(Luận án tiến sĩ) Tác Động Của Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Đến Tính Ổn Định Của Các Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.28 MB, 192 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Bà GIÁO DĂC VÀ ĐÀO T¾O

<b>TR¯âNG Đ¾I HỉC KINH T¾ - TÀI CHÍNH TP. HCM </b>

<i>Tp. H<b>ồ Chí Minh, ngày tháng năm </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

Bà GIÁO DĂC VÀ ĐÀO T¾O

<b>TR¯âNG Đ¾I HỉC KINH T¾ - TÀI CHÍNH TP. HCM </b>

<i>Tp. H<b>ồ Chí Minh, ngày tháng năm </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LâI CAM ĐOAN </b>

Tôi xin cam đoan rằng luÃn án <Tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn tính ån đånh cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam= là cơng trình nghiên cću cąa tác giÁ. Các thông tin, dā liáu đ°āc sÿ dăng trong luÃn án là trung thăc, chính xác và đáng tin cÃy. Các nái dung trích dÁn đÃu đ°āc chính tác giÁ thu thÃp tĉ các nguãn khác nhau có ghi rõ nguãn gác trong phần tài liáu tham khÁo.

<i>TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MĀC LĀC </b>

LäI CAM ĐOAN ... i

MĂC LĂC ... iii

DANH MĂC CÁC TĈ VIÀT TÄT ... vii

DANH MĂC CÁC BÀNG ... viii

DANH MĂC CÁC BIÄU Đâ ... ix

CH¯¡NG 1. GIâI THIàU ... 1

1.1.Bái cÁnh nghiên cću ... 1

1.2.Đái t°āng và ph¿m vi nghiên cću ... 5

1.2.1 Đái t°āng nghiên cću ... 5

1.2.2 Giãi h¿n và ph¿m vi nghiên cću ... 5

1.3.Măc tiêu nghiên cću ... 6

1.3.1 Măc tiêu tång quát ... 6

1.3.1Măc tiờu c th ... 6

1.4.Cõu hòi nghiờn cu ... 6

1.5.PhÂng pháp nghiên cću và nguãn dā liáu ... 7

1.5.1 Ph°¢ng pháp nghiên cću ... 7

1.5.2 Nguãn dā liáu nghiên cću ... 8

1.6.ĐiÅm mãi cąa luÃn án ... 8

1.7.CÃu trúc cąa luÃn án ... 9

CH¯¡NG 2. C¡ Sæ LÝ THUYÀT VÀ TọNG QUAN NGHIấN CU ...11

2.1CÂ sỗ lý thuyt ...11

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

2.1.1 QuÁn trå rąi ro tín dăng ...11

2.1.2 KhÁ năng sinh lāi cąa NHTM ...22

2.1.3 än đånh tài chính cąa ngân hàng ...30

2.2Tång quan các nghiên cću tr°ãc vÃ tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa NH ...38

2.2.1 Các nghiên cću tr°ãc vÃ tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn khÁ năng sinh lāi cąa ngân hàng ...39

2.2.2 Các cơng trình nghiên cću vÃ tác đáng cąa khÁ năng sinh lāi đÁn tính ån đånh cąa ngân hàng ...48

2.2.3 Các cơng trình nghiên cću vÃ tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn tớnh ồn ồnh ca ngõn hng ...56

2.3Khe hỗ nghiờn cu ...61

CH¯¡NG 3. MƠ HÌNH VÀ PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĆU ...65

3.1 Quy trình nghiên cću ...65

3.2 Mơ hình nghiên cću ...65

3.2.1 Mơ hình nghiên cću tác đáng cąa qn trå RRTD đÁn khÁ năng sinh lāi cąa NH ...66

3.2.2 Mơ hình nghiên cću tác đáng cąa khÁ năng sinh lāi đÁn tính ån đånh tài chính cąa NH ...80

3.2.3 Mơ hình nghiên cću tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn ån đånh NH ...82

3.3 Ph°¢ng pháp nghiên cću ...90

3.3.1 Cách tiÁp cÃn ...90

3.3.2 Ph°¢ng pháp nghiên cću ...91

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

CH¯¡NG 4. KÀT QUÀ NGHIÊN CĆU VÀ THÀO LUÂN...104

4.1 Phân tích thăc tr¿ng vÃ quÁn trå RRTD cąa há tháng NHTM Viát Nam ....104

4.1.1 Tÿ lá nā xÃu ...104

4.1.2 Dă phịng RRTD ...110

4.2 Phân tích khÁ năng sinh lāi cąa ngân hàng ...112

4.3 Phân tích tính ån đånh cąa ngân hàng ...116

4.4 Tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn khÁ năng sinh lāi cąa há tháng NHTM Viát Nam ...119

4.5 Tác đáng cąa khÁ năng sinh lāi đÁn tính ån đånh tài chính cąa há tháng NHTM Viát Nam trong giai đo¿n 2006 đÁn 2020 ...126

4.6 Tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa các NHTM Viát Nam ...127

4.7 Tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa ngân hàng thông qua khÁ năng sinh lāi ...133

CH¯¡NG 5. KÀT LUÂN VÀ GĀI Ý CHÍNH SÁCH ...136

5.1KÁt luÃn vÃ kÁt quÁ nghiên cću ...136

5.2 Đånh h°ãng phát triÅn cąa ngành ngân hàng Viát Nam ...139

5.3 Gāi ý chính sách ...140

5.3.1 Gāi ý chính sách cho các nhà ho¿ch đånh chính sách ...140

5.3.2 Gāi ý chính sách cho các NHTM Viát Nam ...143

5.4 Đóng góp cąa luÃn án ...147

5.5 H¿n chÁ cąa luÃn án và đÃ xuÃt h°ãng nghiên cću tiÁp theo ...148

TÓM TÄT CH¯¡NG 5 ...149

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

TÀI LIàU THAM KHÀO ...150PHĂ LĂC 1. MÀU NGHIÊN CĆU ...163PHĂ LC 2. D LIU V Tỵ L N XU, DĂ PHÒNG RRTD VÀ CHâ Sà Z-SCORE ...164PHĂ LĂC 3. KÀT QUÀ PHÂN TÍCH ĐäNH L¯ĀNG ...167

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>DANH MĀC CÁC TĆ VI¾T TÂT </b>

6 NHNN Ngân hàng Nhà n°ãc 17 CRG Tng trỗng tớn dng ca ngõn hng

hāu 8 VAMC Công ty QuÁn lý tài

CRCKiÅm soát RRTD

21 LATD Tÿ lá cho vay trên tång tiÃn gÿi

LLRNPL Há sá dă phòng RRTD trên tång cho vay

NPLGLNā xÃu trên tång cho vay

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>DANH MĀC CÁC BÀNG </b>

BÁng 2.1 BÁng tång hāp khái niám vÃ khÁ năng sinh lāi cąa NHTM...23BÁng 2.2. BÁng tång hāp khái niám vÃ ån đånh tài chính...31BÁng 3.1 BÁng tång hāp các giÁ thut nghiên cću cąa mơ hình (1) ...79BÁng 3.2 Mô tÁ các biÁn sÿ dăng trong mơ hình tác đáng cąa RRTD đÁn ån đånh NH ...89BÁng 4.1 Đánh giá rąi ro cąa ngành NH các n°ãc năm 2019 ...115BÁng 4.2 KÁt q mơ hình hãi quy tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn khÁ năng sinh lāi cąa há tháng NHTM Viát Nam ...120BÁng 4.3 Tác đáng cąa khÁ năng sinh lāi đÁn tính ån đånh tài chính cąa há tháng NHTM Viát Nam trong giai đo¿n 2006 đÁn 2020 ...126BÁng 4.4 KÁt quÁ hãi qui mơ hình tác đáng cąa qn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa các NHTM Viát Nam ...127BÁng 4.5 KÁt quÁ kiÅm đånh mái quan há trung gian giāa quÁn trå RRTD, khÁ năng sinh lāi và ån đånh tài chính cąa các NHTM Viát Nam ...133

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>DANH MĀC CÁC BIÂU Đâ </b>

S¢ đã 2.1 Quy trình quÁn trå RRTD ...15

Hình 3.1 Quy trình nghiên cću ...65

BiÅu đã 3.2 ThiÁt kÁ qui trình nghiên cću ...92

BiÅu đã 3.3 Quy trình nghiên cću đånh l°āng ...93

biÅu đã 4.1 Tÿ lá nā xÃu cąa NHTM Viát Nam ...104

Biu ó 4.2 Tng trỗng t trng n xu ti mỏt sỏ quỏc gia ...107

Biu ó 4.3 tng trỗng tÿ trong nā xÃu cąa các n°ãc đang phát triÅn ...107

BiÅu đã 4.4 Đánh giá RRTD cąa ngành NH theo quác gia ...108

BiÅu đã 4.5 ĐiÅm đánh giá nā xÃu cąa các NHTM tát nhÁt Viát Nam trong khu văc Châu Á Thái Bình D°¢ng ...109

BiÅu đã 4.6 Tÿ lá tăng trích lÃp dă phịng cąa há tháng NHTM Viát Nam ...110

BiÅu đã 4.7 Mćc tăng tÿ lá trích lÃp dă phòng cąa há tháng NH t¿i mát sá n°ãc 111BiÅu đã 4.8 ĐiÅm đánh giá dă phòng RRTD cąa các NHTM tát nhÃt t¿i Viát Nam trong khu văc Châu Á Thái Bình D°¢ng ...112

BiÅu đã 4.9 ROA và ROE cąa há tháng NHTM Viát Nam ...113

BiÅu đã 4.10 Mćc tăng ROA năm 2019 so vãi năm 2014 cąa mát sá quác gia ...114

BiÅu đã 4.11 Há sá Z-Score cąa các NH Viát Nam ...116

BiÅu đã 4.12 Dā liáu vÃ chã sá Z-score cąa mát sá quác gia ...117

BiÅu đã 4.13 BiÁn đáng chã sá score cąa mát sá NHTM cå phần có chã sá score t°¢ng đái thÃp so vãi há tháng ...118

Z-BiÅu đã 4.14 BiÁn đáng chã sá score cąa mát sá NHTM nhà n°ãc có chã sá score t°¢ng đái thÃp so vãi há tháng ...119

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>Z-CH¯¡NG 1. GIàI THIàU </b>

<b>1.1. Bái cÁnh nghiờn cu </b>

ọn ồnh ti chớnh l cÂ sỗ nn tÁng cho ån đånh nÃn kinh tÁ vĩ mô cąa mát n°ãc. Ngân hàng (NH) vãi vai trò là ng°åi cung ćng nguãn ván chą yÁu nên ån đånh tài chính cąa NH đóng vai trị vơ cùng quan trọng đái vãi ån đånh tài chính nói chung. Căn cć vào đặc điÅm ho¿t đáng, mát NH muán đ¿t đ°āc tính ån đånh tài chính thì NH phÁi ho¿t đáng hiáu quÁ mát cách bÃn vāng.

Xét vÃ khía c¿nh lý thuyÁt, các nhà nghiên cću đã phát triÅn nÃn tÁng lý thuyÁt liên quan đÁn vÃn đÃ này mà tiêu biÅu mà lý thuyÁt lý thuyÁt thông tin bÃt đái xćng cąa Leland và Pyle (1977). Nái dung cąa lý thuyÁt đã giÁi thích nhāng nguyên nhân cá hāu dÁn đÁn tình tr¿ng bÃt ån đånh tài chính cąa NH. Trong đó, nguyên nhân quan trọng nhÃt là do các NH cho vay rąi ro cao dÁn đÁn không thu hói c n t ú nh hỗng n kt qu hot ỏng ca NH v nh hỗng n s phát triÅn bÃn vāng cąa há tháng. TiÁp sau đó, nhiu lý thuyt tÂng t cng c phỏt trin bỗi các nhà học thuÃt nh° Lý thuyÁt cho vay th°¢ng m¿i, Lý thuyÁt thu nhÃp dă kiÁn, Lý thuyÁt bá đám,&. Ho¿t đáng cąa ngành NH còn chåu să chi phái cąa các nguyên tÅc Basel nhằm duy trì să phát triÅn bÃn vāng cąa ngành NH. Trong các h°ãng dÁn cąa Basel, vÃn đÃ vÃ ån đånh tài chính cũng đ°āc nhÃn m¿nh.

Dăa vào lý thuyÁt và thăc tr¿ng ho¿t đáng cąa các NH, các nhà nghiên cću đã thăc hián tìm hiÅu nhiÃu vÃn đÃ xoay quanh chą đÃ này. Trong đó, tìm hiÅu các u tá tác đáng đÁn ån đånh tài chính là mát trong nhāng nái dung nhÃn đ°āc quan tâm rÃt lãn. Ba yu tỏ c xỏc ồnh cú nh hỗng lón nhÃt đÁn ån đånh tài chính cąa NH là hiáu quÁ quÁn lý thanh khoÁn, hiáu quÁ quÁn lý rąi ro, quÁn lý rąi ro tín dăng và thå tr°ång (Varotto, 2011). Hai ho¿t đáng chą yÁu cąa NH gãm cho vay và huy đáng ván, trong đó cho vay đem l¿i nguãn thu chą yÁu. Do đó, qn trå rąi ro tín dăng đóng vai trị rÃt quan trọng trong công tác quÁn lý NH. KÁt quÁ cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đ°āc thÅ hián thông qua mćc lāi nhuÃn và đá rąi ro NH phÁi gánh chåu. Thăc tÁ ho¿t đáng cąa ngành NH ç các n°ãc cho thÃy có hai xu h°ãng. Mát sá nghiên cću đã phát hián ra rằng quÁn lý rąi ro tát h¢n dÁn đÁn lāi

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

nhn cao h¢n, cho thÃy rằng các NH ít rąi ro h¢n (Keeley, 1990; Berger và cáng să, 2009). Mát sá nghiên cću khác đã cho thÃy rằng khÁ năng sinh låi cao là do các NH nãi lßng các h¿n chÁ đòn b¿y và khÁ năng chÃp nhÃn rąi ro cao h¢n (Natalya và cáng să, 2015).

NH lói lò thp s hn ch mỗ rỏng HKD, nht là tr°ãc tình hình kinh tÁ biÁn đáng khơng thn lāi, khÁ năng sinh låi thÃp, rąi ro danh măc cho vay cao, tÿ lá an toàn ván đ°āc đÁm bÁo. Bằng chćng vÃ mái liên há này đã đ°āc thÃy rõ trong cuác khąng hoÁng NH. Mái quan há này thÃm chí cịn rõ nét h¢n sau cc khąng hoÁng tài chính năm 2008 (Ali và Dhiman, 2019). Tuy nhiên, khÁ năng sinh låi cao cąa mát NH không nhÃt thiÁt có nghĩa là NH đó s¿ ån đånh, vì trong mát sá tr°ång hāp, các NH giao dåch các danh măc tài sÁn rąi ro đÅ theo đuåi lāi nhuÃn cao. Nghiên cću cąa Meiselman và cáng să (2018) cho thÃy khÁ năng sinh låi cao trong thåi kỳ kinh tÁ bình th°ång là mát chã báo vÃ să bÃt ån cąa NH trong thåi kỳ kinh tÁ bÃt ån.

KÁt quÁ cąa các nghiên cću tr°ãc đây cho thÃy có ba xu h°ãng trong nghiên cću vÃ tác đáng cąa quÁn lý rąi ro tín dăng đái vãi să ån đånh cąa NH. Thć nhÃt, quÁn lý rąi ro tín dăng có tác đáng đÁn khÁ năng sinh låi (Lalon, 2020). Thć hai, khÁ năng sinh låi có tác đáng đÁn să ån đånh tài chính cąa các NH (Tan và cáng să, 2016). Thć ba, quÁn lý rąi ro tín dăng có tác đáng đÁn să ån đånh tài chính cąa các NH (Adegbie và Fakile, 2013). H¢n nāa, nghiên cću cąa Goetz (2018) cho thÃy chÃt l°āng tài sÁn cao cąa NH s¿ giúp cÁi thián khÁ năng sinh låi, do đó tăng c°ång să ån đånh tài chính cąa NH.

Viát Nam là mát qc gia có há tháng tài chính đ°āc chi phái bỗi cỏc NH. Hot ỏng NH hiỏu qu, ớt ri ro s¿ góp phần vào să phát triÅn bÃn vāng cąa há tháng tài chính. Q trình ho¿t đáng cąa các NHTM khơng thÅ tránh khßi RRTD, nh°ng t¿i Viát Nam thì RRTD là mát trong nhāng vÃn đÃ mà tÃt cÁ các NH đÃu phÁi đ°¢ng đầu. Các nguyên nhân dÁn đÁn RRTD t¿i Viát Nam bao gãm các nguyên nhân tĉ bên ngoài và tĉ nái bá NH. HÃu quÁ cąa quÁn trå RRTD ch°a hiáu quÁ đã làm cho khÁ năng thanh khoÁn cąa NH giÁm, uy tín NH suy giÁm. QuÁn trå RRTD ch°a hiáu quÁ dÁn đÁn nā xÃu tĉ đó tác đáng đÁn khÁ nng sinh li v nh hỗng n s ồn ồnh tài chính cąa NH (Đào Nguyên ThuÃn, 2019).

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Vãi viác l°āc khÁo các nghiên cću trong và ngồi n°ãc có liên quan, có thÅ thÃy hầu ht cỏc nghiờn cu c thc hiỏn ỗ ba cp đá khác nhau, bao gãm tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn khÁ năng sinh lāi cąa NH, tác đáng cąa khÁ năng sinh lāi đÁn ån đånh tài chính, tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đái vãi să ån đånh tài chính NH. Ngồi ra, cũng có nghiên cću cho thÃy qn lý rąi ro tín dăng có tác đáng đÁn ån đånh tài chính NH thơng qua khÁ năng sinh låi (Goetz, 2018), nh°ng vÃn đÃ này vÁn ch°a thăc să đ°āc quan tâm, đặc biát là đái vãi các NHTMVN. ĐÅ xác đånh rõ mái quan há này, Iacobucci và cáng să (2007) đã đÃ xuÃt ph°¢ng pháp Monte Carlo đÅ xÿ lý các mơ hình vãi các biÁn trung gian. Să ån đånh tài chính cąa các NHTMVN đã có nhiÃu biÁn đáng trong 15 năm qua, đặc biát là trong thåi kỳ hÃu khąng hng. Tính tốn sá liáu trên báo cáo tài chính cąa các NHTM giai đo¿n 2008-2020 cho thÃy, điÅm z-score cąa các NH luôn biÁn đáng và khó l°ång. ĐiÅm sá z-score cąa các NHTMVN trong thåi kỳ khąng hoÁng đầu tiên đã giÁm m¿nh tĉ 32,71 (2008) xuáng 20,83 (2009). Sau đó, chã sá ny ó tng trỗ li vo nm 2010 (lờn 32,37), giÁm m¿nh vào năm 2012-2013, chã đ¿t 10,57 vào năm 2012 và giÁm xuáng 8,95 vào năm 2013. Sau thåi kỳ khąng hoÁng, să ån đånh tài chính cąa các NH đ°āc cÁi thián, vãi điÅm sá z-score trên 20.

Các NHVN đặt măc tiêu đÁn cuái năm 2020, tÿ lá nā xÃu cáng vãi nā xÃu tiÃm ¿n trên bÁng cân đái kÁ toán s¿ d°ãi 3% tång d° nā. Tuy nhiên, đÁn cuái năm 2020, tÿ lá này vn ỗ mc trờn 3%. Bồ nh hỗng bỗi dồch bánh, mát sá l°āng lãn doanh nghiáp phÁi đóng cÿa hoặc đóng cÿa, và nā xÃu tiÃm ¿n cąa các NH tăng lên. Giá trå Z cąa mát sá NHTM đã giÁm m¿nh vào cuái năm 2020, và chã sá tång thÅ cąa há tháng NH đã giÁm xuáng còn 12,33. Có thÅ thÃy, chã cần có nhāng tác đáng bÃt lāi tĉ bên ngoài, ho¿t đáng cąa NH s¿ bồ tỏc ỏng tiờu cc mnh, nh hỗng n li nhuÃn và do đó ån đånh. Đặc biát, ho¿t đáng tớn dng trong lnh vc NH bồ nh hỗng nng nÃ. Nhāng NH quÁn lý rąi ro kém, đặc biát là rąi ro tín dăng s¿ gặp nhāng hÃu quÁ khó khăn.

Ngày 8/8/2018, Chính phą Viát Nam đã ban hành ChiÁn l°āc phát triÅn ngành NH Viát Nam đÁn năm 2025 và năm 2030, đãng thåi xác đånh viác xây dăng há tháng NH là nhiám vă hàng đầu cąa há tháng NHTM. Há tháng NH an toàn, lành m¿nh, đą sćc c¿nh tranh và

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

hái nhÃp vāng chÅc vào thå tr°ång tài chính quác tÁ. Vì vÃy, vÃn đÃ ån đånh tài chính trong lĩnh văc NH cũng đ°āc xác đånh là vÃn đÃ hÁt sćc quan trọng. ĐÅ tăng c°ång ån đånh tài chính NH, nâng cao hiáu quÁ kinh doanh và giÁm nā xÃu trong giai đo¿n tãi, há tháng NH Viát Nam cần có các bián pháp quÁn lý rąi ro tín dăng hiáu quÁ và phù hāp, cũng nh° xác đånh tác đáng cąa tång thÅ các yÁu tá bên trong và bên ngồi, đÅ có nhāng chiÁn l°āc dă báo và phịng ngĉa rąi ro phù hāp tr°ãc tình hình mơi tr°ång vĩ mơ ngày càng phćc t¿p. Dăa trên nhu cầu thăc tÁ cąa ngành NH và mong muán làm rõ mái quan há phi tuyÁn tính giāa quÁn lý rąi ro tín dăng, khÁ năng sinh låi và ån đånh tài chính, luÃn án tiÁn hành trên quan điÅm tång hāp mái quan há này cąa NHTMVN. Đó cũng chính là lý do tác giÁ chọn ln án <Tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn tính ån đånh cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam= đÅ nghiên cću.

Giai đo¿n 2011-2013, khi nÃn kinh tÁ thÁ giãi biÁn đáng theo chiÃu h°ãng bÃt li do nh hỗng ca cuỏc khng hong ti chớnh thÁ giãi, nÃn kinh tÁ vĩ mô cąa Viát Nam cng bồ nh hỗng ỗ mc ỏ nht ồnh, nn kinh tÁ vĩ mô không ån đånh, thanh khoÁn cąa NH há tháng suy giÁm, đe dọa nÃn kinh tÁ vĩ mô cąa Viát Nam. ĐÅ đÁm bÁo an ninh há tháng và ån đånh tài chính, NH Quác gia đã ban hành Chã thå sá 01 / CT_NHNN nhằm giÁm tác đá cho vay cąa há tháng NH. Các NHTM nhằm vào các lĩnh văc rąi ro cao, và sau đó đã ban hành các quyÁt đånh nh° QuyÁt đånh sá 254 / QĐ_TTg vào ngày 1 tháng 3. Năm 2012, há tháng tín dăng đ°āc c¢ cÃu l¿i đÅ giÁm và xÿ lý nā xÃu. Tĉ năm 2012 đÁn năm 2017, nā xÃu NH giÁm, nā xÃu mãi giÁm, hiáu quÁ ho¿t đáng đ°āc cÁi thián, năm 2017 ROA tăng tĉ 0,48% năm 2016 lên 0,8% và ROE năm 2017 đ¿t 10,2%. So vãi 5,94% năm 2016, Há thỏng Thanh khon cng tỏt hÂn giai on tróc (Nguyòn Vinh Hùng, 2019).

Thåi gian gần đây, vÃn đÃ càng trỗ nờn trm trng hÂn, tớnh n thỏng 3/2019, tồng nā xÃu trên bÁng cân đái kÁ toán cąa 22 NH đ¿t khoÁng 84 nghìn tÿ đãng, tăng 4,6 nghìn tÿ đãng và tăng khoÁng 5,9% so vãi cuái kỳ. D° nā cho vay chã tăng 3,46% trong năm 2018, vãi 15 NH có nā xÃu. Trong nhóm nā xÃu, tÿ trọng nā có khÁ năng mÃt ván cao h¢n nh hỗng n tng trỗng tớn dng, c th l tỏc ỏ tng trỗng tớn dng trong giai on ny thÃp h¢n so vãi năm 2017 và 2018 (Ph¿m Thå Kim Anh, 2019). Tng trỗng tớn dng chm li

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

v n xu cao s nh hỗng lãn đÁn doanh thu và lāi nhuÃn cąa há tháng NHTMVN. Đ¢n cÿ nh° NH Đầu t° và Phát triÅn Viát Nam (BIDV), là NH có quy mơ tài sÁn lãn nhÃt há tháng tính đÁn tháng 12/2019, nh°ng do nā xÃu tăng cao nên NH phÁi trích lÃp dă phịng, lãi sau. Ngồi ra, nó đã giÁm so vãi ban đầu gần 80%. Nā xÃu tăng, lāi nhuÃn giÁm ó nh hỗng lón n hot ỏng ca cỏc NH.

<b>1.2. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu 1.2.1 Đái t°ÿng nghiên cąu </b>

ĐÅ đ¿t đ°āc măc tiêu nghiên cću, đái t°āng nghiên cću cąa bài báo này tÃp trung vào tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn să ån đånh tài chính cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam.

<b>1.2.2 Giái h¿n và ph¿m vi nghiên cąu </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>1.3. Māc tiêu nghiên cąu 1.3.1 Māc tiêu tång quát </b>

<b> M</b>ăc tiêu tång quát là nghiên cću tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn tính ån đånh tài chính cąa các NHTM Viát Nam.

− Há tháng hóa góp phần làm rõ h¢n nhāng vÃn đÃ có tính lý ln vÃ tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn ån đånh tài chính cąa NHTM, xác đånh tiêu chí, nhân tá tác đáng qua đó khẳng đånh să cần thiÁt khách quan cąa viác đÃ xuÃt các giÁi pháp quÁn trå RRTD và tăng tính ån đånh tài chính cho các NHTM Viát Nam.

− Xác đånh, phân tích và đánh giá tác đáng và xu h°ãng tác đáng mát chiÃu cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn khÁ năng sinh låi cąa NH;

− Xác đånh, phân tích và đánh giá tác đáng và xu h°ãng tác đáng mát chiÃu cąa khÁ năng sinh låi đÁn să ån đånh tài chính cąa NH;

− Xác đånh, phân tích và đánh giá các tác đáng trăc tiÁp và xu h°ãng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đái vãi să ån đånh tài chính;

− Xác đånh, phân tích và đánh giá các tác đáng gián tiÁp và xu h°ãng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đái vãi să ån đånh tài chính thơng qua khÁ năng sinh låi biÁn trung gian. − ĐÃ xuÃt hàm ý cho các giÁi pháp nhằm hoàn thián quÁn trå RRTD, tăng tính ån đånh

tài chính cho các NHTM Viát Nam.

<b>1.4. Câu hßi nghiên cąu </b>

LuÃn án đặt ra các câu hßi nghiên cću nh° sau:

- Xu h°ãng tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn ån đånh tài chính cąa các NH nh° thÁ nào? − Qn trå RRTD có tác đáng đ¢n h°ãng đÁn khÁ năng sinh lāi cąa các NHTM Viát Nam

không? Xu h°ãng tác đáng nh° thÁ nào?

− KhÁ năng sinh lāi có tác đáng đ¢n h°ãng đÁn ån đånh tài chính cąa NH khơng? Xu h°ãng tác đáng nh° thÁ nào?

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

− QuÁn trå RRTD có tác đáng trăc tiÁp đÁn ån đånh tài chính cąa NH khơng? Xu h°ãng tác đáng nh° thÁ nào?

− QuÁn trå RRTD có tác đáng gián tiÁp đÁn ån đånh tài chính cąa NH thông qua khÁ năng sinh lāi không? Xu h°ãng tác đáng nh° thÁ nào?

− Hàm ý cho các giÁi pháp nào đÅ hoàn thián quÁn trå RRTD nhằm tăng khÁ năng sinh lāi và tăng tính ån đånh tài chính cho các NHTM Viát Nam?

<b>1.5. Ph°¢ng pháp nghiên cąu và nguãn dÿ liáu 1.5.1 Ph°¢ng pháp nghiên cąu </b>

ĐÅ phân tích mát cách tồn dián tác đáng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng đÁn să ån đånh tài chính cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam, nghiên cću này sÿ dăng hai ph°¢ng pháp là ph°¢ng pháp nghiên cću đånh tính và ph°¢ng pháp nghiên cću đånh l°āng..

Ph°¢ng pháp đånh tính đ°āc sÿ dăng đÅ xem xét bćc tranh tång thÅ thông qua viác tång hāp, so sánh và phân tích sá liáu đ°āc công bá trong các báo cáo th°ång niên đã đ°āc kiÅm toán, hāp nhÃt và báo cáo đånh kỳ cąa Ngân hàng Nhà n°ãc cąa 27 tÃp đoàn ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam. Dā liáu vĩ mơ đ°āc thu thÃp tĉ các nguãn dā liáu chã báo cąa ADB. ĐÅ đánh giá thăc tr¿ng quÁn trå rąi ro tín dăng và khÁ năng sinh låi cąa các ngõn hng thÂng mi ỗ Viỏt Nam, bi bỏo ny da trờn nỏi dung cÂ sỗ lý lun ó xuÃt. Sau khi đ°āc thu thÃp, dā liáu vĩ mô và nái bá cąa ngân hàng đ°āc phân tích và so sánh đÅ xác đånh nguyên nhân, đ°a ra kÁt luÃn s¢ bá và xác đånh nhāng thành tău và h¿n chÁ trong quÁn trå. Rąi ro tín dăng cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam. KÁt quÁ này cũng đ°āc sÿ dăng đÅ gāi ý cho các giÁi pháp. VÃn đÃ đ°āc khai thác rõ thông qua các ph°¢ng pháp nghiên cću chính đ°āc sÿ dăng đó là PPNC đånh l°āng.

ĐÅ xác đånh các mái quan há trăc tiÁp, mơ hình đ°āc xÿ lý bằng cách sÿ dăng các ph°¢ng pháp hãi quy tun tính Pool OLS, FEM, REM và SGMM. Ngồi ra, mơ hình nghiên cću đ°āc xác đånh là mơ hình có các biÁn trung gian, và đÅ xÿ lý mơ hình này, nghiên cću đã sÿ dăng ph°¢ng pháp Monte Carlo đÅ xÿ lý dā liáu. Ngồi viác sÿ dăng ph°¢ng pháp hãi quy dā liáu bÁng thông th°ång, Iacobucci và cáng să (2007) đã sÿ dăng ph°¢ng pháp

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

Monte Carlo đÅ chćng minh rằng nh°āc điÅm lãn nhÃt cąa ph°¢ng pháp hãi quy là kÁt quÁ sai sá cąa mơ hình lãn nên kÁt q thu đ°āc khơng chính xác và khơng đầy đą. Ph°¢ng pháp này đ°āc đÃ xut bỗi Zhao v cỏng s (2010), Iacobucci (2007), Jose (2013), và Kenny (2016) đÅ kiÅm tra mái quan há gián tiÁp giāa các biÁn trung gian và đã đ°āc các tác giÁ đánh giá là mát trong nhāng ph°¢ng pháp tát và phå biÁn.

<b>1.5.2 Nguãn dÿ liáu nghiên cąu </b>

Sá liáu lÃy tĉ báo cáo tài chính cąa 27 ngân hàng th°¢ng m¿i Viát Nam tĉ năm 2006 đÁn năm 2020. Mặc dù sá liáu thu thÃp đ°āc chã dành cho 27 ngân hàng nh°ng tính đÁn năm 2020, tång tài sÁn cąa 27 ngân hàng này chiÁm tÿ trọng lãn, h¢n 85% so vãi tồn há tháng, mà đ¿i dián là NHTMVN. Dā liáu vĩ mô tĉ năm 2006 đÁn năm 2020 đ°āc trích xuÃt tĉ các chã sá cąa ADB.

Dăa trên các lý thuyÁt liên quan và l°āc khÁo các nghiên cću thăc hián vÃ tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn ån đånh tài chính cąa ngân hàng cũng nh° khoÁng tráng nghiên cću hián nay, nghiên cću này có nhāng đóng góp và nhāng điÅm mãi nh° sau

- VÃ nái dung nghiên cću: Hầu hÁt các luÃn án cÁ trong n°ãc và n°ãc ngồi chã nghiên cću tĉng mặt , mà ch°a có nhāng nghiên cću tồn dián, đó là xem xét tác đáng cąa QuÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa ngân hàng kÅ cÁ khía c¿nh vi mơ và khía c¿nh vĩ mơ

- VÃ mơ hình nghiên cću: Hầu hÁt các luÃn án chã nghiên cću tác đáng cąa QuÁn trå RRTD đÁn khÁ năng sinh lāi; Tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa ngân hàng mà ch°a có các ln án nghiên cću cùng mát lúc tác đáng cąa QuÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh cąa ngân hàng thơng qua khÁ năng sinh låi.

- VÃ ph°¢ng pháp nghiên cću: Hầu hÁt các luÃn án đÃu chã sÿ dăng các mơ hình hãi quy tun tính đÅ tìm hiÅu tác đáng cąa QuÁn trå RRTD đÁn tính ån ồnh ti chớnh ca ngõn hng, nhng ỗ lun ỏn này, tác giÁ đã sÿ dăng cÁ mơ hình phi tuyÁn tính đÅ phân tích tác đáng trên, Chính vì l¿ đó mà bên c¿nh các cơng că nh°:Pool OLS, FEM, REM và

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

SGMM thông th°ång, tác giÁ còn sÿ dăng cách tiÁp cÃn Monte Carlo đÅ xÿ lý dā liáu, góp phần khÅc phăc nhāng nh°āc điÅm cąa ph°¢ng pháp hãi quy.

- VÃ ph¿m vi nghiên cću: Hầu hÁt các luÃn án nghiên cću trên thÁ giãi vÃ tác đáng cąa QuÁn tri RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa ngân hàng là dăa trên mÁu cąa các nÃn kinh tÁ phát triÅn hoặc cąa các n°ãc đang phát triÅn nh°ng vãi c¢ chÁ là ho¿t đáng cąa ngân hàng đác lÃp vãi chính phą. Trong khi đó, mÁu nghiên cću cąa luÃn án này l¿i là Viát Nam- mát n°ãc mà ho¿t đáng cąa ngân hàng chåu să giám sát chặt ch¿ cąa chính phą. Chính vì l¿ đó mà kÁt quÁ nghiên cću cąa luÃn án này s¿ góp phần làm sáng tß thêm rằng thăc tÁ cąa Viát Nam có phù hāp vãi các lý thuyÁt và các mơ hình nghiên cću thăc nghiám tr°ãc đây hay không.

- VÃ so sánh vãi các luÃn ỏn trong nóc: Nghiờn cu v Qun trồ RRTD ỗ Viát Nam đã có nhiÃu luÃn án nh°ng th°ång là: (i) QuÁn trå RRTD cąa tĉng ngân hàng (ii) Tác đáng cąa RRTD đÁn hiáu quÁ kinh doanh cąa các ngân hàng (iii) Các yÁu tá tác đáng đÁn RRTD ca cỏc ngõn hng (iv) Cỏc yu tỏ nh hỗng đÁn khÁ năng sinh lāi cąa các ngân hàng (v) Tác đáng cąa RRTD đÁn să ån đånh tài chính cąa các ngân hàng&các luÃn án nghiên cću ch°a thÅ hián tác đáng cąa QuÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh cąa ngân hàng thông qua biÁn trung gian là khÁ năng sinh lāi. Bên c¿nh đó, ph¿m vi thåi gian nghiên cću cąa luÃn án l¿i là giai đo¿n 2006-2020, mát giai đo¿n có nhiÃu biÁn chuyÅn trong hot ỏng ngõn hng ỗ Viỏt Nam.

ĐÅ đ¿t đ°āc măc tiêu nghiên cću, ngoài phần danh măc tài liáu tham khÁo và phă lăc, luÃn án đ°āc cÃu trúc thành 5 ch°¢ng:

Ch°¢ng 1: Giãi thiáu vÃ vÃn đÃ nghiên cću. Nái dung ch°¢ng này giãi thiáu tång quan vÃ luÃn án

ChÂng 2: CÂ sỗ lý thuyt v tồng quan nghiờn cu. Nỏi dung chÂng ny giói thiỏu cÂ sỗ lý thuyÁt và khÁo l°āc các nghiên cću thăc nghiám liên quan đÁn tác đáng cąa quÁn trå RRTD đÁn tính ån đånh tài chính cąa ngân hàng, làm c¢ sỗ phỏt trin cỏc gi thuyt liờn quan n cỏc cõu hòi nghiờn cu.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

ChÂng 3: Ph°¢ng pháp nghiên cću. Ch°¢ng này trình bày ph°¢ng pháp kiÅm đånh các giÁ thuyÁt có liên quan đÁn cỏc cõu hòi nghiờn cu.

ChÂng 4: Kt qu nghiờn cću và thÁo ln. Ch°¢ng này thăc hián mơ tÁ mÁu dā liáu dùng trong các mơ hình nghiên cću và kÁt quÁ kiÅm đånh các giÁ thuyÁt lián quan n cỏc cõu hòi nghiờn cu.

ChÂng 5: Kt lun và gāi ý chính sách. Ch°¢ng này trình bày tóm l°āc các kÁt luÃn vÃ kÁt quÁ nghiên cću, đÃ xuÃt hàm ý cho các giÁi pháp nhằm hoàn thián ho¿t đáng quÁn trå RRTD, tăng tính ån đånh tài chính cho NH, trình bày h¿n chÁ cąa ln án óng thồi gi mỗ hóng nghiờn cu mói cho cỏc tác giÁ thăc hián nghiên cću vÃ sau.

Nái dung ch°¢ng 1 đã trình bày 7 nái dung chính bao gãm: (1) Bái cÁnh nghiên cću cąa luÃn án; (2) Đái t°āng và ph¿m vi nghiên cću cąa luÃn án, trong đó ph¿m vi nghiên cću luÃn án đã đÃ cÃp đÁn ph¿m vi vÃ mặt thåi gian, không gian và ph¿m vi vÃ mặt nái dung; (3)Măc tiêu nghiên cću bao gãm măc tiêu tång quát và 5 măc tiêu că thÅ; (4) Câu hßi nghiên cću. Dăa vào các măc tiêu nghiên cću că thÅ, luÃn án đã đặt ra 5 câu hßi nghiên cu, l cÂ sỗ thc hiỏn nỏi dung cho các ch°¢ng tiÁp theo; (5) Ph°¢ng pháp nghiên cću và nguãn dā liáu; (6) ĐiÅm mãi cąa luÃn án, trong nái dung này, luÃn án đã xác đånh điÅm mãi cąa luÃn trên các khía c¿nh học thuÃt, nái dung nghiên cću, mơ hình nghiên cću, ph°¢ng pháp nghiên cću, ph¿m vi nghiên cću, so sánh vãi các luÃn án nghiên cću trong n°ãc; (7) CÃu trúc cąa luÃn án. ĐÅ đ¿t măc tiêu nghiên cću thì ngồi danh măc tài liáu tham khÁo, phă lăc thì luÃn án đ°āc thăc hián theo cÃu trúc 5 ch°¢ng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<b>CH¯¡NG 2. C¡ Sä LÝ THUY¾T VÀ TäNG QUAN NGHIÊN CĄU </b>

Ch°¢ng 1 tác giÁ đã trình bày tång quan vÃn đÃ cần nghiên cću cąa ln án thì ch°¢ng này tác giÁ s¿ nêu mát sá khái niám, lý thuyÁt nÃn có liên quan tãi luÃn án, đãng thåi nêu các nghiên cću thăc nghiám trong và ngoài n°ãc liên quan tãi luÃn án mà tác giÁ đang nghiên cću, đÅ tìm ra khoÁng tráng cąa nghiên cću, đãng thåi xây dăng mơ hình và giÁ thuyÁt cho nghiên cću cąa tác giÁ.

QuÁn lý RRTD (RRTD) đ°āc xác đånh là điÃu kián tiên quyÁt đÅ ngân hàng tái đa hóa rąi ro. QuÁn lý RRTD hiáu quÁ giúp ngân hàng quÁn lý khÁ năng sinh låi bằng cách duy trì mćc RRTD phù hāp đÅ bÁo vá họ khßi nhāng tác đáng bÃt lāi, khơng l°ång tr°ãc đ°āc cąa RRTD (Oye, 2020), tĉ đó đ¿y nhanh quá trình ra quyÁt đånh đãng thåi giÁm thiÅu RRTD Chi phí kiÅm sốt (Lapteva, 2009) ). Cơng tác này khơng chã có ý nghĩa quan trọng đái vãi să phát triÅn bÃn vāng mà cịn góp phần thúc đ¿y să phát triÅn cąa ngành ngân hàng. Tính bÃn vng v tng trỗng cng mang li s ồn ồnh cho toàn bá nÃn kinh tÁ (Greuning, 2003). Hián t¿i ch°a có mát đånh nghĩa tháng nhÃt vÃ quÁn trå RRTD, có nhiÃu cách hiÅu khác nhau vÃ quÁn trå RRTD, că thÅ nh° sau:

QuÁn trå RRTD là viác tái đa hóa tÿ lá hồn ván đ°āc điÃu chãnh theo rąi ro cąa ngân hàng bằng cách duy trì mćc rąi ro tín dăng trong các thơng sá có thÅ chÃp nhÃn đ°āc (Basel, 2000).

Early (1996) đånh nghĩa quÁn lý rąi ro tín dăng là xác đånh, đo l°ång, giám sát và kiÅm soát rąi ro vÿ nā cąa khách hàng. Đây là nhāng há tháng, quy trình và kiÅm soát do ngân hàng thăc hián nhằm đÁm bÁo khách hàng hoàn trÁ khoÁn vay và giÁm thiÅu viác chÃm thanh toán.

Kalapodas (2006) cho rằng quÁn lý rąi ro tín dăng là quÁn lý rąi ro nhằm giÁm bãt hoặc lo¿i bß nhāng thÁm họa khơng thÅ tránh khßi nh° tån thÃt tài chính trong mát tå chćc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Afriyie (2012) cho rằng quÁn lý rąi ro tín dăng là mát cách tiÁp cÃn có tå chćc đÅ qn lý să khơng chÅc chÅn, giÁm tån thÃt khi xÁy ra tån thÃt bằng cách đánh giá rąi ro và phát triÅn các chiÁn l°āc tái °u đÅ quÁn lý, cũng nh° viác sÿ dăng các nguãn lăc có sẵn.

<QuÁn lý rąi ro tín dăng kém là mát yÁu tá chính dÁn đÁn thÃt b¿i cąa ngân hàng= (Richardson, 2002). <QuÁn lý rąi ro tín dăng tát góp phần vào măc tiêu cuái cùng cąa ngân hàng= (ISO-IEC, 2002). Nikolaidou (2014) đånh nghĩa quÁn lý rąi ro tín dăng là mát tÃp hāp các nhiám vă và ho¿t đáng phái hāp nhằm kiÅm soát và đånh h°ãng các rąi ro mà mát tå chćc phÁi đái mặt thông qua să kÁt hāp cąa chiÁn l°āc và các quy trình quÁn trå và quÁn lý các rąi ro chính liên quan đÁn các măc tiêu cąa tå chćc. Đây là mát quá trình liên tăc và là mát thách thćc lãn trong thÁ giãi hián đ¿i (Singh, 2013).

Tĉ các khái niám trên vÃ quÁn trå rąi ro tín dăng, có thÅ thÃy rằng qn trå rąi ro tín dăng có liên quan mát cách khoa học đÁn qn lý tín dăng, và là mát q trình kiÅm sốt nhằm măc đích thu hãi các khn nā đã phát hành. Đây là quá trình xây dăng và thăc hián các chiÁn l°āc, chính sách quÁn lý tín dăng và kinh doanh. Că thÅ h¢n, quÁn trå RRTD là quá trình xác đånh, đo l°ång, giám sát và kiÅm soát rąi ro phát sinh nhằm đ¿t đ°āc hiáu q trong q trình cÃp tín dăng. Ngân hàng s¿ tác đáng đÁn ho¿t đáng tín dăng thơng qua bá máy và cơng că qn lý đÅ phịng ngĉa, cÁnh báo và đ°a ra các bián pháp nhằm h¿n chÁ đÁn mćc tái đa tån thÃt khoÁn vay, t¿o điÃu kián cho viác sÿ dăng tái °u các nguãn lăc cąa ngân hàng.

Măc tiêu cuái cùng cąa quÁn trå rąi ro tín dăng là h¿n chÁ nā xÃu trong ngÅn h¿n và dài h¿n, giúp ngân hàng bÁo tồn ván, tăng doanh thu, giÁm chi phí, nâng cao chÃt l°āng và nâng cao hiáu quÁ kinh doanh. QuÁn lý rąi ro tín dăng hiáu quÁ s¿ giúp ngân hàng tránh đ°āc nhāng thÁm họa tài chính có thÅ xÁy ra và giúp ngân hàng đ¿t đ°āc să phát triÅn bÃn vāng. Chính vì vÃy, qn trå RRTD có tầm quan trọng rÃt lãn trong ho¿t đáng ngân hàng. Tuy nhiên, quÁn trå RRTD luôn là mát thách thćc lãn trong thÁ giãi đ°¢ng đ¿i.

<i><b>2.1.1.2 Hiệp ước Basel II về quản trị RRTD </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

Hiỏp óc Basel c ban hnh bỗi y ban Basel, nhằm xác đånh các tiêu chu¿n vÃ ván đÅ h¿n chÁ rąi ro kinh doanh cąa các ngân hàng và tăng c°ång há tháng tài chính. Ąy ban Basel cho rằng, bÃt kỳ mát quác gia nào nÁu có há tháng ngân hàng yÁu kém đÃu đ°āc xem là mát mỏi nguy him cú th e do v nh hỗng xÃu tãi tình hình tài chính cąa qc gia đó. Do vÃy, các quác gia cần chú trọng và quan tâm h¢n tãi há tháng tài chính cąa các qc gia.

Theo hiáp °ãc Basel thì đái vãi ho¿t đáng cąa ngân hàng, các khoÁn cho vay là nguãn rąi ro tín dăng lãn nhÃt và rõ ràng nhÃt. Tuy nhiên, ngn gác cąa rąi ro tín dăng cịn xt phát tĉ nhiÃu nguyên nhân khác cÁ trong và ngoài bÁng cân đái kÁ toán. Các ngân hàng ngày càng phÁi chåu rąi ro tín dăng trong nhiÃu cơng că tài chính khác nhau ngồi cho vay, bao gãm giao dåch liên ngân hàng, tài trā th°¢ng m¿i, giao dåch ngo¿i hái, hāp đãng t°¢ng lai, hốn đåi, trái phiÁu, cå phiÁu, quyÃn chọn và các cam kÁt gia h¿n và bÁo lãnh và thanh tốn.

Vì rąi ro tín dăng vÁn là nguãn gác chính cąa các vÃn đÃ ngân hàng, ngân hàng và nhāng ng°åi giám sát cąa họ cần có khÁ năng rút ra nhāng bài học hāu ích tĉ nhāng kinh nghiám trong quá khć (Basel, 2000). Ąy ban Basel cho rằng các ngân hàng nên tÃp trung vào viác xác đånh, đo l°ång, giám sát và kiÅm sốt rąi ro tín dăng, cũng nh° xác đånh nguãn ván thích hāp đÅ giÁi quyÁt nhāng rąi ro này, cũng nh° kÁt quÁ cąa viác xác đånh xem liáu ngân hàng tiÁp nhÃn có đ°āc đÃn bù thßa đáng cho nhāng rąi ro đã xÁy ra.

Các h°ãng dÁn cąa hiáp °ãc Basel đ°āc ban hành nhằm khun khích các c¢ quan giám sát ngân hàng trên tồn cầu thúc đ¿y các thơng lá hāp lý đÅ quÁn trå rąi ro tín dăng. Các Nguyên tÅc Basel đ°āc áp dăng rõ ràng nhÃt đái vãi ho¿t đáng cho vay, nhng cng cú th c mỗ rỏng cho tÃt cÁ các ho¿t đáng rąi ro tín dăng nói chung.

Ąy ban Basel đã đÃ xuÃt <đÁm bÁo tính hiáu q= và <an tồn= trong qn trå RRTD thơng qua 17 nguyên tÅc vÃ quÁn lý nā xÃu. Các nguyên tÅc này tÃp trung vào ba lĩnh văc phát triÅn chính, bao gãm thiÁt lÃp mơi tr°ång tín dăng thích hāp, thăc hián các thơng lá tín dăng và duy trì các quy trình quÁn trå, đo l°ång và giám sát tín dăng phù hāp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

- ThiÁt lÃp mơi tr°ång tín dăng thích hāp: Nhóm này bao gãm 3 nguyên tÅc, yêu cầu HĐQT phÁi th°ång xuyên phê duyát các chính sách RRTD, xem xét RRTD và phát triÅn các chiÁn l°āc trong toàn bá ho¿t đáng cąa NH. Tĉ đó, Hái đãng quÁn trå NH có trách nhiám thăc hián các đånh h°ãng này và xây dăng các chính sách, quy trình nhằm phát hián, đo l°ång, giám sát và kiÅm tra nā xÃu trong mọi ho¿t đáng. Các NH cần xác đånh và quÁn lý RRTD trên tÃt cÁ các sÁn ph¿m và ho¿t đáng cąa mình.

- Thăc hián cÃp tín dăng lành m¿nh và duy trì các quy trình quÁn lý: Nhóm này bao gãm 4 nguyên tÅc yêu cầu các NH xác đånh các tiêu chu¿n cÃp tín dăng lành m¿nh. Că thÅ là NH cần xây dăng h¿n mćc tín dăng cho tĉng lo¿i khách, tĉng nhóm KH, đái vãi cơng tác phê dut tín dăng cũng cần xây dăng mát quy trình chu¿n, thăc hián điÃu chãnh, sÿa đåi và bå sung quy trình vãi să tham gia cąa các bá phÃn có liên quan khác nhau trong NH. Duy trì các quy trình giám sát, đo l°ång và qn lý tín dăng phù hāp: Nhóm này bao gãm 10 nguyên tÅc yêu cầu các NH thiÁt lÃp há tháng quÁn lý đÅ quÁn trå các danh măc đầu t° rąi ro. Tuỳ theo mćc đá phćc t¿p khác nhau và quy mơ khác nhau thì há tháng cần phÁi th°ång xuyên thăc hián: Thu thÃp, cÃp nhÃt thơng tin vÃ HSTD, kiÅm sốt, kiÅm tra tình hình tài chính cąa KH, kiÅm tra các khoÁn vay cąa KH có sÿ dăng đúng măc đích vay ban đầu hay không đÅ kåp thåi xÿ lý. Đái vãi các chính sách qn trå RRTD cąa NH thì NH cần phÁi làm rõ vÃ trách nhiám cũng nh° quyÃn lāi cąa các cá nhân và tå chćc có liên quan. Hián nay, Ąy ban Basel cũng đã thăc hián thiÁt lÃp và xây dăng há tháng xÁp h¿ng tín dăng nái bá t¿i các NH nhằm quÁn trå RRTD cąa các NH. Giúp cho các NH có thÅ dß dàng nhÃn biÁt và phân biát đ°āc mćc đá RRTD đái vãi các tài sÁn tiÃm ¿n RR t¿i NH.

Dăa trên các nguyên tÅc vÃ quÁn trå RRTD, Ąy ban Basel đã đÃ xuÃt quy trình quÁn trå RRTD cąa mát NH phÁi bao gãm các b°ãc c¢ bÁn nh° sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

Nái dung b°ãc này đÃ cÃp đÁn viác xây dăng mơ hình thích hāp đÅ l°āng hố mćc đá rąi ro cąa KH, tĉ đó xác đånh phần bù rąi ro và giãi h¿n TD an toàn tái đa đái vãi mát KH và trích lÃp dă phịng rąi ro. ĐÅ đo l°ång RRTD, cần thu thÃp sá liáu và phân tích đánh giá mćc đá rąi ro dăa trên các tiêu chu¿n đ°āc đặt ra. Hai công că đ°āc sÿ dăng phå biÁn nhÃt

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

đÅ đánh giá RRTD cąa khách hàng là chÃm điÅm tín dăng đái vãi khách hàng có qui mơ nhß, xÁp h¿ng tín dăng đái vãi khách hàng lãn. ĐÅ xác đånh mćc đá rąi ro, có thÅ sÿ dăng hai chã sá đÅ phân tích bao gãm chã sá phân tích tài chính và chã sá phân tích phi tài chính. Hai mơ hình đ°āc sÿ dăng phå biÁn bao gãm mơ hình điÅm sá Z và mơ hình cÃu trúc kỳ h¿n RRTD.

<b>Áp dāng chính sách, cơng cā phịng cháng và bù đÃp răi ro thích hÿp </b>

B°ãc này đ°a ra các bián pháp, kỹ thuÃt, cơng că, chiÁn l°āc và các ch°¢ng trình ho¿t đáng giúp NH có thÅ ngăn ngĉa, né tránh, giÁm thiÅu rąi ro. Căn cć vào mćc đá rąi ro đã đ°āc tính tốn, các há sá an tồn tài chính và khÁ năng chÃp nhÃn rąi ro mà có nhāng bián pháp phòng cháng khác nhau nhằm làm giÁm mćc đá thiát h¿i.

Các NH th°¢ng m¿i phÁi th°ång xuyên dă trā các khoÁn dă phòng cần thiÁt và sẵn sàng bù đÅp mọi tån thÃt đÅ đÁm bÁo an tồn cho ho¿t đáng kinh doanh. Tuỳ theo tính chÃt cąa tĉng khoÁn tån thÃt mà NH có thÅ sÿ dăng nguãn ván tài trā thích hāp đÅ bù đÅp.

<b>Theo dõi, đánh giá và điÁu chãnh ph°¢ng pháp phịng cháng răi ro </b>

ĐÅ công tác quÁn trå RRTD đ¿t hiáu quÁ thì yêu cầu NH phÁi thăc hián báo cáo kåp thåi và

<i><b>2.1.1.3 Các lý thuyết có liên quan đến quản trị RRTD của NHTM </b></i>

Lý thuyÁt quÁn lý rąi ro NH c xut bỗi Pyle (1999). Lý thuyt giÁ đånh rằng các NH và tå chćc tài chính cần đáp ćng các yêu cầu vÃ đo l°ång rąi ro và ván. Các nhà quÁn lý cần quÁn trå rąi ro hāp lý, tÃp trung ván vào các tài sÁn có phần bù rąi ro t°¢ng xćng, đÅ cÁi thián khÁ năng sinh låi.

QuÁn trå rąi ro đ°āc coi là quá trình mà các nhà quÁn lý xác đånh các rąi ro chính và sau đó đÃ xt các hành đáng quÁn lý thích hāp. Các nhà quÁn lý s¿ nhanh chóng lăa chọn các lo¿i rąi ro cần giÁm thiÅu, thiÁt lÃp các ph°¢ng pháp và thą tăc quÁn lý đÅ theo dõi kÁt quÁ và xác đånh vå trí rąi ro. Trong ho¿t đáng NH ln tãn t¿i 4 rąi ro chính bao gãm rąi ro thå tr°ång, rąi ro tín dăng, rąi ro ho¿t đáng và rąi ro thanh khoÁn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Rąi ro tín dăng là nhāng thay đåi trong danh măc đầu t° giá trå do ng°åi đi vay không muán trÁ nā hoặc do nhāng thay đåi cąa thå tr°ång làm cho họ không thÅ đáp ćng nghĩa vă đã cam kt. Lý tỗng nht l hỏ thỏng qun lý rąi ro cąa NH s¿ tích hāp rąi ro tín dăng và rąi ro thå tr°ång đÅ đo l°ång nhāng tån thÃt tiÃm ¿n cąa NH. Theo truyÃn tháng, các NH sÿ dăng nhiÃu ph°¢ng pháp khác nhau đÅ đánh giá mćc đá tín nhiám cąa các đái tác cąa họ, chẳng h¿n nh° điÅm tín dăng, ąy ban tín dăng, v.v. Mát khi NH có thÅ cho điÅm đái tác, NH có thÅ xác đånh să thay đåi giá trå cąa khoÁn vay. NÁu đ°āc há tháng, nhāng thay đåi này s¿ t¿o ra mát phân bá xác suÃt cąa rąi ro tín dăng.

<b>− Lý thuy¿t danh māc đầu t° hián đ¿i (Modern Portfolio Theory) </b>

Lý thuyÁt danh mc u t hiỏn i c giói thiỏu bỗi Harry Markowitz vào năm 1952. Lý thuyÁt nói rằng các nhà đầu t° có thÅ tái đa hóa lāi nhuÃn kỳ vọng thông qua danh măc đầu t° đÅ giÁm ri ro hoc s bin ỏng trỗ li. a dng hóa danh măc tài sÁn và khun khích đa d¿ng hóa tài sÁn đÅ phịng ngĉa rąi ro thå tr°ång và rąi ro tÃp trung. Lý thuyÁt chia rąi ro thành hai lo¿i, bao gãm rąi ro có há tháng và rąi ro phi há tháng. Trong sá đó, rąi ro luôn tãn t¿i trong thå tr°ång là rąi ro há tháng. Rąi ro phi há tháng là rąi ro liên quan đÁn mßi chćng khốn và là rąi ro nái bá cąa NH.

Mát kÁt luÃn quan trọng cąa lý thuyÁt là các NH có thÅ giÁm rąi ro phi há tháng thơng qua đa d¿ng hóa, nh°ng đa d¿ng hóa khơng phÁi là giÁi pháp cho rąi ro há tháng. Lý thuyÁt này cũng cho rằng mát NH có đa d¿ng hóa đ°āc hay khơng phă thc vào các yÁu tá tác đáng đÁn quÁn trå RRTD, và NH cú th loi bò RRTD gõy ra bỗi cỏc yÁu tá vĩ mô thông qua cÃu trúc quÁn trå.

<b>− Lý thuy¿t °a thích thanh khoÁn (Liquidity Preference Theory) </b>

Lý thuyÁt °a thích thanh khoÁn đ°āc đÃ xuÃt bỗi nh kinh t hc ngồi Anh tờn Minsky, H. P. (1976). Minsky quan sát thÃy rằng giÁ sÿ các u tá khác khơng đåi, mọi ng°åi thích nÅm giā tiÃn mặt h¢n bÃt kỳ lo¿i tài sÁn nào và họ s¿ yêu cầu mát khoÁn chi phí bù đÅp cho viác nÅm giā các tài sÁn nh° cå phiÁu, trái phiÁu, bÃt đáng sÁn.... Phần bù thanh khoÁn càng cao nÁu tính thanh khoÁn cąa tài sÁn càng thÃp.

Lý thuyÁt cũng giÁi thích nguyên nhân t¿i sao các NH yêu cầu phần bù đái vãi các khoÁn cho vay và phần bù này chính là lãi suÃt. Lói sut l mỏt yu tỏ nh hỗng n cụng tác

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

quÁn trå rąi ro tín dăng cąa NH th°¢ng m¿i. Các NH s¿ tính lãi st cao h¢n đái vãi các khn vay có khÁ năng vÿ nā cao h¢n.

<b>− Lý thuy¿t lāa chỗn ỏi nghồch (Adverse Selection) </b>

Lý thuyt ny c xut bỗi Garella, P. (1987). Ngồi i vay luụn muỏn có nhiÃu thơng tin vÃ ng°åi cho vay và ng°āc l¿i. Do khơng có thơng tin hồn hÁo vÃ nhau đã dÁn đÁn tình tr¿ng thơng tin bÃt cân xćng và t¿i thåi điÅm phÁi ra quyÁt đånh nÁu mát trong hai bên vì thiÁu thơng tin cąa bên cịn l¿i s¿ dÁn đÁn nhāng lăa chọn ch°a hāp lý. Să lăa chọn này đ°āc gọi là lăa chọn đái nghåch. ĐÅ bù đÅp cho rąi ro này thì ng°åi cho vay s¿ tăng lãi suÃt đái vãi ng°åi đi vay. Tuy nhiên, đái vãi bên đi vay tiÃm ¿n nhiÃu rąi ro thì các đái t°āng này tă nhÃn thćc và chÃp nhÃn đ°āc. VÃ phía NH thì nên tĉ chái các khoÁn vay này nh°ng có thÅ do không đą thông tin nên dÁn đÁn quyÁt đånh sai lầm.

<b>− Lý thuy¿t l¿m phát (Deflation Theory) </b>

Lý thuyt lm phỏt c phỏt trin bỗi Fisher (1933), lý thuyÁt này cho rằng khi bong bóng nā bùng nå, nā NH và tài sÁn s¿ đ°āc thanh lý và giá tài sÁn s¿ giÁm, có thÅ dÁn đÁn phá sÁn. Tĉ đó, ho¿t đáng kinh doanh có xu h°ãng giÁm và thÃt nghiáp gia tăng. Chu kỳ này gây ra biÁn đáng phćc t¿p trong lãi suÃt và giÁm giá trå đãng tiÃn. Các yÁu tá gây nhißu trên bồ tỏc ỏng bỗi cỏc yu tỏ bờn trong v bên ngồi, bao gåm các u tá vĩ mơ và các yÁu tá nái t¿i cąa doanh nghiáp.

<b>− Lý thuy¿t xây dāng c¢ cÃu hiáu quÁ (Structure-Conduct-Performance theory) </b>

Lý thuyt ny, c xut bỗi Evanoff v Fortier vào năm 1988, cho rằng cÃu trúc thå tr°ång s¿ quyÁt đånh khÁ năng sinh låi cąa mát công ty. CÃu trúc thå tr°ång có thÅ đ°āc đo l°ång bằng nhiÃu yÁu tá, chẳng h¿n nh° sá l°āng đái thą c¿nh tranh trong ngành, tính khơng đãng nhÃt cąa sÁn ph¿m và chi phí đầu vào. Trong đó, viác xác đånh giá, phân biát sÁn ph¿m, thông đãng ngầm và khai thác sćc m¿nh thå tr°ång là có nhāng tác đáng nhÃt đånh đÁn khÁ năng sinh lāi cąa doanh nghiáp. KhÁ năng sinh lāi cąa doanh nghiáp cịn có thÅ đ°āc đo bằng mát sá các chã sá khác nh° hiáu quÁ sÁn xuÃt, hiáu quÁ phân bå nguãn ván và lāi nhuÃn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

Ph¿m vi cąa să lăa chọn và ràng buác đái vãi mỏt doanh nghiỏp c xỏc ồnh bỗi cỏc thuỏc tớnh cąa ngành. Trong mát sá ngành có c¿nh tranh cao h¢n, các doanh nghiáp có rÃt ít lăa chọn và chåu rÃt nhiÃu ràng buác. Các doanh nghiáp trong các ngành công nghiáp t¿o ra phúc lāi xã hái tái đa và vÃ lâu dài, lāi nhuÃn mà các doanh nghiáp thu đ°āc có thÅ chã đą trang trÁi chi phí ván. Tóm l¿i, cÃu trúc ngành xác đånh hành vi và ho¿t đáng lâu dài cąa doanh nghiáp. Mặt khác, các doanh nghiáp ho¿t đáng trong môi tr°ång công nghiáp c¿nh tranh thÃp h¢n có nhiÃu lăa chọn h¢n. Các doanh nghiáp có thÅ sÿ dăng các tùy chọn có sẵn đÅ có đ°āc lāi thÁ c¿nh tranh, ví dă có thÅ sÿ dăng sćc m¿nh thå tr°ång đÅ đặt giá t¿o ra giá trå kinh tÁ cao.

Tuy nhiên, tính bÃn vāng cąa lāi thÁ đ°āc xác ồnh bỗi mỏt trong nhng thuỏc tớnh ca cÂ cu ngành. Khi khơng có các rào cÁn gia nhÃp, lāi thÁ c¿nh tranh cąa các công ty trong ngành s¿ biÁn mÃt khi các công ty mãi gia nhÃp thå tr°ång. Do đó, cÃu trúc ngành có tác đáng đáng kÅ đÁn hành vi và hiáu quÁ ho¿t đáng cąa doanh nghiáp, mặc dù các doanh nghiáp trong nhāng ngành này đơi khi có thÅ có lāi thÁ c¿nh tranh.

<b>− Lý thuy¿t đánh đåi cÃu trúc ván (Trade-off Theory) </b>

Lý thuyt ny ra ồi vo nm 1958 bỗi Modigliani và Miller, cho rằng khÁ năng sinh lāi cąa mỏt doanh nghiỏp nh hỗng n hỏ sỏ n mc tiêu. CÃu trúc ván tái °u cąa mát công ty có thÅ đ¿t đ°āc bằng cách so sánh lāi ích vÃ th cąa nā vãi chi phí sÿ dăng địn b¿y liên quan. Các DN áp dăng lý thuyÁt này s¿ phÁi xem trọng viác lÃp chiÁn l°āc vÃ sÿ dăng nā và thăc hián dần đÅ đ¿t măc tiêu. Lý thuyÁt này cũng đÃ xuÃt các DN có khÁ năng sinh lāi cao th°ång có tÿ sá nā cao hÂn. Bỗi vỡ li nhun cao cỏc DN s phi náp th cao h¢n, tĉ đó các DN s¿ h°ãng đÁn viác giÁm thuÁ bằng cách sÿ dăng tÿ lá nā cao h¢n.

Lý thuyt hiỏu qu c xut bỗi Demsetz (1969). Lý thuyÁt cho rằng các NH có quÁn trå tát và quy mơ hāp lý s¿ có khÁ năng sinh lồi cao hÂn. Trờn cÂ sỗ ú, lý thuyt cho rằng qn lý hiáu q khơng chã có thÅ tăng lāi nhuÃn mà còn giúp NH tăng thå phần và tăng mćc đá tÃp trung cąa thå tr°ång. Nh° vÃy, lý thuyÁt này hàm ý mái liên há tích căc giāa hiáu quÁ và quy mô ho¿t đáng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

Đái vãi ngành NH, lý thuyÁt hiáu quÁ cho rằng các NH lãn có năng lăc quÁn trå tát h¢n và nhiÃu kinh nghiám quÁn lý h¢n nên có thÅ giÁm chi phí ho¿t đáng và t¿o ra li nhun cao hÂn cỏc NH nhò. Ngoi ra, lý thuyÁt hiáu quÁ cũng phát biÅu rằng khÁ năng sinh lồi nh hỗng n kh nng sinh lồi ca NH bằng cách giÁm chi phí ho¿t đáng.

Lý thuyÁt chi phí i diỏn c khỗi xóng bỗi Jensen (1976), gi ồnh rằng cÃu trúc tài chính cąa cơng ty đ°āc các nhà quÁn lý sÿ dăng nh° mát ph°¢ng tián đÅ xÿ lý các vÃn đÃ liên quan đÁn dòng tiÃn. Lý thuyÁt này cho rằng trong cÃu trúc tå chćc cąa các doanh nghiáp cå phần, ban quÁn lý và ch sỗ hu l hai ỏi tng khỏc nhau trong ú ban qun lý i diỏn cho ch sỗ hu đÅ qn lý cơng ty. Trong q trình qn lý, ban qn lý có thÅ có các hành đáng khơng phự hp vói mc tiờu ca ch sỗ hu dn đÁn chi phí đ¿i dián. Chi phí này đ°āc chia thành 3 nhóm nhß bao gãm chi phí giám sát quÁn lý, chi phí trái phiÁu và các chi phí cịn l¿i. VÃ mặt lý thut, chi phí đ¿i dián và khÁ năng sinh lāi có xu h°ãng biÁn đáng ng°āc chiÃu nhau.

<b>− Lý thuy¿t phát hián tín hiáu (Signaling Theory) </b>

Lý thuyÁt phát hián tín hiáu đ°āc xut bỗi Spence (1973). Lý thuyt cho rng nhng ng°åi ho¿t đáng tát nhÃt hoặc nhāng ng°åi ho¿t đáng tát nhÃt th°ång cung cÃp thơng tin tát và tích căc cho thå tr°ång. Lý thuyÁt này khẳng đånh mái liên há giāa khÁ năng sinh låi và cÃu trúc vỏn. Tng trỗng vỏn v lói sut thp mang li nhāng tín hiáu tích căc cho ho¿t đáng cąa NH.

Bỗi vỡ qun trå RRTD có tầm quan trọng rÃt lãn trong viác duy trì să bÃn vāng tài chính và tiÁp cÃn nhiÃu khách hàng h¢n, quÁn trå RRTD nên là trung tâm cąa ho¿t đáng ngân hàng. Muán quÁn trå RRTD hiáu quÁ, cần có th°ãc đo quÁn trå RRTD phù hāp. ĐÅ đo l°ång thăc tr¿ng quÁn lý rąi ro tín dăng, nhiÃu ph°¢ng pháp khác nhau đ°āc sÿ dăng. Đầu tiên là sÿ dăng mơ hình cÁnh báo sãm, giúp xác đånh xem ngân hàng có há tháng quÁn lý rąi ro tín dăng tát hay khơng. ĐÅ l°ång tr°ãc tình tr¿ng suy giÁm tài chính cąa các ngân hàng, các

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

th°ãc đo l°ång khác đã đ°āc phát triÅn đÅ xác đånh các ngân hàng sÅp lâm vào tình tr¿ng suy kiát tài chính do quÁn trå RRTD kém. Các th°ãc đo này mặc dù khác nhau giāa các quác gia, nh°ng đã đ°āc thiÁt kÁ đÅ t¿o ra xÁp h¿ng lành m¿nh vÃ tài chính và th°ång đ°āc gọi là há tháng xÁp h¿ng CAMELS (Gasbarro, 2002). Ph°¢ng pháp thć hai là sÿ dăng các chã sá tài chính, ph°¢ng pháp này đ°āc sÿ dăng rÃt phå biÁn (Fredrick, 2013). Đái vãi ph°¢ng pháp này, quÁn trå RRTD đ°āc đo l°ång gián tiÁp thơng qua tÿ lá nā xÃu, há sá an tồn ván CAR và dă phòng RRTD. Các chã tiêu này cho biÁt mćc đá cÁi thián vÃ chÃt l°āng tín dăng. NhiÃu nghiên cću tr°ãc đây đã sÿ dăng các chã sá này đÅ đo l°ång quÁn lý rąi ro tín dăng, chẳng h¿n nh° nghiên cću cąa các tác giÁ Akomeah (2020); Nelson (2020); Laron (2020); Ali và Diman (2019); İncekara và Çetinkaya (2019); Anastasiou và Tsionas (2019); Yu Shengkong và cáng să (2017); Ofosu (2016); Rashid và cáng să (2014); Macri và cáng să (2014); Gary (2013); ...

Tr°ãc khąng hoÁng tài chính, hai chã tiêu th°ång đ°āc sÿ dăng đÅ đo l°ång quÁn trå rąi ro tín dăng cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i là tÿ lá nā xÃu và dă phòng rąi ro tín dăng. Khi d° nā cho vay tăng, hai chã tiêu này có xu h°ãng đi xuáng hoặc tăng lên, nh°ng mćc tăng ít h¢n mćc tăng cąa d° nā cho thÃy chÃt l°āng tín dăng đang có chiÃu h°ãng tát h¢n, do đó cho thÃy cơng tác qn lý rąi ro tín dăng đ°āc thÅt chặt h¢n. Ng°āc l¿i, khi d° nā tăng nh°ng tÿ lá nā xÃu giÁm, dă phịng RRTD tăng bằng hoặc cao h¢n so vãi mćc tăng d° nā có nghĩa là chÃt l°āng tín dăng khơng đ°āc cÁi thián, cơng tác qn trå RRTD ch°a hoàn thián.

Nā xÃu là khoÁn nā mà ng°åi đi vay không trÁ đ°āc cho ngân hàng khi các cam kÁt này đÁn h¿n, bao gãm cÁ gác và lãi, giá trå bán tài sÁn đÁm bÁo không đą trÁ gác và lãi. Nh° vÃy, nÁu căn cć vào TSĐB, nā xÃu cąa NH có thÅ chia thành các nhóm nh° sau:

- Nā xÃu có TSĐB, gãm có nā tãn đọng NH đã thu giā tài sÁn d°ãi hình thćc gán, xiÁt nā, nā tãn đọng NH ch°a thu giā tài sÁn, nā có tài sÁn liên quan đÁn vă án chå xét xÿ... - Nā xÃu khơng có TSĐB và khơng có đái t°āng đÅ thu, gãm nā xố do thiên tai ch°a có ngn cịn h¿ch tốn nái bÁng, nā khoanh đái vãi nhāng DN đã giÁi thÅ, phá sÁn, nā khoanh đái vãi DN thuác các dă án, nā khoanh do thiên tai cąa há sÁn xuÃt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

- Nā xÃu khơng có TSĐB nh°ng con nā vÁn cịn tãn t¿i, đang ho¿t đáng, gãm có nā khoanh DN khó thu hãi, nā tín dăng chính sách cịn có khÁ năng thu hãi.

- Ngồi ra cịn có nhóm nā là nhāng khoÁn nā không thu đ°āc nh°ng không đą điÃu kián đÅ khoanh, xoá nā.

Tÿ lá nā xÃu đ°āc tính bằng cơng thćc:

Tỷ lệ nÿ x¿u = <sub>Tổng d± nÿ cho vay</sub><sup>D± nÿ x¿u</sup> × 100%

Sau cuác khąng hoÁng NH liên quan đÁn các vn th chp dói chun ỗ M, cỏc cÂ quan giám sát và quÁn lý NH trên toàn cầu, đặc biát là Ąy ban Basel đã phát triÅn các quy đånh và giám sát tÃp trung vào mćc đá đą ván nhằm giúp NH cháng l¿i các tån thÃt c¢ bÁn. Tĉ đó, Basel đã đÃ xt chã sá này đ°āc sÿ dăng đÅ đo l°ång quÁn trå RRTD cąa các NH. Chính vì vÃy, ngồi hai chã sá là tÿ lá nā xÃu và dă phịng RRTD thì bá chã sá đ°āc sÿ dăng đÅ đo l°ång quÁn trå RRTD cịn bao gãm há sá an tồn ván CAR. Trong nhāng năm gần đây, há sá CAR đ°āc công nhÃn là mát chã tiêu quan trọng đÅ đánh giá sćc khße cąa các NH. Đây là tÿ lá giāa ván trọng sá rąi ro cąa NH trên tång tài sÁn (Hyun, 2011).

NH th°¢ng m¿i đ°āc xem nh° mát doanh nghiáp, ho¿t đáng vì măc tiêu lāi nhuÃn nên khÁ năng sinh lāi là mát trong nhāng vÃn đÃ rÃt quan trọng. Mặc dù khÁ năng sinh lāi là mát thuÃt ngā đ°āc sÿ dăng ráng rãi nh°ng ch°a có mát khái niám tháng nhÃt. Tuy nhiên, các khái niám đÃu đÃ cÃp đÁn vÃn đÃ tìm kiÁm lāi nhuÃn cąa NH. Rose (1989) đã đånh nghĩa khÁ năng sinh lāi là thu nhÃp rịng sau th cąa các NH th°¢ng m¿i. Güngưr (2007) thì cho rằng khÁ năng sinh lāi cąa NH là să chênh lách giāa lāi nhuÃn nhÃn đ°āc tĉ tài sÁn và chi phí tĉ nā phÁi trÁ. San và cáng să (2013) đånh nghĩa khÁ năng sinh lāi theo cách hiÅu rÃt đ¢n giÁn, tác giÁ cho rằng khÁ năng sinh lāi chính là lāi nhuÃn thuần cąa NH. Tariq và Tahir (2014) đã bå sung vào đånh nghĩa khÁ năng sinh lāi là mćc lāi nhuÃn tăng thêm khi so vãi chi phí ho¿t đáng, đ°āc xác đånh trong mát giai đo¿n nhÃt đånh. Muya (2016) cho

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

rằng khÁ năng sinh lāi liên quan đÁn viác t¿o ra lāi nhuÃn tĉ sá ván đầu t° ban đầu. Muya (2016) giÁi thích rõ ràng h¢n vÃ khÁ năng sinh lāi, đây là sá tiÃn mà mát cơng ty có thÅ tìm kiÁm tĉ các nguãn lăc sẵn có. KhÁ năng sinh lāi là mát khái niám liên quan đÁn năng lăc t¿o ra lāi ích tĉ tÃt cÁ các HĐKD cąa mát tå chćc, doanh nghiáp hoặc NH. T°¢ng tă vÃy, Yüksel (2018) cho rằng khÁ năng sinh låi cąa NH là phần chênh lách giāa sá lāi nhuÃn thu đ°āc tĉ tài sÁn và chi phí phÁi trÁ.

Tång hāp các khái niám vÃ khÁ năng sinh lāi cąa NHTM đ°āc tóm tÅt trong bÁng 2.1

1 KhÁ năng sinh lāi là thu nhÃp rịng sau th cąa các ngân hàng th°¢ng m¿i

Rose (1999)

2 KhÁ năng sinh lāi cąa NH là să chênh lách giāa lāi nhuÃn nhÃn đ°āc tĉ tài sÁn và chi phí tĉ nā phÁi trÁ.

Muya (2016)

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

8 KhÁ năng sinh låi cąa ngân hàng là phần chênh lách giāa sá lāi nhuÃn thu đ°āc tĉ tài sÁn và chi phí phÁi trÁ

(Yüksel, 2018)

<i>Nguồn: Tác gi¿ tổng hợp từ các nghiên cứu trước </i>

Nh° vÃy, có thÅ đúc kÁt khÁ năng sinh lāi cąa NH là khÁ năng kiÁm đ°āc tiÃn låi tĉ các nguãn tài nguyên cąa NH. KhÁ năng sinh låi là mćc thu nhÃp đ°āc t¿o ra tĉ khoÁn đầu t° ban đầu cąa NH.

ỉ góc đá khác, khÁ năng sinh låi phÁn ánh hiáu quÁ ho¿t đáng cąa NH. Do đó, bÃt kỳ đái t°āng nào có liên quan cũng phÁi cân nhÅc lāi nhuÃn khi hiÅu vÃ ho¿t đáng kinh doanh cąa NH. Các NH có lāi nhuÃn cao s¿ thu hút să quan tâm cąa các nhà đầu t°, đặc biát là các NH niêm yÁt. Các NH có lāi nhuÃn có thÅ tăng giá trå cå phiÁu cąa họ và có thÅ trÁ cå tćc cho các cå đơng. Vãi bái cÁnh c¿nh tranh, ngay cÁ nhāng ng°åi tiÁt kiám cũng tìm kiÁm các NH có lãi tr°ãc khi qut đånh gÿi tiÃn vào NH.

<i><b> 2.1.2.2 Các lý thuyết có liên quan đến khả năng sinh lợi của NHTM </b></i>

Lý thuyÁt đ¿i dián là mát trong nhāng lý thuyÁt kinh điÅn vÃ quÁn trồ doanh nghiỏp, c khỗi xóng t hÂn 400 nm tr°ãc (Baskin & Miranti, 1999). Lý thuyÁt này có nguãn gác tĉ lý thuyÁt kinh tÁ, lý giÁi viác khi cú s tỏch biỏt gia quyn sỗ hu vói viỏc quÁn lý sÿ dăng nguãn lăc dÁn đÁn vÃn đÃ ng°åi qn lý có thÅ hành đáng theo lāi ích riêng cąa họ nhiÃu h¢n so vãi lāi ích cąa ch sỗ hu, v c phỏt trin bỗi Jensen v Meckling trong mát công bá năm 1976. Jensen và Meckling (1976) cho rằng lý thuyÁt đ¿i dián tÃp trung vào mái quan há giāa bên ąy quyÃn (Principals) vãi bên đ¿i dián (Agents), theo đó bên đ¿i dián s¿ có mát sá quyÃn h¿n nhÃt đånh dăa trên să ąy quyÃn cąa bên ąy quyÃn.

Trong quÁn trå công ty, vÃn đÃ đ¿i dián th°ång đÃ cÃp đÁn xung đát lāi ích giāa ng°åi qn lý cơng ty và cå đông công ty. Các nhà quÁn lý, vãi t° cách là đ¿i dián cąa các cå đông, chåu trách nhiám đ°a ra các quyÁt đånh nhằm tái đa hóa să giàu có cąa cå đơng.

VÃ ngun tÅc, cå ụng l ch sỗ hu thc s ca doanh nghiỏp và phÁi là ng°åi điÃu hành ho¿t đáng kinh doanh cąa chính doanh nghiáp. Tuy nhiên, trên thăc tÁ, các cå đơng cąa các tÃp đồn lãn hián nay rÃt råi r¿c, và quyÃn kiÅm soát thăc să nằm trong tay các nhà

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

quÁn lý. Giám đác điÃu hành (vãi t° cách là ng°åi đ¿i dián) là ng°åi đ°āc các cå đông ąy quyÃn đÅ điÃu hành cơng viác kinh doanh vì lāi ích cąa cÁ hai bên. Tuy nhiên, cùng mát nhiám vă dÁn đÁn s tỏch biỏt gia quyn sỗ hu v quyn qun lý doanh nghiỏp. Viỏc tỏch biỏt quyn sỗ hu v quÁn lý doanh nghiáp đã làm dÃy lên lo ng¿i rằng các nhà quÁn lý s¿ theo đuåi nhāng măc tiêu hÃp dÁn họ nh°ng khơng nhÃt thiÁt có lāi cho cå đơng. xí nghiáp. Hoặc cũng có thÅ măc tiờu ca ch sỗ hu l tỏi a húa giỏ trå DN, tćc là tái đa hóa giá trå thå trồng ca vỏn ch sỗ hu ca doanh nghiỏp. Trong khi các nhà quÁn lý h°ãng đÁn các măc tiêu ngÅn h¿n nh° tăng doanh sá, tăng thå phần, tái a húa li nhun,& tng lÂng, thỗng hoc uy tín trong doanh nghiáp. Trong tr°ång hāp này, lāi ích cąa bên giao đ¿i lý (công ty, cå đông) mâu thuÁn vãi lāi ích cąa bên giao đ¿i lý (ng°åi quÁn lý). Mâu thuÁn này đ°āc gọi là vÃn đÃ c¢ quan.

Cå đơng phÁi tìm cách đÁm bÁo rằng ng°åi qn lý hành đáng vì lāi ích cąa cå đông. ĐÅ đ¿t đ°āc điÃu này, cå đông phÁi trÁ chi phí ąy quyÃn đÅ giám sát ho¿t đáng cąa nhà quÁn lý và t¿o đáng lăc cho nhà quÁn lý theo đi tái đa hóa lāi ích cąa cå đơng, khơng chã vì t° lāi hoặc các măc tiêu ngÅn h¿n ngÅn h¿n.

Trong ngành NH, vÃn đÃ đ¿i dián chą yÁu là giāa ban lãnh đ¿o và cå đông. GiÁi pháp đÅ xÿ lý vÃn đÃ này th°ång tÃp trung vào các quy tÅc thą tăc, hāp đãng và kiÅm sốt cąa các c¢ quan qn lý thơng qua các quy đånh NH. Tuy nhiên, theo Arun và Turner (2003), bÁn chÃt cąa hình thćc NH theo hāp óng ỗ cỏc nn kinh t ang phỏt trin ũi hòi cÂ ch qun trồ cụng ty trong NH bao gãm cÁ ng°åi gÿi tiÃn và cå đông. De Andres và Vallelado (2008) cho rằng să phù hāp cąa các NH trong há tháng kinh tÁ và bÁn chÃt cąa ho¿t đáng kinh doanh NH làm cho các vÃn đÃ liên quan đÁn qn trå cơng ty cąa họ có tính đặc thù cao, cũng nh° các c¢ chÁ sẵn có đÅ giÁi quyÁt nhāng vÃn đÃ đó. Să phćc t¿p cąa ho¿t đáng NH làm tăng tính bÃt cân xćng thông tin và giÁm khÁ năng giám sát các quyÁt đånh cąa các nhà quÁn lý NH cąa các bên liên quan.

VÃ quÁn lý RRTD, lý thuyÁt giÁi thích rằng hái đãng qn trå NH có thÅ sÿ dăng quyÃn lăc cąa mình đÅ phê duyát các khoÁn cho vay không đáp ćng các tiêu chu¿n tái thiÅu cąa há tháng chÃm điÅm tín dăng cąa NH. Nguyên nhân cąa đáng c¢ này có thÅ xt phát tĉ lāi ích cá nhân, có thÅ mâu thn vãi măc tiêu tái đa hóa giá trå cąa cå đơng, do đó có khÁ

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

năng làm tăng RRTD cąa NH. Do thiÁu thơng tin trong q trình cÃp tín dăng nên ng°åi đi vay ln mn có thêm thông tin vÃ ng°åi cho vay và ng°āc l¿i. Do mát bên thiÁu thông tin cąa bên kia nên s¿ dÁn đÁn nhāng lăa chọn khơng hāp lý, vì khơng phÁi tÃt cÁ thơng tin đÃu có sẵn t¿i thåi điÅm ra quyÁt đånh. Să lăa chọn này đ°āc gọi là lăa chọn đái nghåch. ĐÅ bù đÅp cho rąi ro này thì ng°åi cho vay s¿ tăng lãi suÃt đái vãi ng°åi đi vay. Tuy nhiên, đái vãi bên đi vay tiÃm ¿n nhiÃu rąi ro thì các đái t°āng này tă nhÃn thćc và chÃp nhÃn đ°āc. VÃ phía NH thì nên tĉ chái các khn vay này nh°ng có thÅ do khơng đą thơng tin nên dÁn đÁn quyÁt đånh sai lầm.

Các nghiên cću lý thuyÁt và thăc nghiám đã xác đånh rằng vÃn đÃ đ¿i dián trong các tå chćc NH chą yÁu là do rąi ro đ¿o đćc, lāi nhuÃn giā l¿i, ng¿i rąi ro và thåi h¿n đầu t°. Nhāng yÁu tá này s¿ xác đånh chÃt l°āng các khoÁn cho vay t ú nh hỗng n RRTD. Lý thuyt này còn cho rằng đÅ t¿o să cân bằng và giÁm thiÅu chi phí đ¿i dián, c¢ cÃu qn trå hiáu quÁ là yÁu tá cần thiÁt. Ngoài ra, quyÃn sỗ hu cồ phiu iu hnh cng cú th c sÿ dăng đÅ khuyÁn khích nhân viên tuân thą măc tiêu tái đa hóa giá trå cąa cå đơng. Lý thut này có mát vai trị đặc biát trong ho¿t đáng cąa ngành NH. VÃn đÃ duy trì niÃm tin cąa công chúng thông qua quÁn trå doanh nghiáp hiáu quÁ có ý nghĩa quyÁt đånh trong huy đáng ván, phân bå tín dăng cho các lĩnh văc khó khăn cąa nÃn kinh tÁ, há tháng thanh tốn, duy trì să phát bÃn vāng và thăc thi chính sách tiÃn tá (Wilson, 2006).

<b>− Lý thuy¿t đånh ch¿ trung gian tài chính (Financial Intermediation Theory) </b>

Lý thuyÁt này đ°āc xut bỗi Diamond (1986), cho rng cỏc NHTM úng vai trị trung gian tài chính thơng qua viác gÅn kÁt ng°åi đi và và ng°åi cho vay vãi nhau. Vãi vai trò này, NH cung cÃp quyÃn sÿ dăng ván cho khách hàng, giúp khách hàng đa d¿ng hóa nguãn ván huy đáng, và cũng nhå vai trò này, các NHTM đ°a ra nhāng nguyên tÅc, th°ãc đo cần thiÁt đÅ điÃu chãnh hành vi cąa ng°åi đi vay. Thơng qua viác giÁm chi phí ho¿t đáng, NH có thÅ tăng tính c¿nh tranh so vãi các NH khác trong há tháng và tăng să ån đånh tài chính cąa vai trị trung gian. Mćc đá đa d¿ng hóa vÃ dåch vă tài chính cąa NH cung cÃp cho khách hàng có tác đáng đÁn ån đånh NH. Ng°åi gÿi tiÃn và nhà đầu t° th°ång là nhāng ng°åi không thÅ chåu đăng rąi ro cao, thông qua NH nhāng ng°åi này có thÅ chåu đăng đ°āc rąi

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

ro và nhÃn đ°āc nhāng khoÁn tiÃn lãi tĉ tiÃn đầu t°. NH có thÅ t¿o ra và cung cÃp nhāng sÁn ph¿m tài chính đặc biát đÅ đáp ćng nhu cầu cąa các khách hàng vãi các mćc lãi st t°¢ng ćng. Lý thut này cịn cho rằng să tãn t¿i cąa NH là do thông tin bt cõn xng ca thồ trồng bỗi vỡ nu thå tr°ång có thơng tin hồn hÁo thì ng°åi đi vay và ng°åi cho vay đã trao đåi nguãn ván trăc tiÁp cho nhau, không cần să tãn t¿i cąa NH.

<b>− Lý thuy¿t tng tr°ång tài chính (Financial -Growth Theory) </b>

Lý thuyt ny c xut bỗi Bagehot (1873), cho rằng tài chính phát triÅn ån đånh s to ra mụi trồng tng trỗng kinh t thun lāi và hiáu quÁ cho các doanh nghiáp. KhÁ năng tiÁp cÃn nguãn ván dß dàng cąa các doanh nghiáp cú tỏc ỏng n tng trỗng v phỏt trin kinh tÁ. Ngồi ra, lý thut này giÁi thích rằng mát tå chćc tài chính ho¿t đáng tát có thÅ thúc y hiỏu qu kinh t tồng th, to v mỗ rỏng thanh khon thụng qua mỗ rỏng nguón tin gi huy đáng, giúp chuyÅn nguãn lăc tĉ truyÃn tháng (không tng trỗng) sang cho cỏc ngnh, cỏc lnh vc cú tng trỗng. S thnh cụng ca tng trỗng kinh t phă thuác vào mćc đá đa d¿ng tài chính, thành phần và să ån đånh cąa các tå chćc tài chính trong đó có ngành NH. Lý thut này giúp đånh hình các biÁn sá tác đáng đÁn ån đånh NH. Să ån đånh tài chính cąa NH khơng chã bao gãm các biÁn nái t¿i mà còn phă thuác vào các biÁn sá vĩ mô.

<b>− Lý thuy¿t thông tin bÃt cân xąng (Asymmetric Information Theory) </b>

Lý thuyÁt ny c xut bỗi Akerlof (1970). Trong quỏ trỡnh tiÁp thå dåch vă tài chính, rÃt khó đÅ nhÃn dián khách hàng tát hay xÃu. Thông tin bÃt đái xćng xÁy ra khi mát trong hai bên có thơng tin nhiÃu h¢n vÃ đái tác trong hāp đãng vay nā. Lý thut này cịn cho rằng ng°åi có nhiÃu thơng tin h¢n s¿ có thÅ đàm phán giao dåch tát h¢n và đ¿y bên cịn l¿i r¢i vào tình tr¿ng lăa chọn bÃt lāi... Lăa chọn bÃt lāi có nghĩa là ng°åi cho vay có thơng tin h¿n chÁ vÃ ng°åi đi vay do đó viác xác đånh rąi ro cąa hāp đãng cũng bå giãi h¿n, điÃu này dß dÁn đÁn nā xÃu, tĉ đó tác đáng đÁn kÁt quÁ ho¿t đáng kinh doanh cąa NH, đe dọa đÁn khÁ năng sinh lāi và să ån đånh tài chính cąa NH. Rąi ro đ¿o đćc xÁy ra do thông tin bÃt cân xćng giāa ng°åi vay và ng°åi cho vay, có thÅ t¿o nên các đāt khąng hoÁng tớn dng do ú nh hỗng n kh nng sinh lāi và să ån đånh tài chính cąa NH.

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

<b>− Lý thuy¿t c¿nh tranh _ ån đånh (Competitive – Stability Theory) </b>

Lý thuyÁt này đ°āc đÃ xuÃt Cass và Shell (1976), cho rằng thå tr°ång tài chính trong đó há tháng NH có tính c¿nh tranh cao thì ho¿t đáng cąa NH có xu h°ãng ån đånh h¢n. Các NH có khÁ năng điÃu chãnh mćc đá rąi ro cąa thå tr°ång và vÃ bÁn chÃt thì NH có khÁ năng duy trì să đác quyÃn. Khi c¿nh tranh NH tăng lên, sćc m¿nh cąa NH có xu h°ãng giÁm xuáng, ván điÃu lá có xu h°ãng khơng tăng và NH s¿ theo đi nhāng khách hàng có RRTD cao h¢n, làm tăng nā xÃu dÁn đÁn ån đånh tài chính cąa NH giÁm xng. Các NH nhß trong mơi tr°ång c¿nh tranh chåu rąi ro cao h¢n, có thÅ v°āt sćc chåu đăng cąa họ và dÁn đÁn nhāng thÃt b¿i trong ho¿t đáng.

<b>− Lý thuy¿t các kênh cho vay căa NH (Bank Lending Channel Theory) </b>

Lý thuyÁt này do Bernanke và Blinder đÃ xuÃt năm 1988, cho rằng chính sỏch tin tỏ nh hỗng n cung tớn dng ca NH thơng qua các quy đånh. Chính sách tiÃn tá thÅt chặt dÁn đÁn giÁm l°āng tiÃn gÿi cąa NH, chã có nhāng NH có nguãn ván lãn mãi có khÁ năng duy trì mái quan há vãi khách hàng, ớt bồ tỏc ỏng bỗi chớnh sỏch tin tỏ ny. Tĉ đó tài sÁn cąa NH đóng vai trị quan trọng trong viác đác lÃp vãi chính sách tiÃn tá. Lý thuyÁt này cho rằng dă trā giÁm s¿ giúp cỏc NH mỗ rỏng hot ỏng cho vay. Cỏc doanh nghiáp không thÅ vay cąa NH s¿ chuyÅn sang vay ván cąa các tå chćc tín dăng khác. Tuy nhiên, đái vãi các doanh nghiáp nhß, khơng thÅ tiÁp cÃn nguãn ván tĉ các tå chćc khác s¿ có xu h°ãng thu hẹp sÁn xuÃt. Lāi nhuÃn NH tĉ đó bå thu hẹp và tính ån đånh tài chính cąa NH bồ nh hỗng.

Bỗi vỡ kh nng sinh li ca NH gÅn liÃn vãi các chćc năng khác cąa quÁn trå NH nên viác đo l°ång hiáu quÁ có hai cách tiÁp cÃn. Cách thć nhÃt liên quan đÁn kÁt quÁ ho¿t đáng cąa NH, nhÃn m¿nh đÁn các yÁu tá phi tài chính cąa kÁt quÁ đầu ra nh° chÃt l°āng sÁn ph¿m, dåch vă, tính linh đáng trong viác sÿ dăng nguãn tài nguyên và să cÁi tiÁn. Cách tiÁp cÃn thć hai là nhóm các yÁu tá tài chính, cách này sÿ dăng các chã tiêu tài chính đÅ phân tích khÁ năng sinh lāi cąa NH. NhiÃu nghiên cću khi thăc hián đo l°ång khÁ năng sinh lāi cąa NH đã sÿ dăng các chã sá tài chính nh° nghiên cću cąa các tác giÁ Xu (2019), Ali (2019),

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

Tan và cáng să (2016), Baltas và cáng să (2014), Asantey (2014), Kurawa và Garba (2014), Akong (2014), Constantinescu (2013).

Nghiên cću cąa tác giÁ Bikker và Metzemakers (2004) đã nhÃn m¿nh khÁ năng sinh lāi cąa NHTM đ°āc xác đånh theo nhiÃu khía c¿nh khác nhau bao gãm c¿nh tranh, să tÃp trung, hiáu st và khÁ năng sinh lāi. Chính vì bÁn chÃt đa chiÃu cąa khÁ năng sinh lāi nên viác đo l°ång cũng có nhiÃu cách tiÁp cÃn khác nhau. Tuy nhiên, hai th°ãc đo đ°āc sÿ dăng phå biÁn nhÃt là tÿ suÃt lāi nhuÃn trên tång tài sn (ROA), t sut li nhun trờn vỏn ch sỗ hāu (ROE).

Tÿ sá ROA đ°āc sÿ dăng làm th°ãc đo lāi nhuÃn chính trong hầu hÁt các tå chćc bao gãm các NH và tå chćc tài chính khác, ROA thÅ hián mćc thu nhÃp ròng do NH t¿o ra và phÁn ánh khÁ năng quÁn lý, năng lăc và să thành th¿o cąa NH trong viác t¿o ra lāi nhuÃn trong nhiÃu năm tĉ các tài sÁn. Nghiên cću cąa Golin (2001) đã chã ra rằng, ROA là chã sá đ°āc sÿ dăng rÃt ráng rãi khi đánh giá khÁ năng sinh lāi cąa các NHTM.

ROA = <sup>Lÿi nhuận sau thuế</sup>Tổng tài s¿n

Tÿ sá ROE phÁn ánh mćc lāi nhuÃn NH có thÅ t¿o ra tĉ ngn ván góp cąa các cå đơng. Chính vì vÃy, chã sá này phÁn ánh hiáu quÁ trong viác qun lý nguón vỏn ch sỗ hu ca ban qun trå NH. RÃt nhiÃu các nghiên cću liên quan đÁn vÃn đÃ này đã sÿ dăng chã sá ROE làm đ¿i dián cho khÁ năng sinh lāi, Chen và cáng să (2008) đã khẳng đånh rằng ROE đ°āc sÿ dăng đÅ đo l°ång hiáu quÁ cąa các NH và đ°āc sÿ dăng đÅ dă báo cho lāi nhuÃn sÅp tãi, mćc đá thành công cąa viác sÿ dăng thu nhÃp đÅ tái đầu t° cąa NH.

ROE = <sup>Lÿi nhuận sau thuế</sup><sub>Vốn chÿ sß hÿu</sub>

VÃ bÁn chÃt, ROA và ROE khác nhau do các món nā, tång tài sÁn và ván cąa cå đông s¿ bằng nhau nÁu không có nā. Tuy nhiên, theo nghiên cću cąa Rhoades (1998), tÿ sá ROA th°ång không đo l°ång hiáu quÁ NH tát h¢n ROE, đặc biát đái vãi các NH có nhāng nguãn thu ngo¿i bÁng nh° các nghiáp vă phái sinh vì nhāng nghiáp vă này ch°a đ°āc ghi nhÃn là tài sÁn cąa NH. Bên c¿nh đó, viác sÿ dăng ROA s¿ đ°a vào tài sÁn các rąi ro xuÃt phát tĉ viác sÿ dăng đòn b¿y nā, đây là yÁu tá làm tăng tÿ suÃt sinh lāi cąa NH (Athanasoglou và

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

cáng să, 2005) nên chã sá ROE là thích hāp h¢n so vãi chã sá ROA trong viác đánh giá khÁ năng sinh lāi cąa NH (Goddard, 2004).

<b>2.1.3 än đånh tài chính căa ngân hàng </b>

<i><b>2.1.3.1 Khái niệm về ổn định tài chính của ngân hàng </b></i>

Hián nay ch°a có khái niám tháng nhÃt vÃ ån đånh tài chính, do đó khi đÃ cÃp đÁn ån đånh tài chính có nhiÃu cách tiÁp cÃn khác nhau trong đó có thÅ chia thành hai nhóm. <Nhóm thć nhÃt đånh nghĩa ån đånh tài chính mát cách trăc tiÁp, nhóm thć hai đånh nghĩa ån đånh tài chính theo cách gián tiÁp thơng qua viác đånh nghĩa tính khơng ån đånh tài chính cąa NH. Theo nhóm quan điÅm thć nhÃt, ån đånh tài chính nghĩa là mát há tháng tài chính mà trong đó các chą thÅ, trung gian tài chính, thå tr°ång tài chính và h¿ tầng tài chính thăc hián tát các chćc năng cąa mình và có khÁ năng cháng đÿ đ°āc các cú sác tiÃm ¿n. än đånh tài chính là tình tr¿ng thăc hián hiáu q các chćc năng kinh tÁ quan trọng nh° phân bå nguãn lăc, phân tán và xÿ lý rąi ro, là khÁ năng hÃp thă hoàn toàn các cú sác mà há tháng phÁi đái mặt=(Creel, 2015). Theo Ngân hàng Trung °¢ng Châu Âu (ECB) (2014), <ån đånh tài chính là tr¿ng thái mà các ngân hàng có thÅ hÃp thă các cú sác và giÁm thiÅu nhāng thÃt b¿i nghiêm trọng. Mát tå chćc tài chính đ°āc cho là ån đånh nÁu hái tă đą các nái dung sau: (i) Có thÅ phân bå nguãn lăc hiáu quÁ tĉ kênh tiÁt kiám sang kênh đầu t°; (ii) Các rąi ro tài chính đ°āc đánh giá và xác đånh mát cách chính xác và hāp lý đÅ có thÅ kiÅm sốt tát h¢n; (iii) Có thÅ hÃp thă đ°āc các cú sác tài chính cũng nh° nhāng biÁn đáng trong nÃn kinh tÁ thăc. än đånh tài chính là să linh ho¿t cąa tÃt cÁ các ho¿t đáng và lĩnh văc liên quan đÁn tài chính nhằm giÁm thiÅu mćc lß và khąng hoÁng NH= (Alshubiri và cáng să, 2017). Tác giÁ cũng cho rng cỏc yu tỏ nh hỗng n ồn ồnh tài chính bao gãm các yÁu tá nái bá, các yÁu tá thuác há tháng NH, các yÁu tá vĩ mơ và các u tá qn trå bên ngồi. Nhóm nái bá NH bao gãm các yÁu tá nh° đa d¿ng hóa thu nhÃp, kích cÿ NH. u tá thc há tháng NH liên quan đÁn tÃp trung thå tr°ång. Nhóm các u tá vĩ mơ bao gãm các u cąa chính sách tài khóa và chính sách tiÃn tá. Các yÁu tá quÁn trå bên ngoài liên quan đÁn các quy đånh quÁn lý cąa các c¢ quan quÁn lý. Houben (2004) <cho rằng ån đånh tài chính là tr¿ng thái hÃp thă các cú sác, đánh giá, thay đåi rąi ro tài chính và phân

</div>