Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (21.12 MB, 33 trang )
<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">
<b>BỘ CÔNG THƯƠNG</b>
<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH</b>
<b>CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA KINH DOANH1.1.KHÁI QUÁT CHUNG VỀ VĂN HÓA</b>
<i><b>1.1.1. Khái niện văn hóa </b></i>
<b>1) Văn hóa là gì ?</b>
<i>Theo GS.TS Trần Ngọc Thêm định nghĩa: “Văn hóa là một hệ thống hữu cơ những giá trị vật chấtvà tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tácgiữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội của mình".</i>
Văn hóa được xem là tất cả các giá trị vật chất do con người sáng tạo ra nghĩa là văn hóa bao gồmtồn bộ những giá trị sáng tạo của con người được biểu hiện, được kết tinh trong các của cải vật chất docon người tạo ra như sản phẩm hàng hố, cơng cụ lao động, tư liệu tiêu dùng, cơ sở hạ tầng kinh tế…
Nguyễn Ngọc Ánh Làm nội dung phần yếu tố giá trị vàthái độ; yếu tố phong tục và tập quán
100%Lê Anh Khoa Làm nội dung phần yếu tố ngôn ngữ;
yếu tố tôn giáo và tín ngưỡng
100%Nguyễn Hồng Tuyết Ngân Làm Powerpoint 100%Lý Nguyễn Mỹ Ngọc Tổng hợp Word và thuyết trình 100%Nguyễn Văn Tài Làm nội dung phần yếu tố thói quen
và cách cư xử; yếu tố thẩm mỹ
100%Nguyễn Ngọc Thanh Tuyền Làm nội dung phần yếu tố giáo dục;
yếu tố khía cạnh vật chất
100%
</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">Ví dụ cụ thể về văn hóa Việt Nam có thể kể đến như:Kiến trúc: Chùa Một Cột, Tháp Rùa, Nhà thờ Đức Bà,...
Nghệ thuật: Tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, hát chèo, hát xẩm,...
</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">Trang phục: Áo dài, nón lá,...
Tơn giáo: Phật giáo, Đạo giáo, Thiên Chúa giáo,...Triết học: Triết học Nho giáo, Triết học Phật giáo,...Văn học: Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm,...Nghệ thuật: Hát chèo, hát xẩm,...
Phong tục tập quán: Tục ăn trầu, Tết Nguyên Đán, cúng giao thừa, Tết Thanh minh, Tết Trungthu, Lễ hội cầu an bản Mường, Lễ hội Đền Hùng, Lễ hội đền Gióng, Lễ hội Bà chúa Xứ…
</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">Văn minh Hy Lạp cổ đại: Là một nền văn minh quan trọng trong lịch sử thế giới. Nền văn minh này đãcó những đóng góp to lớn cho lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, triết học,...
Văn minh Trung Hoa cổ đại: Là một nền văn minh lâu đời và phát triển, có ảnh hưởng sâu sắc đến cácnền văn minh khác ở châu Á. Nền văn minh này được đặc trưng bởi các thành phố lớn, như Trường An,
Lạc Dương,...; sự phân tầng xã hội phức tạp, với vua chúa, quý tộc, nông dân, nơ lệ,...; một hình thứccủa chính phủ qn chủ,...; và chữ viết Hán.
</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">Văn minh hiện đại của Nhật Bản: với sự phát triển của công nghệ và kinh tế, cùng với sự tôn trọng giữacác giá trị truyền thống và các giá trị hiện đại. Đây là một ví dụ về văn minh hiện đại, thể hiện qua sựkết hợp giữa các giá trị truyền thống và hiện đại trong xã hội.
<b>3) Các đặc trưng văn hố:- Văn hố mang tính tập qn:</b>
Văn hóa quy định những hành vi được chấp nhận hay không được chấp nhận trong một xã hội cụ thể.Có những tập quán đẹp, tồn tại lâu đời như một sự khẳng định những nét độc đáo của một nền văn hóanày so với nền văn hóa kia.
VÍ DỤ:
Tập qn “mời trầu” của người Việt Nam.
</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">Tập quán các thiếu nữ Nga mời khách bánh mỳ và muối.
Tập quán “cà răng, căng tai” của một số dân tộc thiểu số của Việt Nam.
<b>- Văn hố mang tính cộng đồng:</b>
Văn hóa khơng thể tồn tại do chính bản thân nó mà phải dựa vào sự tạo dựng, tác động qua lại và củngcố của mọi thành viên trong xã hội. Văn hóa như là một sự quy ước chung cho các thành viên trongcộng đồng: những lề thói, những tập tục mà một cộng đồng người cùng tuân theo một cách rất tự nhiên,không cần phải ép buộc.
</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">VÍ DỤ:
Văn hố Southwest Airlines: Sự hứng khởi từ tiếng cười:
Southwest Airlines ln khuyến khích nhân viên của mình, đặc biệt là các tiếp viên trở nên thoải máinhất khi giao tiếp với khách hàng. Những chuyến bay của Southwest Airline luôn đầy ấp tiếng cười, họ
đã mang cả những vở kịch hài lên máy bay cho tiếp viên hướng dẫn an toàn bay bằng những bản rapvui nhộn.
Văn hố những bữa ăn miễn phí, kỳ nghỉ, tiệc tùng cho nhân viên của Google:
</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10"><b>-Văn hố mang tính dân tộc:</b>
Tính dân tộc là một đặc trưng tất yếu của văn hóa kinh doanh vì bản thân văn hóa kinh doanh là mộttiểu văn hóa nằm trong văn hóa dân tộc. Mỗi chủ thể kinh doanh đều thuộc về một dân tộc cụ thể vớimột nhân cách tuân theo các giá trị văn hóa dân tộc. Khi các giá trị văn hóa dân tộc được thẩm thấu vàotất cả các quá trình của hoạt động kinh doanh sẽ tạo nên nếp suy nghĩ cảm nhận chung của những ngườilàm kinh doanh trong cùng một dân tộc.
VÍ DỤ:
Về văn hóa tơn trọng thứ bậc:
Trong văn hóa Việt Nam, thứ bậc là một yếu tố quan trọng trong các mối quan hệ xã hội vì thế ở trongmơi trường kinh doanh, ta dễ dàng bắt gặp những cách xưng hô thân mật giữa nhân viên và cấp trên haygiữa đồng nghiệp với nhau như "anh - em", "chú - cháu". Việc này tạo ra sự gần gũi, gắn kết giữa cáccá nhân trong tổ chức kinh doanh. Nhờ đó, ranh giới giữa cơng việc và quan hệ riêng tư được giảmthiểu, giúp cho môi trường kinh doanh trở nên hòa đồng, thân mật hơn nhưng vẫn lịch sự, tơn trọng.
Về văn hóa tơn trọng truyền thống:
</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">Nhiều công ty Việt Nam hiện nay vẫn giữ các lễ nghi truyền thống như lễ khai trương, lễ tết, hay lễcúng giỗ trong các hoạt động kinh doanh của mình. Điều này góp phần thể hiện sự gắn bó của doanhnghiệp với văn hóa dân tộc, giữ gìn và phát huy được truyền thống của dân tộc.
Về văn hóa tơn trọng khách hàng:
Trong văn hóa kinh doanh Việt Nam, khách hàng luôn được coi là “thượng đế”. Các doanh nghiệp phảiluôn cố gắng mang đến cho khách hàng những sản phẩm dịch vụ tốt nhất, đáp ứng được nhu cầu vàmong muốn của khách hàng. Điều này thể hiện sự tôn trọng của doanh nghiệp đối với khách hàng,đồng thời tạo dựng được mối quan hệ và nâng cao lòng tin giữa khách hàng với doanh nghiệp.
</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12"><b>- Văn hố mang tính chủ quan:</b>
Tính chủ quan của văn hóa kinh doanh được thể hiện thông qua việc các chủ thể khác nhau sẽ có nhữngsuy nghĩ khác nhau những đánh giá khác nhau về cùng một sự vật hiện tượng kinh doanh. Văn hóa kinhdoanh mang tính chủ quan là văn hóa chịu ảnh hưởng của các giá trị, niềm tin, và quan điểm cá nhâncủa các nhà lãnh đạo và nhân viên trong doanh nghiệp. Các giá trị này được thể hiện trong các quyếtđịnh kinh doanh, cách thức giao tiếp và các mối quan hệ trong doanh nghiệp.
VÍ DỤ:
Về triết lý kinh doanh:
Một doanh nghiệp có triết lý kinh doanh lấy con người làm trung tâm để tạo ra một mơi trường làmviệc thoải mái, hịa đồng, thân thiện. Doanh nghiệp ấy sẽ chú trọng vào việc đào tạo và phát triển nhânviên của mình, giúp họ phát huy hết khả năng của mình trong cơng việc để mang lại những lợi ích tolớn cho cơng ty.
Về giá trị cốt lõi:
</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">Một doanh nghiệp có giá trị cốt lõi là trung thực và minh bạch trong mọi giao dịch với các khách hànghay đối tác. Họ sẽ phải tuân thủ theo các quy định của pháp luật và khơng được có hành vi lừa lọc haygian trá cho dù nó mang lại lợi ích cho cơng ty như khai man để trốn thuế, làm sai lệch hóa đơn, chứngtừ,…
Về kiểu lãnh đạo:
Kiểu lãnh đạo của các nhà lãnh đạo trong doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức doanhnghiệp vận hành và phát triển. Các nhà lãnh đạo có phong cách làm việc cởi mở, khuyến khích sự sángtạo sẽ tạo ra một mơi trường làm việc vui vẻ, năng động, hiệu quả. Ngược lại, các nhà lãnh đạo cóphong cách lãnh đạo độc đốn, chỉ huy đơi khi sẽ tạo ra một môi trường làm việc căng thẳng và áp lựccho nhân viên.
</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">Về nền văn hóa doanh nghiệp:
Nền văn hóa doanh nghiệp là tổng thể các giá trị, niềm tin và quan điểm được chia sẻ giữa các thànhviên trong cùng một doanh nghiệp. Nó sẽ ảnh hưởng đến cách thức mà các thành viên trong doanhnghiệp giao tiếp tương tác, đối xử với nhau hay với khách hàng.
<b>- Văn hóa mang tính khách quan: </b>
Thể hiện quan điểm chủ quan của từng dân tộc, nhưng lại có cả 1 q trình hình thành mang tính lịchsử, xã hội được chia sẻ và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quancủa mỗi người. Văn hóa tồn tại khách quan ngay cả với các thành viên trong cuộc đồng. Chúng ta chỉcó thể học hỏi các nền văn hóa, chấp nhận nó chứ khơng thể biến đổi chúng theo ý muốn chủ quan củamình. Chẳng hạn, quan niệm “trọng nam khinh nữ” đã ăn rất sâu trong lịch sử Việt Nam, khơng dễ gìxóa được.
VÍ DỤ: Văn hóa đề cao và coi trọng văn hóa khoa bảng từ thời kỳ phong kiến cho đến nay, nhiềudoanh nghiệp vẫn đặt tiêu chí bằng cấp lên hàng đầu khi tuyển chọn nhân sự. Thực trạng này diễn rakhiến cho tâm lý của những người học sẽ cố gắng lấy được bằng cáo để làm cơng việc có thu nhập caohơn.
<b>- Văn hóa mang tính kế thừa: </b>
</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">Là sự tích tụ hàng trăm, hàng ngàn năm của tất cả các hoàn cảnh. Mỗi thế hệ đều cộng thêm đặc trưngriêng biệt của mình vào nền văn hóa dân tộc trước khi truyền lại cho thế hệ sau. Ở mỗi thế hệ, thời gianqua đi, những cái cũ có thể bị loại trừ và tạo nên 1 nền văn hóa quảng đại. Sự sàng lọc và tích tụ quathời gian đã làm cho vốn văn hóa của 1 dân tộc trở nên giàu có, phong phú và tinh khiết hơn. Văn hóađược tích lũy và truyền qua các thế hệ khác nhau.
VÍ DỤ:
Khơi phục và phát triển nghề truyền thống: Việc khôi phục và phát triển các nghề truyền thống nhưlàm đồ gốm, điêu khắc, đan lát, bện lụa... đã giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyềnthống của dân tộc Việt Nam. Ngoài ra, việc phát triển các nghề truyền thống cịn tạo điều kiện để ngườidân có việc làm, tăng thu nhập và nâng cao đời sống.
Giữ gìn và phát huy các di sản văn hóa: Việc bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa như đền, chùa,cổng đình, lăng tẩm, di tích lịch sử... giúp duy trì và phát huy những giá trị tinh thần, truyền thống vănhóa của dân tộc Việt Nam. Đồng thời, việc quản lý và bảo tồn các di sản văn hóa cũng đóng góp vàoviệc phát triển kinh tế, du lịch và giáo dục.
</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">Thực hiện các hoạt động văn hóa, nghệ thuật: Việc thực hiện các hoạt động văn hóa, nghệ thuật nhưca múa nhạc, hội chợ, triển lãm... đã giúp giới thiệu, phổ biến và giữ gìn những giá trị văn hóa, truyềnthống của dân tộc Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế và tạo ra những giá trị kinh tế cho đất nước.
<b>- Văn hố có thể học hỏi được và văn hố ln tiến hố:</b>
Văn hố có thể học hỏi được: văn hóa khơng chỉ được truyền lại từ đời này qua đời khác, mà nó cịnphải do học mới có. Đa số những kiến thức (một biểu hiện của văn hố) mà một người có được là dohọc mà có hơn là bầm sinh đã có. Do vậy, con người ngồi vốn văn hóa có được từ nơi mình sinh ra vàlớn lên, có thế cịn học được từ những nơi khác, những nền văn hóa khác. Văn hóa khơng phải do ditruyền và có tính sinh học, nó được tiếp thu qua học hỏi và kinh nghiệm.
VÍ DỤ:
Ngơn ngữ: Một trong những đặc trưng văn hóa dễ học nhất là ngôn ngữ. Khi học ngôn ngữ củamột nền văn hóa mới, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cách người bản xứ suy nghĩ và giao tiếp.
Phong tục tập quán: Phong tục tập quán là những hành vi được chấp nhận trong một nền văn
hóa. Khi học về phong tục tập quán của một nền văn hóa mới, chúng ta có thể tránh được nhữnghiểu lầm và hành động thiếu tôn trọng.
</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">Nghệ thuật: Nghệ thuật là một cách khác để tìm hiểu về một nền văn hóa mới. Khi xem tranh,ảnh, hoặc các tác phẩm nghệ thuật khác của một nền văn hóa mới, chúng ta có thể hiểu rõ hơn vềlịch sử, truyền thống, và niềm tin của nền văn hóa đó.
Ẩm thực: Ẩm thực là một cách tuyệt vời để tìm hiểu về một nền văn hóa mới. Khi thử các mónăn của một nền văn hóa mới, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về hương vị và nguyên liệu của nềnvăn hóa đó.
Văn hố ln tiến hố: một nền văn hóa khơng bao giờ tĩnh tại và bất biến. Ngược lại văn hố ln lnthay đổi và rất năng động. Nó ln tự điều chỉnh cho phù hợp với trình độ và tình hình mới. Trong quátrình hội nhập và giao thoa với các nền văn hóá khác, nó có thể tiếp thu các gía trị tiến bộ, hoặc tích cựccủa các nền văn hóa khác. Ngược lại, nó cũng tác động ảnh hương tới các nền văn hóa khác. Văn hóadựa trên khả năng thay đổi hay thích nghi của con người và nó khác với q trình thích nghi bằng thayđồi gen ở động vật.
VÍ DỤ:
</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">Phong tục tập quán: Phong tục tập quán là những hành vi được chấp nhận trong một nền vănhóa. Phong tục tập qn ln thay đổi theo thời gian, phản ánh những thay đổi của xã hội. Ví dụ,trong xã hội truyền thống, phụ nữ thường được mặc áo dài, nhưng ngày nay, phụ nữ có thể mặcnhiều loại trang phục khác nhau, bao gồm cả quần jean và áo thun.
Ngôn ngữ: Ngôn ngữ cũng luôn thay đổi theo thời gian. Các từ mới được tạo ra, các từ cũ bị loạibỏ, và ý nghĩa của các từ có thể thay đổi.
</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">Ví dụ, từ "smartphone" là một từ mới được tạo ra trong những năm gần đây.
Tôn giáo: Tôn giáo cũng không đứng ngồi sự thay đổi của văn hóa. Các tơn giáo mới được hìnhthành, các tơn giáo cũ bị suy tàn, và các giáo lý tơn giáo có thể thay đổi theo thời gian. Ví dụ,trong thế kỷ 20, đã có sự phát triển của các tôn giáo mới, như Phật giáo Nguyên thủy và Phậtgiáo Thiền.
</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20"><i><b>1.1.2. Các yếu tố cấu thành văn hóa 1.1.2.1. Ngơn ngữ</b></i>
Ngơn ngữ là hệ thống các ký hiệu có ý nghĩa chuẩn giúp cho các thành viên trong xã hội có thể truyềnđạt được với nhau. Ngôn ngữ là sự thể hiện rõ nét nhất của văn hóa vì nó là phương tiện quan trọngnhất để chuyển giao văn hóa, làm cho văn hóa có thế được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngônngữ ảnh hưởng đến những cảm nhận, suy nghĩ của con người về thế giới đồng thời truyền đạt cho cánhân những chuẩn tắc, giá trị, sự chấp nhận quan trọng nhất của một nền văn hóa. Chính vì thế, việc dunhập một ngơn ngữ mới vào một xã hội trở thành vấn đề nhạy cảm tại nhiều nơi trên thế giới và là tiêuđiểm của các cuộc tranh luận về vấn đề xã hội.
Ngôn ngữ có ngơn ngữ nói và ngơn ngữ viết. Mọi nền văn hóa đều có ngơn ngữ nói nhưng khơng phảitất cả đều có ngơn ngữ viết. Ở những nền văn hóa có cả hai loại ngơn ngữ thì ngơn ngữ nói cũng khácvới ngơn ngữ viết. Ngơn ngữ khơng chỉ là những từ được nói hoặc viết ra mà bản thân ngơn ngữ rất đadạng, nó bao gồm ngơn ngữ có lời (verbal language) và ngơn ngữ khơng lời (nonverbal language).Thông điệp được chuyển giao bằng nội dung của từ ngữ, bằng cách diễn tả các thơng tin đó (ảm diệu,ngữ điệu...) và bằng các phương tiện không lời như cừ chi, tư thế, ánh mắt, nét mặt.
Ví dụ:
Ngơn ngữ viết:
Ngơn ngữ nói:
</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">Ngơn ngữ có lời:
Ngơn ngữ khơng lời:
<i><b>1.1.2.2. Tơn giáo và tín ngưỡng</b></i>
Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục,tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng. Tôn giáo là niềmtin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáoluật, lễ nghi và tổ chức
</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">Tơn giáo và tín ngưỡng là niềm tin sâu sắc vào một điều gì đó vơ hình, nhưng nó chi phối tồn bộ đờisống con người (ví dụ: Thiên chúa giáo - Chúa, Phật giáo - Phật Tổ, Bồ Tát). Lịch sử của xã hội loàingười cổ đại đã chiêm nghiệm những cuộc Thập tự Chinh thần thánh của những con chiên ngoan đạomuốn mở rộng sự ảnh hưởng của Đức chúa sang châu Á như một minh chứng đẫm máu và man rợ choảnh hưởng của tôn giáo đối với hành vi của con người. Tôn giáo, tín ngưỡng được nhận thức như mộtyếu tố nhạy cảm nhất của văn hóa.
Tơn giáo và tín ngưỡng ảnh hưởng lớn đến cách sống, lối sống, niềm tin, giá trị và thái độ, thói quenlàm việc và cách cư xử của con người trong xã hội đối với nhau và với xã hội khác.
Ví dụ:
</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">Trong đạo Phật, việc cúng dường và trang trí đền chùa là một phần không thể thiếu của các lễhội và nghi lễ, tạo ra một khơng khí linh thiêng và tôn nghiêm.
Ở Việt Nam, truyền thống ăn cỗ tại các lễ cưới hay đám giỗ là rất phổ biến và có tầm quan trọngđặc biệt trong đời sống.
</div>