điều cần thiết, đòi hỏi sự liên kết cāa nhiều bên liên quan bao gßm: chính phā, các tá chăc t° nhân, các vián nghiên cău và các tr°ờng đại hác.

D°¡ng Hoa Xô, Phạm Hữu Nh°ợng (2006) trong bài nghiên cău <Phát

triển nông nghiệp theo h°ớng CNC tại Việt Nam= [36] đã đề cập đến vÁn đề

phát triển nông nghiáp nói chung và PTNTT nói riêng theo h°ớng ăng dÿng

đề cập đến mát số ph°¡ng thăc trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC nh° mơ hình nhà l°ới/nhà kính, há thống t°ới tiêu tự đáng, ph°¡ng thăc thāy canh, khí canh và cơng nghá sinh hác. Bài nghiên cău là mát trong những tác phẩm đầu tiên ở Viát Nam cung cÁp những quan điểm c¡ b¿n chắc chắn để đßnh hình ph°¡ng h°ớng PTNTT ăng dÿng CNC.

Nguyßn Thß Ngác Anh (2020)[1] với bài nghiên cău <Vai trị cÿa cơng

nghệ đối với phát triển nông nghiệp CNC trong bối cảnh chuyển đổi kinh tế, sinh thái và xã hội tại Việt Nam hiện nay= đã phân tích mát khía cạnh quan

tráng để PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC đó chính là công nghá. Tác gi¿ chỉ ra rằng trong bối c¿nh ngn lực phÿc vÿ cho s¿n xt nơng nghiáp (đặc biát là trßng trát) ngày càng khan hiếm mà nhu cầu l°¡ng thực càng tăng do dân số đơng, viác PTNTT sẽ địi hỏi có yếu tố CNC để bù đắp cho sự thiếu hÿt cāa các nhân tố cāa nền trßng trát truyền thống nh° tài ngun n°ớc, đÁt đai, ngn nhân cơng&Viát Nam cũng khơng nằm ngồi xu thế đó khi dân số tăng nhanh, dián tích đÁt nơng nghiáp bß thu hẹp để phÿc vÿ s¿n xuÁt công nghiáp, yếu tố CNC lại trở thành chìa khóa giúp tháo gỡ nhiều vÁn đề liên quan đến sự thiếu hÿt tài nguyên. PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC cāa Viát Nam sẽ cần °u tiên hàng đầu đó chính là đầu t° vào cơng nghá.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

1.1.2. Chính sách phát triển ngành trồng trọt theo hướng āng dụng CNC

Trong cuốn sách <Chính sách nơng nghiệp trong các n°ớc đang phát

triển=, tác gi¿ Frans Elltis (1994) [35] đã tiếp cận khung lý thuyết về chính

sách phát triển nơng nghiáp nói chung và ngành trßng trát nói riêng tại mát số quốc gia ở lÿc đßa Á, Phi và Mỹ La Tinh. Nhằm mÿc tiêu phát triển nông nghiáp, các quốc gia đ°ợc lựa chán nghiên cău trong tác phẩm đã xây dựng những chính sách cÿ thể nh° sau: chính sách phát triển vùng nơng nghiáp, chính sách hß trợ đầu vào và đầu ra cho nơng s¿n, chính sách th°¡ng mại nơng s¿n và chính sách gi¿i quyết các vÁn đề phát sinh do mâu thuẫn xuÁt phát từ q trình đơ thß hóa. Tác gi¿ chỉ ra rằng xu h°ớng tÁt yếu trong phát triển nơng nghiáp nói chung, đặc biát là ngành trßng trát nói riêng đó là chuyển dßch sang mơ hình s¿n xt hàng hóa theo h°ớng hián đại. Mát điểm hạn chế cāa cuốn sách là nó đ°ợc soạn th¿o khi các hiáp đßnh th°¡ng mại song ph°¡ng, đa ph°¡ng trên thế giới ch°a đ°ợc phá biến do vậy những hàm ý từ chính sách tác gi¿ đề cập sẽ cần có sự điều chỉnh cho phù hợp với bối c¿nh hián nay.

Liên quan đến chính sách cāa chính phā thúc đẩy PTNTT theo h°ớng

ăng dÿng CNC, bài nghiên cău cāa S. Fujisaka (1989) có tựa đề <The need to

build upon farmer practice and knowledge: reminders from selected upland conservation projects and policies= [39] tập trung vào viác nâng cao chÁt

l°ợng nhân lực phÿc vÿ ngành nơng nghiáp. Nghiên cău thực đßa tại mát số quốc gia Đông Nam Á, tác gi¿ đã khám phá ra rằng để các dự án trßng trát tại các trang trại có thể thành cơng thì cần có ch°¡ng trình tập hn hiáu qu¿ cho ng°ời nơng dân. Từ đây, có thể thÁy để PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC, nhà n°ớc tr°ớc hết cần tập trung vào nghiên cău, hß trợ và phát triển các lớp bßi d°ỡng kiến thăc, kĩ năng cần thiết cho ng°ời nông dân, giúp há nắm vững và tự tin làm chā công nghá mới.

Bên cạnh chính sách liên quan đến lao đáng, để PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC thì sự tham gia cāa các doanh nghiáp kinh doanh là cần thiết. Doanh nghiáp kinh doanh với kh¿ năng kết nối các m¿ng s¿n xuÁt, vận chuyển và tiêu thÿ các s¿n phẩm nơng s¿n từ trßng trát ăng dÿng CNC cần

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

đ°ợc coi là mát nhân tố thúc đẩy tái PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC hiáu

qu¿. <Contract Farming in Tomato: An Economic Analysis= cāa B.K. Dileep,

R.K. Grover, K. N. Rai (2002)[38] đã phân tích vÁn đề này khá kĩ l°ỡng với ví dÿ điển hình trong viác trßng chua cāa các nơng há ở Àn Đá. Thực hián chính sách liên kết giữa nông dân và doanh nghiáp sẽ giúp PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC bền vững h¡n bởi các lý do: (1) Canh tác theo hợp đßng sẽ hữu ích cho nơng dân trong viác thu nhập rịng trên mßi ha cao h¡n và tăng hiáu qu¿ sử dÿng tài nguyên thơng qua sự dự tốn chắc chắn về quy mô s¿n xuÁt và công nghá cần thực hián; (2) Gi¿m thiểu rāi ro về giá thông qua các liên kết chuyển tiếp cāa tiếp thß và chế biến. Bên cạnh đó, canh tác theo hợp đßng cũng có thể tßn tại rāi ro khi luật pháp khơng quy đßnh rõ ràng quyền và trách nhiám giữa hai bên doanh nghiáp và nơng dân. Do đó, vai trò cāa nhà n°ớc trong viác xây dựng các quy đßnh pháp lý cÿ thể h°ớng dẫn vÁn đề này là cần thiết.

<Institutional bottlenecks for agricultural development: A Stock-Taking

Exercise Based on Evidence from Sub-Saharan Africa= cāa Juan R. de Laiglesia (2006) đã chỉ ra sự yếu kém trong nền nông nghiáp cāa châu Phi không ph¿i chỉ xuÁt phát từ những hạn chế trong điều kián tự nhiên mà còn do c¡ chế qu¿n lý yếu kém [43]. Bài nghiên cău chỉ ra rằng thể chế qu¿n lý kinh tế là mát trong những nhân tố quan tráng tác đáng đến sự hiáu qu¿ và đái mới v°ợt bậc trong phát triển nông nghiáp, đặc biát là với ngành trßng trát. Các chính sách bÁt cập làm c¿n trở sự PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC ở khu vực cận Sahara cāa châu Phi đã đ°ợc tác gi¿ phân tích trong bài nghiên cău. Do thiếu c¡ chế qu¿n lý kinh tế phù hợp, những vÁn đề n¿y sinh ở khu vực này bao gßm: sự thiếu hợp tác cāa ng°ời nơng dân trong chi s¿n xuÁt, ch°a hoạch đßnh đ°ợc các chiến l°ợc cÿ thể trong phát triển trßng trát, tính tn thā với các hợp đßng kinh tế trong lĩnh vực nơng nghiáp cịn yếu và đặc biát, chÁt l°ợng nông s¿n không đ°ợc giám sát và đ¿m b¿o mát cách chặt chẽ tạo ra sự khó khăn trong viác tiếp cận và mở ráng thß tr°ờng tiêu thÿ.

Trong bài kỷ yếu <SWOT Analysis of Modern Agriculture Development

in Jilin Province= hái th¿o <International Conference on Social Science

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

2017= cāa Shidi Shao và Yidan Shao, các tác gi¿ đã sử dÿng mơ hình điểm

mạnh, điểm yếu, c¡ hái và thách thăc để phân tích q trình phát triển nền nơng nghiáp hián đại cāa tỉnh Cát Lâm, Trung Quốc [52]. Bài nghiên cău đặc biát tập trung phân tích về ngành trßng trát cāa tỉnh Cát Lâm. Các tác gi¿ chỉ ra mát trong những vÁn đề mà chính quyền tỉnh cần tập trung để phát triển trßng trát cāa tỉnh theo h°ớng hián đại, bền vững, đó là xây dựng hạ tầng thāy lợi. Viác xây dựng các cơng trình thāy lợi cho đÁt nơng nghiáp cần đ°ợc tăng c°ờng h¡n nữa do c¡ sở hạ tầng nơng nghiáp cịn yếu kém, mơi tr°ờng sinh thái đang gặp nguy hại. Chính quyền tỉnh cần tập trung đầu t° hạ tầng thāy lợi, giao thông và đßng thời đ¿m b¿o giám sát chặt chẽ để các cơng trình này đ¿m b¿o về chÁt l°ợng, phÿc vÿ tốt mÿc tiêu đề ra là phát triển trßng trát theo h°ớng hián đại.

Bài báo <Nhân tố tác động đến tăng tr°ởng ngành Nông nghiệp cÿa Việt

đến phát triển nơng nghiáp, đặc biát là trßng trát [9]. Tác gi¿ sử dÿng mơ hình hßi quy Logarit để đánh giá mối t°¡ng quan giữa tăng tr°ởng cāa ngành nông nghiáp (GDP do nông nghiáp đóng góp) với các yếu tố đác lập nh° chi tiêu công cho khoa hác công nghá trong nông nghiáp; chi tiêu công cho giáo dÿc đào tạo lao đáng thuác ngành nông nghiáp; chi tiêu công cho hß trợ giá s¿n phẩm nơng nghiáp, cán cân th°¡ng mại rịng cāa ngành nơng nghiáp và đầu t° t° nhân vào nông nghiáp. Theo kết qu¿ nghiên cău, các nhân tố trên đều có tác đáng tích cực đến sự tăng tr°ởng cāa ngành nơng nghiáp nói chung và trßng trát nói riêng. Đặc biát, chi tiêu công cho khoa hác công nghá và đào tạo ngußn nhân lực là những nhân tố cốt lõi để đßnh hình và phát triển mát nền trßng trát CNC.

Trong Án phẩm <Chính sách nơng nghiệp Việt Nam 2015= do Tá chăc

Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) phát hành, các rào c¿n cāa PTNTT cāa Viát Nam đã đ°ợc đề cập khá tồn dián [46]. Theo đó, ngành trßng trát cāa Viát Nam vẫn còn gặp nhiều lực c¿n trong quá trình phát triển, đặc biát là dián tích trßng trát cịn khá khiêm tốn, hián trạng quy hoạch sử dÿng đÁt khơng có sự tham gia cāa ng°ời dân dẫn đến sự chuyển h°ớng mÿc tiêu sử

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

dÿng đÁt thiếu ý kiến đßng tình cāa ng°ời dân. ĐÁt trßng trát bß thay đái thành đÁt thuê cho các khu cơng nghiáp. Bên cạnh đó, hạn chế trong kh¿ năng tiếp cận ngn tín dÿng từ ngân hàng th°¡ng mại với các dự án trßng trát; thiếu nhân lực có tay nghề và kĩ thuật cao trong q trình s¿n xt nơng nghiáp cũng khiến cho giá trß ngành trßng trát đóng góp cho nền kinh tế ch°a phù hợp với tiềm năng sẵn có. Đặc biát, Án phẩm có đề cập đến Cÿc trßng trát, là c¡ quan trực thc Chính phā có vai trò thúc đẩy và PTNTT cāa quốc gia. Tuy nhiên, hoạt đáng cāa Cÿc trßng trát cũng cần nhiều c¿i cách.

Luận án Tiến sĩ Kinh tế <Phát triển nông nghiệp Việt Nam sau khi gia

nhập tổ chāc th°¡ng mại thế giới (WTO)= cāa tác gi¿ Phùng Văn Dũng

phát triển nông nghiáp nói chung và trßng trát nói riêng gắn với mát hoàn c¿nh cÿ thể [6]. Luận án lÁy dÁu mốc sau khi gia nhập WTO cāa Viát Nam làm điểm giới hạn cho nghiên cău, tập trung phân tích tình hình phát triển nơng nghiáp Viát Nam d°ới những tác đáng cāa viác hái nhập quốc tế. Mát trong những đóng góp nái bật cāa luận án đó chính là viác đ°a ra bá tiêu chí để đánh giá phát triển nơng nghiáp và áp dÿng nó cho q trình phân tích thực trạng phát triển nơng nghiáp tại Viát Nam thời kì sau gia nhập WTO. Những tác đáng cāa viác gia nhập WTO đến q trình phát triển nơng nghiáp Viát Nam cũng đ°ợc tác gi¿ tập trung làm rõ, ví dÿ nh° tăng tr°ởng, hiáu qu¿ cāa s¿n xuÁt nông nghiáp; sự cạnh tranh khốc liát trên thß tr°ờng nơng s¿n; kh¿ năng gia nhập chi giá trß nơng s¿n tồn cầu cũng nh° những c¡ hái, thách thăc cāa q trình chuyển dßch c¡ cÁu và tái cÁu trúc nông nghiáp, vÁn đề thu nhập và viác làm cho ng°ời nông dân.

Theo <Báo cáo Phát triển Việt Nam 2016_ Chuyển đổi Nông nghiệp Việt

Nam: Tăng giá trị, giảm đầu vào= do Ngân hàng Thế giới xuÁt b¿n, đã phác

th¿o mát băc tranh chung về nông nghiáp Viát Nam, với những m¿ng xám liên quan đến ngành trßng trát [10]. Mát thực tế đ°ợc nghiên cău chỉ ra đó là ngành trßng trát đã kéo măc tăng tr°ởng chung cāa nông nghiáp Viát Nam xuống thÁp trong giai đoạn 2010-2013. Nơng dân tham gia ngành trßng trát cāa Viát Nam thu đ°ợc lợi nhuận thÁp h¡n so với các quốc gia khác thuác

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

khu vực Đơng Nam Á, chßu ¿nh h°ởng bởi biến đáng giá c¿ nhiều và quyền lợi còn dß dàng bß xâm phạm. Viác thiếu các chính sách quyết liát cho ăng dÿng CNC vào s¿n xuÁt đang khiến cho ngành trßng trát cāa Viát Nam ch°a thể phát triển t°¡ng xăng với tiềm năng về thá nh°ỡng, lực l°ợng lao đáng và nhu cầu cāa thß tr°ờng.

Luận án Tiến sĩ Kinh tế <Phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở

Kontum= cāa tác gi¿ Lê Đăc Tín (2020) tại Hác vián Khoa hác Xã hái, Vián

Hàn lâm Khoa hác Xã hái Viát Nam đã tập trung làm rõ nái hàm về phát triển nông nghiáp CNC [19]. Luận án đ°a ra quan điểm về phát triển nông nghiáp CNC, theo đó cốt lõi cāa q trình này là sự ăng dÿng CNC và các kỹ thuật tiên tiến, hián đại trong các giai đoạn cāa q trình s¿n xt nơng nghiáp để tạo ra nơng s¿n có chÁt l°ợng cao, đ¿m b¿o an tồn cho ng°ời sử dÿng đßng thời mang về lợi ích kinh tế tối °u cho ng°ời s¿n xuÁt. Từ đó, tác gi¿ đề xuÁt nái hàm liên quan đến phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC, bao gßm: (i) Ăng dÿng cơng nghá tiên tiến đã đ°ợc nghiên cău và lựa chán kĩ l°ỡng vào viác nhân giống, chán giống cây trßng; (ii) Thực hián quy trình canh tác theo cơng nghá hián đại nh° cơng nghá t°ới thơng minh, kiểm sốt dßch bánh chā đáng, thu hoạch nơng s¿n cơng nghiáp v.v.; (iii) Thiết lập hình ¿nh và tìm kiếm thß phần phù hợp với nơng s¿n và (iv) Xây dựng quy trình qu¿n lý s¿n xuÁt theo h°ớng gia tăng ăng dÿng trí tuá nhân tạo.

Trần Lá Ph°¡ng (2021)[12] với Luận án Tiến sĩ Kinh tế <Vốn cho phát

triển nông nghiệp āng dụng công nghệ cao ở Hà Nội=, tại Hác vián Chính trß

Quốc gia Hß Chí Minh đã tập trung đ°a ra những chính sách nhằm huy đáng ngn lực tài chính cho phát triển nơng nghiáp ăng dÿng CNC. Tác gi¿ nhÁn mạnh tầm quan tráng cāa yếu tố đầu vào là vốn cho q trình phát triển nơng nghiáp ăng dÿng CNC. Đßng thời, các khuyến nghß về chính sách huy đáng vốn cho phát triển nông nghiáp CNC tại Hà Nái đã đ°ợc đề xuÁt gßm: huy đáng hợp lý ngußn vốn nhà n°ớc từ thuế, phí, lá phí; thúc đẩy tín dÿng cho nông nghiáp CNC qua ngân hàng th°¡ng mại, sử dÿng các chính sách °u đãi để thu hút các doanh nghiáp t° nhân và doanh nghiáp n°ớc ngoài phát triển nông nghiáp ăng dÿng CNC ở Viát Nam.

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

1.1.3. Tình hình phát triển ngành trồng trọt tại tỉnh Nghệ An

Tác gi¿ Đậu Quang Vinh (2011) xuÁt b¿n cuốn sách tham kh¿o <Tiềm

năng, lợi thế và xác định c¡ cấu sản phẩm chiến l°ợc cÿa tỉnh Nghệ An giai đoạn 2011-2015, có tính đến 2020= [33] đã khắc háa mát băc tranh tồn c¿nh

về các ngành s¿n xt hàng hóa cāa tỉnh Nghá An. Cuốn sách miêu t¿ cÿ thể những tiềm lực sẵn có cāa Nghá An, nhận dián lợi thế cũng nh° những hạn chế cāa tỉnh. Đặc biát, với mát tỉnh còn nghèo nh° Nghá An, nơng nghiáp nói chung và ngành trßng trát nói riêng là đối t°ợng quan tráng cần đ°ợc xem xét, đánh giá rÁt chi tiết. Thông qua cuốn sách, các tri thăc c¡ b¿n để nghiên cău về kinh tế - xã hái cũng nh° danh mÿc s¿n phẩm đặc tr°ng cāa tỉnh Nghá An đ°ợc truyền t¿i chi tiết, là c¡ sở để NCS nắm rõ tình hình thực tißn để phát triển h°ởng nghiên cău phù hợp với tên đề tài.

Tác gi¿ Nguyßn Thß Trang Thanh (2012) với Luận án Tiến sĩ đề tài <Tổ

chāc lãnh thổ nông nghiệp tỉnh Nghệ An= [15] thực hián nghiên cău về ngành

nông nghiáp cāa tỉnh từ giác đá đßa lý kinh tế. Dựa trên luận án cāa tác gi¿, các vùng nơng nghiáp cāa Nghá An đã đ°ợc phân tích rÁt cÿ thể, hián trạng sử dÿng cũng nh° những thế mạnh và điểm yếu trên b¿n đß nơng nghiáp cāa tỉnh đ°ợc khắc háa rõ nét. Dựa trên đặc điểm tá chăc lãnh thá nông nghiáp cāa từng khu vực cāa tỉnh Nghá An, tác gi¿ có để xuÁt các gi¿i pháp hß trợ phù hợp để có thể hình thành những vùng trßng trát chun canh, tạo ra nông s¿n theo h°ớng s¿n xuÁt hàng hóa.

Từ giác đá khoa hác kinh tế, cơng trình <Nghiên cāu năng lực cạnh

tranh cÿa doanh nghiệp sản xuất và chế biến nông sản ở tỉnh Nghệ An= cāa

tác gi¿ Nguyßn Thß Minh Ph°ợng [11] nhìn nhận về ngành nơng nghiáp Nghá An theo mát h°ớng tiếp cận mới. Tác gi¿ tập trung phân tích tình hình cÿ thể về năng lực cạnh tranh trong quá trình s¿n xuÁt, chế biến nông s¿n cāa tỉnh Nghá An. S¿n xuÁt, chế biến nông s¿n là mát trong những khâu quyết đßnh l°¡ng lại cāa PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC, do đó, nghiên cău cāa tác gi¿ Ngun Thß Minh Ph°¡ng có giá trß tham kh¿o rÁt lớn với NCS. Những hạn chế cịn tßn tại trong q trình s¿n xt, chế biến nơng s¿n cāa tỉnh Nghá An đ°ợc chỉ ra trong bài nghiên cău cùng với những gợi mở cāa tác gi¿ về

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

ph°¡ng h°ớng, cũng nh° gi¿i pháp phù hợp giúp chính quyền đßa ph°¡ng nâng cao năng lực cạnh tranh cāa các s¿n phẩm từ nông nghiáp vùng.

Tiếp cận vÁn đề phát triển nông nghiáp Nghá An từ giác đá kinh tế chính

trß, Luận án Tiến sĩ cāa Nguyßn Thß H¿i Yến năm 2018, <Phát triển nông

nghiệp Nghệ An theo h°ớng hiện đại trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế= đ°a ra mát góc nhìn mới về nơng nghiáp Nghá An [34]. Tác gi¿ tập trung

phân tích các lý thuyết về phát triển kinh tế, từ đó xây dựng nái dung lý luận cho viác phát triển nông nghiáp hián đại tại Nghá An trong bối c¿nh hợp tác và hái nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu ráng, không chỉ ở cÁp quốc gia mà cịn ở cÁp đßa ph°¡ng. Nghiên cāa cāa Ngun Thß H¿i Yến đ°a ra băc tranh tồn c¿nh về nền nơng nghiáp Nghá An, trong đó phân tích khá cÿ thể ngành trßng trát, đề cập đến những giống cây trßng đã và đang là thế mạnh cāa đßa ph°¡ng. Đßng thời, luận án cũng làm rõ đ°ợc những đặc điểm cāa mát nền nông nghiáp hián đại và c¡ sở để đánh giá mát nền nơng nghiáp hián đại cāa đßa ph°¡ng. Tuy nhiên, do tiếp cận vÁn đề trên giác đá kinh tế chính trß nên vai trị cāa nhà n°ớc trong q trình phát triển nền nơng nghiáp hián đại cāa tỉnh ch°a đ°ợc tác gi¿ đào sâu nghiên cău. Đây là kho¿ng trống quan tráng mà NCS sẽ phát triển thêm trong luận án này.

Nghiên cău chung về tài chính cho phát triển ngành nơng nghiáp Nghá An (trong đó có trßng trát) có thể kể đến luận án tiến sĩ cāa Hồng Thß Viát (2020), Hác vián Tài chính với đề tài: <Giải pháp tài chính phát triển nơng

nghiệp tỉnh Nghệ An= [32]. Luận án đã tập trung phân tích thực trạng gi¿i

pháp tài chính cho phát triển nơng nghiáp tỉnh Nghá An trên các giác đá nh° gi¿i pháp cho c¡ sở hạ tầng; đÁt đai, ngußn nhân lực, khoa hác cơng nghá và thß tr°ờng tiêu thÿ nơng s¿n. Những vÁn đề luận án đ°a ra phân tích cũng là c¡ sở để NCS có thể tham kh¿o và đßnh h°ớng những vÁn đề liên quan đến ngn tài chính cho PTTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An. Do nghiên cău chā yếu trên góc đá tài chính, luận án ch°a đề cập nhiều đến các bián pháp kinh tế táng hợp để phát triển nông nghiáp Nghá An nói chung và ngành trßng trát cāa tỉnh nói riêng.

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Trong quá trình nghiên cău đề tài liên quan đến PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC ở tỉnh Nghá An, NCS có tham kh¿o thêm các văn b¿n các công văn chỉ đạo, h°ớng dẫn liên quan đến vÁn đề này do tỉnh āy và UBND tỉnh

Nghá An ban hành nh°: <Quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An

đến năm 2020= [22]; <Đề án nâng cao giá trị gia tăng cÿa nông, lâm, thÿy sản trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016-2020, tầm nhìn 2030=; <Quy hoạch phát triển sản xuất ngành nông nghiệp tỉnh Nghệ An đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030= [23]&

Ngồi ra, cịn khá nhiều các cơng trình nghiên cău, các Án phẩm đã công bố, các báo cáo hái th¿o trong n°ớc và quốc tế; các đề tài, bài viết về vÁn đề nông nghiáp, nông thôn và nông dân đăng t¿i trên các báo viết và báo mạng. Các quan điểm và lý luận đ°ợc trình bày trong các cơng trình đó đã tạo c¡ hái để tác gi¿ tiếp cận đ°ợc vÁn đề nghiên cău, từ đó xác đßnh những nhiám vÿ cần gi¿i quyết và mÿc tiêu cần đạt đ°ợc cāa đề tài.

1.2. Đánh giá vÁ các công trình nghiên cąu liên quan đ¿n đÁ tài luËn án và khoÁng trëng nghiên cąu

1.2.1. Đánh giá chung các cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

Trong suốt chiều dài lßch sử văn minh nhân loại, trßng trát là ngành s¿n xuÁt và cung cÁp l°¡ng thực thực phẩm cho con ng°ời, đây là mát trong những ngành kinh tế c¡ b¿n có lßch sử lâu đời. Trên quan điểm qu¿n lý kinh tế, viác phân tích c¡ sở lý luận về phát triển trßng trát cần ph¿i dựa trên lý thuyết về phát triển kinh tế nói chung và phát triển nơng nghiáp nói riêng.

Mát loạt vÁn đề lý luận và thực tißn về phát triển trßng trát theo h°ớng hián đại và ăng dÿng CNC đã đ°ợc gi¿i quyết bởi nhiều bài viết, cơng trình, bài báo, đề tài cơng bố ở trong và ngồi n°ớc. Đa số các đề tài nghiên cău đã công bố đều nhÁn mạnh vai trị cāa trßng trát trong nền kinh tế quốc dân, đều có chung luận điểm khoa hác cho rằng xu h°ớng phát triển trßng trát ăng dÿng cơng nghá cao là cần thiết và phù hợp với nhiám vÿ phát triển kinh tế nói chung, phát triển nơng nghiáp nói riêng; đßng thời phù hợp với q trình cơng nghiáp hóa, hián đại hóa, đơ thß hóa. Hầu hết các cơng trình nghiên cău

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

đều khẳng đßnh: sự vận đáng cāa nơng nghiáp ph¿i h°ớng tới sự phát triển bền vững.

Nhiều cơng trình khoa hác cơng bố ở n°ớc ngồi đã phân tích lý thuyết và thực tißn về các chính sách phát triển trßng trát theo h°ớng hián đại và ăng dÿng công nghá cao trong phạm vi nghiên cău. Những cơng trình này có giá trß tham kh¿o cho viác xây dựng chính sách PTNTT theo h°ớng hián đại hóa để phát triển s¿n phẩm mũi nhán, nâng cao chÁt l°ợng s¿n xuÁt, đái mới quy trình, gây dựng th°¡ng hiáu& trong ngắn hạn; các mÿc tiêu dài hạn là phát triển bền vững ngành nông nghiáp, b¿o đ¿m an ninh l°¡ng dựa trên sự nhÁt thể hóa giữa s¿n phẩm chÁt l°ợng và năng suÁt cao trong phát triển trßng trát.

nền nơng nghiáp Viát Nam nói chung và ngành trßng trát nói riêng. Đßng thời, các đề tài nghiên cău cũng nhÁn mạnh vai trò qu¿n lý cāa nhà n°ớc trong viác phát triển nơng nghiáp. Xu h°ớng để hoạch đßnh các chính sách phát triển mát nền nơng nghiáp hián đại với ngành trßng trát ăng dÿng CNC sẽ bao gßm: (i) Đßnh h°ớng s¿n xuÁt nông s¿n ph¿i gắn với nhu cầu thß tr°ờng, đái mới tá chăc, qu¿n lý s¿n xuÁt kinh doanh trong trßng trát; (ii) ¯u tiên đầu t° vào CNC trong trßng trát; (ii) Tập trung ni d°ỡng và phát triển ngn nhân lực tạo đáng lực cho q trình hián đại hóa ngành trßng trát. Nhiều đề tài đã tập trung đánh giá thực trạng, nghiên cău thực tißn phát triển nông nghiáp ở Viát Nam. Mát số tác gi¿ có quan điểm: phát triển bền vững ngành trßng trát nhÁt đßnh ph¿i gắn chặt sự đa dạng hoạt đáng trßng trát gắn với sự đa chăc năng cāa khu vực nơng nghiáp thì mới có thể đáp ăng mÿc tiêu phát triển bền vững.

1.2.2. Khoảng trống cần tiếp tục nghiên cāu trong luận án

Trong quá trình tìm hiểu, nghiên cău vÁn đề PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC với tr°ờng hợp tỉnh Nghá An, NCS đã phát hián và táng hợp đ°ợc nhiều tri thăc bá ích, khoa hác liên quan đến vÁn đề nghiên cău. Tuy nhiên, cho đến nay, mát số khía cạnh cāa đề tài luận án ch°a đ°ợc gi¿i quyết mát cách toàn dián, thỏa đáng và sâu sắc. Những kho¿ng trống trong há thống lý luận và thực tißn mà luận án gi¿i quyết sẽ đ°ợc làm rõ d°ới đây.

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

1.2.2.1. Về mặt lý luận

Các cơng trình nghiên cău chā yếu tập trung nói về phát triển nông nghiáp theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Viát Nam nói chung hoặc mát số đßa ph°¡ng nói riêng, thay vì chỉ tập trung làm rõ các vÁn đề này trong khn khá ngành trßng trát. Trên thực tế, ngành trßng trát là ngành kinh tế c¡ b¿n cāa con ng°ời, có lßch sử phát triển lâu dài và có vai trị chā đạo trong viác duy trì an ninh l°¡ng thực thế giới. Vì vậy, luận án kỳ váng sẽ đóng góp thêm vào c¡ sở lý luận về PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC trên giác đá qu¿n lý kinh tế với các điểm chính sau:

Thā nhất, Quan niám về PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC và bá tiêu

chí đánh giá cho mát nền trßng trát theo h°ớng CNC. Đặc điểm cāa ngành

trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Viát Nam cũng nh° ở Nghá An.

Thā hai, Các chính sách cāa quốc gia nhằm mÿc tiêu PTNTT theo h°ớng

ăng dÿng CNC.

Thā ba, Kinh nghiám cāa mát số đßa ph°¡ng thuác mát số quốc gia trên

thế giới về PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC, bài hác rút ra cho Viát Nam nói chung và đặc biát là tỉnh Nghá An nói riêng.

1.2.2.2. Về mặt thực tiễn

Hián tại, số l°ợng các cơng trình nghiên cău về phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC ở Viát Nam còn ch°a thực sự đa dạng, phong phú, ch°a nghiên cău đầy đā sâu sắc, về những nái dung quan tráng cāa phát triển ngành trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC. Các đề tài chā yếu chỉ tập trung vào phát triển nông nghiáp, tái c¡ cÁu ngành nơng nghiáp nói chung. Đặc biát, viác nghiên cău vai trò cāa nhà n°ớc trong quá trình thúc đẩy PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC là mát h°ớng tiếp cận còn khá mới mẻ. Do đó, viác nghiên cău phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC tại mát đßa ph°¡ng – cÿ thể là tỉnh Nghá An (tỉnh có dián tích tự nhiên lớn nhÁt c¿ n°ớc, có nhiều tiềm năng để phát triển ngành nông nghiáp quy mô lớn) – là rÁt cần thiết.

Thời gian qua, ngành nông nghiáp Nghá An đã đạt đ°ợc những kết qu¿ đáng ghi nhận: (i) Tốc đá tăng tr°ởng giá trß s¿n xuÁt giai đoạn 2010- 2016 đạt bình quân 4,0- 4,5%; (ii) C¡ cÁu kinh tế nái ngành chuyển dßch theo

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

h°ớng tích cực; (ii) Đã hình thành những mơ hình s¿n xt nơng nghiáp quy mơ lớn, hián đại nhÁt là ở miền Tây. Mặc dù vậy, tr°ớc yêu cầu cāa viác phát triển trßng trát theo h°ớng CNC, cāa viác gi¿i quyết vÁn đề nông dân, nơng thơn thì rÁt cần có những nghiên cău mang tính há thống nhằm cung cÁp luận că khoa hác cho hoạt đáng thực tißn trßng trát gắn với đßnh h°ớng ăng dÿng CNC.

Từ tính cÁp thiết cāa đề tài, từ nhu cầu mang tính nái tại ở đßa ph°¡ng, luận án sẽ tập trung:

Thā nhất, Luận án tập trung làm rõ thực trạng ăng dÿng CNC trong

trßng trát và các chính sách cāa Viát Nam cũng nh° chính quyền đßa ph°¡ng nhằm thúc đẩy phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An trong giai đoạn 2016-2020.

Thā hai, Trên c¡ sở dùng khung lý luận về trßng trát theo h°ớng ăng

dÿng CNC và các chính sách phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC để tham chiếu, đánh giá kết qu¿ đạt đ°ợc và những hạn chế, tßn tại trong chính sách phát triển trßng trát theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An trong giai đoạn nghiên cău.

Thā ba, Luận án đề xuÁt những gi¿i pháp nhằm hoàn thián các chính

sách để PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An, Viát Nam.

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

TIÂU K¾T CH¯¡NG 1

Ch°¡ng 1 cāa Luận án tập trung táng hợp các cơng trình nghiên cău cāa nhiều tác gi¿ theo các nhóm vÁn đề nh°: (i) PTNTT theo h°ớng ăng dÿng

liên quan về phát triển trßng trát ở Nghá An. Ch°¡ng 1 đã đánh giá những điểm thành công cāa các cơng trình và nhận thÁy kho¿ng trống cần nghiên cău cāa đề tài từ góc đá qu¿n lý kinh tế là: Bá sung, làm rõ nái dung, tiêu chí để đánh giá ngành trßng trát ăng dÿng CNC, làm rõ sự khác biát giữa ph°¡ng thăc trßng trát ăng dÿng CNC với ph°¡ng thăc trßng trát truyền thống, các nhân tố ¿nh h°ởng đến phát triển trßng trát ăng dÿng CNC,&Dựa trên q trình l°ợc kh¿o các tài liáu khoa hác có liên quan đến đề tài luận án, NCS thÁy đ°ợc rằng viác tìm hiểu, phân tích sâu về viác PTNTT theo h°ớng ăng dÿng CNC tại Nghá An còn ch°a đ°ợc đề cập nhiều. Vì vậy, nái dung nghiên cău mà NCS lựa chán là phù hợp, cần thiết cho q trình qu¿n lý kinh tế cāa đßa ph°¡ng. 2.

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Ch°¢ng 2

C¡ Sỉ LÝ LN VÀ PHÁT TRIÂN NGÀNH TRìNG TRỉT THEO H¯âNG ĄNG DĀNG CÔNG NGHà CAO

2.1. Khái niám, đặc im ca phỏt trin ngnh trớng trỗt theo hóng ng dāng công nghá cao

2.1.1. Khái niệm phát triển ngành trồng trọt theo hướng āng dụng công nghệ cao

2.1.1.1. Khái niệm ngành trồng trọt

Nhìn vào lßch sử hình thành và phát triển nền kinh tế cāa nhân loại, trßng trát có thể đ°ợc coi là ngành xt hián sớm nhÁt. Trßng trát là ngành s¿n xuÁt chā yếu cāa xã hái, có nhiám vÿ cung cÁp l°¡ng thực, thực phẩm. Thơng qua hoạt đáng trßng trát, con ng°ời có thể s¿n xuÁt ra l°¡ng thực, thực phẩm, t¡ sợi và s¿n phẩm mong muốn khác nhau từ các lồi thực vật[18]. Trßng trát là ngành s¿n xuÁt vật chÁt c¡ b¿n cāa xã hái, sử dÿng đÁt đai để canh tác mùa vÿ, khai thác cây trßng làm t° liáu và nguyên liáu lao đáng chā yếu để tạo ra l°¡ng thực, thực phẩm và mát số nguyên liáu cho công nghiáp[16]. Qua những đßnh nghĩa trên, có thể thÁy khái niám về trßng trát đang đ°ợc nhìn nhận phù hợp với xu h°ớng phát triển, nông nghiáp hián tại đã v°ợt ra khỏi nền nông nghiáp truyền thống (tự cung tự cÁp). Trên c¡ sở phân tích các khái

niám trßng trát ở trên, có thể đ°ợc hiểu trßng trát mát cách khái quát: <Trồng

trọt là ngành sản xuất vật chất c¡ bản cÿa xã hội, sản xuất và nhân giống cây trồng để tạo ra l°¡ng thực, thực phẩm đáp āng nhu cầu cÿa con ng°ời.=

Trong nền kinh tế hián đại, trßng trát ph¿i là mát ngành phát triển theo h°ớng s¿n xt hàng hóa chă khơng chỉ dừng lại cāa măc tự cung, tự cÁp. Trßng trát phát triển theo h°ớng s¿n xuÁt hàng hóa đ°ợc hiểu là các s¿n phẩm do ngành nông nghiáp s¿n xuÁt ra đ°ợc mang ra trao đái trên thß tr°ờng và chßu sự chi phối cāa quy luật cung - cầu và quy luật cạnh tranh. Nh° vậy, s¿n xuÁt hàng hóa trong trßng trát đánh dÁu mát mốc quan tráng trong tiến trình

xt hàng hóa trong trßng trát có những °u thế nái bật. Tuy nhiên, nếu s¿n

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

xuÁt hàng hóa tiến bá h¡n hẳn nền ngành trßng trát tự cung tự cÁp, thì ngày nay trßng trát cịn v°¡n tới viác hình thành các chußi s¿n xuÁt, chußi cung ăng và chi giá trß tồn cầu, vận đáng theo quy luật chung về phân công lao đáng quốc tế, làm cho năng suÁt, chÁt l°ợng và hiáu qu¿ s¿n xuÁt nông nghiáp đ°ợc c¿i thián mát cách v°ợt bậc.

2.1.1.2. C¡ cấu cÿa ngành trồng trọt trong nền kinh tế quốc dân

C¡ cÁu s¿n xuÁt ngành trßng trát là cÁu trúc bên trong cāa ngành trßng trát. Nó bao gßm các bá phận hợp thành và các mối quan há tỷ lá hữu c¡ giữa các bá phận đó trong điều kián thời gian và khơng gian nhÁt đßnh.

C¡ cÁu ngành trßng trát có thể đ°ợc chia ra theo tuái thá cāa cây trßng. Theo đó, ngành trßng trát sẽ bao gßm: cây hàng năm (cây sinh tr°ởng, phát triển và thu hoạch trong thời gian d°ới mát năm) và cây lâu năm (cây sinh tr°ởng, phát triển và thu hoạch trong thời gian trên mát năm).

C¡ cÁu ngành trßng trát theo các nhóm cây trßng thì có thể phân loại nh° sau: cây l°¡ng thực, cây công nghiáp, cây ăn qu¿, cây rau đậu và cây trßng khác. Mßi nhóm cây đ¿m nhiám vai trị khác nhau trong sự phát triển cāa nền kinh tế quốc dân và phÿc vÿ quá trình tạo ra những hàng hóa phÿc vÿ các nhu cầu khác nhau cāa con ng°ời.

2.1.1.3. Vai trò cÿa ngành trồng trọt trong nền kinh tế quốc dân

Ngành trßng trát có vai trò hết săc to lớn trong viác cung cÁp l°¡ng thực, thực phẩm cho cuác sống con ng°ời, nguyên liáu chế biến và các ngành kinh tế khác. Ngành trßng trát là ngành s¿n xuÁt chā yếu cāa s¿n xt nơng nghiáp. Sự PTNTT có ý nghĩa kinh tế rÁt to lớn. Mát số vai trò chính cāa trßng trát với nền kinh tế:

a. Cung cấp lương thực, thực phẩm và nguyên liệu sản xuất

Trßng trát cung cÁp đầy đā nhu cầu thiết yếu cāa con ng°ời về l°¡ng thực, thực phẩm trong cuác sống làm cho cuác sống con ng°ời ngày càng đi lên, ngồi ra nó cịn là ngun liáu cho công nghiáp chế biến các ngành kinh tế khác, và là s¿n phẩm cho thß tr°ờng trong và ngoài n°ớc, s¿n phẩm tiêu dùng cho các khu vực khác nhau.

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

b. Khởi tạo nguồn vốn ban đầu cho quá trình CNH-HĐH

Ngành trßng trát góp phần khơng nhỏ về ngn vốn cho sự phát triển kinh tế, nhÁt là giai đoạn đầu cāa cơng nghiáp hố, vì đây là khu vực tập trung lớn nhÁt về lao đáng và s¿n phẩm quốc dân. Ngußn vốn từ hoạt đáng trßng trát tích lũy do tiết kiám cāa nơng dân đầu t° vào các hoạt đáng phi nông nghiáp, thuế nông nghiáp, ngoại tá thu đ°ợc do xuÁt khẩu nông s¿n, &Viác huy đáng vốn từ nông nghiáp để đầu t° phát triển công nghiáp là cần thiết và đúng đắn. Mát số quốc gia đã thành cơng khi sử dÿng tích luỹ vốn từ nơng nghiáp để đầu t° cho công nghiáp song song với phát huy đ°ợc kh¿ năng sử dÿng vốn và có sự kết hợp hợp lý các ngn vốn khác.

c. Tạo ra việc làm cho lao động nông thôn

Các quốc gia đang phát triển có mát phần lớn dân số sinh sống tại các vùng nông thôn. Khi ch°a thực hián q trình cơng nghiáp hố, phần lớn dân c° sống bằng nghề nông và chā yếu sống ở khu vực nơng thơn. Q trình đơ thß hố tạo ra nhu cầu lớn về lao đáng và năng suÁt lao đáng công nghiáp không ngừng tăng lên, lực l°ợng lao đáng từ nông nghiáp đ°ợc gi¿i phóng ngày càng nhiều. Số lao đáng này dßch chuyển, bá sung cho phát triển cơng nghiáp và đơ thß. Đó là xu h°ớng có tính quy luật trong q trình CNH-HĐH đÁt n°ớc.

d. Góp phần xóa đói, giảm nghèo và bảo đảm an ninh lương thực

Xã hái càng phát triển, đời sống cāa con ng°ời ngày càng đ°ợc nâng cao thì nhu cầu cāa con ng°ời về l°¡ng thực, thực phẩm cũng ngày càng tăng c¿ về số l°ợng, chÁt l°ợng và chāng loại. Điều đó do tác đáng cāa các nhân tố sự gia tăng dân số và nhu cầu nâng cao măc sống cāa con ng°ời. Ngành trßng trát là ngành duy nhÁt có thể đáp ăng mát cách tốt nhÁt những nhu cầu c¡ b¿n, thiết yếu cāa con ng°ời.

2.1.1.4. Khái niệm ngành trồng trọt theo h°ớng āng dụng công nghệ cao

Phát triển trßng trát là q trình tăng tiến về mái mặt cāa trong mát thời kỳ nhÁt đßnh. Trong những năm gần đây, quá trình vận đáng cāa ngành trßng trát đ°ợc chuyển đái từ canh tác thā công là chā yếu sang nền canh tác sử dÿng máy móc và cơng nghá hián đại; từ nền trßng trát nhằm tự cung tự cÁp là chính sang nền s¿n xuÁt hàng hóa chÁt l°ợng cao và tham gia ngày càng

</div>

(Luận án tiến sĩ) Phát Triển Ngành Trồng Trọt Theo Hướng Ứng Dụng Công Nghệ Cao Ở Việt Nam Nghiên Cứu Trường Hợp Ở Tỉnh Nghệ An

<b>LUấN N TIắN S) KINH T¾ </b>

<b>LUÊN ÁN TI¾N S) KINH T¾ </b>

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về