Báo cáo khoa học: ảnh hưởng của mật độ trồng đến sinh trưởng, phát triển doc

Báo cáo khoa học:
ảnh hưởng của mật độ trồng đến sinh trưởng, phát
triển và năng suất giống lạc L02 trong điều kiện vụ xuân
tại Gia Lâm - Hà Nội
ảnh hởng của mật độ trồng đến sinh trởng, phát triển và
năng suất giống lạc L02 trong điều kiện vụ xuân
tại Gia Lâm - Hà Nội
Effect of sowing density on growth and the yield of groundnut with L02 cultivar in
the condition of spring season in Gia lam Hanoi
Bùi Xuân Sửu
1
Summary
Low harvested density is one of the main reasons in decrease the yield of groundnut in
Vietnam. The experiment is to research the opium sowing density for groundnut under conditions of
spring season in the Red river delta of Vietnam.The experiment was carried out with 6 treatments on
sowing density for groundnut from 25 to 45 plants/m
2
for 3 spring seasons from 2003 to 2005. The
obtained data was treated by Excel statistical method. Results of the experiment show that: sowing
density play important rolle on growing of groundnut such as number of brachs, high of stem, leaf
area, leaf area index (LAI) and dry matter are and can reach to optimum valuetions with the density
of 35 40 plants/m
2
. So this densities obtain higest yield of the experiment also (3.595 3.783
tons/ha).

Key words: Groundnut, density, growth, LAI, dry matter production, pod yield.

1. Đặt vấn đề
Lạc (Arachis hypogeae L.) là cây công nghiệp quan trọng ở Việt Nam và nhiều nớc khác trên
thế giới. Những năm gần đây năng suất lạc đã đợc cải thiện đáng kể. Nhiều giống lạc có năng suất
cao đợc đa vào sản xuất, các giống thấp cây, thế cây gọn đợc trồng làm tăng mật độ trồng trên diện
tích, nhiều biện pháp kĩ thuật đợc áp dụng nh bón phân, che tủ ninol, tới nớc, đảm bảo mật độ
trồng, phòng trừ sâu bệnh kịp thời. ở Trung Quốc đã tạo ra năng suất 6 7,5 tấn/ha trên diện tích
rộng khi mật độ đạt trên 35 cây/m
2
(Sun Yanhao, Tao Shouxiang, Wang Eaibin; 1996). ở Việt Nam với
kĩ thuật che tủ ninol cũng đã tạo ra năng suất lạc 3-4 tấn/ha với mật độ 40 cây/ m
2
(Ngô Thế Dân,
2000). Tại ấn Độ cho năng suất lạc cao khi trồng với mật độ 35-40 cây/ m
2
(Bang Andhrra Pradesh,
Maharashtra, Punjab), và mật độ trên 30 cây/ m
2
(Bang Kanataka,Rajasthan) (Ready, 1988); vùng Tây
Bengal vụ hè cho năng suất cao với mật độ 25 cây/ m
2
(Choudhury & cs,1997). Vùng Manglang của
Indonesia, trồng lạc sau cấy lúa năng suất cao khi mật độ 25-27 cây/ m
2
(Adisarwanto, 1988). Đối với
các giống cũ ở Việt Nam đã xác định mật độ 33-35 cây/m
2
cho năng suất cao (Nguyễn Danh Đông &
cs., 1984). Số cây thu họach trên đơn vị diện tích còn thấp là một nguyên nhân dẫn đến năng suất lạc

của Việt Nam cha cao, nhng số cây thu hoạch trên đơn vị diện tích thấp lại do mật độ gieo cha đảm
bảo . Mục đích của nghiên cứu này là xác định ảnh hởng của mật độ trồng khác nhau đến sinh trởng,
phát triển và năng suất giống lạc L02 trong điều kiện vụ xuân trên đất Gia Lâm - Hà Nội. Qua đó, xác
định mật độ trồng thích hợp để có thể áp dụng trong sản xuất và bổ sung tài liệu phục vụ công tác
giảng dạy, nghiên cứu.
2. phơng pháp nghiên cứu
Thí nghiệm đợc tiến hành với giống lạc LO2, đang đợc sản xuất đại trà, trong vụ xuân 2003,
2004, 2005 tại Khoa Nông học, Trờng Đại học Nông Nghiệp I Hà Nội
Quy trình kỹ thuật canh tác, các khâu kĩ thuật nh: làm đất, bón phân, xới vun, tới nớc đợc áp
dụng theo qui trình chung.
Thí nghiệm gồm 6 công thức với các mật độ trồng khác nhau.
Công thức Mật độ Khoảng cách
1 45cây/m
2
35 cm x 6,4 cm
2 40 cây/m
2
35 cm x 7,0 cm
3 35 cây/m
2
35 cm x 8,0 cm
4 30 cây/ m
2
(Đối chứng) 35 cm x 9,5cm

1
5 28 cây/m
2
35 cm x 10,0 cm
6 25 cây/m

2
35 cm x 11,5 cm
Thí nghiệm đợc bố trí theo phơng pháp khối ngẫu nhiên hoàn toàn với 3 lần nhắc lại.
.
. Tổng số ô thí
nghiệm là 18 ô. Diện tích ô thí nghiệm: 2,5 m x 4 m = 10 m. Tổng diện tích thí nghiệm: 18 x 10 m
2
=
210 m
2
(cha tính dải bảo vệ).
Số liệu thí nghiệm đợc xử lí thống kê theo chơng trình Excel.
3. Kết quả và thảo luận
3.1. ảnh hởng của mật độ đến thời gian các thời kì sinh trởng
Mật độ trồng khác nhau hầu nh không ảnh hởng đến thời gian sinh trởng của các giai đoạn:
từ gieo đến 3 lá, từ gieo đến ra cành cấp 1 thứ nhất, và từ gieo đến ra cành cấp 2. Các mật độ khác nhau
thời gian từ gieo đến ra hoa ở các công thức chỉ chênh lệch từ 1 đến 2 ngày. Điều đó chứng tỏ rằng lúc
này cây còn nhỏ, thân lá cha phát triển, cho nên cha có sự cạnh tranh về ánh sáng. Do vậy thời gian
sinh trởng các thời kì này của các công thức là gần giống nhau.
Bảng 1. Thời gian sinh trởng của cây tại các công thức có mật độ khác nhau
Mật độ
(cây/m
2
)
Từ gieo
đến 3lá
(ngày)
Từ gieo -
cành cấp
1(ngày)

Từ gieo -
cành cấp
2(ngày)
Từ gieo-
ra hoa
(ngày)
Từ gieo -kết
thúc
hoa(ngày)
Thời gian
ra hoa
(ngày)
Tỷ lệ quả
chín(%)
45 24,9 23,8 44,7 51,2 83,3 32,0 83,1
40 25,3 24,1 43,3 51,5 83,4 32,1 81,8
35 25,1 24,2 42,2 51,6 85,8 34,4 81,2
30 24,6 23,5 42,3 52,3 87,4 35,1 80,3
28 24,9 24,1 41,7 52,7 89,0 36,3 78,7
25 25,1 24,4 40,3 53,4 91,1 37,7 77,6
Mật độ trồng khác nhau, thời gian ra hoa chênh lệch nhau từ 2 đến 4 ngày, mật độ càng giảm thì
tỷ lệ quả chín càng thấp (bảng 1). Điều đó chứng tỏ lúc này mật độ trồng khác nhau đã ảnh hởng đến
sự tiếp nhận ánh sáng của cây. Xu thế mật độ trồng càng cao, thời gian nở hoa càng ngắn lại. Trồng
càng tha có xu thế càng kéo dài thời gian sinh trởng của cây lạc.
3.2 ảnh hởng của mật độ đến sự sinh trởng của thân và cành
Chiều cao thân chính càng tăng khi mật độ trồng càng cao (bảng 2). Biến động của chiều dài cành
cũng tơng tự biến động chiều cao của thân. Đối với cây lạc, chiều dài cặp cành cấp 1 thứ nhất có vai
trò quan trọng đối với năng suất. Để tiếp nhận đợc nhiều ánh sáng, khi tăng mật độ, chiều cao cây và
cành của cây lạc có xu thế vơn mạnh. Do vậy mật độ càng tăng, chiều cao thân và chiều dài cặp cành
cấp 1 có xu thế càng tăng, tổng số cành/cây có xu thế giảm.

Bảng2. Sự sinh trởng của thân và cành tại các công thức thí nghiệm
Mật độ
(cây/m
2
)
Chiều cao
cây
(cm)
Chiều dài
cành
cấp1(cm)
Tổng số cành
(cành/cây)
Số cành cấp 1
(cành/cây)
số cành cấp 2
(cành/cây)
45 42,8 49,8 6,24 4,23 2,01
40 40,4 48,6 6,47 4,31 2,16
35 39,3 46,2 6,75 4,67 2,08
30 38,2 45,2 7,20 4,92 2,28
28 36,1 42,8 7,60 4,95 2,65
25 35,6 41,9 7,96 4,86 3,10
Sự sai khác của cành cấp 1 trên cây giữa các công thức là 0,7 cành/cây. Đối với cành cấp 2 sự sai
khác rõ rệt hơn, giữa công thức đạt cao nhất và công thức đạt thấp nhất là 1,1 cành. Kết quả thí nghiệm
cho thấy khi trồng càng dày, số cành trên cây có xu hớng càng giảm.
3.3. ảnh hởng của mật độ đến sự hình thành nốt sần
Sự hình thành nốt sần và sự cố định đạm của nốt sần là yếu tố quan trọng của cây họ đậu nói
chung và cây lạc nói riêng. Hoạt động của nốt sần quyết định đến sự sinh trởng và năng suất của cây
lạc. Thời kì bắt đầu ra hoa số lợng và khối lợng của nốt sần tại các công thức không có sự khác nhau

nhiều.


2

Bảng 3. ảnh hởng của mật độ đến số lợng và khối lợng nốt sần tơi
Bắt đầu ra hoa Sau ra hoa 3 tuần Quả chắc
Thời kì
Mđ
(cây/m
2
)
Số lợng
(nốt/cây)
Khối
lợng
(g/cây)
Số lợng
(nốt/cây)
Khối
lợng
(g/cây)
Số lợng
(nốt/cây)
Khối
lợng
(g/cây)
45 49,67 0,16 88,47 0,34 171,53 0,57
40 52,76 0,17 91,06 0,38 194,56 0,61
35 53,89 0,18 92,11 0,39 197,44 0,64

30 54,95 0,19 102,22 0,45 229,73 0,73
28 59,33 0,19 102,44 0,56 248,56 0,81
25 61,56 0,21 109,11 0,61 280,17 0,93
Sang thời kì sau ra hoa 3 tuần, thời kì quả chắc, mật độ ảnh hởng rất lớn đến số lợng và khối
lợng nốt sần (bảng 3). Lúc này khối lợng tơi của nốt sần cũng biến động rõ rệt giữa các mật độ
trồng khác nhau. Giữa công thức mật độ cao nhất và công thức có mật độ thấp nhất khối lợng nốt sần
gấp đôi. Thời kì quả chắc là thời kì số lợng nốt sần của cây lạc thờng đạt tối đa. Thời kì này mật độ
trồng khác nhau ảnh hởng rất rõ đến số lợng nốt sần. Cũng nh thời kì sau ra hoa 3 tuần, số lợng và
khối lợng nốt sần tơi của cây cũng tăng dần khi mật độ trồng giảm dần. Khối lợng tơi của nốt sần
cũng biến động tơng tự nh ở thời kì trớc, mật độ trồng càng thấp khối lợng nốt sần càng tăng.
3.4. ảnh hởng của mật độ đến diện tích lá của cây
Diện tích lá và chỉ số diện tích lá (LAI) thể hiện tiềm năng tích luỹ chất khô và năng suất của
cây lạc. Đặc biệt hệ số diện tích lá nói lên khả năng quang hợp và tích luỹ chất khô trên quần thể của
cây. Mật độ thích hợp cho năng suất quả cao nhất chính là ở mật độ tạo ra chỉ số diện tích lá tối thích
cho việc tích luỹ vật chất trên cây. Trong 4 thời kì sinh trởng, diện tích lá trên cây biến động theo
hớng mật độ càng cao, diện tích lá càng giảm; nhng LAI biến động ngợc lại, khi mật độ càng tăng
thì LAI càng tăng. Diện tích lá trên cây giảm dần khi mật độ trồng càng tăng. Điều này thể hiện rõ từ
thời kì sau ra hoa 3 tuần trở đi (bảng 4).
Bảng 4. ảnh hởng của mật độ đến diện tích lá và chỉ số diện tích lá
Ra hoa Sau hoa 3 tuần Quả chắc Thu hoạch
Mật độ
(cây/m
2
)
DT(dm
2
/cây) LAI DT(dm
2
/cây) LAI DT(dm
2

/cây) LAI DT(dm
2
/cây) LAI
45 2,08 0,94 6,39 2,87 11,88 5,34 11,65 5,24
40 2,31 0,92 6,88 2,75 12,96 5,18 11,69 4,67
35 2,43 0,85 7,16 2,50 12,92 4,52 12,60 4,09
30 2,49 0,75 7,68 2,31 13,87 4,16 13,15 3,94
28 2,60 0,72 8,15 2,28 14,69 4,11 13,61 3,81
25 2,69 0,67 8,71 2,17 16,21 4,05 15,06 3,76
LAI quyết định đến tích luỹ chất khô và năng suất qủa. LAI giảm dần khi mật độ trồng giảm dần.
Qui luật này thể hiện rõ từ thời kì sau ra hoa 3 tuần, nhng từ thời kì quả chắc sự thay đổi này rõ rệt
hơn nhiều (bảng 4). Từ kết quả thu đợc thấy rằng: mật độ trồng có ảnh hởng rõ rệt đến LAI. Sự hấp
thu ánh sáng tốt nhất, tích luỹ vật chất tốt nhất và cho năng suất kinh tế cao nhất khi có LAI tối thích.
Chỉ số lá tối thích là chỉ số diện tích lá ở đó cây điều tiết sự sinh trởng của mỗi cá thể để đạt đợc
sinh trởng sinh dỡng thích ứng và tạo cho năng suất kinh tế cao nhất. Đối với cây lạc, đến khi quả
chắc và quả chín quá trình sinh dỡng vẫn diễn ra đồng thời với sự tích luỹ vật chất vào hạt. Vì vậy xác
định đợc LAI tối thích cho năng suất quả cao là vấn đề quan trọng trong thâm canh lạc. Trong phạm
vi thí nghiệm, mật độ 40 cây/m
2
cho năng suất cao nhất, sau đó đến công thức mật độ 35 cây/m
2
. Còn
ở mật độ 45 cây/m
2
(LAI đạt 5,24) năng suất thấp hơn công thức có mật độ 40 và 30 cây/m
2
. Mật độ 25
cây/m
2
(LAI-3,76) cho năng suất thấp nhất.

3.5. ảnh hởng của mật độ đến sự tích luỹ chất khô của cây

3
Sự tích luỹ chất khô thể hiện tiềm năng cho năng suất của cây trồng. Để đạt năng suất kinh tế cao
phải có tích luỹ chất khô cao. Thí nghiệm đã xác định sự tích luỹ chất khô ở các thời kì sinh trởng
khác nhau, sự tích luỹ chất khô trên cá thể và sự tích luỹ chất khô trên quần thể.
Sự tích luỹ chất khô qua các thời kì sinh trởng của cây
Bảng 5. Sự tích luỹ chất khô trên cây(g/cây) tại các công thức thí nghiệm
Mật độ
(cây/m
2
)
Ra hoa Sau hoa 3
tuần
Quả
chắc
Thu
hoạch
Năng suất
kinh tế
Hệ số
(kinh tế)
45 1,66 7,38 23,37 31,40 11,35 0,36
40 1,89 7,69 24,24 32,52 13,06 0,40
35 2, 04 7,92 26,14 38,13 13,98 0,36
30 2,21 8,93 29,78 41,88 15,83 0,37
28 2,22 9,46 31,37 42,57 17,25 0,40
25 2,49 10,30 33,14 45,04 18,62 0,41
Sự tích luỹ chất khô trên cây ở thời kì ra hoa ít chịu ảnh hởng bởi mật độ gieo trồng. Nhng
sang giai đoạn sau ra hoa 3 tuần và đặc biệt là thời kì quả chắc và khi thu hoạch, sự sai khác này rất rõ.

Khi mật độ trồng càng tăng thì sự tích luỹ trên cây càng giảm. Sang thời kì thu hoạch biến động của
chất khô cũng tơng tự, mật độ trồng càng cao chất khô tích luỹ trên cây càng giảm (bảng 5). Khi mật
độ trồng càng cao, tích luỹ chất khô của cá thể có xu thế giảm dần. Số liệu bảng 5 cũng thể hiện hệ số
kinh tế để làm rõ khả năng tích luỹ vật chất về hạt. Mật độ trồng 40 cây/m
2
cho hệ số kinh tế cao, đạt
0,40; cũng là mật độ cho năng suất cao nhất. Với mật độ trồng khác nhau, sự tích luỹ chất khô trong
cùng một thời kì cơ bản là không khác nhau. Thời kì từ mọc đến ra hoa, từ ra hoa đến sau ra hoa 3
tuần, sự tích luỹ chất khô của tất cả các công thức còn thấp. Thời kì từ gieo đến ra hoa chỉ chiếm 5%
lợng chất khô; thời kì từ ra hoa đến sau ra hoa 3 tuần chiếm 17-18% chất khô của cây.

Bảng 6. Tỷ lệ chất khô tích luỹ qua các thời kì sinh trởng tại các công thức thí nghiệm
Mọc - Ra hoa Ra hoa - Sau hoa
3tuần
Sau hoa 3 tuần - Quả
chắc
Quả chắc Thu
hoạch
Mật độ
(cây/m
2
)
g/cây % g/cây % g/cây % g/cây %
45 1,66 5,28 5,72 18,21 15,99 50,92 8,03 25,59
40 1,89 5,81 5,80 17,83 16,55 50,89 8,28 25,46
35 2,04 5,35 5,88 15,42 18,22 47,78 11,99 31,45
30 2,21 5,27 6,72 16,04 20,85 49,78 12,10 28,91
28 2,22 5,21 7,24 17,00 21,91 51,46 11,20 26,33
25 2,49 5,52 7,81 17,34 22,84 50,72 11,90 26,48
Thời kì từ sau ra hoa 3 tuần đến quả chắc, sự tích luỹ chất khô là mạnh nhất, thời kì này cây

tích luỹ 50% chất khô (bảng 6). Có nghĩa là thời kì này cây tạo ra một nửa năng suất sinh học của cây.
Thời kì này số lợng nốt sần, số lợng lá trên cây thờng đạt tối đa. Vì vậy thời kì này tạo ra cây có chỉ
số diện tích lá tối thích, sẽ tạo cho cây tích luỹ chất khô tốt hơn, tạo cơ sở cho năng suất cao. Điều đó
cũng có nghĩa là tạo ra mật độ trồng thích hợp nhất. Thời kì từ quả chắc đến thu hoạch cũng là thời kì
quan trọng, lúc này cây tích luỹ 30% chất khô.
Sự tích luỹ chất khô ở các bộ phận của cây.
Tỷ lệ chất khô tích luỹ ở các bộ phận ít chịu ảnh hởng bởi mật độ. Mật độ thay đổi thì sự phân
bố chất khô ở lá, thân, rễ và quả ở cùng thời kì sinh trởng là tơng tự nhau. Các thời kì sau ra hoa 3
tuần, quả chắc, thu hoạch, tỷ lệ chất khô của các bộ phận cũng tơng tự nh vậy. Thế nhng có sự sai
khác rất rõ về tỷ lệ chất khô của các bộ phận qua các thời kì sinh trởng khác nhau. Đối với tỷ lệ lá,
biến động theo hớng cây càng già tỷ lệ càng giảm. Đối với tỷ lệ chất khô ở thân cành, giữa các thời kì
biến động không nhiều lắm. Thời kì ra hoa và thời kì quả chắc tỷ lệ chất khô của thân cành là tơng
đơng nhau, và biến động từ 33 đến 37%. Thời kì sau ra hoa 3 tuần tỷ lệ chất khô của thân cành là cao
nhất, đạt 41- 43% so với tổng chất khô toàn cây. Điều đó chứng tỏ thời kì này thân và cành tăng trởng
nhanh, tạo bộ khung để mang bộ lá và tạo điều kiện cho vận chuyển mạnh nớc và chất khô sau này.
Vào thời kì thu hoạch, tỷ lệ thân cành có xu thế hơi giảm so với các giai đoạn trớc. Đối với tỷ lệ rễ và

4
quả, biến động hoàn toàn ngợc với tỷ lệ của lá. Tỷ lệ rễ và quả càng tăng nhanh vào các giai đoạn
sinh trởng sau (bảng7).

Bảng 7. Tỷ lệ chất khô tích luỹ ở các bộ phận của cây qua các thời kì sinh trởng (%) tại các công
thức thí nghiệm
Thời kì ra hoa Sau ra hoa 3 tuần Thời kì quả chắc Thu hoạch

Mật độ
(cây/m
2
)

Lá Thân
cành
Rễ Lá Thân
cành
Rễ
Quả
Lá Thân
cành
Rễ +
Quả
Lá Thân
cành
Rễ +
Quả
45 54,5 34,7 10,8 43,4 42,8 13,8 26,4 34,6 39,0 22,2 32,4 45,4
40 54,3 35,3 10,4 43,4 42,7 13,9 27,3 35,7 37,0 21,9 32,3 458
35 55,2 34,2 10,6 42,8 43,2 14,0 26,9 35,7 37,4 21,8 30,9 47,3
30 54,8 34,8 10,4 42,3 41,8 15,9 27,8 37,1 35,1 20,9 30,4 48,7
28 54,5 33,8 11,7 42,0 41,5 16,5 26,7 36,2 37,1 21,6 31,4 47,0
25 52,8 35,6 11,6 42,2 41,0 16,8 27,2 33,2 39,6 21,1 32,4 46,5
Tỷ lệ tích lũy chất khô ở rễ tăng dần từ lúc ra hoa đến lúc thu hoạch, đặc biệt là tời kỳ quả chắc
đến lúc thu hoạch (bảng 7). Điều đó chứng tỏ thời kì quả chắc đến lúc thu hoạch tốc độ tích luỹ chất
khô của cây rất mạnh, quyết định đến khối lợng quả. Vì vậy, thời gian này cần có bộ lá tốt, cần đủ
ánh sáng để cây quang hợp tốt. Hai yếu tố này dùng kĩ thuật có thể điêù khiển đợc, tức là xác định
mật độ hợp lí để đảm bảo ánh sáng, bảo vệ bề mặt lá không bị sâu bệnh phá hại. Mặt khác cung cấp
đầy đủ dinh dỡng, bao gồm cả hoạt động của nốt sần và cung cấp phân bón cho cây tích luỹ chất khô
vào quả tốt. Đồ thị 1 cho thấy rõ hơn tỷ lệ chất khô tích luỹ ở các bộ phận của cây qua các thời kì sinh
trởng.

Đồ thị 1. Sự phân bố chất khô ở các bộ phận của cây.

0
10
20
30
40
50
60
Ra hoa Hoa3 tuần Quả chắc Thu hoạch
Thời kì sinh trởng
Tỷ lệ chất khô(%)
Lá
Thân,cành
Quả,rễ
Sự tích luỹ chất khô trên quần thể
Sự tích luỹ chất khô trên đơn vị diện tích thể hiện mối quan hệ của cây với đồng hoá ánh sáng,
hấp thu dinh dỡng, và mối quan hệ giữa sinh trởng thân cành lá và sự tạo quả. Mật độ trồng càng
tăng, chất khô tích luỹ trên quần thể càng tăng. Qui luật này thể hiện rõ rệt ở thời kì quả chắc đến lúc
thu hoạch (bảng 8). Sự tích luỹ chất khô trên quần thể biến động theo chiều ngợc lại với sự tích luỹ
chất khô của cá thể.
Bảng 8. Sự tích luỹ chất khô trên quần thể
Mật độ
(cây/m
2
)
Ra hoa
(g/m
2
)
Sau hoa 3
tuần(g/m

2

)
Quả
chắc
(g/m
2
)
Thu
hoạch
(g/m
2
)
Năng suất
sinh hc
(tấn/ha)
Năng suất
thân lá
khô(tấn/ha)
45 74,70 332,10 1051,65 1413,3 14,13 9,02
40 75,60 307,60 969,60 1380,8 13,80 8,58
35 71,40 277,20 914,40 1334,5 13,34 8,45

5
30 89,40 267,90 893,40 1256,4 12,56 7,81
28 6,25 264,48 878,36 1191,9 11,91 7,11
25 6,25 257,50 828,50 1121,0 11,21 6,55
Năng suất sinh học biến động từ 11 tấn đến 14 tấn trên 1 ha, tuỳ thuộc vào mật độ trồng. Ngoài
năng suất kinh tế (năng suất quả), mỗi ha trồng lạc đã tạo ra lợng chất hữu cơ từ thân lá là 6,5 đến 9
tấn chất khô/ha. Đó là nguồn phân hữu cơ quan trọng để cải tạo đất và thâm canh tăng năng suất cây

trồng.
3.6. ảnh hởng của mật độ đến tình hình sâu bệnh hại
Trong 3 vụ xuất hiện các loại sâu hại nh sâu xám, sâu xanh thời kì cây con; sâu ăn lá thời kì ra
hoa, nhng với mức độ rất nhẹ. Bệnh héo rũ (Pseudomonas solanacearum Smit) xảy ra ở thời kì 3 lá
đến ra hoa, nhng mức độ cũng nhẹ, tỷ lệ cây bị hại chỉ khoảng 1,4%. Mặt khác tỷ lệ cây bị héo rũ
giữa các mật độ trồng không có sự sai khác, biến động từ 1,38-1,58%. Bệnh đốm lá (kể cả đốm nâu -
Cercospora arachidicola Hori và đốm đen Phaeoisariopsis personata Berk &M.A Curtis), bệnh gỉ
sắt (Puccinia arachidis Spegazzini) thờng phát sinh từ thời kì hoa đến lúc thu hoạch, và nặng nhất
vào lúc quả chắc đến thu họach. Các bệnh này phát sinh gây hại lá, làm giảm diện tích lá, và giảm
nhiều năng suất.

Bảng 9. Mức độ gây hại của bệnh hại lạc ở các công thức có mật độ khác nhau
Héo rũ(% cây bị
hại)
Bệmh đốm lá, gỉ sắt (Điểm
bệnh)*
Mật độ
(cây/m
2
)
Từ 3 lá - ra hoa Thời kì quả
chắc
Khi thu hoạch
45 1,47 2,66 3,33
40 1,48 2,66 3,33
35 1,45 2,66 3,33
30 1,58 2,33 3,00
28 1,43 1,66 2,66
25 1,38 2,00 2,66
* Thang điểm gồm 9 điểm (Theo ICRISAT).

Mức độ gây hại của các bệnh này rất thấp. Thời kì quả chắc và trớc thu hoạch điểm bệnh là 2-3.
Thời kì quả chắc các mật độ trồng khác nhau có điểm bệnh là 1,6 đến 2,6, giữa các công thức sai khác
không rõ rệt. Giữa các mật độ trồng khác nhau có sai khác nhng không lớn, mật độ trồng cao nhất (45
cây/m
2
) điểm bệnh là 3,33; còn mật độ trồng thấp nhất có điểm bệnh là 2,66.
3.7. ảnh hởng của mật độ trồng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất
Mật độ càng cao tổng số quả trên cây và số quả chắc trên cây có xu hớng càng giảm. Yếu tố
quyết định năng suất là số quả chắc trên cây. Khối lợng quả biến động phụ thuộc vào mật độ trồng.
Mật độ trồng thấp thì có khối lợng quả lớn hơn mật độ cao. Nhng sự biến động về khối lợng quả
giữa các mật độ là không lớn (bảng 10)
Bảng 10. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất tại các công thức thí nghiệm
Mật độ
(cây/m
2
)
Tổng số
quả/cây
Số quả
chắc/cây
KL 100
quả(g)
NSCT
(g/cây)
NSLT
(tạ/ha)
NSTT
(Tạ/ha)
Tỷ lệ hạt
(%)

Khối
lợng 100
hạt (g)
45 11,17 9,09 124,89 11,35 51,07 33,98 71,3 48,7
40 13,35 10,46 124,95 13,06 52,24 37,83 71,6 49,0
35 14,27 11,18 125,11 13,98 48,93 35,95 72,1 49,4
30 15,04 12,58 125,90 15,83 47,49 33,45 72,4 49,8
28 17,41 13,63 126,58 17,25 48,30 29,49 73,6 50,8
25 18,95 14,67 126,93 18,62 46,55 28,51 73,8 51,7
LSD 0.05 =3,194 tạ
Sự biến động của năng suất cá thể cũng tơng tự nh sự biến động của số quả chắc trên cây.
Mật độ trồng càng cao, năng suất cá thể càng thấp. Năng suất của cây do 3 yếu tố tạo thành: số cây
trên đơn vị diện tích, số quả chắc trên cây, khối lợng quả. Muốn có năng suất cao, 3 yếu tố đó phải
biến động sao cho ở mức tối thích. Từ số liệu thu đợc cho biết cả năng suất lí thuyết và năng suất thực
thu của công thức mật độ 40 cây/m
2
là cao nhất, còn ở mật độ 25 cây/m
2
cho năng suất thấp nhất.

6
Tỷ lệ nhân và khối lợng hạt phụ thuộc vào mật độ trồng. Tỷ lệ nhân biến động từ 71,3 đến 73,8%
tuỳ thuộc vào mật độ trồng khác nhau. Mật độ trồng càng cao tỷ lệ nhân càng giảm, nhng mức độ
biến động giữa các công thức không lớn, chỉ chênh lệch nhau từ 1-3%. Khối lợng hạt có sự sai khác
giữa các mật độ trồng khác nhau. Khối lợng hạt cũng tăng dần khi mật độ trồng giảm dần. Sự biến
động về khối lợng hạt giữa các công thức là không lớn, chỉ 1-3 g/100 hạt. Đồ thị 2 cho biết mối quan
Từ đồ thị 2 thấy đợc: năng suất sinh học và LAI giảm dần khi mật độ trồng giảm dầ
hệ giữa năng suất sinh học, chỉ số diện tích lá (ở thời kì quả chắc)và năng suất kinh tế.
n. Công thức 2
g có ảnh hởng đến sự sinh trởng, phát triển của giống lạc L02, mật độ càng cao

chiều
ện tích lá trên cây
giảm.
cũng nh tỷ lệ
nhân
cách trồng khác nhau, thí nghiệm trên các vùng
trồng
T
6). Effect of sowing pattern and Tillage system on groundnut grown after
Choud , Ghosh P.,Samvi R.C. (1997). Effect of seed rate and row spacing on
confectionery groundnut in West Bengal, India. International Arachis Newsletter. No 17-1997.
ICRISAT, Andhra Pradesh, India; tr.71

Quan hệ giữa năng suất sinh học, năng suất kinh tế
0

20

40

60

80

100

120

140

160

1 2

3 4 5 6
Công thức
NS
sin
h
học
&k
inh
tế(t
a./h
a)

0
1
2
3
4
5
6
LAI
Năn
g
suất sinh học
Năn
g
suất kinh tế

LAI

là công thức cho năng suát kinh tế cao nhất, nhng không phải là công thức có năng suất sinh học và
chỉ số diện tích lá cao nhất. Điều đó cho thấy tạo ra năng suất cao nhất là tại mật độ sao cho LAI tối
thích, tổng hợp vật chất tối thích. Năng suất kinh tế đạt đợc mức cao khi năng suất sinh học, chỉ số
diện tích lá thích hợp nhất cho sự tạo quả. Công thức 6 cho năng suất quả thấp nhất vì cả chỉ số diện
tích lá và năng suất sinh học đếu thấp. Điều đó thể hiện ở mật độ gieo thấp đã không tận dụng đợc
bức xạ của mặt trời cho quang hợp của quần thể ruộng lạc.
4. Kết luận
Mật độ trồn
cao thân chính, chiều dài cành cấp 1 có xu thế càng tăng, số cành có xu thế giảm, thời gian sinh
trởng của cây có xu hớng rút ngắn lại, số lợng và khối lợng nốt sần cũng giảm.
Diện tích lá của cây đạt cực đại vào thời kì quả chắc. Khi mật độ trồng tăng, di
Chỉ số diện tích lá (LAI) tăng khi mật độ trồng tăng. Năng suất đạt cao nhất khi LAI đạt 5,18 ở thời
kì quả chắc. Khi mật độ càng tăng sự tích luỹ chất khô trên quần thể càng tăng, Chất khô biến độ từ 11 đến
14 tấn/ha tuỳ thuộc vào mật độ. Sau khi thu hoạch quả, cây lạc còn tạo ra từ 6 đến 9 tấn thân lá khô/ha phụ
thuộc vào mật độ. Khi mật độ tăng, bệnh có xu thế tăng, nhng mức biến động không lớn.
Mật độ khác nhau ảnh hởng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất,
và khối lợng hạt. Khi mật độ càng tăng số quả chắc, khối lợng quả, năng suất cá thể trên cây,
tỷ lệ nhân và khối lợng hạt càng giảm và ngợc lại. Năng suất đạt cao nhất chính là điều tiết đợc tối
thích giữa năng suất cá thể và quần thể. Công thức có mật độ 40 cây/m
2
cho năng suất cao nhất, sau
đó đến 35 cây/ m
2
, thấp nhất là mật độ 25 cây/ m
2
.
Đề nghị cần có nghiên cứu thêm về khoảng

khác nhau và các chỉ tiêu hoạt động quang hợp của cây.
ài liệu tham khảo
Adisarwanto T. (199
laowland rice in Indonesia. In International Arachis Newsletter. No 16-1996. ICRISAT, Andhra
Pradesh, India; tr. 45.
hury B., Mohd. Zahid

7
Ngô Thế Dân (chủ biên)(2000). Kỹ thuật đạt năng suất lạc cao. Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, tr.134,
84.
n Danh Đông, Nguyễn Thế Côn, Ngô Đức
1
Nguyễ Dơng, Lê Quang Hạnh, Dơng Văn Nghĩa (1984).
Sun Yanhao, Tao Shouxiang, Wang Eaibin (1996). "Theoretical foundation for high yield of groundnut
radesh 502 324, India; tr 129,136.



Cây lạc. Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, tr.153.
in China". In Achieving High Groundnut Yield. Ed. by Gowda C.L.L, Nigam S.N., Johansen C.,
Renard C. ICRISAT, Patancheru, Andhra P
Redy P.S. (1988). Groundnut, Indian Council of Agricultural Research, New Delhi, tr.134.

8