chủ đề biện pháp phòng ngừa hành chính khái niệm đặc điểm ý nghĩa các biện pháp phòng ngừa hành chính

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINHKHOA LUẬT HÀNH CHÍNH</b>

<b>LUẬT HÀNH CHÍNH 48A2</b>

<i>TP.Hồ Chí Minh, ngày 9 tháng 4 năm 2024</i>

<b>CHỦ ĐỀ: BIỆN PHÁP PHỊNG NGỪA HÀNH CHÍNHNHĨM 5 - HC48A2</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>7Nguyễn Thị Như Huyền2353801014075</b>

<b>I. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa các biện pháp phịng ngừa hành chính1. Khái niệm</b>

Phịng ngừa hành chính là các biện pháp cưỡng chế được Luật Hành chính quyđịnh nhằm mục đích phịng ngừa vi phạm pháp luật, đảm bảo trật tự an toàn xã hội,bảo vệ lợi ích của Nhà nước, xã hội, cá nhân, tổ chức trong các trường hợp khẩn cấp,thiên tai, dịch bệnh,…

<b>2. Đặc điểm</b>

- Một là: Được áp dụng khi chưa có vi phạm xảy ra hoặc khơng liên quan đếncác vi phạm pháp luật, trường hợp nếu có hành vi vi phạm đã được thực hiện thì ápdụng các biện pháp này nhằm ngăn ngừa những vi phạm hoặc thiệt hại xảy ra tiếptheo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<i>VD: Thổi nồng cồn để giảm thiểu tai nạn giao thông,…</i>

- Hai là: các biện pháp phịng ngừa hành chính được quy định trong nhiều vănbản pháp luật khác nhau do nhiều chủ thể có thẩm quyền áp dụng.

<i>VD: Luật Phịng chống bệnh truyền nhiễm năm 2007, Luật Công an nhân dânnăm 2018,…</i>

- Ba là: Được thực hiện theo thủ tục hành chính. Đây là đặc điểm quan trọngđể phân biệt với phịng ngừa hình sự.

<i>VD: Phạt nguội qua camera, nộp tiền phạt,…</i>

<b>3. Ý nghĩa</b>

Biện pháp phịng ngừa hành chính khơng chỉ có ý nghĩa phịng ngừa vi phạmpháp luật, bảo đảm trật tự, an tồn xã hội, mà cịn bảo vệ lợi ích Nhà nước, xã hội, cánhân, tổ chức trong các trường hợp khẩn cấp, phòng ngừa hậu quả thiên tai, dịchbệnh,…

<b>II. Các biện pháp phịng ngừa hành chính theo quy định của pháp luật hiệnhành</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>1. Các biện pháp bắt buộc trực tiếp</b>

<i>Các biện pháp bắt buộc trực tiếp là những biện pháp được người có thẩm</i>

quyền áp dụng trực tiếp đối với cá nhân, tổ chức nhằm phòng ngừa vi phạm phápluật, phòng ngừa hậu quả thiên tai dịch bệnh. Khi bị áp dụng các biện pháp này thìcác chủ thể đều phải chấp hành. Việc khơng chấp hành khi khơng có lý do xứng đángsẽ bị xử phạt trực tiếp theo quy định của pháp luật.

<i>VD: Kiểm tra căn cước công dân - giấy tờ tùy thân rất quan trong - nhằm xácnhận chính xác thơng tin mang tính nhân thân của 1 công dân trong trường hợp cầnthiết. </i>

Theo điểm a, khoản 2, Điều 12 thông tư 32/2023/TT – BCA:

- Kiểm tra nồng độ cồn của người điều khiển phương tiện giao thông, kiểm trachất gây nghiện trong má… (khoản 1 Điều 16 Thông tư 65/2020/TT – BCA)

- Kiểm tra hàng hóa, hành lý và người nhằm phịng ngừa những vi phạm phápluật như kiểm tra hàng hóa hành lý qua biên giới hoặc kiểm tra người (Theo điểm bkhoản 1 Điều 11 Nghị định 06/2013/NĐ – CP)

<i>VD: lừa người sang Campuchia đòi tiền chuộc,…</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

- Kiểm tra bắt được sức khỏe của những người làm công việc dịch vụ có liênquan đến thực phẩm, y tế dễ gây ra dịch bệnh cho người tiêu dùng hoặc bệnh nhân.

<b>2. Những biện pháp hạn chế khả năng gây tổn hại đến lợi ích của Nhànước, xã hội, cá nhân, tổ chức trong tình huống bất thường</b>

<i><b>a. Trưng dụng, trưng mua tài sản </b></i>

Theo khoản 2 Điều 2 Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản năm 2008

<i>- Trưng dụng là việc tạm lấy, tạm sử dụng tài sản, nhân công của cá nhân công</i>

dân hay của cơ quan dưới quyền trong một thời gian nhất định để phục vụ cho cơngviệc cần kíp, trước mắt.

<i>- Trưng mua là biện pháp cưỡng chế buộc phải bán tài sản cho Nhà nước theo</i>

thỏa thuận giữa cơ quan nhà nước với cá nhân, tổ chức sở hữu tài sản trên cơ sở thờigiá thị trường.

Ngoài trưng dụng tài sản, trưng mua tài sản thì pháp luật Việt Nam cịn quyđịnh về biện pháp huy động tài sản. Cụ thể tại điều 16 luật cơng an nhân dân năm2018. Bên cạnh đó, chúng ta cần phải phân biệt giữa trưng dụng tài sản và huy độngtài sản.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<i>- Trưng dụng tài sản là sự cưỡng chế bắt buộc.- Huy động tài sản là tự nguyện </i>

=> Nhưng có chung mục đích là giảm tối thiểu thiệt hại cho nhà nước xã hội.

<i>VD: Giải toả đền bù,…</i>

<i><b>b. Ngăn cấm họp hạn chế người, phương tiện đi lại ở những khu vực, con</b></i>

<i><b>đường có nguy cơ mất an tồn trong trường hợp sụp lún, bão lũ, cây đỗ…</b></i>

Biện pháp này mang tính chất hạn chế quyền tự do đi lại của cá nhân nhằmbảo vệ tính mạng, sức khoẻ của con người, xa hơn nữa là hạn chế khả năng gây tổnhại đến lợi ích của Nhà nước, xã hội, cá nhân, tổ chức.

<i><b>c. Ngăn cấm vào khu vực đang có dịch bệnh</b></i>

Biện pháp này có tính hạn chế quyền tự do đi lại, tự do cư trú của cá nhân. Cácbiện pháp được áp dụng không liên quan đến vi phạm pháp luật nhưng nhằm mụcđích đảm bảo cho hoạt động quản lý của Nhà nước được diễn ra hiệu quả trong tìnhhuống bất thường.

<i>VD: phong tỏa các nơi có dịch bệnh Covid 19 phức tạp,…</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i><b>d. Ngăn cấm hoặc hạn chế các cuộc tụ tập đông người, hạn chế hoặc tạm</b></i>

<i><b>ngưng hoạt động sản xuất, kinh doanh</b></i>

Các cơ quan Nhà nước áp dụng nhóm biện pháp này hưởng đến việc hạn chếquyền tự do đi lại, tự do hội họp, tự do kinh doanh của cá nhân, tổ chức. Trong tươngquan đó thì quyền tự do đi lại, tự do hội họp, tự do kinh doanh của cá nhân, tổ chức bịhạn chế trong một khoảng thời gian và không gian nhất định. Các biện pháp mangtính cưỡng chế, bắt buộc thi hành mặc dù cá nhân, tổ chức không thực hiện bất kỳ viphạm pháp luật nào cả.

<i><b>e. Tịch thu, tiêu hủy động vật để ngăn dịch bệnh lây lan</b></i>

Biện pháp này nhằm mục đích tiêu hủy động vật mắc bệnh, có dấu hiệu mắcbệnh và sản phẩm động vật mang mầm bệnh truyền nhiễm để hạn chế tối đa cơ hộiphát tán của mầm bệnh. Đây là biện pháp mang tính cưỡng chế, bắt buộc phải thihành.

<i>VD: H5N1 gia cầm, Dịch tả lợn châu phi</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

Trên cơ sở Pháp lệnh Tình trạng khẩn cấp năm 2000, Chính phủ đã ban hànhNghị định số 71/2002/NĐ-CP ngày 23/7/2002 quy định chi tiết tình trạng khẩn cấptrong trường hợp có thảm họa lớn, dịch bệnh nguy hiểm.

Ngồi tình trạng khẩn cấp về thảm họa lớn và tình trạng khẩn cấp về dịch bệnhnguy hiểm thì căn cứ vào ngun nhân, mục đích, nguồn gốc thì có thể chia tình trạngkhẩn cấp thành 5 dạng:

1) Tình trạng khẩn cấp về quốc phòng; (khoản 10 điều 2 luật quốc phịng2018)

<i>“Cơng an nhân dân có nhiệm vụ, quyền hạn huy động, trưng dụng theo quy định củapháp luật phương tiện thông tin, phương tiện giao thông, phương tiện khác và ngườiđang sử dụng, điều khiển phương tiện đó trong trường hợp cấp bách để bảo vệ anninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội hoặc để ngăn chặn hậu quả thiệt hạicho xã hội đang xảy ra hoặc có nguy cơ xảy ra”.</i>

2) Tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia; (khoản 1 điều 3 luật an ninh quốcgia 2004)

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<i>“An ninh quốc gia là sự ổn định, phát triển bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa vàNhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủquyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”.</i>

3) Tình trạng khẩn cấp về thiên tai; (khoản 1, điều 3, luật phòng- chống thiêntai 2013)

<i>“Thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường có thể gây thiệt hại về người, tài sản,môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế - xã hội, bao gồm: bão, áp thấpnhiệt đới, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất do mưa lũ hoặc dòngchảy, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng,hạn hán, rét hại, mưa đá, sương muối, động đất, sóng thần và các loại thiên taikhác.”</i>

4) Tình trạng khẩn cấp về thảm họa; (khoản 13, điều 2, luật quốc phòng 2018)

<i>“Thảm họa là biến động do thiên nhiên, dịch bệnh nguy hiểm lây lan trên quy môrộng hoặc do con người gây ra hoặc do hậu quả chiến tranh làm thiệt hại nghiêmtrọng về người, tài sản, môi trường.”</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

5) Tình trạng khẩn cấp về dịch bệnh. ( khoản 13, điều 2, luật phòng chốngtruyền nhiễm 2007)

<i>“Dịch là sự xuất hiện bệnh truyền nhiễm với số người mắc bệnh vượt q số ngườimắc bệnh dự tính bình thường trong một khoảng thời gian xác định ở một khu vựcnhất định.”</i>

<b>III. Thực trạng pháp luật về biện pháp phòng ngừa hành chính ở Việt Nam</b>

<i><b>1. Q trình hình thành và phát triển của pháp luật về biện pháp phòng ngừa</b></i>

<i><b>hành chính.</b></i>

<i><b>Biện pháp phịng ngừa hành chính từ 1945-1954:</b></i>

Các biện pháp phịng ngừa hành chính giai đoạn này được hình thành trongđiều kiện thời chiến, công tác xây dựng pháp luật còn mới mẻ. Mặt khác, nhận thứcvề các biện pháp phịng ngừa hành chính lúc bấy giờ cịn rời rạc, đơn giản. ranh giớitrong áp dụng biện pháp phòng ngừa hành chính với trừng phạt chưa có sự phân biệtrõ ràng. Mặc dù cịn những nhược điểm nói trên, các biện pháp phịng ngừa hànhchính trong giai đoạn này cơ bản thích ứng với hồn cảnh xã hội và điều kiện đấtnước.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<i><b>Biện pháp phòng ngừa hành chính từ 1954-1986:</b></i>

So với các biện pháp phịng ngừa hành chính giai đoạn trước, các biện phápphịng ngừa hành chính giai đoạn này có phần chặt chẽ, thống nhất hơn. Các biệnpháp được xác lập phù hợp với điều kiện xã hội cụ thể, được bổ sung để đáp ứng nhucầu quản lí. Tuy nhiên, các biện pháp phịng ngừa hành chính giai đoạn này vẫn chưahồn chỉnh, điều này thể hiện ở chỗ pháp luật chưa quy định các biện pháp bảo đảmphịng ngừa hành chính được thực thi, tính cưỡng chế cịn mang nặng mục đích tướchoặc hạn chế quyền người bị áp dụng. Bên cạnh đó, ranh giới giữa cưỡng chế trongphịng ngừa hành chính và cưỡng chế nói chung trong giai đoạn này chưa có sự phânbiệt rõ ràng và thường được quy định trong cùng một văn bản.

<i><b>Biện pháp phịng ngừa hành chính từ 1986 – nay:</b></i>

Nhóm biện pháp kích thích hành vi hợp pháp trong quản lý hành chính nhànước được quy định gồm: kiểm tra giấy tờ, kiểm tra hộ tịch, hộ khẩu của cơng dânkhi có nghi ngờ về vi phạm chế độ đăng ký tạm trú (điều 14 Luật Công an nhân dân);kiểm tra hàng hóa, hành lý và người do các cơ quan hải quan và công an của khẩuthực hiện ngăn chặn các vụ buôn lậu qua biên giới, trốn thuế hàng hóa nhập, xuất

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

hoặc để đảm bảo an toàn cho các chuyến bay, phát hiện các chất dễ cháy, dễ nổ,những kẻ tình nghi là tội phạm lẩn trốn... (điều 15, điều 17 Luật biên giới quốc gia;điều 47, điều 49 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoàitại Việt Nam; điều 16, điều 17, điều 19 Luật Hải quan; điều 14 Luật Công an nhândân; điều 6 Pháp lệnh Bộ đội biên phòng); kiểm tra bắt buộc sức khỏe của nhữngngười làm cơng việc dịch vụ có liên quan đến thực phẩm, y tế, dễ gây ra dịch bệnhcho người tiêu dùng, bệnh nhân... (điều 52 Luật An toàn thực phẩm; điều 137, điều138 Bộ Luật Lao động.

Nhóm biện pháp ngăn chặn, hạn chế khả năng gây tổn hại tới lợi ích xã hội,nhà nước, cá nhân, tổ chức trong tình huống bất thường của quản lý hành chính nhànước:

+ Biện pháp trưng mua trưng dụng: từ sau năm 1986 đến nay trưng dụng,trưng mua chủ yếu thực hiện trong quá trình cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với côngthương nghiệp tư bản tư doanh. Sau thời kỳ này, trưng mua, trưng dụng cũng chỉ thựchiện trong trường hợp thật cần thiết, như phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai,hoả hoạn, dịch bệnh; tìm kiếm, cứu nạn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

+ Biện pháp ngăn cấm hoặc hạn chế xe cộ đi lại trên tuyến đường nào đó khixuất hiện nguy cơ mất an tồn giao thơng tường các trường hợp bão lụt, cây đổ, nhànguy cơ đổ hoặc vì lý do an ninh quốc phòng...như tại điều 26 Luật Quốc phòng, điều21 Luật An ninh quốc gia, điều 21 Luật Biên giới quốc gia, Biện pháp ngăn cấmngười vào khu vực có dịch bệnh được quy định tại điều 14 Pháp lệnh bộ đội biênphòng; điều 21 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tạiViệt Nam.

VD: trước 2008 chưa có quy định vào về yêu cầu bắt buộc đội nón bảo hiểmtuy nhiên hiện nay đây là điều bắt buộc được luật định,…

<b>2. Thực trạng của biện pháp phịng ngừa hành chính trong pháp luật và ápdụng biện pháp phịng ngừa hành chính hiện nay</b>

Biện pháp phịng ngừa hành chính hiện nay có sự hồn chỉnh, thể hiện ở sự có mặtcủa tất cả các nhóm biện pháp phịng ngừa hành chính khác nhau của đời sống xã hộimà nhà nước điều chỉnh bằng pháp luật. Chẳng hạn như an tồn giao thơng, biên giới,y tế và sức khoẻ,...

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

- Có thể thấy trước năm 2008 khơng có quy định về đội mũ bảo hiểm, nhưngtình trạng tử vong vì tai nạn giao thông cao nên kể từ năm 2008, Nhà nước đã đưa raquy định về đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông đường bộ (Thực hiện từ ngày25/12/2007 tại Nghị quyết số 32/2007/NĐ-CP)

- Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, trong số 548.000 ca tử vong/năm ở nướcta thì nguyên nhân liên quan đến rượu bia lên tới 40.000 ca. Vậy nên hiện nay tầnsuất công an giao thông lập chốt để kiểm tra nồng độ cồn tăng lên đáng kể nhằm giảmtai nạn

Bên cạnh những thay đổi tích cực và có thể nói là nỗ lực của phịng ngừa hànhchính. Thì đâu đó lại có một số lỗ hổng. Cụ thể như :

- Cịn nhiều bất cập về chính sách quản lý tiền tệ dẫn đến nhiều cá nhân, tổchức đã vì lợi ích cá nhân làm ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế cả nước.

- Kiểm tra an toàn giao thông nhưng lại làm một cách qua loa, không triệt để. Về phía Nhà nước, nếu các biện pháp phịng ngừa hành chính khơng được quyđịnh cụ thể mà mang tính chủ quan của chủ thể có thẩm quyền trong quá trình thực

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

hiện chức năng nhiệm vụ của mình, tùy nghi hành chính nếu khơng được kiểm soát,sẽ là con đường ngắn nhất dẫn đến lạm quyền.

Ngược lại, phía đối tượng quản lý có nhiều trường hợp xem nhẹ các biện phápnày. Mặc dù hoạt động áp dụng biện pháp phịng ngừa hành chính diễn ra thườngxuyên nhưng ít ai để ý và nhận thức được vai trị của nó. Điều đó làm cho pháp luậtkhơng được tơn trọng, nhà nước khơng hồn thành được vai trị của mình trong quảnlý nhà nước khi sử dụng pháp luật là phương tiện quản lý.

Trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay vai trò của các biện pháp phịngngừa hành chính càng được thể hiện rõ nét hơn. Do đó cũng cần phải đặt ra nhữnggiới hạn rõ ràng và cụ thể, tránh tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa nhiều quyđịnh trong lĩnh vực này để các biện pháp này được áp dụng vào thực tiễn hiệu quảnhất và theo tinh thần thượng tôn pháp luật.

</div>