Luận văn thạc sĩ lâm học: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh thái và kỹ thuật nhân giống cây Hoàng đàn Hữu Liên (Cupressus tonkinensis Silba) tại tỉnh Lạng Sơn

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.27 MB, 101 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

LÊ ĐOÀN DUY

NGHIÊN CỨU MOT SO DAC DIEM SINH THAI VÀ KYTHUAT NHAN GIONG CAY HOANG DAN HUU LIEN

(Cupressus tonkinensis Silba) TẠI TINH LANG SON

CHUYEN NGANH: LAM HOCMÃ NGÀNH: 8620201

LUẬN VĂN THẠC SĨ LÂM HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DAN KHOA HỌC:

PGS.TS. PHAM MINH TOẠI

TS. NGUYÊN PHƯƠNG VAN

Hà Nội, 2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Tơi cam đoan, đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, cĩ sử dụng và kế

thừa mộ ỗ kết quả nghiên cứu của dé tài: Nghiên cứu bảo tồn và phát triểnố tỉnh miễn núiHoang đàn hữu liên (Cupressus tonkinensis Silba) ở mộ

phía Bắc Việt Nam. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và.

chưa từng được ai cơng bố trong bắt kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tơi khơng trùng lặp với bắt kỳ cơng trình.nghiên cứu nào đã cơng bổ, tơi xin hồn tộn chịu trách nhiệm và tuân thủ kếtluận đánh giá Luận văn của Hội đồng khoa học.

Ha Nội, ngày...thẳng....năm 2023Người cam đoan

Lê Đồn Duy.

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo và dành nhiều thời gian, cơng sức giúp đỡ

tác giả hồn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, các cán bộcông nhân viên của Ban Quản lý rừng đặc dụng Hữu Liên đã giúp đỡ, tạo điềukiện để tác giả thu thập số liệu hiện trường và hoàn thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và đồng nghiệp tại Trung tâmKhoa học Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ - Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam

đã tạo mọi điều kiện về thời gian và công việc để tác giả học tập và hoàn

thành luận văn này.

Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn tới người thân trong gia đình vàbạn bẻ, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này.

Tác giả

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CAM DOANLOI CẢM ON...

MỤC LỤC..

DANH MỤC CAC TỪ VIET TAT...DANH MỤC CAC BANG.

DANH MỤC CÁC HÌNH...DANH MỤC CÁC BIEU ĐƠ.MỞ DAU

Chương 1. TONG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU..

1.1. Trên thé

1.1.1. Tên gọi và phân loại1.1.2. Hình thái và vật hậu...1.1.3, Phân bổ và sinh thái

1.1.4. Nghiên cứu chọn giống và nhân giéng...

1.2. 6 Việt Nam1.2.1. Tên gọi và phân loại.

= se

1.3.2. Hình thái và vật hậu lộ

1.2.3. Phân bố và sinh thái: 12

1.2.4. Nghién cứu chọn giống và nhân gidng. iChương 2. MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU. -lã

2.1. Mục tiêu ng 15

2.2, Nội dung nghiên cứu... 2< 152.3, Giới hạn nghiên cứu, 152.4. Phương pháp nghiên cứu... _ —

2.4.1, Quan diém và phương pháp tiếp cận. 16

2. Phương pháp nghiên cứu đặc diém sinh thái của Hoàng đàn hiữu

liên phân bổ tue nhiên ở tinh Lạng Sơn 16

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

2.4.4. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật nhân giống (vô tinh và hữu tính)

Hồng đàn hữu liên 19

24.5. Phương pháp xử sé liệu ep 2

Chương 3. KET QUA NGHIÊN CỨU VÀ THÁO. OLWAN..

3.1. Đặc điểm sinh thái của Hoàng din hữu liên ở tỉnh Lạng Sơn...25

3.1.1. Đặc điểm phân bồ của Hồng đàn hữu liên 253.1.2. Đặc điền khí hậu nơi có Hồng đàn hữu liên Hữu Liên phân b 27

3.1.4. Đặc điểm lâm phần noi có lồi Hồng dan hữu liên phân bé...303.1.3, Đặc điễn đất dai nơi có Hồng dan hữu liên phân bổ

32. Tổng hợp các biện pháp ký thudt hhân /iồng và gây trồng Hoàng dan

hữu liên ở khu vực nghiên cứu ‹ 33

3.2.1. Kỹ thuật nhân giẳng... 43

3.2.2. Kỹ thuật trồng 343.2.3, Tình hình gây trơng Hoàng đàn hữu liên tại khu vực nghiên cứu 353.3, Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống (vơ tính và hữu tính)Hồng đàn hữu liên „ 36

3.3.1, Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân gidng vơ tinh Hồng

“đàn hữu liê... 36

3.3.2, Nghiên citu một Số biện pháp kỹ thuật nhân giống hữu tỉnh Hoàng

lin hữu liên... 4

3.4. Để xuất giải pháp góp phần bảo tồn loài Hoàng đàn hữu liên tại khu.

Vực nghiên cứu 48in nguyễn vị. 483.4.2, Công tác bảo tin chuyển vị. 49

KET LUẬN

TÀI LIEU THAM KHAO

PHY LUC

34.1. Cong tác bảo

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

Từ viết tắt Giải thích

BQL Ban quản lý

BTTN Bảo tồn thiên nhiên

CHXHCN -Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa

CTTN = Cơng thức thí nghiệm

Doo Đường kính gốc

Hvn Chiều cao vit ngọn.

IBA + Axit Indole-3-butyrie

IUCN Í ¡Intemational Union for Conservation of Nature

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

DANH MỤC CÁC BẢN:

Bang 3.1. Vị tí điều tra nơi phân bố Hồng đàn hữu liên.. soon 5Bảng 3.2, Đặc điểm khí hậu vùng phân bổ của Hồng đàn hữu liên 2Bang 3.3. Đặc tính hóa học của đất ở nơi có Hồng đàn hữu liên phân bó....28Bang 3.4, Tổ thành lồi nơi có Hồng din hữu liên phân bổ... ....20)

Bang 3.5. Tơ thành lồi cây tái sinh tại khu vực nghiên cứu. 32Bảng 3.6. Ty lệ (%) cây tái sinh theo cắp chiễu cao tại. Khu BTTN Hữu Liên,

tỉnh Lạng Sơn 3

Bang 3.7. Quy mô gây trồng cây Hoàng din Hữu Liên của tổ chức và hộ gia.

đình tại khu vực nghiên cứu,

Bang 3.8. Ảnh hưởng của chất điễu hòa sinh trường và nồng độ thuốc.

lệ ra rễ của hom.

Bang 3.9. Ảnh hưởng của mùa vụ đi tỷ lệ ra rễ của hom. 40Bảng 3.10. Tỷ lệ ny mim của hạt Hoang đàn hữu liên ở các phương phápbảo quản 43

Bang 3.11. Kết qua theo dõi tynày mim ở €%phương thức xử lý hạt...44.Bang 3.12. Ảnh hưởng của thành phần ruột bầu đến sinh trưởng cây conHoàng đàn hữu liên trong giai đoạn vườn ươm - AS

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Vị tí có Hồng din hữu liên tại khu vực nghiên cứ...26Hình 3.2. Cây giống ở các hộ gia đình tại khu vực nghiên cứu... 34Hình 3.3. Ảnh Hồng đản hữu liêu tai Ban quản lý rừng đặc dụng Hữu 36Hình 3.4. Hom Hồng din hữu liên tại các cơng thức nơng độ NAA soon

Hình 3.5. Hom Hồng din hữu liên tai các cơng thức nồng độ IBA

Hình 3.6. Thí nghiệm ảnh hưởng mùa vụ đến tỷ lệ ra tễ của hom...42.Hình 3.7. Thí nghiệm ảnh hưởng dinh dưỡng của thành phan ruột bằu đến tỷ lệ

DANH MỤC CÁC BIEU ĐỎ.

Biểu đồ 3.1. Ảnh hưởng của chất điều hòa sinh trưởng IBA với nồng độ khác.

nhau đến tỷ lệ ra rễ của hom 37Biểu đồ 3.2. Ảnh hưởng của chat điều hòa sinh trưởng NAA với nồng độ khác

nhau đền tỷ lệ ra rễ của hom. : e8Biểu đồ 3.3. Ảnh hưởng của mùa vụ đến tỷ lệ ra rễ của hom. 41

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

ur cần thiết của đề tài

Việt Nam là một trong những nước ở Đơng Nam Á cĩ hệ thực vậtphong phú và giàu về đa dạng sinh học. Theo Nguyễn Nghĩa Thìn (1997)

[81], Việt Nam cĩ 12.000 ~ 15.000 lồi thực vật, trong đĩ 7.000 lồi đã được

nhận biết và khoảng 30% số lồi là đặc hữu. Do nhiều nguyên nhân khác nhau.như biến đổi khí hậu, khai thác quá mức... tai nguyên rừng của Việt Nam bị

suy thối nghiêm trọng. Trong giai đoạn 1996-2008, số lồi thực vật bị de doa

tuyệt chủng đã tăng từ 356 đến 450 lồi (Sách đỏ Việt Nam, 1996 [12]: Sách

đỏ Việt Nam, 2007 [4]). Vì .ây, vin dé nghiên cứu, bảo tồn và phát triển các.lồi quý hiểm, cĩ giá trị cao cần được thực hiện một cách liên tục và bài bản.

Hồng dan hữu liên (Cupressus tonkinensis Silba) thuộc chỉ Hồng đản.(Cupressus), họ Hồng đàn (Cupressaceae), bộ Thơng (Pinales), lớp Thơng(Pinopsida), ngành Thơng (Pinophyta), là cây gỗ nhỡ, thường xanh. Khi

trưởng thành cây cĩ chiều cà khoảng 15 - 20m, cĩ đường kính thân đến

0,5m. Hồng đàn hữu liê 10, gỗ cĩ mùi thomđặc trưng, thé thing, vân đẹp, chịu mỗ mọt, được ding để đĩng đềgia

dụng và đỏ thủ cơng mỹ nghệ cao cấp (Triệu Văn Hùng, 2007) [6]. Tinh dauđược sử dụng để sản xuất xà phịng, nước hoa, điều chế thuốc xoa bĩp chữasưng tấy, ứ huyết, sai khớp, tê thấp (Lã Đình Mỡi, 2002) [24]. Ngồi ra, cành.

và lá Hồng đản hữu liên cĩ thé chữa nơn, trĩ, bỏng. Quả chữa cảm cúm, dauda dầy: vo thân chữa tiêu chảy, đau bung: bột gỗ được dùng làm hương; được

trồng làm cây cảnh.

"Ngồi các giá rị kinh tế, Hồng đàn hữu liên là một trong 10 lồi ưu.

tiên cho hoạt động bảo tồn tại Việt Nam (Nguyễn Tiến Hiệp và cộng sự,2004) [18]. Đây là lồi thực vật thuộc nhĩm Rat nguy cấp (CR Ala, d -

Crietically Endangered) trong Sách Đỏ Việt Nam (Bộ Khoa học và Cơng

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

CHXHCN Việt Nam, 2006) [7] và Nghị định 160/2013/NĐ-CP (Chính phủnước CHXHCN Việt Nam, 2013) [34]. Theo các số liệu nghiên cứu của PhạmVan Thế và cộng sự (2013) [24], Hoàng đản hữu liên chỉ còn khoảng 25 cá

thể được tim thay ở day núi đá vôi Kai Kinh, huyện Hữu Ling, Lạng Sơn vớichiều cao thấp hơn 4m, trong khi chiều cao của chúng có thể lên tới 25m và

đường kính Im. Khu phân bổ tự nhiên của Hoàng đản hữu liên tại Lạng Sơnchỉ trong phạm vi đưới 5 km, trong số đồ chỉ có 6 cây có nón. Vì vậy, việc

bảo tồn và phát triển loài cây quý hiểm này là vơ cùng cắp thiết.

Mặc dù, đã có một số nghiên cứu về cây Hồng đản hữu liên, có rất it

các cơng trình nghiên cứu về đặc điểm sinh thái và kỹ thuật nhân giống làm

cơ sở để bảo tồn và phát triển loài cây này. Vĩ vậy, dé tài “Nghiên cứu một

số đặc điểm sinh thái và kỹ thuật nhân giống cây Hoàng đàn hữu liên(Cupressus tonkinensis Silba) tại tỉnh Lạng Sơn” đặt ra là hết site cần thiếtvà có ý nghĩa, góp phần giải quyết các vấn đề nêu trên.

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

"Trên thé

LLL Tên gọi và phân loại

Họ Hoàng đàn hiện nay đang được bàn luận bcác tác giả khác

nhau. Một số tác giả cho rằng họ Cupressaceae bao gồm cả Taxodiaceae,một số khác cho rằng hai họ này hoàn toàn khác biệt (Nguyễn Hoàng.

Hộ Hồng din (Cupressaceae) bao gồm khoảng 27-30 chi (trong đó 17

chỉ chỉ có một lồi) với khoảng 130-140 lồi. Chúng là các lồi cây thân gỗhay cây bụi, có cơ quan sinh dục hoặc là đơn tính cùng gốc (monoecious),

hoặc là đơn tính cận khác gốc (subdioecious), đơi khi là đơn tính khác gốc

(dioecious), cao từ Í-16m. Vỏ cây của các cây trưởng thành nói chung có màu

từ nâu đa cam tới nâu đỏ với kết cấu có thớ, thường bong ra hay dễ lột theo.chiều dọc, nhưng lại trơn, xếp vảy hoặc cứng và dễ vỡ thành miếng hìnhvng. Ở một số loài lá của chúng hoặc là mọc thành vòng xoắn ốc, theo cáccặp chéo chữ thập (các cặp đối, mỗi cặp cách cặp trước 90°) hoặc thành vòng,xoắn chữ thập gồm 3 hay 4 lá, phụ thuộc vào từng chi (IUCN, 2010) [37].

Năm 1919, Philippe Eberhardt đã thu thập mẫu vật từ một cây cao.

khoảng 8-10m tại Cai Kinh - Hữu Ling - Lạng Sơn, mẫu vật này được đánhsố 5073 và được lưu giữ tại New York. Chevalier (1919) [48] đã định loại

mẫu vật này là Cupressus funebris Endl. Năm 1994 và 1998, Silla đã mô tả là

lồi mới và đặt tên là Cupressus tonkinensis. Ơng ta coi mẫu vật ở New York

là mẫu chuẩn (Silba, 1994, Silba, 1998).

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

đơn độc, đường kính I - I,5cm; vay có mũi nhọn; 2 năm chín 1 lần; phân bổ ở

Bắc Việt Nam (độ cao 1000 m), Trung và Nam Trung Quốc. Như vậy theo tài

liệu nay thi loài Hoàng dan ở Hữu Liên - Lạng Sơn có nhiều khả năng là lồi

€ fimebris hơn là lồi C. orulosa.

Nam 1994, Silba [44] mơ tả lồi Cupressus tonkinensis dựa trên mẫu

thu tại Lang Sơn đã được gửi đến Paris trước đó. Trong cơng bồ nay thì phanmơ tả hình thái rất ngắn gon và chưa được chỉ tiết. Nhưng cũng đã khẳng định.loài xuất hiện ở vang phụ cận củá Thái Ngun, ph

. torulosa chính là lồi C.tonkinensis (Silba, 1994) [44]. Như vậy đến năm.

1994 thì lồi Hoàng đản ở Hữu Liên là một loài mới với tên khoa học là

ty Lạng Sơn dưới tên

Cupressus tonkinensis Sifba. Tuy nhiên, sự khác nhau vỀ mặt hình thái họcgiữa lồi Œ ronkinensis và lồi tương tự khơng được rõ ràng. Kết quả là C.tonkinensis thường thường bị lờ đi hoặc coi là một tên đồng nghĩa của C.

“Thực vật chí Trung Quốc tập 4 (Fu và cơng sự, 1999) [51] giới thiệu hoCupressaceae trên thé giới có 125 lồi thuộc 19 chỉ, chi Cupressus có khoảng17 lồi, trong đó lồi C. torulosa có các tên đồng nghĩa là C. tongmaiensisSilba; C. tongmaiensis var. ludlowii Silba; C. tonkinensis Silba. Chúng phânbố ở các khu vực Đông và Nam Tây Tạng, Bắc An Độ, Kashmir, Nepal vàđang nghỉ ngờ cũng gặp ở Bhutan, Sikkim và Việt Nam.

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

các dang DNA (Rushforth và cộng sự, 2003) [53]. Dữkhuếch đại ngẫu nỉ

liệu RAPDs đã phân tích 18 taxa phân loại thuộc chỉ Cupressus ở phía Đơng

bán cầu, 14 taxa đã phân biệt rõ rang, trong đó có lồi C. tonkinensis của Việt

Nam. Cũng trong nghiên cứu này, một nhóm nhỏ nghiên cứu trên 3 lồi C.

«ssamica Silba; C. darjeelingensis (Silba) Siba; C, tonkinensis (An Độ; ViệtNam). Các dữ liệu chi ra rằng 3 lồi này khơng có quan hệ gần gũi về mat ditruyền với loài nào trong khu vực Châu A, nhưng có một vài đặc điểm giống.

với lồi C. lusitanica Mill.. Loài C. tonkinensis đã được coi là tên đồng nghĩacủa C. torulosa nhưng những loài được phân tích đã thực sự được phân biệt rõtrong dữ liệu RAPDs. Theo nghiên cứu này, loà iC. tonkinensis được phânbiệt rõ và nó là một bậc phân lồi độc lập. Loài này hoàn toàn khác biệt với C.

torulosa kể cả về hình thái và di truyền.

Theo Aljos Farjon (2005) - chủ tịch nhóm chun gia Thơng của

IUCN/SSC, lồi C. torulosa D. Don var. torulosa có các tên đồng nghĩa là C.

whitleyana Camiềre: C. sempervirens L. var. indica Royle ex Parl; C.

austrotibetica Sib; C. kamnaliensis Silba; C. tonkinensis Silba; C.tongmaiensis Silba; C. tongmaiensis Silba var. ludlowii Silba; C. karnaliensis

Silla var. mustangensis. Silba. Chúng phân bố Himalaya: từ India đếnBrahmaputra; Trung Quốc: Đơng Nam Tây Tạng. Như vậy lồi C. ronkinensislại là tên đồng nghĩa của loài C. torulosa D. Don var. torulosa [41].

Van đẻ về lên khoa học của Hoàng din hữu liên ngày cảng được sáng,

tỏ hơn khi Damon (2006) [40] đã nghiên cứu các đặc điểm đặc trưng về mơi

trường sống, hình thái những cây Hồng din hữu liên (Lạng Sơn). Tác gid

cho rằng loài C- tonkinensis đã được Silba mô tả là một taxon độc lập, khôngphải là tên đồng nghĩa của các loài C. funebris, C. torulosa hay của

Callitropsis lusitanica, Hai lồi này có thé được phân biệt bởi các lá lưỡng

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

đường kính đoạn nhánh cuối của cành mang lá. Quá trình lập thang sự thay.

đổi khí hậu với nhiều nắc trong 9 tháng và sự thay đổi của 40 mẫu đất đã

phân biệt rõ ràng sinh cảnh sS. Y, Hu và C. funebri

&L.K. Fuba lồi nói trên.

ng tự nhiên của C. tonkinensis, C. chengianaCon sinh cảnh s ng của C. giganted W. C. ChengC. torulosa thì hồn tồn riêng biệt với sinh cảnh sống của

Keith Rushforth (2007) [37] đã có những ghỉ -hếp về ho Cupressaceae ởViệt Nam. Sự phân loại của những lồi bản địa thuộc họ này của Ví

được xem lại. Lồi Hồng đàn ở Lạng Son có tên khoa học là C. tonkinensisSilba, không phải là C. torulosa.

Nhu vậy, đến thời điểm 2007 thi loài Hoàng đàn hữu liên mọc tự nhiên

và trồng tại khu BTTN Hữu Liên đã được xác định lại tên khoa học là

Cupressus tonkinensis Silba. Tuy nhiên một số đặc điểm sinh học, hình thái,

sinh thái vẫn cịn thiếu hoặc chưa thống nhất.1.1.2. Hình thái và vật hậu

Trong cuốn Bách khoa toần thu, phn Lâm nghiệp, Nhà xuất bản nơngnghiệp Bắc Kinh (1989) [39] có ghi: Lồi Cupressus torulosa D. Don cịnđược gọi là Hồng din Tây Tang, cao 20m, thân hình trụ trịn, lá rủ ở đầucành, lá dạng vay. Quả hình try dài 1.2-1.6em, màu nâu xám sim, có nhiềuhạt nhỏ. Trên định nón có đầu ngọn. Phân bố ở Đơng Nam Tây Tạng, mọc.

trên núi đá vôi và được trồng ở Vân Nam - Trung Quốc.

Viện nghiên cứu khoa học Lâm nghiệp khu Tự trị dân tộc Choang Quảng Tây đã mô tả chỉ tit về chỉ Hoàng đàn và 5 loài trong chỉ này (MengTao và cộng sự, 2013) [44]. Chỉ Hoàng din (Cupressus Linn.) là một chỉ thuộc,họ thực vật hạt trần, những loài trong chi này thường là những cây gỗ lớn.

-thường xanh (dt t khi là cây bụi). Lá có dạng vay, đơi khi nhìn rõ tuyển ở mật

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

triển thành gốc nón. Nón quả hình cầu hoặc gần hình cầu, khi thành thục có 4-8cặp vay, chất gỗ, hình thuẫn, giữa đỉnh của vảy có 1.đầu nhọn ngắn, khi thành

thục mỗi phần c vay hạt có 5 noan trở lên. Hat hình thn đài hoặc hình

cánh.trứng, hơi det, có góc nhọn, hai bên có v

1.1.3. Phân bố và sinh thái

“Trong tập 28 của Thực vật el

“Tiến Hiệp va J. E. Vidal, 1996) [53] đã ghi nhận loài C. funebris phân bố ở độ

cao trên 1000 m tai Đồng Văn (Hà Giang) và Na Hang (Tun Quang). Lồi €.

í Campuchia, Lào và Việt Nam (Nguyi

torulosa phân bỗ ở Việt Nam: Kai Kinh, Bằng Mạc, Thượng Cường, Đồng Mỏ,

Van Linh, Bắc Lệ (Lạng Sơn), Bảo Lộc (Lâm Đồng) ở độ cao 250 - 1500 m;

Trung Quốc: Tây Himalaya (Nepal; An Độ). Như vậy những mẫu tiêu bảnHoàng dan thu ở Lạng Sơn đã được giám định là C. rorulosa.

Cupressaceae là hg phân bố rộng khắp nhất trong các họ thực vật hạttrần thuộc ngành Thông, với sự phân bổ gần như toàn cầu ở mọi lục địa, ngoại

trừ châu Nam Cực, kéo dai từ vĩ độ 71° bắc ở khu vực cận Bắc eye của Na Uy

tới vĩ độ 55° nam ở khu vực xa nhất về phía nam của Chile , chúng có thẻ sinh.trưởng tốt ở cao độ 5.200 m tại khu vực Tây Tạng, là cao độ lớn nhất màngười ta thông báo là khơng có bất kỳ lồi cây có thân gỗ nào có thể sinh.sống. Phần lớn các mơi trường sinh sống trên mặt đất đều có thé có chúng,

áp

thành phẫn quan trọng của các rừng mưa ôn đớingoại trừ các lãnh nguyên (tundra) va các rừng mưa nhiệt đới vùng đất(mặc đù một vài loài là

và các rừng mây nhiệt đới vùng núi); chúng cũng rất hiểm xuất hiện trong cá

ú kiện khô han khisa mạc, Với chỉ một chịu đựng được các di

nghiệt, ding chú ý là Cupressus dupreciana ở trung tâm khu vực Sahara, Mặc

dù, có sự phân bé rộng khắp chung của toàn họ, nhưng nhiều chỉ hay lồi chỉ

có sự phân bổ rất hạn chế, và nhiều lồi hiện đang ở tình trạng nguy cấp(IUCN, 2010) [38],

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

1á rộng khác. Tính da dang của cây lá kim (được thể hiện ở số lượng các loài)lớn hon ở Bắc bán cầu tại các vùng như Mêhicô, Tây Nam Hoa ky và Trung.Quốc (gồm cả Việt Nam), phần lớn các loài này thuộc các họ Thơng(Pinaceae) và Hồng đàn (Cupressaceae). Nam bán cầu có số lồi it hơn. Có.một loạt các điểm nóng đối với sự đa dạng của cây lá kim ở Nam bán cầu như.

ở New Caledonia, một quan đảo nhỏ phía Tây Thái Binh Dương có tới 43lồi, tắt cả các lồi này đều là đặc hữu (IUCN, 2010) [38].

Cupressus torulosa còn gọi là cây bách Himalaya. Loài này được timthấy ở Himalay, phân bố ở độ cao 300-1800m, mọc tr vôi của Tứ

Xuyén- Trung Quốc và Việt Nam (IUCN, 2010) [38]

Cupressus torulosa D.Don là loài wa sáng, phát triển tốt trong rừng mưa.

nhiệt đới và cận nhiệt đới ở những nơi đất có tính chất đá vơi. Nó có thể mọc.

hỗn lồi với Mackhamia và Hsienmu Buretiodendron. Đơi khi mọc riêng lẻtrên trên sườn núi và các đình núi. Là lồi cây có khả năng chịu sương giá(IUCN, 2010) [38].

‘Theo Little và cộng sự (2012) [58], Hoàng đàn hữu liên phân bổ ở vùng,

núi đá vơi Cai Kinh ở phía đơng của sông Thương thuộc các huyện Hữu Lũng

và Chi Lang của tỉnh Lang Sơn, ở độ cao từ 300-550 m. Nơi phân bé Hồng

dan hữu liên có lượng mưa là khoảng 1450 mm, có 5 tháng mùa khơ tir tháng

11 đến tháng 3 (đưới 50 mnvthéng). Nhiệt độ trung bình hàng năm là 22,8°C

và phạm vi nhiệt độ trung bình hàng tháng là 15,3-28,5°C. Ba trong số những

tháng khô hạn nhất cũng nằm trong số những tháng lạnh nhất từ tháng 12 đến.tháng 2 nhiệt độ trung bình dưới 17°C. Hồng đàn hữu liên được tìm thấy trên

các sườn núi cao, trên và gần các đỉnh núi. Tham thực vat ở đó là rừng lá rộng

thường xanh kín, chiếm ưu thé bởi Excentrodendron tonkinense.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

nhân giống cây Hồng đàn hữu liên, có thé là do day là loài đặc hữu của Việt

Nam nên it được đượctắc giả quan lâm. Đây là vẫn đèfếẾ in trọng

giải quyết để bảo tồn phát triển lồi cây có q hiểm nay,

Việt Nam

1.2.1. Tên gọi và phân loại

Hoang đàn (Cupressus sp.) thuộc họ Hồng đàn (Cupressaceae), bộ“Thơng (Pinales), lớp Thơng (Pinopsida), ngành Thông (Pinophyta), giới thực.vật (Plantae). Ngành Thông (Pinophyta) trước đây còn gọi là ngành Hạt

fy thân gỗ(Gymmospermae), là ngành thực vật bậc cao có hạt gồm các loi

lớn hoặc nhỡ. Cây hạt trần có nguồn gốc từ trên 300 triệu năm trước và trong.một thời gian dai đã từng tgo thành thám thực vật chính trên trái đắt. Hiện naychỉ cịn khoảng 900 lồi cây hạt tran, bao gồm cả các lồi Tuế, Gam và những,nhóm nhỏ khác. Cây lá kim là nhóm cây có nhiều lồi nhất trong ngành hạt

trần, ước tính trên tồn thé giới có 8 ho, 70-75 chi và khoảng 630 loài.

'Trong tập 1 của “Cay cỏ Việt Nam” của Pham Hoàng Hộ (1999) [I5],

họ Cupressaceae được mơ tả gồm 7 lồi thuộc 6 chi, chi Cupressus gồm 2

loài: loài C. lusitanica và loài C. rorulosa, Trong đồ lồi €. lusitanica mơ tảrit ft, khơng thấy mơ tả nón, sinh thái, phân bố. Nhưng trong các cơng trình

nghiên cứu trước đó và sau này đều cho rằng loài C. lusitanica được trồng.chủ yếu làm cảnh ở Việt Nam. Cũng có một số ý kiến cho rằng có mọc trong.

tự nhiền nhưng cần phải kiểm tra lại. Lồi C. rorulosa được mơ tả: nón hatmàu xanh, hình cầu, đường kính 13 mm, 2 năm mới chín; có 6-8 vay, chóp có.

mũi nhọn: trơng ở núi cao, ở Đà Lạt (Lâm Đồng), Himalaya (Phan Ké Lộc và

5, 1999) [20],

Các tài liệu trước đây về cây lá kim Việt Nam đều gọi các cây Hoàng

an ở Lang Sơn và ving Đông Bắc Việt Nam là Cupressus torulosa D.Don.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Trong cuốn "Danh lục các loài thực vật Việt Nam” của Trung tâm

nghiên cứu tài nguyên và môi trường, Đại học quốc gia Hà Nội (2001) [1]

đề cập đến có 03 lồi Hồng din trong đó lồi Cupressus torulosa D.Donchỉ gặp ở dãy núi Cai Kinh, Hữu Liên, Hữu Lũng- Lạng Sơn, đôi khi6

Lam Đông.

Theo La Dinh M (2002) [6] ghi nhận: Chi Hoang đàn gồm khoảng 20loài phân bố từ Đông A, Nam A, Trung A đến Bắc Mỹ. Ở nước ta Hoang đản.chỉ mới gặp 02 loài duy nhất: Hoàng dan (Cupressus #orulosa D.Don, 1825)

và Hoàng đàn rủ (Cupressus funebris Endl).

‘Trin Hợp (2002) [16] đã mô ta 2 loài Hoàng đàn: (1) Hoàng đàn (C.Junebris Endl.), than thẳng, cao 30m, đường kính 70-80em, dáng đẹp, tán

rm, Thân có tinh dầu thơm. Lá hình vay, dau lá nhọn, lưng có điểm tuyến,nhọn. Nón hình ciu, có 4 đơi vảy, mỗi vay có 5-6 hạt, có cánh nhỏ. Phân bố

vùng Lạng Sơn, Na Hang (Tuyên Quang); (2) Hoàng đàn ngắn (C. torulusaD)), cây cao 15-25m, đường kính 50-100cm. Vỏ xám nâu, cành non gần như 4

cạnh, lá hình vay màu lục sim, xếp xít nhau, mép có răng, khơng rõ tuyến.

Nón cái có 6-8 đơi vảy) hạt có cánh. Phân bổ ở An Độ, Trung Quốc, Việt

Nam (Tuyên Quang, Cao Bằng, Lạng Som),

Các tài liệu trước đây về cây lá kim Việt Nam đều gọi các cây Hoangđản ở Lạng Son và vùng Đông Bắc Việt Nam là Cupressus torulosaD.Don. Nhung theo phân tích di truyền so sánh vật liệu thu từ cây tự nhiênvà cây nuôi trồng có nguồn gốc được biết ở Đơng Bắc Việt Nam cho thấy.những cây này rất gần hoặc chính là Cupressus funebris. Phân bố tự nhiência: Cupressus fiunebris không được biết chắc chấn do lồi có lich gây trồnglâu năm ở Trung Quốc và có thé ở cả Bắc Việt Nam, nhất là ở các đìnhchùa. Các nghiên cứu tiếp theo vẫn đang được tiến hành nhằm khẳng địnhsự định loại này cho Hoàng dan ở Bắc Việt Nam (Nguyễn Đức Tổ Lưu và

Phillip Tan Thomas.. 2004) [23],

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

‘Theo các tài liệu hiện nay như: Sách đỏ Việt Nam (Bộ KH&CN, 2007)

[4], Báo cáo khoa họcảnh thái và tài nguyên sinh vật trong hội nghị khoa

học toàn quốc lần thứ 3 ngày 22/10/2009 xác định tên loài Hoàng đàn ở Hữu

Liên - Hữu Lũng - Lạng Sơn là Cupressus tonkinensis Silba

Trong dinày chúng tôi chọn tên khoa học của Hoang đàn hữu liênlà Cupressus tonkinensis Silba.

1.2.2, Hình thái và vật hậu

Hoang đàn hữu liên là cây gỗ nhờ thường xanh, cao 15-20m, đường,

1h thân 40-60em, vỏ màulu, nứt dọc, cành non hình trụ hay 4 góc chia

ih thap. L

nhánh trên cùng một mặt phẳng, tấn lá bì hình vẫy xếp thành 4ít nhau trên cành, tà ở đỉnh, mặt lưng có tuyến nhựa dai tạo thành rãnh hơirõ. Nón đơn tính cùng gối

nhị, nón cái gần hình cầu hoặc hình trứng dai 1.5-2cm, gồm 6-8 hoặc han hữu

„ nón đực hình trụ thn dài 5-6cm mang 8-12 cặp

tới 14 vi hình khiên, rén vẫy lỗi hoặc phẳng có mũi nhọn ít nhiễu uốn cong.

Mỗi vay mang 6-8 hat, hạt hình edu, đạt, đơi khi hình tam giác, thường rộng

và có mũi nhọn ở đỉnh, có tuyến nhựa hơi rõ ở mặt trong và một cánh mỏng.

"bao quanh.

Hoàng dan hữu liên có thể cao tới 40m, đường kính gốc tir 1 - 2m. Tầnlá ram rạp, thường có các cành nhỏ sắp xếp thành mặt phẳng. rủ long thongbao gồm các chồi non màu xanh lục tươi, rất mảnh dẻ, hơi đẹt. Đây là loàiđứng đầu trong bẩy loài thơng được bảo vệ, thuộc nhóm 1A, nhóm thực vatcó giá trị đặc biệt về kinh tế, khoa học... (Viện nghiên cứu cây Đàn hương vàthực vật quý hiếm, 2022) [35].

Hoang dan hữu liên là cây gỗ nhỡ, thường xanh, có hình ding đẹp, sinhtrưởng rat chậm khả năng tái sinh bằng hạt kém, dưới tán cây mẹ rất it khi gặp.cây con. Khi trưởng thinh cây có chiều cao khoảng 15 - 20m, có đường kính

thân đến 0,5m. Cây đạt đường kính 0,8 - Im có tuổi thọ hàng trăm năm. Vo

màu xám nâu, nứt dọc. Bóc bỏ lớp vỏ ra là lớp thịt màu trắng, rồi đến lõi

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

mau vàng, tỏa ra mùi thơm đặc trưng. Tán lá rậm rạp, thường có các cảnh nhỏ

sắp xếp thành mặt phẳng, rủ lòng thong bao gồm các chỗi non màu xanh lụctươi, rất mảnh đẻ, hơi det.

'Trong cuốn "Thực vật va thực vật đặc sản rừng” của trường Đại hoclâm nghiệp các tác giả L Mộng Chân và Vũ Văn Dũng (1992) [8] có hi:

Lồi Hồng din Cupressus torulosa D.Don, 1825 là cây gỗ thường xanh, có

thể cao tới 40m, đường kính tới 90cm. Sinh trưởng chậm, tái sinh kém, phar

bố rải rác hoặc thành quần thụ nhỏ trên đất đá vôi cao 200 — 1.200m so với.

mặt nước biển thuộc các tỉnh Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn.

Theo Nguyễn Tập (2007) [32], chỉcao của cây Hoàng din khoảng10-15m, đường kính 40-50em. Võ mầu nâu xám, cành non có cạnh, tán hình

tháp. Lá ở chỗi non hẹp, nhọn dai hơn Lem, Lá gia hình vay xếp xít nhau, xếp.thành 4 day, 2 day ngồi lá có gờ ở giữa. Nón quả hình ciu, mang 4-8 đơivay, khơng có u lồi hoặc u lỗi nhỏ. hạt có cánh. Gỗ có nhiễu tinh dầu.

1.2.3. Phân bố và sinh thái

rong tập 1 của "Danh lục các loài thực vật Việt Nam” (Trung tâmnghiên cứu TN&MT, 2001) [29]. 8 loài thuộc 6 chỉ của họ Cupressaceae đượcmô tả, chi Cupressus gồm 3 loài. Loài C. duclouxiana Hiekel được nhập vào

trồng làm cảnh hạn chế ở Đã Lạt (Lâm Đồng). Loài C. funebris là loài mọc rải.

rắc trong rừng rậm thường xanh cây lá rộng trên sườn núi đá vôi, độ cao từ

500m trở lên. Loài này phân bố chủ yếu ở Trung và Nam Trung Quốc, có thé

gặp ở Đồng Văn (Ha Giang), Hữu Ling (Lang Sơn). Tuy nhiên, thông tin loàinày phân bổ ở Hà Giang cần kiếm tra lại. Ngồi ra cịn có thể gặp trồng quanh

một số đình chia ở Việt Nam. Loài C: zorulosa mọc hỗn giao với cây lá rộngthành rừng rậm thường xanh trên sườn, ít khi trên đường đỉnh núi đá vôiPhan bố rat hẹp, mới chỉ gặp ở day núi đá vôi thấp thuộc Kai Kinh, tinh LangSơn. Day núi này chính là noi thu được mẫu đã gửi sang Pháp năm 1905. Ratcó thể lồi C. ørulasa được mơ tả trong cơng bố nói trên chính là lồi C.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

tonkinensis mà Silba đã mơ ta là lồi mới. Lồi này thấy gặp trồng làm cảnh ởLâm Đồng, Nam Trung Quốc, Nepal, An Độ. Ở Việt Nam chỉ cịn sót lại mot

xố ít cây nhỏ mọc trên vách đá cheo leo.

Theo NguyTip (2007) [32], Hoang đàn hữu liền mọc rải rác trong

rùng cây lá rộng thưởng xanh trên núi đá vơi ở độ cao 300-700m. Ở ViệtNam, Hồng đàn hữu liên thấy xuất hiện ở Tuyên Quang (Na Hang), Cao.Bằng (Thạch An), Lạng Sơn (Hữu Lũng), Đẳng Mo (Bắc Sơn). Ở Lạng Son,

cây Hồng đàn hữu liên hiện chỉ cịn 82 cây của 44 hộ gia đỉnh và Ban quản

lý Khu bảo tồn thiên nhiên Hữu Liên trồng từ năm 1990 tại xã Hữu Liên, Yên

"Thịnh (Hữu Ling), Vạn Linh (Chi Lang). Những cây trên đều có chiễu cao từ

2 đến Sm và đường kính gốc từ 3 đến I6em.

Trong cuốn *Danh lục các loài thực vật Việt Nam” của Trung tâmNghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Đại học quốc gia Hà Nội (2001)

[29] có dé cập đến 03 lồi Hồng đàn trong đó lo:

D.Don chỉ gặp ở day núi Cai Kinh, Hữu Liên, Hữu Ling - Lang Sơn, đôiCupressus torulosa

khi gặp ở Lam Đồng,

'Vào năm 2004, 3 công trình nghiên cứu chun khảo về Thơng của

Việt Nam được công bé [23]. Đồ là “Cây lá kim Việt Nam” của Nguyễn Đức

Luu và Philips lan Thomas, "Các loài cây lá kim ở Việt Nam” của Nguyễncứu hiện trạng và bảo tồn 2004”1429

Hồng Nghĩa và "Thơng Việt Nam: ngl

của Nguyễn Tién Hiệp và cộng sự. Trong "Cây lá kim Việt Nam” &

lồi lá kìm ở Việt Nam trong đó 7 lồi thuộc họ Cupressaceae. Tác giả đã mơ

tả lồi Hoang dan C. funebris với tên đồng nghĩa là C. tonkinensis dựa trênnhững mẫu thu tử cây trồng ở Van Linh (Lạng Son) và các khu núi đá vôi phycận. Tác giả còn cho rằng những tài liệu trước đây về các loài lá kim Việt

Nam đều gọi các cây Hoàng đàn ở Lạng Sơn và ving Đông Bắc Việt Nam€ torulosa, 46 là dựa trên các mẫu tiêu bản định loại nhằm. Loài Hoàng đản

trong tự nhiên và nhiều cây trồng ở Lạng Sơn chắc chắn không phải là C.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

forulosa. So sánh về mặt di truyền và phân tích các vật liệu thu từ cây tự

Việt Nam cho

và cây ni trồng có nguồn gốc được biết ở Đơng Bis

thấy những cây này rất gần hoặc chính là C. funebris. Phân bổ của loài C.

Jfunebris & Hu Lũng, Chỉ Lang (Lang Sơn); cịn có thể có ở Na Hang (TuyênQuang), Đồng Văn (Hà lang): mọc phổ biến ở Trung Quốc. Tại Lạng Sơnchúng phân bé rải rác trên các đông núi đá vôi, độ cao 550 - 1000 m; khí hậu.nhiệt đới gió mùa vùng núi hay có mùa đơng lạnh, nhiệt độ trung bình năm 20

- 23°C, luợng mưa trên 1400 mm, Cây lá kim mọc kém Thông đỏ bắc (Taxus

chinensis Pilg.), Thông tre lá ngắn (Podocarpus pilgeri Foxw.) (Hà Giang)

Loài C. funebris phân bố ở vùng Đơng Bắc Việt Nam trong vịng 5 năm qua.

mới chỉ tim thấy được một cây còn lại trong tự nhiên. Như vậy, C: ronkinensis

lại có thé là tên đồng nghĩa của loài C. funebris hoặc loài C. torulosa.

Theo Viện nghiên cứu cây Đàn hương và thực vật quý hiểm (2022)

[35], Hoàng đàn hữu liên là loài đặc hữu hẹp của Việt Nam, trước đây phânbố phan bổ ở các dai núi đá vơi cao chót vot ở các huyện phía Nam của tỉnhLạng Sơn như Hữu Lũng, Bắc Sơn, Đồng Mỏ. Hữu Lũng là vùng tập trung.

nhất, cây mọc ớ các bản Lân Cốc, Na Nọc xã Hữu Liên.

1.2.4. Nghiên cứu chọn giống và nhân giống.

Hiện nay các nghiên cứu về nhân giống và chọn giống Hoàng đàn hữuliên chủ yếu được thực hiện bởi các cá nhân, người dân địa phương, chưa có

cơng trình nghiên cứu chính thức nào được cơng bố. Vì vậy, việc nghiên cứu

biện pháp kỹ thuật nhân giống Hồng đàn hữu liên là vơ cùng cấp thiết.

‘Tém lại: Các nghiên cứu vẻ cây Hoàng đàn hữu liên cũng khá nhiều

nhưng chủ yếu là về phân bé và sinh thái của loài này. Các nghiên cứu vềchon giống và nhân giống loài này chưa được thực hiện nhiều, đây là vấn.còn tổn tại cần tiếp tục nghiên cứu để bảo tồn và phát triển loài cây quý hiếm.này. Luận văn chỉ nghiên cứu bổ sung một số đặc điểm sinh thái. phần lớn nội

dung đi sâu nghiên cứu về nhân giống,

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Chương 2

MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CUU

2.1. Mục tiêu nghiên cứu

2.1.1. Mục tiêu tong quát

'Bỗ sung một số đặc điểm sinh thái và kỹ thuật nhân giống góp phần

bảo tồn và phát triển cây Hoàng đàn hữu liên.2.1.2. Mục tiêu cụ thể

Bé sung một số đặc điểm sinh thái của cây Hoàng dan hữu liên tại tỉnh

Lạng Sơn.

Nghiên cứu được một số biện pháp kỹ thuật nhân giống vơ tính và hữu.

tính Hồng đàn hữu liên

Dé xuất được một số giải pháp góp phan bảo tồn lồi Hồng đàn hữu

liên tại khu vực nghiên cứu.

2.2. Nội dung nghiên cứu.

- Nội dung 1: Nghiên cứu bổ sung đặc điểm sinh thái của Hoàng đànhữu liên phân bố tự nhiên ở tinh Lang Sơn;

- Nội dung 2: Tông hợp các biện pháp kỹ thuật nhân giống và trồng,

Hoàng đàn hữu liên ở khu vực nghiên cứu;

~ Nội dung 3: Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống (võ

tính và hữu tính) Hồng đàn hữu liên;

~ Nội dung 4: Đề xuất một số biện pháp góp phần bảo tổn Hoàng đàn

hữu liên tạ khu vực nghiên cứu,2.3. Giới hạn nghiên cứu

~ Giới bạn về địa điểm nghiên cứu: đề tải được giới hạn tại xã Hữu.

Liên, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn.

- Giới hạn về nội dung nghiên cứu: Đề tài chi tập trung thực hiệnnghiên cứu về một số vấn để của Hoàng đàn hữu liên, cụ thể như sau:

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

+ Nghiên cứu bỏ sung đặc điểm sinh thái của Hoàng đàn hữu liên (phânbổ, đặc điểm khí hậu, đất đai nơi có Hồng đàn hữu liên phân bổ).

+ Nghĩ cứu kỹ thuật nhân giống hữu tính Hồng đàn hữu liên

(phương pháp bảo quản hạt giống, ảnh hưởng của các phương thức xử lý tới

kha năng nảy mim của hạt, ảnh hưởng của thành phần đinh dưỡng ruột bauđến tỷ lệ sông và sinh trưởng của cây con).

+ Nghiên cứu kỹ thuật nhân giống vô tính Hồng đản hữu liên (anhhưởng của chất điều hịa sinh trưởng và nồng độ thuốc đến tỷ lệ ra rễ của.hom, ảnh hưởng của mùa vụ đến tỷ lệ ra rễ của hom).

+ Đề xuất một số biện pháp góp phần bảo tổn Hồng đàn hữu liên (bảo.tồn ngun vị, bảo tồn chuyển vị)

2.4. Phương pháp nghiên cứu

2.4.1. Quan điểm và phương pháp tiếp cận

Cách tiếp cận của dé tài là kế thừa các kết quả nghiên cứu trước đây vềcây Hoàng đàn hữu liên, trên cơ sở hệ thống lại và bổ sung đặc điểm sinh tháicủa loài, nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống vơ tính, hữu tính.

để lựa chọn được phương pháp nhân giống phù hợp với loài cây này, trên cơ

sở các kết quả nghề cứu trướt đây và điều tra, nghiên cứu bổ sung để xuấtmột số giải pháp góp phần bảo tồn loài cây quý này.

2.4.2. Phương pháp nghiên cứu đặc diém sinh thái của Hoàng dan hữu

liên phân bố tự nhiên ở tỉnh Lạng Sơn

4, Nghiên cứu đặc điểm phân bổ của Hoàng đàn hữu liên

Bước I: Tại nơi điều tra, thu thập thông tin ban đầu thông qua cán bộ

lâm nghiệp địa phương như: Chỉ cục lâm nghiệp, Chỉ cục kiếm lâm các BanQuản lý rừng đặc dụng, người dan địa phương về khu vực phân bé từ đó lậpra các tuyển điều tra, khảo sát chỉ tiết.

Bước 2: Căn cứ vào bản đồ địa hình, bản đồ hiện trạng rừng, tiến hànhphân tuyến điều tra sơ thám mỗi tuyến và chọn đặt ô tiêu chuẩn (OTC) khi

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

gặp Hoàng dan hữu liên. Lay cây Hồng dan hữu liên làm tâm, lập OTC với

diện tích 10001

Bước 3: Các chỉ tiêu điều tra trong ô tiêu chuẩn:

- Kiểu rừng: Kiểu rừng được xác định theo phân loại thám thực vật

rừng Việt Nam của Thái Van Trừng (1978),

- Trạng thái rừng: Phân loại trạng thái rùng được thực hiện theo tài liệu

hướng dẫn kỹ thuật kiểm kê rừng ban hành kèm theo Quyết định số TCLN-KL, ngày 23/12/2013 của Tổng cục Lâm nghiệp. Theo đó rừng tự.nhiên được phân theo cấp trữ lượng; Rừng nghèo có trữ lượng từ 51 đến 100

689/QD-m'/ha; Rừng nghèo kiệt có trữ lượng từ 10 đến 50 mmỲ/ha.

= Độ cao tuyệt đối so với mực nước biển: Được xác định bằng máy định

vị GPS Garmin 64 se với sai

6 (#1-2m).

- Cấp độ dốc, hướng dốc: Được đo bằng dia bàn cằm tayđặt địa bàn trên một tảng phẳng theo chiều hướng đốc trong OT

cho bọt thủy ở giữa rồi đọc giá trị mà kim đo độ dốc chỉ. Mỗi OTC đo 5 vị trírồi lấy giá trị trung bình.

- Xác định tên lồi: Được xác định dựa vào mơ tả hình thái loài cây của

Pham Hoàng Hộ (1999) và Tran Hợp (2002).

b. Nghiên cứu đặc điễm khí hậu nơi có Hồng đàn hữu liên phân bổ~ Thu thập số liệu khí hậu, thủy văn của các trạm quan trắc quốc gia tạicác địa điểm gần nơi nghiên cứu. Số liệu khí hậu thu thập gồm 4 chỉ tiêu: (1)Nhiệt độ không khí trung bình năm, nhiệt độ thấp nhất, nhiệt độ cao nhất(TC); (2) Lượng mưa trung bình (M, mm/năm); (3) độ ẩm khơng khí trungbình (R/Z); (4) tơng số giờ nắng.

- Xác định độ cao tuyệt đối, dang địa hình, độ dốc dựa trên bản đồ địa

h ty lệ 1/10.000 và

©. Nghiên cứu đặc điển đất nơi có Hồng đàn hữu liên phân bổ.om tra trực tiếp tại các OTC bằng máy định vị GPS.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

“Tiến hành đào 4 phẫu diện dat trong OTC tai noi có Hoang đản hữu liênphân bố để mô tả và lấy mẫu phân tích. Mẫu được lấy ở các độ sâu theo phân.tầng (từ 2-3 tang) lấy n ty theo độ sâu phẫu diện đất khác nhau cụ thé là0z20cm, 21+40cm mỗi mẫu đất lấy Ikg/mẫu dé phân tích chất lý hóa tính của

‘dit các chỉ tiêu phân tích bao gồm: Các chỉ tiêu được quan sát và phân tích là

màu sắc đất, độ dày ting đất, ty lệ đá lẫn, độ sâu tang đất, độ chặt, đá mẹ, loạiđất, hàm lượng man, đạm tông số, lân và kali dễ tiêu, thành phân cơ giới của đất.Các chỉ tiêu lý hóa tính của đất được phân tích bằng các phương pháp thơng

thường tại Phịng thí nghiệm đất và mơi trường của Viện Nghiên cứu Sinh thái

và Môi trường rừng (TCVN 6860:2001 pHxc: theo TCVN 5979:2007; thành

phần cơ giới đất theo TCVN 8567:2010; Độ ấm khô kiệt theo TCVN 4048

theo tiết diện ngang. Trên quan dié

tổ thành của các loài cây thường được xác định theo số cây hoặcsinh thái người ta thường xác định tổ

thành ting cây cao theo số cây còn trên quan điềm sản lượng, người ta lại xác

định tổ thành thực vật theo tiết điện ngang hoặc theo trữ lượng.

Để xác định tổ thành ting cây cao, dé tài sử dụng phương pháp xác định

trị (độ) quan trọng (Important Value - IV %) của Daniel Marmillod. Theo

Thái Văn Trừng lồi cây có IV% > 5% mới thực sự có ý nghĩa về mặt sinh thái

trong QXTV rừng, Những lồi cây xuất hiện trong cơng thức tổ thành là lồi có1V% > giả trị bình qn của tắt cả các loài tham gia trong QXTV rừng. Trong

một quan xã nêu một nhóm dưới 10 lồi cây có tơng IV% > 40%, chúng được

coi là nhơm lồi uu thé và tên của QXTV rừng được xác định theo cúc loài đó.2.4.3. Phương pháp tổng hợp các biện pháp kỹ thuật nhân gidng và gây

trồng Hoàng đàn hữu liên ở khu vực nghiên cứu

ién hành phỏng van các cán bộ kỹ thuật của Chi cục Kiểm lâm, Vườn

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

quốc gia, Khu bảo tồn và người dân nơi có trồng cây Hoàng đản hữu liên ở tỉnh

Lạng Sơn. Số lượng phiếu phỏng vấn là 30 phvới phương pháp cụ thể sau:

bán cấu trúc: Các câu hỏi được chuẩn bị từ trước, có thể

- Phịng vị

hỏi thêm các câu hỏi liên quan tùy từng tình huồng cụ thể

Nội dung phỏng vấn bao gồm các thông tin

- Kỹ thuật nhân giống: Nhân giống bằng phương pháp giâm hom vàgieo giống bằng hạt. Kỹ thuật xử lý hạt giống: chéng nắm, xử lý ra rễ, chế độ.

che sáng, tưới phun, huần luyện cây hom, phòng trừ sâu bệnh hại,

cây giống xuất vườn.

- Kỹ thuật trồng: Thời vụ trồng, khí hậu địa hình, đất trồng thích hop,

phương thức trồng, xử lý thực bì, làm đầu, mật độ rồng, bón phân, trồng cây,chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại.

~ Kỹ thuật thu hái, sơ chế và bảo quản hạt Hoàng dan: Nguồn giống tir

rừng tự nhiên hay rừng trồng, thời vụ thu hái, khối lượng quả thu được mỗi

vụ, cách sơ chế quả Hoàng dan.

2.4.4, Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật nhân giống (vô tính và hitu tính)Hồng đần hữu liên

2.4.4.1. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật nhân giống vơ tính Hồng đàn

Các thí nghiệm nhân giống vơ tính ảnh hưởng đến tỷ lệ ra rễ của homđược b6 trí lẫn lượt là: (1) Ảnh hưởng của chất điều hòa sinh trưởng và nồngđộ thuốc; (2) Ảnh hưởng của mùa vụ. Hom được lấy từ các cây mẹ ở rừng tựnhiên, chiều dài hom 12 - I5em và có ít nhất 2 chỗi ngủ trở lên, hom được xử

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

lý bằng Benlat C nồng độ 0,3%. Giá thể giâm hom là cát vàng được khử trùng.tím KMnO, với ning độ 0,5 %. Các thí nghiệm giảmhom được bố trí cụ thé như sau:

Anh hưởng của chất diéu hỏa sinh trưởng và mông độ thuốc đến tỷ lệra rễcủa hom

Sử dụng chất điều hòa sinh trưởng là IBA và NAA với các công thức cụ.

thé như sau

CTI: IBA dang dung dịch 500 ppm CTS: NAA dang dung dịch 500 ppmCT2: IBA dang dung dich 1000 ppm . CT6: NAA dang dung dịch 1000 ppmCT3: IBA dang dung dich 1500 ppm _ CT7: NAA dang dung dịch 1500 ppm(CT4: IBA dang dung địch 2000 ppm

CT9: Đối chứng (khơng sử dụng chat điều hịa sinh trưởng).

Mỗi cơng thức thí nghiệm được bố trí lặp lại 3 lần, mỗi Lin lặp 36

hom, tổng số hom sử dụng cho thí nghiệm là: 9 CT x 3 lặp x 36 hom/lãp=

972 hom. Thí nghiệm được bố trí vào vụ xuân, hom được tưới đủ dm (độ ẩm

80 — 90%), làm giản che nilon kín để tránh hiện tượng thoát hơi nước của

luống hom. Số liệu thu thập bao gồm: Tỷ lệ ra rễ (%), thời gian ra rễ, số.rễ/hom và chiều dài rễ (cm). Thí nghiệm được tiến hành vào vụ xuân (tháng.

3). Thời gian thu thập số liệu là sau 120 ngày,

- Ảnh hưởng của mùa vụ đến tỷ lệ ra ré của hom

Bồ trí 4 cơng thức thí nghiệm (CTTN) ở các thời điểm khác nhau như sau:

CTL: Vụ Xuân (Tháng 3/2021) _ CT3: Vụ Thu (Tháng 9/2021)CT2: Vụ Hè (Tháng 6/2021) CT4: Vụ Đông (Tháng 12/2021)

'Yếu tổ khống chế, dùng | loại chất đi: hịa sinh trưởng IBA với nồng

độ là 2000ppm. Thí nghiệm được bé trí lặp lại 3 in, mỗi lần lặp 36 hom,

tổng số hom sử dụng cho thí nghiệm là: 4 CT x 3 lấp x 36 honvlap =

432hom. Hom được tưới đủ âm (độ âm 80 ~ 90%), làm giàn che nilon kín dé

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

tránh hiện tượng thoát hơi nước của luống hom.

2.4.4.2. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật nhân giống hữu tính Hồng đàn

hữu liên

- Nghiên cứu phương pháp bảo quan hạt gidng

Hat Hoàng đản hữu liên được thu hái ở địa điểm nghiên cứu, làm sạch và

trộn lại thành I lô hạt chung đẻ bồ trí các cơng thức thí nghiệm bảo quản hạt

như sau:

CTI: Bảo quản hat trong túi vaiCT2: Bao quản hat trong hũ bịt kín,

Bảo quản hat trong khó lạnh (5 -8°C),

lành idm tra tỷ lệ nảy mam của hạt ở 3 công thức trên vào cácthời điểm: Sau 1 tháng, sau 3 tháng và sau 6 thing. Tỷ lệ nảy mầm của hạt

trong các công thức được theo dõi bằng cách ngâm hạt của từng cơng thứctrong nước có nhiệt độ ban đầu là 65°C trong thời gian 8 giờ sau đó vớt hạt raủ trong cát âm va theo dõi định kỳ 3-5 ngày/lần. Mỗi cơng thức thí nghiệmđược bố trí lặp lại 3 lần, mỗi lặp 50 hạt. Tổng số hạt cần thiết cho thí nghiệm

Hạt sau xử lý được gieo trên khay đựng cát âm đặt trong nhà kính vàtheo dõi q trình hat nảy mam, Bồ trí thí nghiệm theo khối ngẫu nhiên với 3

lần lặp, 50 hạlần lặp. Tổng số hạt phục vụ cho thí nghiệm là: 3 CT x 3 lặp x50 hạt giống/lặp= 450 hạt. Theo doi hạt nay mầm 1 ngày một lần vào buổi

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

sáng của từng công thức thí nghiệm, thgian theo dõi thí nghiệm từ khi bắt

đầu ủ hạt cho đến khi xác định toàn bộ số hạt đã nảy mầm và số hạt thối.

- Nghiên cứu ảnh hưởng của thành phần dinh dưỡng ruột bau đến tỷ lệ

sống và sinh trưởng của cây con

Hỗn hợp ruột bầu gồm đất lấy ở lớp đất tang Boo ving chân núi đá.vôi để ai, phân chuồng hoai và phân tổng hợp có ham lượng NPK (16-16-

8).xí 3 cơng thức thí nghiệm:

CT1: 90% đất ting B + 10% phân chuồng hoài.CT2: 95% đất tằng B + 5% phân chuồng hoai.

CT3: 93% dat ting B + 5% phân chuồng hoại # 2% NPK.

Các cơng thức bố trí thí nghiệm ruột bầu đều áp dung che sáng 50%.‘Thi nghiệm được bố trí lặp lại 3 lẫn, lin 36 bầu. Tổng số bau cho thí

nghiệm là: 3 CT x 3 lặp x 36 bằu/lặp = 324 bầu. Tú

thước 13 x18 em (đường kính 13 cm và chiều cao 18 cm). Thu thập số liệu ởcác thời điểm 3, 6, 9, 12 tháng tuổi sau khi cấy vào bau, các chỉ tiêu bao gồm:

Trong đỏ:.. IV% là tỷ lệ tổ thành của loài

9% là phần trăm theo số cây của loài i trong lâm phan;'G% là phan trăm theo tổng tiết diện ngang của loài i tronglâm phần.

~ Tổ thành cây tai sinh:

K,= x10

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Trong d6: Ki: Hệ số tổthành loài thứi

ni: Số lượng cá thể loài iN: Tổng số cá thể điều tra

Trong đó: Nj; là số hạt nảy mim trong 1/3 thời gian đầu kỳ của thờigian nay mim

Hy: Nhân tố A tác động không đồng đều đến kết quả thí nghiệm,

nghĩa là có it nhất 1 số trung bình tổng thể khác với các số trung bình

quan sát tinh các biến động sau:

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

-Bién động ngẫu nhiên:

- Biển động các trị số trung bình mẫu:

.—“Tính Fa: Fa: —

mà] Vy

Nếu Fag Fhs tra bảng với k bậc tự do Kị = a— 1 và k;=n—a

A tác động đều đến kết qua thí nghiệm.

kbậc tự do ki = a1 v

A tác động không đều đến kết quả thí nghiệm. Nghĩa là việc phân cấp các

Nếu Fa> Fas tra bảng v

cơng thức thí nghiệm là có ý nghĩa

Sử dụng tiêu chuẩn Duncan để phân lớp tìm ra cơng thức tốt nhất.

Số liệu thu được ở các thí nghiệm nghiên cứu, đề tài sử dụng phần mém

Excel và SPSS 16.0 để xử lý

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Chương 3

EN CỨU VÀ THẢO LUẬN

KET QUA NGHI3,1. Đặc điểm

3.1.1. Đặc điểm phân bé của Hoàng đàn hitu liên

inh thái của Hoàng đàn hữu liên ở tinh Lang Sơn

Kết quả điều tra được tổng hợp tại bang 3,1 như sau:

Bang 3.1. Vị trí điều tra nơi phân bố Hồng đàn hữu.

Địa điểm | Ky higu độ Kinh độ | Độcorc tuyệt đối

| J - (m)

LS 01 |.N21°38"2377 | E106"20°906" | 240

Hữu La Rùng

Mu Ling | L§$02 JN210'763" EI062375" | 390 | thứanh

— Lang Sơn = — phục hỏi

1S03 |N21940816° EI0623593"| 370

Kết qua tổng hợp theo bảng 3.1 cho thấy: Hoàng đàn hữu liên có vùngphân bố khá hẹp hiện chỉ cịn ghi nhận vài cá thể ngoài tự nhiên tập trung tại

Khu bảo tồn thiên nhiên Hữu Liên, huyện Hữu Ling, tỉnh Lạng Sơn, là loàicực kỳ nguy cấp rat dé bị tuyệt chung ngồi tự nhiên. Khu vực có Hoang dan

hữu liên nằm khá xa so với địa bàn khu dân cư, trong các rừng thứ sinh phụchồi và trên đỉnh nói đá vơi. Mặc dù vay, tài ngun rừng ở khu vực này vẫn

đang bị đe dọa, tiếp tục đối mặt với nguy cơ bị khai thác cạn kiệt bởi ngườidân địa phương. Qua việc xác định vị trí của lồi Hồng dan hữu liên, có thểnhận thấy, lồi này phân bố ở độ cao tir 240-390 m, thể hiện rõ trong những.đặc diém về phân bó cùng các lồi cây trên núi đá vơi, qua khảo sát lồi câynày chỉ phân bố trên các đỉnh núi hoặc gần đỉnh núi. Điều này đồng nghĩa vớiphạm vi phân bổ của lồi đã và dang bị thu hẹp din, mơi trường sống của loàiđang gặp nhiều cán trở về mặt tự nhiên va đe doa bởi nhiều yêu 8

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

trên vách núi đá tại khu vực nghiên cứu. Như vậy, cây Hoàng đản hữu liên

ngoài tự nhiên phân bé gin như khơng cịn, chỉ bắt gặp các cá thể còn sút lại

trên vách núi nơi mả con người không thẻ tiếp cận được. Do bị khai thác nên.tần suất xuất hiện Hoàng đàn hữu liên trên các tuyến điều tra không đều,mặc dù bắt gặp được các cá thể cây trưởng thành nhưng không thấy cây táisinh trên tuyến điều tra. Qua điều tra thực tế tại Hữu Lũng - Lạng Sơn các.e đếné Hoàng đản hữu liên đã bị khai thác bằng hình thức cưa tật

nay gid trì gỗ cũa Hồng đàn rất cao nên người dân đã tiếp tục khai th

thu gốc, rễ Hoang đàn bằng cách dùng min tự chế phá đá để lấy các đoạn

y cịn sót lại trong khe núi. Do có giá trị nên cây con tái sinh ngoài tự

nhiên cũng bị khai thác tận thu, trong các tuyến điều tra không phát hiện cây

con của loài tái sinh,

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Do nhu của con người ngày cảng tăng, các loại gỗ q hiểm đã bịkhai thác cạn kiệt, vì vậy QXTV có Hồng đàn cũng đang bị khai thác mạnh.

“Trong rừng tự nhiên ở Lạng Sơn nơi có Hồng dan hữu liên phân bố trước

đã ác loài quý hiểm như Nghién, Trai cũng bị khai thác gần như cạn

cây không cịn nhiều và chỉ cịn sót lại rải rác một số cây với chất lượng thấp.3.1.2. Đặc diém khí hậu nơi có Hồng đàn hữu liên Hữu Liên phân bố

Khí hậu có ảnh hưởng đến phân bi , cầu trúc, sinh trưởng, phát triển,khả năng ra hoa, kết quả và năng suất của quần thé rừng. Nhóm nhân tố khíhậu bao gồm các nhân tố: Bức xạ mặt trời. nhiệt độ, nước, thành phần và sựvận động khơng khí. Tắt cả các nhân tổ trên có liên quan chặt chẽ với nhau và

ảnh hưởng tổng hợp đến đời sống €ủã quần xã thực vật rùng. Như vậy, nếu

điều kiện khí hậu thay đôi sẽ kéo theo sự thay đổi của lớp thảm thực vật.

Đặc điểm khí hậu vùng phân bố của Hoàng đàn hữu liên được tong hợp

rộng từ 2/5 ~28,5°C. Lượng mưa trung bình nơi có Hồng đàn hữu li

độ nhiệt cao tuyệt đối đến thấp tuyệt đối cũng khá.

đạtkhoảng 1.500 xnm/năm, độ âm khơng khí ki quả điều tra

đặc điểm về khí hậu cho thay Hồng đản hữu liên có biên độ vẻ sinh thái khárộng, phù hợp với đặc điểm phân bố về độ cao như đã nêu ở mục 3.1.1 và có.

thể gây trồng được ở những vùng khí hậu tương tự.

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

3. Đặc diém đất đai nơi có Hồng đàn hiữu liên phân bổ

Đặc điểm và các tính chất của đất có ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn

tại, sinh trưởng và phát triển của thực vật nói chung va với Hồng đàn hữu

liên nói riêng.

Cùng với khí hậu và thảm thực vật, đặc điểm đất là một trong những.

nhân tổ hết sức quan trọng trong việc lựa chon điều kiện lập địa trồng cây và

trồng rừng. Tại khu vực Hoàng đàn hữu liên phân bổ, đề tài tiđất digs

hành đảo 4

phẫu Kết quả điều tra đặc trưng hình thái các phẫu diện đắt

dưới rùng tự nhiên có Hồng đàn hữu liên phân bổ ghỉ ở bang 3.3 như sau:

Bang 3.3. Đặc tính hóa học của đất ở nơi có Hồng đàn hữu liên phân bố.

(Ngudn: Kết qua phân ích dar tại Viện Nghiên cứu sinh thai và Moi trường rừng)

Giá trị pHụe chỉ thị cho độ chua trao đổi của đất, phản ánh mức độ rửatrôi cation kiểm, kiềm thé cũng như mức độ tích tụ các cation sắt, nhơm.trong dat, Kết quả nghiên cứu cho thấy, đất tại khu vực nghiên cứu có tính

chất chua đến trung tính, pHxc biến động từ 6,07 đến 6,85.

Ham lượng đạm tổng số (N,) là nguyên tổ mà cây cần nhiều nhưng đấtlại chứa ít. Bam trong dat chủ yêu là đạm hữu cơ, hình thành từ quá trình tổng

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

hợp chất man từ vật liệu rơi rụng (cành, lá,...). dam tổng hop được từ khơngkhí là rất nhỏ. Do đó, hàm lượng N trong từng loại đất phụ thuộc chủ yếu vào.

hàm lượng hữu cơ trong đất, đất giảu min thì giàu đạm (N chiếm 5 - 10%khối lượng của mùn). Kết quả nghiên cứu cho thấy, ham lượng Nụ, ở khu vựcnghiên cứu biến động ở mức giàu, đạt từ 0,553 - 0,658%.

Trong đất, lân tồn tại dưới dạng khoáng và hữu cơ, nhưng đa số lâncung cho cây là từ q trình khống hóa chất hữu cơ. Dat nhiệt đớitặt do các ion nhôm, sắt và trong môi trường.ln thiếu lân mạnh vì bị giữ

axit. Đất thiếu lân sẽ ảnh hưởng tới phát triển hệ rễ của cây trồng và ảnh.hưởng trực tiếp tới sinh trưởng của cây. Kết quả nghiên cứu cho thấy hàm.

lượng lân dé tiêu (P20s) ở mức nghèo cho đến mức trung bình (205,61248.75 mg/kg đã

Kali trong đất tồn tại chủ yếu trong mạng lưới tinh thé của các khoáng.

(nguyên sinh và thứ sinh): Hm lượng.dat mức giàu (203,15 - 261,63 mg/kg).

a: trong đất ở khu vực nghiên cứu

Dung tích hấp thụ cation là tổng lượng cation có khả năng trao đổi haycồn gọi là khả năng trao đổi cation (Cation Exchange Capacity - CEC). Giá trị

của CEC là một chỉ tiêu quan trọng của dit chỉ thị cho khả năng chứa và điềuhòa dinh dưỡng có liên quan đến chế độ bón phân hợp lý hay không. Kết quảnghiên cứu cho thấy, đất nơi có Hồng đàn phân bố dưới rừng tự nhiên có.dung tích hap thụ ở mức thấp tại Lang Sơn (từ 14,24 — 28,82 meq/100g đắt).

Kết quả phân tích ở bảng 3.3 cho thấy, đất ở khu vực nghiên cứu là đất

thịt nhẹ, với tỷ lệ cát và limon khá cao.

Dung trọng quyết định tính tơi xốp của đất. Kết quả ở Bảng 3.3 cho

thấy, dung trong đắt ở khu vực nghiên cứu dao động từ 0,897 — 0,937 g/cm’,Điều này cho thấy đất ở khu vực nghiên cứu khá tơi xốp.

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

3.1.4, Đặc diém lâm phần nơi cĩ lồi Hồng đàn hiữu liên phân bố3.1.4.1. Đặc điểmiw trúc ting cây cao

cấu trắc quan trọng, cho biết

“Tổ thành lồi là một trong những chỉ

lồi hay một nhĩm lội cây nao đĩ trong lâm

phần. Ngồi ra, thơng qua tổ (hành lồi cây, người ta cổ thể biết được mức độda dang sinh học, tinh én định và bền vững của hệ sinh thái. Từ kết quả điềutra 3 OTC, tác giả đã tính tốn được cơng thức t6 (hành của ting cây gỗ nơicĩ cây Hồng đàn hữu liên phân bổ như sau:

\ 3.4. Tổ thành lồi nơi cĩ Hồng đàn hữu liên phân bố.

Mu: Mương trắng -(Elaidanid trichOaperma; Mt: May t80 - Streblus macrophyllus; Vo:

Vong nem Erythrina variegate; Ng: Ng6t rùng Melientha suavis; Ck: Cơ ke lạng sơn

-Grewia langsontensis; Tr: Trâm mốc - Syzygium cuminii; Ma: Mudng den - Senna siamea;

(Ch: Chay bắc bộ = Ariocarpte ronkinensis; Và: Vang trừng + Endospermum chinensis

Neh: Nehién - Excentrodendron tonkinense; Du: Dưỡng - Broussonetia papyrifera; Kh:Khảo thom - Maciilws odoratissima; Tr: Truong vân - Toona surenit; Lm: Lịng mang -

Prefoxpermum heteraphlun; Sa: Sàng - Sterculia lanceolata; LK: Lồi khác.

Mật độ tầng cây cao rừng tự nhiên nơi cĩ lồi Hồng din hữu liên phân

bố tương đối cao, biến động trong khoảng từ 1.140 - 1.320 cây/ha. Như vậy,

tại các trang thái rừng cổ trữ lượng càng cao thì ác suất xuất hiện lồi Hồngdin hữu licàng lớn. Tổ thành lồi nơi lồi Hồng đản hữu liên phân bổ ở

tinh Lạng Sơn rất đa dạng, cĩ số lồi dao động tir 16 đến 24 lồi. Các lồi

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

tham gia vào cơng thức tổ thành có thể kể đến như: Nghi„ Sing, May tèo,

Muong trắng, Dướng, Khao thom. ..Day là những loài chiếm ưu thé trong lâm.

phần tại khu vực có Hồng din hữu liên phân bố và có thể nghiên cứu đểtrồng hỗn giao với lồi cây này trong tương lai

3.1.4.2. Đặc điểm ting cây tái sinh

a. Cấu trúc tổ thành tng cây tdi sinh

Kết quả nghiên cứu cho thấy có 188 cây tái sinh thuộc 35 loài cây, 33.

chỉ và 23 họ thực vật trong các Ô dạng bản (LS. Tái sinh. 1, LS. Tái sinh. 2 vàLS. Tái sinh. 3) nghiên cứu. Như vậy khu vực nghiên cứu khá đa dạng về

thành phần các loài cây tái sinh. Tắt cả các loài cây tái sinh đã thống kê đều làthành phan cây đứng trong các trạng thái thám thực vật đã gặp trong khu vực.

Những lồi gặp nhiều là May tèo (Sireblus macrophyllus), Lịng mang(Pterospermum heterophyllum), Nghiễn (Excentrodendron tonkinense), Mương.

tring (Hainania trichosperma), Sang. (Sterculia lanceolate), Ngót rừng(Melientha suavis), Thị mit (Diospyros pilosrla), Chẩn (Microdesmis

(Excentrodendron tonkinense) 11,17%, Mương tring (Hainania trichosperma)

8.51%, Sing (Sterculia lanceolate) 5,85%, Ngót rừng (Melientha suavis)5,32%, các lồi khác 40,44. Tổ thành loài cây tái sinh tại Khu BTTN HữuLiên, tỉnh Lạng Sơn được trình bày trong bảng 3⁄5.

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Bang 3.5. Tổ thành loài cây tái sinh tại khu vực nghiên cứu

Tỷthấy ở cả 3 Ô

Mức độ giảm mạnh từ cấp I đến

i sinh theo cắp chiề

ảnh theo cấp chiều cao được tình bày trong bảng 3.6 cho10 đều có dang phân bố giảm dần.áp III. Từ cấp IV trở đi có mức độ giảm it

hơn. Riêng ở 6 tai sinh (LS. Tái sinh .3) sau khi giảm đến cấp IV thi tỷ lệ câytái sinh lại có xu hướng tăng lên ở cấp V đến cấp VI lại giảm. Tuy nhiên, vềtổng thể, xu hướng giảm vẫn chiếm ưu thể,

Bang 3.6. TY lệ (%) cây tái sinh theo cấp chiều cao tại

Khu BTTN Hữu Liên, tỉnh Lạng SơnCấp chiều cao |_ L8. Tai sinh. 1