BIỆN PHÁP DẠY TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ 5-6 TUỔI NÓI ĐÚNG NGỮ PHÁP THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.13 MB, 79 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

UBND TỈNH QUẢNG NAM

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA TIỂU HỌC - MẦM NON </b>

<b>------ </b>

<b>ĐINH THỊ TRÀ </b>

<b>BIỆN PHÁP DẠY TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ 5-6 TUỔI NĨI ĐÚNG NGỮ PHÁP THƠNG QUA HOẠT ĐỘNG </b>

<b>LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC </b>

<b>KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC </b>

<i><b>Quảng Nam, tháng 05 năm 2016 </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

UBND TỈNH QUẢNG NAM

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA TIỂU HỌC - MẦM NON </b>

<b>LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC </b>

Sinh viên thực hiện

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn thầy cô trong khoa Tiểu học- Mầm non trường Đại học Quảng Nam đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tơi trong q trình học tập và hồn thành khóa luận tốt nghiệp.

Tơi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, hợp tác của toàn bộ Ban Giám Hiệu, các giáo viên trường mẫu giáo Hướng Dương, Bắc Trà My đã tạo điều kiện cho tôi tiến hành nghiên cứu, thực nghiệm để hoàn thành đề tài này.

Cuối cùng tôi xin gởi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè ln giúp đỡ, ủng hộ động viên tơi trong thời gian học tập và hồn thành khóa luận này.

Mặc dù đã cố gắng và nổ lực hết mình nhưng chắc chắn rằng vẫn cịn nhiều sai sót cần bổ sung, chỉnh sửa. Vì vậy, cần những lời nhận xét, góp ý của thầy cơ, bạn bè để khóa luận của tơi được hồn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

1. MỞ ĐẦU ... 1

1.Lý do chọn đề tài ... 1

2.Mục tiêu đề tài ... 2

3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 2

3.1.Đối tượng nghiên cứu ... 2

3.2.Phạm vi nghiên cứu ... 2

4.Mục đích nghiên cứu ... 2

5.Nhiệm vụ nghiên cứu ... 2

6.Phương pháp nghiên cứu ... 3

6.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận ... 3

6.2.Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ... 3

7.Lịch sử nghiên cứu ... 3

8.Đóng góp đề tài ... 4

9.Cấu trúc đề tài ... 4

2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... 5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ... 5

1.1.Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu ... 5

1.1.1.Biện pháp ... 5

1.1.2.Nói đúng ngữ pháp ... 5

1.1.3.Làm quen văn học ... 5

1.1.4.Dân tộc thiểu số ... 6

1.2.Đặc điểm tâm lý của trẻ 5- 6 tuổi ... 6

1.2.1.Đặc điểm tâm lý chung của trẻ 5- 6 tuổi ... 6

1.2.2. Đặc điểm tâm lý trẻ em dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi ... 8

1.3.Đặc điểm ngữ pháp của trẻ 5- 6 tuổi ... 9

1.3.1. Đặc điểm ngữ pháp chung của trẻ 5- 6 tuổi ... 9

1.3.2. Đặc điểm ngữ pháp trẻ em dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi ... 12

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1.4.Nhiệm vụ dạy trẻ nói đúng ngữ pháp ... 12

1.5.Nội dung dạy trẻ nói đúng ngữ pháp ... 13

1.6.Phương pháp, biện pháp dạy trẻ nói đúng ngữ pháp ... 13

1.6.1. Xây dựng mẫu câu ... 13

1.6.2. Trẻ tập nói theo mẫu ... 13

1.6.3. Sửa lỗi ngữ pháp ... 14

1.6.4. Đàm thoại, trò chuyện ... 15

1.6.5. Sử dụng hệ thống câu hỏi ... 15

1.6.6. Cho trẻ được thực hành giao tiếp, kể chuyện ... 15

1.6.7. Một số phương pháp đặc trưng dành cho trẻ em dân tộc thiểu số .... 15

1.7.Tầm quan trọng của việc dạy trẻ 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp ... 17

1.7.1.Đối với trẻ 5- 6 tuổi nói chung ... 19

1.7.2.Đối với trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi ... 20

1.8.Vai trò của tác phẩm văn học đối với việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp 211.9.Tiểu kết chương 1 ... 24

Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC DẠY TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ 5- 6 TUỔI NÓI ĐÚNG NGỮ PHÁP THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN VĂN HỌC ... 25

2.1.Vài nét về trường mẫu giáo Hướng Dương... 25

2.2.1. Thực trạng trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp ... 27

2.2.2.Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp... 27

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.3. Thực trạng các tiết dạy làm quen văn học của giáo viên trường mẫu

giáo Hướng Dương cho trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi... 29

2.3.1. Giờ làm quen với thơ ... 29

2.3.2. Thực trạng giờ dạy trẻ làm quen với truyện ... 32

2.4. Đánh giá thực trạng tiết dạy ... 34

2.5.Nguyên nhân của thực trạng trên ... 34

2.5.1. Nguyên nhân khách quan ... 34

2.5.2. Nguyên nhân chủ quan ... 35

3.1.1. Dựa vào mục tiêu của chương trình giáo dục mầm non của các độ tuổi ... 36

3.1.2. Dựa vào nhu cầu nhận thức và mức độ hứng thú của trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ... 38

3.1.3. Dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5- 6 tuổi ... 39

3.2. Đề xuất biện pháp nhằm dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thơng qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học ... 39

3.2.1. Nâng cao nhận thức và tổ chức chuyên đề cho giáo viên ... 39

3.2.2. Giáo viên thường xuyên chú trọng đến việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp thơng qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học ... 40

3.2.3. Khảo sát khả năng nghe, đọc, nói của trẻ ... 41

3.2.4. Tạo môi trường ngôn ngữ phong phú, đa dạng ... 45

3.2.5. Cho trẻ dân tộc thiểu số tham gia biểu diễn rối trong tiết dạy ... 46

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

3.2.6. Sử dụng trị chơi đóng kịch trong tiết dạy ... 48

3.2.7. Tạo điều kiện cho trẻ dân tộc có cơ hội đƣợc diễn đạt lời nói ... 50

2.2.Đối với giáo viên ... 63

2.3.Đối với phụ huynh ... 63

4. TÀI LIỆU THAM KHẢO ... 645. PHỤ LỤC

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

Với vai trò là bậc học nền tảng, chất lượng giáo dục mầm non có vai trị quan trọng đến việc hình thành và phát triển nhân cách của mỗi cá nhân cũng như chất lượng giáo dục ở các bậc học tiếp theo. Vì vậy, việc giáo dục trẻ trong độ tuổi mầm non là vô cùng quan trọng. V.I.Lênin đã nói: “Ngơn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của lồi người”, nhờ có ngơn ngữ con người mới hiểu được nhau, cùng nhau phấn đấu vì những mục đích chung: lao động, đấu tranh, xây dựng, học tập và phát triển xã hội. Do đó, ngơn ngữ có vai trị hết sức quan trọng trong đời sống hàng ngày, là phương tiện giao tiếp hữu hiệu nhất giúp con người biểu đạt những mong muốn, sở thích, tình cảm, cảm xúc của mình…khơng có ngôn ngữ đứa trẻ không thể phát triển thành người một cách toàn diện. Thật vậy, trẻ mẫu giáo có nhu cầu giao tiếp rất lớn, trẻ muốn được trình bày những mong muốn, ý nghĩ của mình với người thân và những người xung quanh để mọi người có thể chăm sóc, giáo dục trẻ. Đó chính là một trong những điều kiện quan trọng để hình thành nhân cách cho trẻ. Đặc biệt, đối với trẻ dân tộc thiểu số việc

<b>phát triển ngơn ngữ sẽ giúp trẻ dễ hịa nhập và tiếp thu kiến thức. Có nhiều cách </b>

biểu đạt ngôn ngữ nhưng thông qua tác phẩm văn học thì việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ sẽ là con đường ngắn nhất và nhanh nhất bởi lẽ: “Tác phẩm văn học- nhựa sống tâm hồn trẻ thơ”, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, ngơn ngữ, phát triển tình cảm và khả năng xã hội...Vì vậy, cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là một trong những nội dung quan trọng cho trẻ mẫu giáo.

Dạy tiếng mẹ đẻ cho dân tộc thiểu số có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt sẽ giúp cho nhận thức và giao tiếp tốt góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ dân tộc thiểu số trong giao tiếp sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với các môn khoa học khác như: môn làm quen với môi trường xung quanh, làm quen với toán, âm nhạc, tạo hình…mà điều tơi muốn nói ở đây là thông qua hoạt động làm quen văn học- bộ môn tạo cho trẻ được hoạt động nhiều, giúp trẻ khả năng phát triển trí nhớ, tư duy và ngôn ngữ, khả năng cảm thụ cái hay, cái đẹp,

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

cái tốt, cái xấu của mọi vật xung quanh trẻ giúp cho ngôn ngữ của trẻ đồng bào được phát triển hơn. Nhưng đối với trẻ là người đồng bào thì việc ra lớp là một vấn đề hết sức khó khăn; khó khăn về hồn cảnh, điều kiện giao tiếp ít, khả năng tiếp thu cịn hạn chế…Vì vậy, giáo viên sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong khi tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Để có một q trình giảng dạy và cảm nhận tốt đỏi hỏi giữa cơ và trị phải có sự thống nhất trên cơ sở ngữ âm.

Việc dạy trẻ dân tộc thiểu số nói đúng ngữ pháp và việc lựa chọn các biện pháp để dạy trẻ nói đúng ngữ pháp hiện nay đang là một việc làm cần thiết. Là một giáo viên mầm non trong tương lai, tôi ý thức được tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ ở tất cả các lứa tuổi ở trường mầm non, vì vậy tơi lựa chọn

<i>đề tài: “Biện pháp dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thơng </i>

<i>qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học” để làm đề tài khóa luận và quyết </i>

tâm đi sâu tìm hiểu, qua đó cũng là cơ hội để tơi tích lũy được nhiều kinh nghiệm cho công việc giảng dạy sau này. Tơi cũng hi vọng đề tài của tơi sẽ đóng góp một phần nào đó cho việc nâng cao hiệu quả việc dạy trẻ 5- 6 tuổi dân tộc thiểu số nói đúng ngữ pháp.

<b>5. Nhiệm vụ nghiên cứu </b>

- Nghiên cứu những vấn đề về lí luận liên quan đến việc dạy trẻ dân tộc

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp.

- Nghiên cứu thực trạng dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thơng qua hoạt động cho trẻ làm quen tác phẩm văn học ở trường Mẫu giáo Hướng Dương.

- Đề xuất các biện pháp dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.

<b>6. Phương pháp nghiên cứu </b>

<b>6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận </b>

Đọc sách, báo, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa tài liệu liên quan đến việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp thơng qua hoạt động lam quen văn học.

<b>6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn </b>

6.2.1. Phương pháp quan sát: quan sát quá trình giao tiếp của trẻ trong khi giao tiếp với bạn bè và cô giáo.

6.2.2. Phương pháp trò chuyện: trò chuyện với trẻ để rút ra đặc điểm ngôn ngữ trẻ sử dụng.

6.2.3. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. 6.2.4. Phương pháp phân tích tổng hợp. 6.2.5. Phương pháp thống kê toán học. 6.2.6. Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

<b>7. Lịch sử nghiên cứu </b>

Ngôn ngữ là tài sản quý báu của nhân loại, chứa đựng và làm sống lại những thành tựu của xã hội xây dựng lên, là tượng đài giá trị nền văn minh nhân loại. Nó ln đồng hành với con người, tồn tại bên trong giá trị lồi người. Vì thế, qua nhiều thời đại ngôn ngữ vẫn là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học khác như: triết học, xã hội học, tâm lí học…và đạt được những thành cơng to lớn. Có rất nhiều ngành khoa học trên thế giới cùng tham gia nghiên cứu về ngôn ngữ như: L.X.Vugoxky, R.O.Shor…những nghiên cứu tuy khác về phương pháp nhưng cùng tìm hiểu chung về một vấn đề đó là ngơn ngữ.

Ở Việt Nam, vấn đề phát triển ngơn ngữ, lời nói cho trẻ cũng đã được rất nhiều nhà giáo dục quan tâm và nghiên cứu: nghiên cứu của tác giả Phạm Thị

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Phú và Lê Thị Ánh Tuyết“ Phương pháp làm quen với tác phẩm văn học”…; 2014 Đinh Thị Hồng Nhung trong tài liệu của mình đã tóm tắt nội dung một số tài liệu có liên qua đến việc nghiên cứu về phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non; Nguyễn Thị Dương (2013), cũng đã đề cập đến vấn đề dạy trẻ nói đúng ngữ pháp trong khố luận: “Các phương pháp, biện pháp dạy trẻ nói đúng ngữ pháp”.

Thơng qua việc tổng thuật nội dung nghiên cứu trong các tài liệu từ các nguồn kể trên, có thể thấy: việc tìm hiểu vấn đề dạy trẻ nói đúng ngữ pháp khơng phải là vấn đề mới, vì đã có nhiều người quan tâm xem xét. Song, trong những tài liệu đó chưa có một cơng trình chuyên biệt nào tìm hiểu về: “Biện pháp dạy trẻ 5- 6 tuổi dân tộc thiểu số nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.

Nhận thức được tầm quan trọng này, tôi mạnh dạn chọn và đi sâu nghiên cứu đề tài: “Biện pháp dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học”.

- Xây dựng cơ sở thực tiễn làm phong phú, đa dạng hơn cho vấn đề nghiên cứu.

- Làm rõ thực trạng từ đó đưa ra một số biện pháp có thể áp dụng vào thực tiễn việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, đề tài gồm có 3 chương

Chương 1. Cơ sở lý luận về việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp

Chương 2. Thực trạng việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thơng qua hoạt động làm quen văn học

Chương 3. Biện pháp dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen văn học

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU </b>

<b>Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu </b>

Dạy trẻ nói đúng ngữ pháp cịn là củng cố cách sử dụng đúng một số kiểu câu, sửa một số kiểu câu sai cho trẻ, cho trẻ làm quen với các kiểu câu mới khó hơn và cuối cùng sẽ hình thành cho trẻ thói quen nói đúng ngữ pháp.

Trẻ trước tuổi đến trường phổ thơng có nhu cầu và khả năng hiểu được các tác phẩm ngắn gọn, nội dung không phức tạp, kết cấu, ngôn ngữ dễ hiểu. Tuy vậy, do hạn chế của độ tuổi này nên trẻ chưa tự tiếp xúc trực tiếp với tác phẩm (trẻ chưa biết chữ), chưa tự hiểu đầy đủ về giá trị nội dung cũng như giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Việc nắm bắt tác phẩm ở trẻ dường như phụ thuộc vào sự truyền thụ của giáo viên. Ở lứa tuổi này người ta chưa thể gọi việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học là việc dạy văn cho các em mà gọi là “trẻ làm quen với văn học”. “Làm quen” chỉ ra mức độ tiếp xúc ban đầu của trẻ với văn học. Thực chất của việc tiếp xúc này giáo viên sử dụng nghệ thuật đọc, kể diễn cảm, đọc thơ, kể chuyện cho trẻ nghe, giảng giải bằng mọi cách để giúp các em hiểu được nội dung và hình thức của tác phẩm. Trên cơ sở đó, giáo viên dạy cho trẻ đọc thuộc diễn cảm bài thơ, kể diễn cảm các câu chuyện hoặc đống kịch các tác phẩm văn học.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>1.1.4. Dân tộc thiểu số </b>

“Dân tộc thiểu số” là những dân tộc có số dân ít hơn so với dân tộc đa số trên phạm vi lãnh thổ đất nước.

<b>1.2.1. Đặc điểm tâm lý chung của trẻ 5- 6 tuổi </b>

<i><b>Chú ý: Sự phát triển của trẻ trên nền tảng của tính chủ định, biết hướng ý </b></i>

thức của mình vào các đối tượng gây hứng thú đối với trẻ. Trẻ có khả năng chú ý có chủ định từ 37-51 phút, nếu đối tượng chú ý hấp dẫn, kích thích được tính tị mị, ham hiểu biết của trẻ. Trẻ có thể phân tán sự chú ý của mình lên 2-3 nhân vật cùng lúc trong tác phẩm, khả năng di chuyển chú ý của trẻ nhanh. Chính vì sự phân tán chú ý của trẻ mạnh nên nhiều khi trẻ không tự làm chủ được bản thân mình. Do đó, trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, lời kể diễn cảm của cô cùng với các thủ thuật hấp dẫn sẽ kích thích được sự tập trung chú ý của trẻ. Trẻ em luôn luôn hứng thú để chú ý một cái gì đó, sự hứng thú có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức chú ý khác nhau, yếu hoặc mạnh, tự động hoặc bị động. Trẻ cảm nhận tác phẩm văn học chỉ bằng cách nghe người lớn đọc kể. Cho nên điều quan trọng là ngay từ nhỏ phải dạy trẻ biết chú ý nghe, biết tiếp thu ngôn ngữ thơ ca, văn xi giàu tính biểu cảm, nhất là chú ý đến những từ tượng thanh, tượng hình.

triển đáng kể. Tuỳ hoàn cảnh mà trẻ tự mình phát biểu lên những điều đã tri giác theo nhiệm vụ do cô giáo đặt ra. Điểm mới trong tri giác của trẻ là xuất hiện các hình tượng nghệ thuật. Việc tri giác thẩm mỹ các tác phẩm nghệ thuật của trẻ có những điểm riêng, nó có mối liện hệ chặt chẽ với cảm xúc thẩm mỹ. Sự phát triển tri giác thẩm mỹ các tác phẩm văn học được thể hiện ở chỗ nghe và cảm thụ, khơng chỉ ở nội dung mà cả hình thức nghệ thuật của tác phẩm. Phát triển tri giác nghệ thuật cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi có ý nghĩa to lớn, đặc biệt đối với quá trình phát triển tâm lý, làm quen và tiếp nhận tác phẩm văn học.

phản ánh quan niệm đơn sơ, thơ ngây của trẻ trong thế giới và trong văn học trẻ

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

thường vận dụng kinh nghiệm trực tiếp. Vì vậy cần giải thích nhất quán tạo nên một khái niệm riêng cho trẻ thì khái niệm đó có sức sống lâu bền làm tăng khát vọng của trẻ khi tìm ra chân lý. Trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi bắt đầu có khả năng phân tích, tổng hợp, trẻ bắt đầu biết tư duy và suy diễn trừu tượng, thích bắt chước và mơ phỏng hành vi, lời nói của các nhân vật mà trẻ được xem trên truyền hình hoặc do người khác kể cho trẻ nghe. Trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi đã có thể trả lời những câu hỏi thông thường về nội dung mà trẻ biết. Trẻ rất thích nghe và kể lại những chuyện hấp dẫn như truyện cổ tích. Vì vậy, trong giờ làm quen với tác phẩm văn học nếu giáo viên chuẩn bị đồ dùng tốt: tranh ảnh, mơ hình…và tạo điều kiện để trẻ đóng kịch, chơi các trò chơi liên quan đến nội dung tác phẩm thì trẻ sẽ hứng thú hơn, tiếp thu bài dễ dàng hơn. Đồng thời trẻ biết vận dụng những hành vi được xem là tốt của các nhân vật trong tác phẩm vào trong cuộc sống hàng ngày ở những hoàn cảnh và quan hệ cụ thể, hợp lý.

<i><b>Tưởng tượng: giàu sức tưởng tượng là thuộc tính của trí tuệ, gắn liền </b></i>

năng lực hiểu biết của trẻ. Trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi là thời kì phát triển sức tưởng tượng phong phú. Khi trẻ tiếp nhận tác phẩm văn học, trẻ tiếp nhận những ấn tượng từ thực tại, cải biến chúng và tạo ra cách hiểu, cách cảm thụ riêng. Từ đó, xuất hiện khát vọng và khả năng sáng tạo của trẻ khi tiếp xúc với tác phẩm văn học. Với ngôn ngữ tinh tế, giàu hình ảnh là nơi để hình thành và bộc lộ tư tưởng cịn rất ngây thơ, ít kiểm chứng của trẻ. Nó hoạt động được là nhờ tri thức, kinh nghiệm, nhu cầu và hứng thú của trẻ.

<i><b>Ngôn ngữ: Trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi đã sử dụng được tiếng mẹ đẻ rõ ràng, </b></i>

mạch lạc và từng bước thể hiện các sắc thái cảm xúc hợp lý trong hành vi, lời nói. Tác phẩm văn học chiếm một vị trí quan trọng trong việc hình thành và phát triển ngơn ngữ cho trẻ. Thông qua tác phẩm văn học, vốn từ của trẻ được phong phú hơn, trẻ có thể sử dụng từ vào đúng mục đích, đúng hồn cảnh. Ngồi ra, về cấu trúc ngữ pháp của trẻ cũng được phát triển, trẻ biết nói diễn cảm, biết dùng cử chỉ điệu bộ phù hợp với lời nói. Giáo viên sẽ nắm được trình độ phát triển ngôn ngữ của trẻ, cũng như đánh giá được đặc điểm cá nhân của trẻ khi cho trẻ đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<i><b>Tình cảm, xúc cảm: do trẻ khơng tự mình đọc được, khơng có điều kiện </b></i>

tự nhận ra những âm vang chứa đựng ý nghĩa của từ, câu, đoạn. Tính liên tục liền mạch của nội dung thường bị gián đoạn. Cũng vì khơng tự đọc được tác phẩm, trẻ không chủ động tìm đến tác phẩm mà phải dựa vào cách đọc, cách kể của người lớn. Điều này làm hạn chế vai trị của trẻ, cũng vì tiếp nhận gián tiếp nên gần như trẻ nhận lại sự tiếp nhận của người lớn .Trẻ mẫu giáo thường không làm chủ được cảm xúc của mình, trẻ dễ bị xúc động. Điều này ai cũng thấy rõ, bởi vì đây là phản ứng tự nhiên của trẻ. Vấn đề quan trọng của trẻ không phải tri thức mà là cảm xúc, đó là năng lực hố thân của trẻ, cái nhìn ngây thơ đối với các sự vật hiện tượng trong thiên nhiên, tự đồng nhất mình với nhân vật, cũng như hồ mình vào thiên nhiên. Suy nghĩ của trẻ xuất phát từ bản thân, lấy bản thân làm trung tâm và chỉ hướng vào bản thân mình là chính. Việc cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ mang đậm màu sắc cảm xúc. Nó biểu hiện một trạng thái chưa ổn định, dễ dao động trước những tác động ở bên ngoài. Nên khi giáo dục văn học nghệ thuật cho trẻ, ngoài kiến thức và năng lực, chủ yếu tạo phong cách sống. trẻ ln nhìn thế giới trong tác phẩm cũng như hiện thực ngoài đời dưới con mắt ngây thơ nên trẻ thực lịng chia sẻ, hố thân vào nhân vật. Do dễ xúc động nên khi tiếp nhận trẻ ít bị ràng buộc bởi lý trí. Từ điểm này tạo cho trẻ khả năng tự đặt mình vào vị trí và hồn cảnh của nhân vật, tự tìm ra cách giải quyết truyện. Cũng như trẻ tự hồ mình vào nhân vật của truyện, hoà mình vào thiên nhiên mn màu mn vẻ của những bài thơ. Ngồi ra, tác phẩm văn học còn làm nảy sinh ở trẻ những xúc cảm, rung cảm thẩm mỹ đích thực. Trẻ nhận thức rõ cái đẹp tự nhiên, cái đẹp tự tạo, cái đẹp hình thức, cái đẹp nội dung trong quá trình cảm thụ tác phẩm văn học. Qua đó, trẻ mong muốn khao khát tạo ra cái đẹp và đưa cái đẹp vào trong cuộc sống.

<b>1.2.2. Đặc điểm tâm lý trẻ em dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi </b>

Độ tuổi mẫu giáo lớn là giai đoạn cuối cùng của lứa tuổi mầm non, tức là lứa tuổi trước khi đến trường phổ thông. Ở giai đoạn này, những cấu tạo tâm lý đặc trưng của con người đã được hình thành. Với sự giáo dục của người lớn những chức năng tâm lý đó sẽ được hoàn thiện một cách tốt đẹp về mọi phương

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

diện của hoạt động tâm lý (nhận thức, tình cảm, ý chí) để hoàn thành việc xây dựng những cơ sở nhân cách ban đầu của con người.

Một trong những thành tựu lớn lao nhất của giáo dục mầm non là giúp cho trẻ sử dụng một cách thành thạo tiếng mẹ đẻ trong đời sống hàng ngày. Lứa tuổi 5- 6 tuổi là lứa tuổi bộc lộ tính nhạy cảm khiến cho sự phát triển ngơn ngữ của trẻ đạt tốc độ khá nhanh và đến cuối tuổi mẫu giáo thì hầu hết trẻ em đều sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách thành thạo. Trẻ em lứa tuổi này đã biết sử dụng ngữ điệu phù hợp với nội dung giao tiếp hay nội dung câu chuyện mà trẻ kể. Trẻ thường sử dụng những ngữ điệu êm ái để biểu thị tình cảm yêu thương, trìu mến. Ngược lại, khi giận dữ trẻ lại dùng ngữ điệu thô và mạnh. Khả năng này được thể hiện khá rõ khi trẻ kể những câu chuyện mà trẻ thích cho người khác nghe. Sự tự ý thức con được biểu hiện rõ ràng trong sự phát triển giới tính của trẻ. Ở lứa tuổi này trẻ thích tìm hiểu thế giới xung quanh, đây là phương tiện phát triển các chức năng tâm lý được cải tạo dưới ảnh hưởng của ngôn ngữ, và ngược lại sự phát triển của ngơn ngữ nói chung chịu ảnh hưởng dưới tác động của quá trình tâm lý ấy.

Trẻ ở độ tuổi 5- 6 tuổi là lứa tuổi đã vượt qua thời kì ấu nhi để tiến tới một chặng đường tương đối ổn định. Có thể nói đây là thời kì phát triển mạnh mẽ những nét đặc trưng trong lứa tuổi mẫu giáo. Đó là những chức năng tâm lý đặc trưng của con người trong sự hình thành và phát triển. Cùng với sự giáo dục của nhà trường và người lớn, những thuộc tính tâm lý sẽ được hoàn thiện một cách tốt đẹp về mọi phương diện của hoạt động, làm cho nhân cách của trẻ ở mỗi q trình hình thành mang tính độc đáo rõ nét. Do đó ở trường mẫu giáo cần tập trung hết sức để giúp trẻ phát triển những đặc trưng tâm lý đó đồng thời chú trọng đến việc phát triển ngơn ngữ nói chung và dạy trẻ nói đúng ngữ pháp nói riêng nhất là đối với trẻ dân tộc thiểu số, từ đó hình thành việc xây dựng nền tảng nhân cách ban đầu của trẻ.

<b>1.3.1. Đặc điểm ngữ pháp chung của trẻ 5- 6 tuổi </b>

Ở giai đoạn này trẻ đã được sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ trong đời sống hàng ngày. Tiếng mẹ đẻ là phương tiện quan trọng nhất để lĩnh hội nền văn hóa

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

dân tộc, để giao lưu với những nguời xung quanh, để tư duy, tiếp thu khoa học... Trẻ em “tốt nghiệp” xong trường mẫu giáo là đứng trước một nền văn hóa đồ sộ của dân tộc và nhân loại và nó có nhiệm vụ phải lĩnh hội những kinh nghiệm mà cha ông để lại. Do vậy, phát triển ngôn ngữ và phát triển các kiểu câu theo cấu trúc ngữ pháp cho trẻ ở giai đoạn này là cực kì quan trọng.

Nếu một đứa trẻ mà nói năng ấp úng, phát âm ngọng líu ngọng lo, vốn từ nghèo nàn khơng đủ để diễn đạt những điiều mình cần nói, khơng sử dụng được các kiểu câu đúng ngữ pháp để nói mạch lạc cho mọi người hiểu và hiểu được lời người khác nói thì có thể xếp vào loại chậm phát triển.

Do nhu cầu giao tiếp của trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi được mở rộng nên vốn từ của trẻ tăng lên rất nhanh và ngôn ngữ ngữ pháp của trẻ phát triển mạnh. Đặc điểm nổi bật của trẻ ở độ tuổi này là số lượng câu đơn mở rộng trong lời nói của trẻ tăng. Sự mở rộng khơng cịn hạn chế ở thành phần phụ trạng ngữ mà còn ở các thành phần chính là chủ ngữ và vị ngữ.

<i>Ví dụ: Bạn Phương lớp cháu hay khóc. </i>

Cịn các kiểu câu ghép trong lời nói của trẻ cũng tăng lên. Ngồi các kiểu câu ghép đẳng lập liệt kê và ghép chính phụ nhân quả con xuất hiện kiểu câu ghép đẳng lập lựa chọn, đẳng lập tương phản, câu ghép chính phụ điều kiện- kết quả- giả thiết, kết quả mục đích- sự kiện.

+ Các dạng câu đơn mở rộng vẫn còn nghèo nàn. + Dùng câu ghép thiếu các quan hệ từ:

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

Trẻ ở độ tuổi này thường sử dụng các loại câu: Câu cụm từ, câu đơn đầy đủ thành phần, câu đơn mở rộng thành phần, câu ghép đẳng lập và câu ghép chính phụ. Xét về loại hình câu thì số lượng khơng tăng nhưng các thành phần trong từng loại câu đều có sự mở rộng, phát triển.

Các loại câu phức của trẻ cũng được mở rộng. Trẻ biết cấu tạo các câu hoàn chỉnh để kể lại nội dung câu chuyện hoặc diễn tả sự hiểu biết, diễn tả điều mong muốn của bản thân.

<i>Ví dụ: Cháu thích quả bóng màu xanh này lắm. </i>

Các câu chính phụ của trẻ đã có đủ các từ chỉ quan hệ, ý của câu được diễn đạt rõ ràng mạch lạc hơn.

<i>Ví dụ: Bạn Thành khóc vì bạn Hùng lấy đồ chơi của bạn Thành. Một số hạn </i>

chế về câu: Dùng từ trong câu còn chưa chính xác (thừa hoặc thiếu), vị trí sắp xếp các từ trong câu chưa đúng nên câu dài, tối nghĩa...

- Ở độ tuổi này, câu trẻ dùng đã chính xác và dài hơn.

<i>Ví dụ: Cơ ơi, con thấy mấy cộng rác nè. Con đem bỏ thùng rác cô nhé! </i>

- Trẻ đã sử dụng các loại câu phức khác nhau.

<i>- Ví dụ: Câu phức đẳng lập: Tích Chu đi chơi. Tích Chu khơng lấy nước cho bà. </i>

<i>Câu phức chính phụ: Cháu thích chơi lắp ráp mà thơi, lắp được nhà đẹp thì </i>

<i>bạn Phương lại gỡ ra rồi. </i>

- Trẻ ít sử dụng câu cụt hơn. Tuy nhiên một trường hợp trẻ dùng từ trong câu vẫn chưa thật chính xác.

- Chủ yếu trẻ vẫn sử dụng câu đơn mở rộng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

- Trẻ có khả năng kể lại chuyện và kể chuyện có trình tự lơgic.

<b>1.3.2. Đặc điểm ngữ pháp trẻ em dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi </b>

Trẻ sử dụng chủa thành thạo tiếng mẹ đẻ.

Mức độ nắm vững ngữ âm và ngữ điệu khi sử dụng tiếng mẹ đẻ chưa cao: Trẻ biết đọc nhưng chưa có sự diễn cảm, chưa biết dùng điệu bộ bổ sung cho

Vốn từ và cơ cấu ngữ pháp dần phát triển qua học tập, giao lưu với các bạn người Kinh. Các tính chất ngơn ngữ thường gặp ở trẻ dân tộc thiểu số 5 - 6 tuổi là: Ngơn ngữ giải thích, trẻ có nhu cầu nhận sự giải thích và cũng thích giải thích cho các bạn. Ngơn ngữ tình huống (hoàn cảnh) do giao tiếp với người xung quanh bằng những thông tin mà trẻ trực tiếp tri giác được trong khung cảnh. Tính mạch lạc rõ ràng: do vốn từ của trẻ chiếm 50% là danh từ, nên câu nói của trẻ thường ngắn gọn, trống khơng.

Ví dụ: Cơ hỏi: Hơm nay ai đưa con đến lớp? Trẻ trả lời: Mẹ.

Tính địa phương trong ngôn ngữ nền văn hoá của địa phương, cộng đồng thể hiện rõ trong ngơn ngữ của trẻ (nói ngọng, nói mất dấu ...). Tính cá nhân đã bộc lộ rõ qua các sắc thái khác nhau của trẻ, đặc biệt ở chức năng ngôn ngữ biểu cảm. Việc sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp và các tính chất của ngơn ngữ ở trẻ phụ thuộc phần lớn vào việc hướng dẫn và sự gương mẫu về lời nói của người lớn nên mức độ ảnh hưởng bởi lời nói khi trẻ ở nhà giao tiếp với bố mẹ bằng tiếng đồng bào là điều không thể tránh khỏi.

<b>1.4. Nhiệm vụ dạy trẻ nói đúng ngữ pháp </b>

- Dạy trẻ nói đúng cấu trúc câu: Câu có đủ thành phần chủ ngữ- vị ngữ và các thành phần phụ. Từ ngữ được sắp xếp theo trật tự từ tiếng Việt để diễn đạt nội dung rõ ràng, mạch lạc.

- Dạy trẻ biết mở rộng thành phần câu để giúp trẻ diễn đạt được các dung ngày càng phong phú.

Cụ thể:

- Dạy trẻ sử dụng thành thạo câu đơn mở rộng thành phần, sử dụng đúng và

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

ngày càng phong phú các kiểu câu ghép. Dạy trẻ nói các kiểu câu phức đơn giản.

- Dạy trẻ nói đúng cấu trúc câu: Câu có đủ thành phần chủ- vị và các thành phần phụ. Từ ngữ được sắp xếp theo trật tự từ tiếng Việt để diễn đạt nội dung rõ ràng, mạch lạc.

Cụ thể các dạng câu: + Câu đơn hạt nhân. + Câu đơn mở rộng. + Câu phức.

<i>Con và bạn Hương xem phim. (mẫu chủ ngữ 1- chủ ngữ 2- vị ngữ) </i>

Để hình thành các mẫu câu dạy trẻ tập nói, cơ đặt các câu hỏi. Mơ hình câu hỏi sẽ ứng với mơ hình mẫu câu sẽ dạy trong bài.

Sau khi đặt câu hỏi, cô trả lời mẫu một câu hoặc vài câu rồi hướng dẫn trẻ tập nói.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

Cô cần lặp đi lặp lại một cách có ý thức những mơ hình câu. Trẻ nghe nhiều lần sẽ bắt chước, ghi nhớ và khi cần giao tiếp trẻ sẽ vận dụng một cách tự nhiên.

Cần tạo cho trẻ sự hứng thú, tự nhiên trong quá trình học của trẻ bằng các biện pháp sau:

Thường xuyên trò chuyện với trẻ trong các sinh hoạt hàng ngày theo các mơ hình câu.

- Quan sát, đàm thoại với trẻ theo các chủ đề.

- Cho trẻ xem tranh ảnh của bài văn, bài thơ…, mơ hình, đồ dùng đồ chơi rồi gợi ý cho trẻ trả lời theo các kiểu câu.

- Dạy trẻ kể chuyện thông qua tranh ảnh.

Lưu ý: Khi dạy trẻ làm quen với mơ hình câu ghép cô giáo cần giảng giải cho trẻ hiểu mối quan hệ giữa các sự vật hiện tượng, các nhân vật trong truyện hoặc có trong thế giới xung quanh để trẻ liên kết các sự vật hiện tượng đó trong câu.

- Sửa lỗi dùng từ sai: Khi gọi trẻ trả lời bài cô giáo cần giảng giải lại để trẻ hiểu đúng nghĩa của từ trẻ cần dùng. Phân tích để trẻ hiểu được mối quan hệ giữa các hành động, sự việc, từ đó giúp trẻ biết cách xếp thứ tự các từ để diễn đạt nội dung mình muốn thơng báo. Có thể sửa sai bằng việc cơ nói mẫu câu đúng và yêu cầu trẻ nói lại.

- Sửa câu nói thiếu thành phần chính: Cơ đặt câu hỏi về thành phần thiếu, sau khi trẻ trả lời, cơ giúp trẻ nói câu đủ thành phần.

<i>Cơ hỏi: Ai đưa Thỏ con đi học? Trẻ trả lời: Mẹ. (Câu thiếu vị ngữ) </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Cô hỏi lại:Mẹ làm gì?

<i>Trẻ trả lời: Mẹ đưa Thỏ con đi học. (Câu đơn đầy đủ thành phần) </i>

<b>1.6.4. Đàm thoại, trị chuyện </b>

Cơ tiến hành đàm thoại, trò chuyện với trẻ theo một chủ đề nào đó (có thể do cơ gợi ý hoặc chủ đề trẻ hứng thú). Trong khi trị chuyện, cơ đặt ra những tình huống để dẫn trẻ vào việc sử dụng các mẫu câu mà cô định luyện cho trẻ.

<i>Ví dụ: Trị chuyện về gia đình, trẻ sẽ nói về những người trong gia đình, đồ </i>

dùng trong gia đình, nhu cầu của gia đình… Những nội dung trị chuyện, đàm thoại đó sẽ làm xuất hiện các kiểu câu khác nhau.

<b>1.6.5. Sử dụng hệ thống câu hỏi </b>

Đây là một biện pháp dẫn dắt trẻ sử dụng các mẫu câu cô định luyện cho trẻ.

<i>Ví dụ: Cơ dự định luyện câu đơn, câu ghép cho trẻ, cô sẽ dựa vào các chủ </i>

đề quen thuộc với trẻ hoặc dựa vào các tác phẩm văn học để xây dựng hệ thống câu hỏi.

Hệ thống câu hỏi phải mang tính khoa học, thiết thực và phù hợp thì mới góp phần dạy trẻ nói đúng ngữ pháp.

<b>1.6.6. Cho trẻ được thực hành giao tiếp, kể chuyện </b>

Cơ thường xun tổ chức trị chuyện với trẻ và tổ chức cho trẻ nói chuyện với nhau về những đề tài đã định. Khuyến khích trẻ kể chuyện, kể lại những gì trẻ đã biết, đã thu nhận được…

Thực hành giao tiếp, kể chuyện sẽ tạo điều kiện để trẻ nói các loại câu khác nhau, rèn luyện khả năng phát âm, dùng từ, diễn đạt…

<b>1.6.7. Một số phương pháp đặc trưng dành cho trẻ em dân tộc thiểu số 1.6.7.1. Dạy trẻ đọc thơ (ca dao, dục ngữ) </b>

Lời thơ, ca dao... mang tính nhịp điệu cao, có vần điệu, vì vậy, khi đọc cần

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

đọc chậm rãi, vừa phải, chú ý ngắt giọng sau mỗi câu và nhấn vào các từ mang vần. Cần truyền đạt được âm điệu vui tươi, sảng khoái đến với trẻ. Đọc thơ, ca dao, đồng dao... giúp trẻ cảm nhận được vần điệu, nhịp điệu của tiếng Việt. Khi đọc thơ cho trẻ nghe, cơ giáo kết hợp giải thích các từ khó, từ xa lạ đối với trẻ. Đây là việc làm góp phần dạy trẻ dân tộc thiểu số nói đúng ngữ pháp nói riêng, phát triển ngơn ngữ nói chung cho trẻ.

<b>1.6.7.2. Kể và đọc truyện </b>

Là phương pháp chủ yếu giúp trẻ làm quen với văn học. Khi đọc, kể chuyện cô giáo sử dụng ngữ điệu giọng nói để bộc lộ được đặc điểm, tính cách nhân vật. Đọc kể phải chậm rãi, vừa phải để trẻ dân tộc thiểu số còn lắng nghe và ghi nhớ được các từ ngữ, câu văn trong truyện... điều đó giúp trẻ tích luỹ vốn từ, cấu trúc câu và học được cách thể hiện qua giọng đọc, giọng kể của cô.

<b>1.6.7.3. Kể lại chuyện </b>

Là hình thức kể lại một cách sáng tạo câu chuyện theo mẫu trẻ đã được nghe, nhận biết được sự tác động lên cảm xúc, giúp trẻ ghi nhớ và kể lại những điều đã được nghe. Trẻ sẽ biết vận dụng ngơn ngữ của mình để kể lại chuyện một cách sáng tạo, phù hợp.

<b>1.6.7.4. Đàm thoại </b>

Đàm thoại là sự giao tiếp bằng ngôn ngữ giữa người với người. Đàm thoại không phải chỉ là hỏi và đáp. Đàm thoại được sắp xếp có tổ chức, có kế hoạch nhằm mục đích đi sâu, làm cho chính xác và hệ thống tất cả những biểu tượng và kiến thức mà trẻ thu lượm được.

Mục đích của đàm thoại là củng cố và hệ thống hóa bằng cơng cụ ngơn ngữ tất cả những kiến thức mà trẻ thu nhận được. Trong khi đàm thoại, yêu cầu trẻ phải suy nghĩ, lựa chọn từ ngữ, cách diễn đạt… để thực hiện cuộc giao tiếp. Qua quá trình đàm thoại, trẻ được nói về những suy nghĩ, hiểu biết của mình, điều đó đã góp phần giúp trẻ dân tộc thiểu số hoàn thiện cấu trúc ngữ pháp hơn.

Được sử dụng khi chỉ cho đứa trẻ cách thức tốt nhất để diễn đạt ý nghĩ của mình (có nghĩa là sử dụng câu đúng để diễn đạt).

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Nói mẫu còn sử dụng để củng cố, nhắc lại chính xác hóa từ, câu hay một đoạn văn. Tuy nhiên, số lượng câu trong mẫu phải phù hợp với khả năng chú ý và trí nhớ của trẻ.

Ví dụ: Mẫu câu: Chủ ngữ- Vị ngữ- Bổ ngữ Con ăn cơm.

Khi nói mẫu, giáo viên phải chú ý không nhắc lại cái sai của trẻ.

Hệ thống câu hỏi được xây dựng theo mục đích phát triển ngơn ngữ của giáo viên. Ví dụ: nếu muốn dạy trẻ nói những câu ghép, giáo viên sẽ sử dụng các dạng câu hỏi mà khi trả lời, trẻ phải trả lời bằng câu ghép...

Câu hỏi đưa ra có mục đích phát triển ngơn ngữ u cầu trẻ biết lựa chọn từ ngữ, sử dụng các kiểu câu và diễn đạt khi trả lời. Câu hỏi góp phần quan trọng trong việc dạy trẻ nói đúng ngữpháp.

Câu hỏi thường hướng sự chú ý của trẻ tới việc nhận thức đối tượng. Câu hỏi ở lứa tuổi mầm non thường được kết hợp với trực quan.

<b>1.7. Tầm quan trọng của việc dạy trẻ 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp </b>

Ngơn ngữ là tài sản quý báu của con người trong xă hội, là nguyên nhân của mọi suy nghĩ và là công cụ của mọi tư duy. Nhưng ngôn ngữ không phải tự nhiên mà có và hồn thiện ngay được mà nó phải được tích lũy trong q trình sống, lao động, hoc tập, vui chơi. Vì thế, có thể nói rằng rèn luyện phát triển ngơn ngữ và việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp là góp phần trang bị cho thế hệ mầm non một phương tiện mạnh mẽ để giúp trẻ biết được những điều mới lạ về thế giới xung quanh. Cho nên việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp và nói đúng theo cấu trúc ngữ pháp là một nội dung vô cùng quan trọng.

Tiếng Việt là thứ tiếng khơng có biến hóa hình thái cho nên học ngữ pháp tiếng Việt là học các mơ hình nhóm từ, mơ hình câu. Trẻ lĩnh hội ngữ pháp tiếng mẹ đẻ bằng cách bắt chước người lớn. Vì vậy, ở trường mầm non hoạt động của trẻ càng phong phú, trẻ càng được giao tiếp với người lớn bao nhiêu thì việc nói đúng ngữ pháp của trẻ càng được phát triển bấy nhiêu, tạo nền tảng vững chắc cho tư duy của trẻ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

Mỗi một mô hình câu đối với trẻ trở thành tín hiệu phản ánh khái quát những quan hệ hiện thực nhất định. Vì vậy, cùng một lúc với sự tiếp thu ngữ pháp, trẻ sẽ hình thành tư duy, trí tuệ của trẻ sẽ phát triển khơng những trẻ nhận ra mình là trai hay là gái mà còn biết phải thể hiện hành vi như thế nào cho phù hợp với giới tính của mình. Ở đây người lớn là yếu tố tác động rất lớn đối với trẻ. Em trai thường bắt chước những cử chỉ hành động của đàn ông; em gái thì bắt chước dáng điệu của đàn bà. Hiện tượng này phản ánh ở trò chơi rất rõ: con trai thường đóng vai các chú bộ đội, cơng an cịn con gái thì thường đóng người nội trợ, cô bán hàng...trong khi nhận xét nhau trẻ cũng hiểu khía cạnh giới tính: Trẻ thường nói: “Con trai mà khóc à?” hay “Con gái mà lại đánh nhau”.

Ý thức của trẻ được xác định rõ ràng giúp trẻ điều khiển và điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với chuẩn mực, những quy tắc xã hội. Từ đó mà hành vi của trẻ mang tính xã hội, tính nhân văn đậm nét hơn trước. Trong sự phát triển các hành động ý chí của trẻ mẫu giáo lớn có thể thấy được sự liên kết giữa 3 mặt:

- Thứ nhât là sự phát triển tính mục đích của hành động.

- Thứ hai là xác lập quan hệ giữa mục đích của hành động với động cơ. - Thứ ba là tăng vai trị điểu chỉnh của ngơn ngữ trong việc thực hiện hành động. Như vậy chúng ta thấy đặc điểm tâm lý lứa tuổi ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển ngôn ngữ và sử dụng ngữ pháp của trẻ. Đứa trẻ nói đúng tiếng mẹ đẻ thể hiện việc sử dụng ngôn ngữ câu theo cấu trúc ngữ pháp đã đạt tới trình độ cao. Thực chất ngôn ngữ lúc này trở thành phương tiện giao tiếp để tiếp thu kinh nghiệm lịch sử loài người.

Muốn hiểu biết và diễn đạt ý nghĩ, nguyện vọng của mình trong bất cứ lĩnh vực nào trẻ đều phải sử dụng ngôn ngữ và sử dụng câu theo đúng cấu trúc ngữ pháp. Muốn cho ngơn ngữ của trẻ phát triển thì điều quan trọng là cho trẻ tích lũy được nhiều từ và rèn luyện cho trẻ nói câu đúng ngữ pháp. Trên cơ sở đó trẻ có thể giao tiếp một cách thành thạo. Ngôn ngữ và cấu trúc của trẻ chỉ hình thành và phát triển qua giao tiếp với người lớn, với các sự vật, hiện tượng xung quanh. Cùng với sự hướng dẫn của giáo viên trẻ được quan sát nhận xét, phân tích tổng hợp, đánh giá. Qua đó trẻ sẽ tích lũy được những hiểu biết để có điều kiện diễn

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

đạt những thu nhận bằng ngôn ngữ, bằng câu theo cấu trúc ngữ pháp từ đơn giản đến phức tạp.

Vì vậy, khi hướng dẫn trẻ nhận xét môi trường xung quanh, cô giáo nên theo những nội dung trọng tâm đã xây dựng trên nguyên tắc sư phạm. Đó là đảm bảo tính vừa sức hệ thống đồng bộ. Có những kiến thức sẽ được nhắc lại, song phải có sự mở rộng củng cố dần rheo lứa tuổi. Khi dạy trẻ biết sử dụng các kiểu loại câu theo cấu trúc ngữ pháp ta phải dựa trên cơ sở mở rộng tầm hiểu biết cung cấp kiến thức cần thiết cho trẻ, hình thành những chức năng nghe, hiểu cho trẻ. Muốn đạt được những yêu cầu này thì cô giáo phải chú ý lắng nghe những câu trả lời của trẻ trong lúc chơi, lúc học, lúc trị chuyện...Qua đó cơ kịp thời uốn nắn, bổ sung, giúp trẻ nói được câu đúng ngữ pháp làm phong phú các kiểu câu của trẻ.

<b>1.7.1. Đối với trẻ 5- 6 tuổi nói chung </b>

Từ lâu cộng đồng nhân loại đã nhận thức rằng trẻ em không chỉ là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình mà cịn là tương lai của nhân loại. Khẩu hiệu “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” đã cho chúng ta thấy được sự cần thiết của việc chăm sóc giáo dục trẻ. Việc chăm sóc giáo dục trẻ càng chu đáo và đầy đủ bao nhiêu thì càng có ý nghĩa chuẩn bị cho thế giới ngày mai bấy nhiêu. Chính vì lẽ đó, việc chăm sóc giáo dục trẻ nói chung cũng như việc phát triển ngơn ngữ nói riêng là trách nhiệm mỗi con người trong xã hội.

Bác Hồ đã dạy : “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc. chúng ta phải gữi gìn nó, q trọng nó”.

Việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp có một tầm quan trọng lớn trong sự phát triển của trẻ. Lứa tuổi mẫu giáo là thời kỳ trẻ em bộc lộ tính nhạy cảm cao nhất đối với các hiện tượng ngôn ngữ, khiến cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ đạt tới tốc độ khá cao và đều về mọi mặt (vốn từ, ngữ âm và ngữ pháp). Đến cuối tuổi mẫu giáo nếu được dạy dỗ thì hầu hết các trẻ đều biết sử dụng tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hàng ngày. Nếu chúng ta không lưu ý dạy trẻ nói đúng ngữ pháp tức là đã bỏ lỡ một cơ hội không nhỏ trong sự phát triển của trẻ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Dạy trẻ nói đúng ngữ pháp góp phần giáo dục văn hố nói cho trẻ, dạy trẻ giao tiếp với mọi người xung quanh được tốt hơn. Trẻ phát âm biết sử dụng đúng ngữ pháp, đúng ngữ điệu phù hợp với nội dung giao tiếp hay chuyện kể làm cho lời nói của trẻ có sức thuyết phục, tăng hiệu quả của việc giao tiếp và gây được thiện cảm với người khác. Nhưng tác dụng quan trọng hơn của khả năng này là tạo ra ở trẻ những tiền đề cần thiết đi vào lĩnh vực văn học, cảm thụ được vẻ đẹp của tiếng mẹ đẻ, vẻ đẹp của văn hoá giao tiếp. Như vậy, dạy trẻ sử dụng thành thạo câu đúng ngữ pháp sẽ góp phần giáo dục văn hố nói, văn hố giao tiếp cho trẻ.

Dạy trẻ nói đúng ngữ pháp tức là chúng ta dạy cho trẻ biết diễn đạt chính xác, biểu cảm mạch lạc những suy nghĩ bằng lời nói của trẻ. Nói năng mạch lạc thể hiện một trình độ phát triển cao khơng những về phương diện ngôn ngữ mà cả về phương diện tư duy nữa. Kiểu nói năng mạch lạc địi hỏi đứa trẻ khi trình bày ý kiến của mình cần phải theo một trình tự nhất định, phải nêu được những điểm chủ yếu và những mối quan hệ liên kết giữa sự vật, hiện tượng một cách hợp lý để người nghe dễ hiểu và đồng tình. Đây là một yêu cầu cao đối với trẻ nhưng không phải là không thực hiện được, nhất là đối với trẻ mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi. Như vậy, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp tức là chúng ta dạy trẻ nói năng mạch lạc. Đây là nhiệm vụ trọng tâm trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo. Lời nói mạch lạc thể hiện hồn thiện việc sử dụng tiếng mẹ đẻ, đó là việc cần có của một con người.

<b>1.7.2. Đối với trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi </b>

Trong tất cả các hoạt động của trẻ mẫu giáo từ vui chơi, học tập đến trị chuyện với nhau, với cơ giáo, cha mẹ trẻ đều sử dụng từ ngữ, đặc biệt hơn đối với trẻ dân tộc thiểu số điều này hết sức quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Vì thế ngơn ngữ giúp cho hoạt động của trẻ thêm sinh động và hấp dẫn. Trong mọi hoạt động nếu khơng có lời giải thích của cơ giáo hay người lớn thì trẻ khơng hiểu được nhiệm vụ cần thiết. Sự phát triển trí tuệ của trẻ chỉ diễn ra khi trẻ lĩnh hội những tri thức về sự vật. Song sự lĩnh hội những tri thức đó lại khơng thể thực hiện nếu thiếu ngôn ngữ. Muốn phát triển một cách chính xác rõ ràng những ý nghĩ phức tạp thì trẻ cần nắm chắc một số vốn từ, biết sử dụng đúng ngữ

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

pháp và diễn đạt bằng những câu nói rõ ràng mạch lạc. Công tác giáo dục và hồn thiện ngơn ngữ cho trẻ khơng những có ý nghĩa to lớn trong việc phát triển trí tuệ mà cịn có tác dụng quan trọng trong phát triển tình cảm đạo đức, tình cảm thẩm mỹ. Khơng những thế trong hoạt động nhận thức của con người, ngôn ngữ là phương tiện truyền đạt những tri thức, những kinh nghiệm mà loài người thu nhận được. Nên rèn luyện và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, rèn cho trẻ nói đúng ngữ pháp cho trẻ dân tộc thiểu số là vô cùng cần thiết để trẻ dễ dàng tiếp thu kinh nghiệm của cha ông.

Lứa tuổi 5 - 6 tuổi là lứa tuổi học ăn, học nói hay bắt chước những lời nói, hành động của người lớn và cơ giáo. Cho nên việc trau dồi kiến thức và phát triển ngôn ngữ, ngữ pháp cho trẻ ở giai đoạn này là rất quan trọng. Song muốn trẻ nói đúng ngữ pháp, theo các kiểu câu khác nhau thì cơ giáo mầm non phải thường xuyên rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ. Dạy trẻ nói đúng ngữ pháp khơng chỉ giáo dục ở mức độ đơn giản và bó hẹp mà phải tiến hành theo nguyên tắc mở rộng từ đơn giản đến phức tạp; từ dễ đến khó; từ cụ thể đến khái quát, biết làm giàu vốn từ cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi.

Phát triển tất cả các khả năng, thiên hướng của trẻ nhỏ và trong tất cả các khả năng thiên hướng non trẻ ấy, khơng có cái nào quan trọng hơn và cần thiết bằng khả năng ngôn ngữ. Vì vậy, việc phát triển ngơn ngữ có hệ thống, có phương pháp phải được tiến hành trong tất cả các hoạt động, các môn học, đặc biệt qua việc cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm văn học.

Văn học là một phương tiện hiệu quả mạnh mẽ khơng chỉ đối với việc giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà cịn có ảnh hưởng vô cùng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Nhà văn M.Goócki định nghĩa“ Văn học là nghệ thuật ngơn từ” chính là đã chỉ rõ ngôn từ là chất liệu xây dựng lên hình tượng văn học. Chất liệu ngơn từ là“ kho vô tận về âm thanh, bức tranh khái niệm” (nhà nghiên cứu phê bình văn học Nga Biêlinxki). Các hình tượng văn học làm phong phú những xúc cảm, tình cảm, đưa đến cho trẻ những hình tượng tuyệt diệu của ngơn ngữ dân tộc. Từ những hình tượng trong truyện kể, giúp trẻ nhận thức được tính

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

rõ ràng chắnh xác của từ, sự hoàn hảo của các câu với những cấu trúc ngữ pháp phong phú. Những câu chuyện cổ dân gian là những mẫu mực của lời nói giản dị, có nhịp điệu, mở ra trước mắt trẻ sự biểu cảm của ngôn ngữ; chỉ ra những tiếng mẹ đẻ, sự giàu có tắnh chất hài hước, lối so sánh diễn đạt sinh động và giàu hình tượng.

<b>* Thơ ca là sự nhịp nhàng cân đối các giai điệu, tiết tấu của ngơn ngữ. Thơ </b>

ca góp phần làm giàu có vốn ngơn ngữ, đặc biệt ngơn ngữ thi ca của trẻ. Và kết quả của những lần học thơ ca ở trường, lớp, mẫu giáo còn làm trẻ có hứng thú với ngôn ngữ của tác phẩm nghệ thuật, yêu thắch ngôn ngữ thõ ca và u thắch đọc thõ. Từ đó, ngơn ngữ nghệ thuật trở thành sở hữu của chắnh đứa trẻ. Vắ dụ, trẻ giải thắch: ỘBiển là dịng sơng chỉ có một bờỢ hay bộc lộ những cảm xúc thành thơ:

ỘƠng mặt trời óng ánh Tỏa nắng hai mẹ con

(Ơng mặt trời Ờ Ngơ thị Bắch Hiền) Mặt trời lạnh xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên, lúng liếngỢ. (Khi mùa thu sang Ờ Trần Đăng Khoa)

Những câu hát đồng dao không chỉ giúp trẻ cảm nhận nhịp điệu nói mà cịn giúp trẻ phát âm chuẩn, thỏa mãn nhu cầu được nói có vần, có nhịp của trẻ.

giản dị mộc mạc đầy hình ảnh và giàu chất tượng trưng trong sáng. Mỗi câu tục ngữ, thành ngữ là một ngữ đoạn chắnh xác, giàu hình tượng giúp cho sự diễn đạt tư tưởng một cách có hình ảnh, làm giàu có kho tàng ngôn ngữ của trẻ, phát triên vốn từ, giúp trẻ nói đúng ngữ phápẦTiếp xúc với ca dao, trẻ học được bao từ ngữ mới biểu đạt những khái niệm, đặc biệt là ngôn ngữ nghệ thuật. Đó là những từ tượng thanh, tượng hình, những từ láy, lỗi vắ von, so sánhẦ

ỘCày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hơi thánh thót như mưa ruộng cày Ai ơi bứng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phầnỢ

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

Ở đây âm thanh vang lên trong cái từ “thánh thót” vẫn có một nỗi gì trầm buồn. Nói đến cơng cha nghĩa mẹ thì khơng có sự so sánh nào, vĩ đại bằng “núi Thái Sơn”, “nước trong nguồn chảy ra”.

Từ lâu, người ta đã nhận thấy các nhà văn, nhà thơ lớn đều chịu ảnh hưởng của ca dao, dân ca. Trần Đăng Khoa – Thần đồng thơ lớn lên từ những câu ca dao của Bà, của mẹ, lời ăn tiếng nói của nhân dân, những cánh cị trong câu ca dao đã đi vào thơ của Khoa từ những năm còn thơ ấu:

“Khi cơn mưa đen rầm đằng đông

Khi cơn mưa đen rầm đằng tây, đằng nam, đằng bắc Em vẫn thấy con cò trắng muốt bay ra đón cơn mưa.” (Con cị trắng muốt)

“…Và như thuở xa xưa Cô khẽ rúc đầu vào ngực mẹ Thống trong tâm hồn cơ Tiếng ru thơ bé:

Con cị, con vạc, con nơng”…

( Trường ca Khúc hát người anh hùng)

<i><b>* Truyện kiều của đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn </b></i>

Du, mang hơi thở của ca dao Việt Nam với những câu thơ được chắt lọc từ lời ăn tiếng nói của nhân dân. Đối với nhà thơ Nga A.Puskin, bài học vỡ lòng đầu tiên là những bài dân ca Nga và người thầy đầu tiên bà nhũ mẫu. Bằng những câu hát, bà mang cả bầu trời Nga trong sáng đẹp đẽ, tươi mát cho một tâm hồn thi sĩ vĩ đại từ khi còn bé thơ.

Cái hay, cái đẹp của ca dao thể hiện ở nhiều yếu tố, nhiều phương diện khác nhau, nhưng tất cả mọi yếu tố phương diện ấy đều có quan hệ với từ ngữ.

Từ ngữ trong ca dao giữ một vị trí quan trọng trong sự phát triển lời nói của trẻ. Trẻ em học tiếng mẹ đẻ qua ca dao, mà chủ yếu là học cách sử dụng ngơn ngữ của nhân dân. Đó chính là thứ ngơn ngữ văn chương giản dị, giàu hình ảnh, trong sáng, đầy chất thơ, rất phù hợp với trí tưởng tượng, tư duy của trẻ.

Văn học có vai trị to lớn trong sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, không chỉ là rèn luyện cho trẻ phát âm đúng, một khía cạnh rất quan trọng là tích lũy nội dung

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

ngữ mạch lạc là phương tiện vạn năng đặc sắc trọn vẹn và có hiệu quả giao tiếp có văn hóa. Về phương diện này tác phẩm thuộc loại truyện kể vốn là một văn bản nghệ thuật, văn bản thẩm mĩ chứa đựng những nội dung tư tưởng, chủ đề nhất định được diễn đạt ngơn ngữ hàm xúc, giàu hình ảnh, giàu sức biểu cảm sinh động, nó có vai trị to lớn trong việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Tiếp xúc với ngôn ngữ nghệ thuật, ở trẻ nảy sinh thái độ sáng tạo ngơn ngữ, sáng tạo trong biểu cảm lời nói, ý thức nói lời hay ý đẹp, hứng thú sáng tạo bài thơ, câu chuyện theo tưởng tượng chủ quan của mình, hình thành ở trẻ phong cách sống.

Có thể nói, qua tác phẩm văn học, trẻ học tiếng mẹ đẻ – thấy được sự phong phú của tiếng Việt.

Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ mẫu giáo diễn ra qua từng giai đoạn. Lứa tuổi trẻ càng lớn tư duy ngôn ngữ càng phát triển. Thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học dạy trẻ nói đúng ngữ pháp. Bởi vì những tác phẩm văn học thế giới tràn đầy âm thanh màu sắc, dễ dàng diễn ra thuận lợi, hình khối ngơn ngữ đã dần được hiện lên trong trí tưởng tượng về cuộc sống gần gũi quen thuộc của trẻ. Ngôn ngữ chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở tiểu học và các cấp học sau này. Đó là nền tảng để hiểu về thế giới văn học và tiếp nhận nhiều tri thức mới.

Vì vậy cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là một trong những nội dung quan trọng cho trẻ Mẫu giáo, cần tìm hiểu những thực trạng của vấn đề để có biện pháp giải quyết phù hợp, góp phần nâng cao nhận thức trẻ trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.

<b>1.9. Tiểu kết chương 1 </b>

Qua chương này, tôi đã làm rõ các khái niệm liên quan đến đề tài, xác định đặc điểm tâm lý, đặc điểm ngữ pháp của trẻ 5- 6 tuổi, đồng thời chỉ ra được các nhiệm vụ, nội dung, phương pháp, biện pháp dạy trẻ 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp. Thấy được tầm quan trọng của việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp đối với trẻ 5- 6 tuổi nói chung và trẻ 5- 6 tuổi dân tộc thiểu số nói riêng. Ngồi ra, tơi cịn phân tích, làm rõ vai trò của tác phẩm văn học đối với việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp. Đây là cơ sở tiền đề để tôi đi sâu nghiên cứu thực trạng và tìm ra các biện pháp thích hợp cho vấn đề nghiên cứu.

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

<b>Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC DẠY TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ 5- 6 TUỔI NĨI ĐÚNG NGỮ PHÁP THƠNG QUA HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN </b>

<b>VĂN HỌC 2.1. Vài nét về trường mẫu giáo Hướng Dương </b>

Trường mầm non Hướng Dương là trường mầm non được xây dựng vào năm 2000 và kiên cố hơn, quy mô hơn là vào năm 2008, thuộc địa bàn xã Trà Giang, huyện Bắc Trà My.Trường được đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khá đầy đủ, phịng học rộng, thống mát, bàn ghế đẹp, đúng quy cách. Được sự quan tâm của Phòng giáo dục trang bị cho lớp một máy vi tính nhằm thuận lợi cho việc giảng dạy của giáo viên. Trẻ trong một lớp ở cùng độ tuổi nên dễ tổ chức hoạt động. Đây là một tiền đề thuận lợi cho việc tổ chức phát triển hoạt động ngôn ngữ cho trẻ. Bên cạnh đó Trà Giang là một xã cịn nhiều khó khăn, địa bàn phức tạp, sơng suối chia cắt, giao thông không thuận lợi giữa các điểm thôn trên địa bàn xã, đời sống người dân nơi đây phát triển không đồng đều, có nhiều dân tộc sinh sống nên trường mầm non Hướng Dương ngồi con em dân tộc kinh cịn có nhiều trẻ dân tộc thiểu số khác nên mức độ học tập cũng có sự chênh lệch về sự tiếp thu kiến thức cũng như trong giao tiếp.

Khn viên trường có tổng diện tích 4.948 m2.

+ Trường có 20 phịng: 3 phịng hiệu bộ, 10 phòng học, 2 bếp ăn, 2 phòng âm nhạc, 1 hội trường, 2 phòng chức năng khác. Tất cả các phịng đều có đủ các thiết bị quy định.

+ Trường có 2 nhà để xe, nhà vệ sinh riêng biệt cho cán bộ, giáo viên, nhân

Với đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm, đã trải qua nhiều năm gắn bó với nghề thể hiện lòng yêu nghề, nhiệt huyết với nghề, có lịng u thương trẻ và xem trẻ như con. Bên cạnh đó, trường có nhiều giáo viên trẻ, kinh nghiệm vào nghề ngắn hơn nhưng ln nhiệt tình chăm sóc trẻ chu đáo ,ln đem lại niềm tin cho phụ huynh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

-Cơ cấu tổ chức:

+ Tổng số CBGVNV : 31 người Trong đó:

- Cán bộ quản lý : 03 - Giáo viên : 18

- Giáo viên chưa phát huy hết khả năng sáng tạo, linh hoạt trong tổ chức hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ dân tộc, đôi khi cịn rập khn, máy móc, chưa có kinh nghiệm khi xây dựng kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

- Chưa khái thác hết khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ dân tộc, đặc biệt là dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, giáo viên chưa chú ý đến việc thể hiện tình cảm, cảm xúc của trẻ dân tộc trong các hoạt động hàng ngày.

- Giáo viên còn hạn chế khi trò chuyện, đàm thoại kích thích được sự phát triển kỹ năng nghe, hiểu, nói của trẻ thiểu số ở trường mầm non.

- Trong các hoạt động học hay vui chơi, cô giáo ít chú ý đến ngữ pháp của trẻ đặc biệt là trẻ dân tộc thiểu số.

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

<b>2.2.1. Thực trạng trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp </b>

- Các cháu dân tộc thiểu số ít được sự quan tâm, chăm sóc, khả năng phát triển ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp cho trẻ dân tộc (vốn từ, kỹ năng nói, khả năng hiểu và diễn đạt) còn nhiều hạn chế.

- Do đặc điểm tâm lý của trẻ dân tộc rất nhút nhát, thiếu tự tin trong giao tiếp, do mơi trường giao tiếp của trẻ cịn bó hẹp trong phạm vi gia đình, người thân, mà người thân của trẻ cũng là dân tộc thiểu số nên khi giao tiếp với nhau chủ yếu bằng tiếng dân tộc, do đó trẻ khơng có cơ hội được giao tiếp tiếng Việt thường xuyên, chủ yếu trẻ chỉ được giao tiếp với ngôn ngữ tiếng Việt khi ở trường.

- Trẻ thường mắc một số lỗi như nói khơng hết câu, nói khơng găy gọn, nói trống khơng, diễn đạt khơng rõ ràng mạch lạc...Bên cạnh đó khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học trẻ rất ít giơ tay phát biểu, mà chủ yếu do cô dùng biện pháp khuyến khích và gọi đích danh tên trẻ, lúc đó trẻ mới có phản ứng, nhưng câu trả lời của trẻ thường diễn ra không theo ý nghĩa của câu hỏi.

<b>2.2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp </b>

<i>Bảng 1: Nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học. </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

<i>Bảng 2: Mức độ quan tâm của giáo viên trong việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học. </i>

Qua điều tra thực tế cho thấy 57,1% giáo viên không bao giờ quan tâm

<b>đến việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp, cho thấy mức độ </b>

quan tâm của giáo viên đến việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp chƣa đƣợc chú trọng.

<i>Bảng 3: Các hình thức giáo viên thường sử dụng khi dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp. </i>

Tổng số

Mức độ Tiết học

<i>Bảng 4: Đánh giá của giáo viên về tác dụng của việc dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp. </i>

Tổng số

Mức độ Học tập tích

cực

Tiếp thu dễ dàng

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

Qua bảng số liệu cho ta thấy, 100% giáo viên đều nhận thấy việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp sẽ đem lại nhiều kết quả tốt, giúp trẻ học tập tích cực hơn, giờ học trở nên sinh động hơn và trẻ sẽ tiếp thu dễ dàng hơn.

<i>Bảng 5: Những khó khăn mà giáo viên gặp phải khi dạy trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi nói đúng ngữ pháp thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học </i>

Tổng số

Mức độ Đồ dùng

không đủ đáp ứng

<b>2.3. Thực trạng các tiết dạy làm quen văn học của giáo viên trường mẫu giáo Hướng Dương cho trẻ dân tộc thiểu số 5- 6 tuổi </b>

<b>Chủ đề : QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC Đề tài: Bài thơ “ ẢNH BÁC” </b>

<b>Lĩnh vực phát triển : Phát triển ngôn ngữ Độ tuổi : Mẫu Giáo Lớn (5-6 tuổi) </b>

- Trẻ hiểu được nội dung bài thơ: Nói về công lao to lớn của Bác Hồ, đối với nhân dân, tình yêu thương, quan tâm đến các cháu thiếu niên nhi đồng.

- Trẻ biết thể hiện giọng trang trọng khi đọc bài thơ. - Trẻ biết đọc thơ theo nội dung bức tranh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

- Tranh minh họa bài thơ.

- Tranh rời cho trẻ đọc theo nội dung bài thơ. - Giáo án điện tử.

- Nhạc bài hát” Nhớ ơn Bác, Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ”.

1. Ổn định –trị chuyện

- Cơ cho trẻ hát bài “ Nhớ ơn Bác” - Các con vừa hát nói về ai?

- Và các con quan sát xem cô có bức tranh về ai đây?

- Quan sát bức tranh này các con thấy vẻ đẹp Bác Hồ như thế nào?

- Các con à! Bác Hồ là vị Lãnh tụ thiên tài của đất nước, Bác đã đưa đất nước ta đến hịa bình, ấm no, hạnh phúc, khi cịn sống tuy bận trăm cơng nghìn việc nhưng Bác luôn chăm lo cho tất cả mọi người đặc biệt là các cháu thiếu niên, tuy Bác khơng cịn sống nữa nhưng hình ảnh của Bác vẫn còn sống mãi trong lòng của người dân Việt Nam, và trong những câu hát, bài thơ, câu chuyện vẫn còn đi sâu, và vang mãi trong lòng mọi người! Và các cháu ạ! Để nhớ về Bác Hồ kính yêu nên chú Trần Đăng Khoa đã sáng tác bài thơ “Ảnh Bác” đấy,và bây giờ các con hãy lắng nghe cô đọc bài thơ này nhé!

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

- Bài thơ nói về ai?

- Vậy bạn nào cho cơ biết Bác Hồ là ai?

- Bên trên tấm ảnh Bác Hồ có treo thứ gì? Nó có màu sắc gì? - Vậy vẻ mặt của Bác trong tấm ảnh như thế nào?

- Bạn nào hãy đọc những câu thơ nói lên điều đó (Đọc từ đầu đến….vui chơi trong nhà).

- Bài thơ nói về nhà bạn nhỏ treo tấm ảnh Bác Hồ, bên trên tấm ảnh là 1 lá cờ của tổ quốc, và trong tấm ảnh Bác Hồ luôn mỉm cười nhìn các cháu nhi đồng vui đùa với nhau. Và bạn vừa đọc câu thơ nói lên điều đó, cô mời các con cùng đọc lại những câu thơ ấy nhé!

- Ngoài sân và trong vườn bạn nhỏ có những gì? - Bác Hồ đã căn dặn các bạn nhỏ điều gì?

- Hãy đọc câu thơ nói lên điều đó? (Ngồi sân có … ra hầm ngồi)

- Các con ạ! Ở nhà bạn nhỏ nuôi rất nhiều gà này, cịn ngồi vườn đang có nhiều quả na xanh đang mở mắt nữa đấy, những câu thơ mà bạn vừa đọc nói về Bác Hồ dặn dị các cháu thiếu nhi không được đi chơi xa, ở nhà phải biết giúp đỡ bố mẹ làm những công việc nhỏ phù hợp với sức của mình như giúp mẹ trồng rau, quét bếp đuổi gà, thấy tàu bay Mĩ nhớ ra hầm ngồi.

- Những năm trước giặc Mĩ xâm lược nước ta, mỗi lần trước khi giặc Mĩ thả bom xuống thì có tiếng báo động để cho mọi người ra hầm trú. Cô mời các con hãy đọc những câu thơ đó.

- Câu thơ nào nói rằng Bác Hồ rất bận rộn nhưng vẫn dành tình cảm cho các cháu thiếu nhi? (2 câu cuối)

- Khi Bác Hồ còn sống, tuy bận rất nhiều cơng việc nhưng Bác ln dành tình cảm và luôn quan tâm đến các cháu, Bác thường gửi quà gửi thư cho các cháu vào nhũng ngày tết của thiếu nhi đấy!

- Để tỏ lịng kính u Bác Hồ các con phải làm gì?

- Để xứng đáng là cháu ngoan Bác Hồ thì các con phải chăn ngoan học giỏi, đến lớp các con phải học giỏi, nghe lời cô, chăm học hành, đoàn kết và giúp đỡ

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

bạn bè, khi về nhà các con phải nghe lời ông bà, cha mẹ và làm những công việc phù hợp với sức của mình, các con có đồng ý không?

- Cô cho 1-2 trẻ lên đọc * Đọc tranh theo chữ to

Trên đây có tranh thơ chữ to về bài thơ, có gắn hình ảnh thay cho những từ mang nội dung bài thõ.

- Cô đọc trước một lần. 3. Kết thúc

Cô cho trẻ hát “ Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ” và ra ngoài chơi.

<b>2.3.2. Thực trạng giờ dạy trẻ làm quen với truyện </b>

<b>Chủ đề nhánh: Muôn sắc hoa tươi Lĩnh vực: Phát triển ngôn ngữ Hoạt động học: Làm quen văn học Đề tài: Sự tích cây hoa hồng </b>

</div>