Tài liệu giáo dục môi trường _ lớp 5 docx

TÀI LIỆU
GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG
LỚP 5
Dự án PARC - Vườn Quốc gia Yok Đôn
Chương trình Giáo dục Môi trường
Buôn Đôn 2003
(Tài liệu lưu hành nội bộ)
Sông Srêpôk
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Lời cảm ơn !
Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Cơc KiĨm l©m thc Bé N«ng
nghiƯp & Ph¸t triĨn N«ng th«n, đy ban Nh©n d©n tØnh Dak Lak, V−ên Qc
gia Yok §«n, đy ban Nh©n d©n Hun Bu«n §«n, Phßng Gi¸o dơc §µo t¹o
hun Bu«n §«n ®· gióp ®ì chóng t«i trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liƯu nµy.
Cho phÐp chóng t«i gưi lêi c¶m ¬n ®Õn Ban l·nh ®¹o vµ c¸n bé c«ng
nh©n viªn thc c¸c tỉ chøc ®· trùc tiÕp céng t¸c gióp ®ì chóng t«i trong st
qu¸ tr×nh chn bÞ vµ biªn so¹n tµi liƯu nµy: Dù ¸n PARC Yok §«n; Phßng
Kü tht, H¹t kiĨm l©m vµ Ban Du lÞch V−ên Qc gia Yok §«n, Dù ¸n PARC
Ba BĨ/Na Hang, Tr−êng TiĨu häc Y Jót, Tr−êng TiĨu häc Ngun ThÞ Minh
Khai, Tr−êng TiĨu häc Ngun Du, Tr−êng Trung häc C¬ së Vâ ThÞ S¸u,
Tr−êng Trung häc C¬ cë Lª Hång Phong
Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé, chuyªn gia, t− vÊn cđa
Dù ¸n PARC Yok §«n ®· cho phÐp chóng t«i sư dơng kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa
häc cđa q vÞ ®Ĩ phơc vơ cho viƯc biªn so¹n tµi liƯu nµy.
Chóng t«i còng mong mn ®−ỵc c¶m ¬n tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n vµ tỉ chøc
®· tham gia ®ãng gãp ý kiÕn còng nh− cung cÊp tµi liƯu tham kh¶o trong qu¸
tr×nh viÕt tµi liƯu nµy, bao gåm: Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triĨn Liªn HiƯp Qc
(UNDP), Q B¶o tån Thiªn nhiªn Hoang d· (WWF). V−ên Qc gia C¸t Tiªn.
Ch−¬ng tr×nh Gi¸o dơc M«i tr−êng
Dù ¸n PARC - V−ên Qc gia Yok §«n

VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Mơc lơc
BÀI 1 :
TÌM HIỂU VỀ RỪNG KHỘP
Trang 5
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU 5
II. HOẠT ĐỘNG
5
III. TÓM TẮT
7
IV. CÂU HỎI BÀI TẬP
8
BÀI 2 :
CHĂN THẢ GIA SÚC KHÔNG LÀM HẠI RỪNG

Trang 9
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU CHUNG
9
II. HOẠT ĐỘNG 10
III. TÓM TẮT
11
IV. BÀI TẬP
11
V. PHẦN THAM KHẢO
12

BÀI 3 :
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
Trang 13
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU 13
II. HOẠT ĐỘNG
13
III. TÓM TẮT
15
IV. BÀI TẬP
15
BÀI 4 :
RÁC THẢI
Trang 16
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU
16
II. HOẠT ĐỘNG 16
III. TÓM TẮT
18
IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ
18
BÀI 5 :
TÌM HIỂU VỀ MỘT SỐ LOÀI ĐỘNG VẬT QUÝ HIẾM Ở ĐỊA PHƯƠNG
Trang 19
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU
19
II. HOẠT ĐỘNG
20

III. TÓM TẮT
23
IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ
23
V. HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
24
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
BÀI 6 :
TÌM HIỂU VỀ LOÀI CÔN TRÙNG
Trang 25
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU
25
II. HOẠT ĐỘNG
25
III. TÓM TẮT 28
IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ
28
V. BÀI ĐỌC THAM KHẢO
29
BÀI 7 :
CHUỖI THỨC ĂN
Trang 30
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU CHUNG
30
II. HOẠT ĐỘNG
30
III. TÓM TẮT

31
IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ
32
V. HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
32
BÀI 8 :
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA CÁC LOÀI ĐỘNG – THỰC VẬT
Trang 34
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU
34
II. HOẠT ĐỘNG
35
III. TÓM TẮT
36
IV. BÀI TẬP
36
BÀI 9 :
BIỆN PHÁP XỬ LÝ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG Ở ĐỊA PHƯƠNG
Trang 36
- Mục đích
I. GIỚI THIỆU 37
II. HOẠT ĐỘNG
37
III. TÓM TẮT
39
IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ
39
V. BÀI ĐỌC THAM KHẢO 40
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN

Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Bµi sè 1 :
T×m hiĨu vỊ rõng khép
Mơc ®Ých
- Gióp c¸c em häc sinh t×m hiĨu vỊ c¸c ®Ỉc ®iĨm cđa Rõng khép.
- C¸c gi¸ trÞ vỊ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng cđa Rõng khép.
I - giíi thiƯu
Rõng khép lµ mét kiĨu rõng nhiƯt ®íi th−a c©y l¸ réng, rơng l¸ vµo mïa
kh« vµ xanh t−¬i trë l¹i vµo mïa m−a. Rõng khép ph©n bè chđ u ë ®é cao tõ
200 - 400 mÐt so víi mùc n−íc biĨn, ®Þa h×nh cã ®åi dèc tho¶i. Rõng khép hiƯn
cã ë hun Bu«n §«n, Ch− Jót vµ Ea Sóp tØnh §¾k L¾k. T¹i V−ên Qc gia
Yok §«n, rõng khép chiÕm trªn 90% diƯn tÝch cđa V−ên. C¸c lo¹i c©y trong
rõng khép cã vá dµy, sÇn sïi nøt s©u, hc cã th©n ngÇm ph¸t triĨn, chåi bóp
phđ ®Çy l«ng hay cã l¸ to ®Ĩ thÝch nghi víi ®iỊu kiƯn kh« h¹n, chèng chäi víi
lưa rõng trong mïa kh« vµ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr−ëng cho thêi gian sinh
tr−ëng ng¾n trong mïa m−a. C¸c lo¹i c©y thc kiĨu rõng nµy cã ®−êng kÝnh
lín tõ 50 - 60cm nh− c©y dÇu Trµ Beng, dÇu §ång, CÈm Liªn, C¨m Xe Do t¸n
c©y th−êng kh«ng gi¸p nhau nªn th¶m cá phÝa d−íi ph¸t triĨn m¹nh. §©y lµ
rõng phï hỵp víi c¸c loµi thó lín, ®Ỉc biƯt lµ thó mãng gc nh−: voi, bß
II - ho¹t ®éng
1. Kh¸i niƯm vỊ rõng khép.
(Gi¸o viªn sư dơng h×nh cđa rõng khép vµ rõng th−êng xanh ®Ĩ so s¸nh
vµ gióp häc sinh hiĨu kh¸i niƯm vỊ rõng khép. Sau ®ã dïng ¶nh rõng khép vµo
mïa m−a vµ rõng khép vµo mïa kh« ®Ĩ gi¶i thÝch thªm vỊ ®Ỉc ®iĨm cđa rõng
khép).
==> Rõng khép (rõng kh« h¹n), lµ kiĨu rõng nhiƯt ®íi th−a c©y, l¸ réng,
rơng l¸ vµo mïa kh« vµ xanh t−¬i trë l¹i vµo mïa m−a. §Ỉc ®iĨm cđa c¸c loµi
c©y trong rõng khép lµ cã vá dµy, cã kh¶ n¨ng chÞu lưa vµ thêi tiÕt kh¾c
nghiƯt. D−íi ®©y lµ b¶ng so s¸nh vỊ sù kh¸c nhau gi÷a kiĨu rõng th−êng xanh
vµ rõng khép.

Chương trình Giáo dục Môi trường
5
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Rõng khép Rõng th−êng xanh
KiĨu rõng nµy lµ kiĨu rõng th−a c©y
l¸ réng chđ u c©y hä dÇu. VỊ mïa
kh« tÊt c¶ c¸c loµi ®Ịu rơng l¸, rõng
tr¬ nh÷ng cµnh c©y. Vµo mïa m−a
rõng nhanh chãng phơc håi vµ ph¸t
triĨn trë l¹i mét mÇu xanh t−¬i th¾m.
) C¸c loµi c©y chđ u:
- Trµ Beng
- DÇu §ång
- CÈm Liªn
- CÈm Xe
- Gi¸ng H−¬ng
) §Ỉc ®iĨm:
- Rõng th−a.
- Rơng l¸ vµo mïa kh«.
- Cã kh¶ n¨ng chÞu lưa, thêi tiÕt
kh¾c nghiƯt.
KiĨu rõng nµy lµ rõng khÐp kÝn hçn
hỵp c¸c loµi l¸ réng xanh t−¬i quanh
n¨m. Trong VQG YD, rõng th−êng
xanh ph©n bè chđ u ë nói Yok
§«n vµ c¸c khu vùc ven s«ng, si.
) Lo¹i c©y chđ u:
- Sao
- Xoan

- Cµ Te
- B»ng L¨ng ỉi
) §Ỉc ®iĨm:
- Rõng rËm.
- Xanh t−¬i quanh n¨m.
- Kh¶ n¨ng chÞu lưa vµ thêi tiÕt
kh¾c nghiƯt kÐm.
2. C¸c loµi c©y ®Ỉc tr−ng cđa rõng khép.
(Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o ln vµ giíi thiƯu cho c¸c em häc sinh mét
sè loµi thùc vËt chđ u cđa rõng khép - Sư dơng phÇn tham kh¶o bµi 6
TLGDMT Líp 6).
a) ë tÇng trªn:
- Thùc vËt cđa tÇng nµy chđ u lµ c¸c loµi rơng l¸ thc hä DÇu nh−:
DÇu ®ång, DÇu trµ beng DÇu trai. Bªn c¹nh ®ã lµ c¸c lo¹i c©y cã gi¸ trÞ cao
nh−: Cµ ch¾c, CÈm liªn, Chiªu liªu qu¶ khÕ, C¨m xe, Gi¸ng h−¬ng qu¶ to.
Ngoµi ra, tÇng nµy cßn cã r¶i r¸c mét sè loµi th−êng xanh nh−: K¬ Nia,
Xoµi rõng. §é −u thÕ cđa rõng kh¸ cao vµ th−êng chØ tËp trung vµo 2 - 3 loµi,
cã khi chØ cã mét loµi.
Chương trình Giáo dục Môi trường
6
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
b) D−íi t¸n rõng:
TÇng d−íi t¸n rõng còng rÊt th−a thít, ngoµi c¸c c©y nhá cđa tÇng trªn ra
cßn cã mét sè loµi kh¸c nh−: M· tiỊn, Võng, Mãng bß, Mµ ca, B×nh Linh
c) TÇng c©y bơi vµ th¶m cá
TÇng c©y bơi vµ th¶m cá t−¬i rÊt ph¸t triĨn, ®Ỉc biƯt trong mïa m−a. Nã
®−ỵc t¹o ra kh«ng chØ bëi c¸c loµi cá, c©y bơi mµ cßn bëi sù t¸i sinh chåi rÊt
m·nh liƯt cđa c¸c loµi c©y gç mçi khi mïa m−a ®Õn. Thµnh phÇn c¸c loµi cá
kh¸ phong phó nh−ng phỉ biÕn nhÊt lµ Le l¸ cá vµ Cá l¸ tre.

3. Gi¸ trÞ cđa rõng khép.
(Gi¸o viªn gỵi ý cho häc sinh vỊ gi¸ trÞ cđa rõng khép theo c¸c ý sau).
a) VỊ gi¸ trÞ sư dơng:
HƯ thùc vËt Yok §«n cã 227 loµi cho gç lín nhá, nhiỊu loµi cho gç cã
gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh−: CÈm lai, Gi¸ng h−¬ng qu¶ to, C¨m xe, CÈm liªn, DÇu
®ång. Ngoµi ra, cßn cã 116 loµi lµm thc, 35 loµi lµm c¶nh vµ c¸c gi¸ trÞ tµi
nguyªn kh¸c nh−: Cung cÊp nguyªn liƯu ®an l¸t, lµm thđ c«ng mü nghƯ, thùc
phÈm
b) VỊ gi¸ trÞ sinh häc:
§©y lµ kiĨu rõng phï hỵp víi c¸c loµi thó lín, ®Ỉc biƯt lµ thó mãng gc
nh−: voi, bß Ngoµi ra, ®©y còng lµ kiĨu rõng phï hỵp cho ®Ỉc tÝnh sinh ho¹t
cđa nhiỊu loµi chim vµ nhiỊu loµi sinh vËt kh¸c.
III - Tãm t¾t
Rõng khép lµ mét kiĨu rõng nhiƯt ®íi th−a c©y l¸ réng rơng l¸
vµo mïa kh« vµ xanh t−¬i trë l¹i vµo mïa m−a. Rõng khép ph©n bè
chđ u ë ®é cao tõ 200 - 400 mÐt so víi mùc n−íc biĨn ®Þa h×nh cã
®åi dèc tho¶i. Rõng khép hiƯn lµ kiĨu rõng ®¹i diƯn cho T©y Nguyªn.
Rõng khép cã gi¸ trÞ to lín vỊ sư dơng vµ ®a d¹ng sinh häc.
Chương trình Giáo dục Môi trường
7
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
IV - C©u hái vµ bµi tËp
1. H·y vÏ mét khu rõng mµ em thÝch? §ã lµ lo¹i rõng g× ?
2. Em ®· biÕt g× vỊ V−ên Qc gia Yok §«n ? H·y kĨ vỊ ®iỊu ®ã ?
3. V−ên Qc gia Yok §«n cã bao nhiªu kiĨu rõng chÝnh ? §ã lµ nh÷ng
kiĨu rõng nµo ?
N Gi¸o cơ trùc quan cã liªn quan.
 Bøc tranh vỊ 2 kiĨu rõng ë V−ên Qc gia Yok §«n (Rõng khép vµ
rõng th−êng xanh).

 Tranh rõng khép vµo mïa kh« vµ mïa m−a.
Chương trình Giáo dục Môi trường
8
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Bµi sè 2 :
ch¨n th¶ gia sóc
kh«ng lµm h¹i rõng
mơc ®Ých
- Gióp c¸c em häc sinh häc vµ thùc hµnh c¸c ho¹t ®éng ch¨n th¶ gia
sóc, vËt nu«i ®Ĩ kh«ng lµm h¹i ®Õn c¸c ngn tµi nguyªn rõng.
I - giíi thiƯu chung
1. Gia sóc - vËt nu«i cã Ých cho con ng−êi.
Gia sóc: Tr©u, bß, dª, lỵn lµ c¸c lo¹i vËt nu«i cã Ých vµ phỉ biÕn trong
gia ®×nh chóng ta. Tr©u, bß cho con ng−êi søc kÐo, thÞt, s÷a. Dª cho thÞt, s÷a.
Lỵn cho thÞt
Hµng ngµy ®Ĩ gióp gia ®×nh c¶i thiƯn, ph¸t triĨn kinh tÕ c¸c b¹n häc sinh
th−êng gióp gia ®×nh m×nh ch¨m sãc, ch¨n th¶ c¸c con vËt nu«i cã Ých nªu
trªn. Tuy nhiªn ®«i khi chóng ta ch¨n th¶ kh«ng cÈn thËn ®Ĩ cho tr©u, bß, dª
tù do ®i vµo rõng, vµo c¸c c¸nh ®ång lóa, s¾n, ®Ëu, lµm h¹i ®Õn c¸c c¸nh rõng
non míi t¸i sinh vµ ¶nh h−ëng ®Õn c¸c n−¬ng rÉy cđa chóng ta. Ngoµi ra c¸c
loµi tr©u, bß, lỵn th¶ r«ng cßn th¶i ph©n ra ®−êng, xng c¸c con si, s«ng
g©y « nhiƠm ngn n−íc s¹ch.
2. Gia sóc th¶ r«ng lµm h¹i ®Õn rõng vµ m«i tr−êng nh− thÕ nµo?
Bu«n lµng chóng ta ®Ịu ë rÊt gÇn c¸c c¸nh rõng. C¸c c¸nh rõng gÇn khu
vùc chóng ta ®ang sèng chđ u lµ rõng ®ang trong thêi kú t¸i sinh vµ rõng
giµ nguyªn sinh. Nh÷ng c¸nh rõng nµy lµ ngn cung cÊp kh«ng khÝ trong
lµnh, ngn n−íc s¹ch, c©y thc vµ nhiỊu s¶n phÈm q kh¸c cho cc sèng
cđa chóng ta.
Khi th¶ r«ng tr©u, bß tù do ®i lung tung, chóng sÏ ®i vµo nh÷ng khu

rõng gÇn Bu«n lµng ®Ĩ kiÕm thøc ¨n, chóng sÏ ®¹p lªn c¸c c©y non, ng¨n trë
qu¸ tr×nh t¸i sinh cđa c¸c khu rõng.
Chương trình Giáo dục Môi trường
9
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Tr©u bß, gia sóc ¨n vµ lµm chÕt c¸c c©y bơi nhá ë tÇng c©y bơi, lµm mÊt
®i líp c©y bơi cã t¸c dơng b¶o vƯ tÇng ®Êt mµu mì bªn trªn, lµm xãi mßn ®Êt
®ai trong rõng, vµ lµm mÊt ®i m«i tr−êng sèng cđa mét sè loµi ®éng vËt sinh
sèng ë tÇng c©y bơi. PhÇn lín c¸c c©y thc nam dïng ®Ĩ ch÷a bƯnh th−êng
sinh sèng ë tÇng c©y bơi do vËy khi gia sóc ®−ỵc th¶ vµo rõng chóng sÏ lµm
chÕt ®i rÊt nhiỊu c©y thc q.
Ngoµi ra khi ®i kiÕm thøc ¨n trªn rõng gia sóc cã thĨ th¶i ph©n, léi xng
ng n−íc vµ lµm ®ơc bÈn nh÷ng con si cung cÊp n−íc s¹ch cho Bu«n lµng
chóng ta.
Ii - ho¹t ®éng
1. Gia sóc, vËt nu«i cã Ých cho con ng−êi.
(Gi¸o viªn gióp cho c¸c em häc sinh th¶o ln vµ tãm t¾t l¹i Ých lỵi cđa
gia sóc vµ vËt nu«i theo c¸c ý sau):
- §éng vËt nu«i cã thĨ coi nhµ, b¾t cht.
- Gia sóc cã thĨ gióp cho viƯc ®ång ¸ng, chuyªn chë.
- Gia sóc vµ ®éng vËt nu«i cã thĨ cung cÊp thùc phÈm cho con ng−êi.
2. Ch¨n th¶ gia sóc, vËt nu«i kh«ng cÈn thËn sÏ lµm h¹i rõng vµ m«i
tr−êng.
(Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o ln vỊ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc do viƯc ch¨n
th¶ gia sóc kh«ng cÈn thËn. Sau ®ã gi¸o viªn tãm t¾t l¹i theo c¸c ý sau):
- G©y thiƯt h¹i cho mïa mµng.
- G©y « nhiƠm m«i tr−êng.
- Lµm chÕt c©y con trong rõng.
- Mang mÇm bƯnh, lµm l©y bƯnh cho c¸c loµi ®éng vËt hoang d·

trong rõng.
3. VËy chóng ta nªn ch¨n th¶ gia sóc nh− thÕ nµo ®Ĩ kh«ng lµm h¹i rõng ?
§i ch¨n th¶ gia sóc lµ mét c«ng viƯc hỵp víi søc lao ®éng cđa c¸c b¹n
häc sinh chóng ta, h¬n n÷a ®ã l¹i lµ mét c«ng viƯc rÊt vui vỴ, thó vÞ. Tuy nhiªn
khi ch¨n th¶ gia sóc chóng ta nªn l−u ý mét sè ®iĨm sau ®Ĩ gia ®×nh chóng ta
cã thĨ nu«i gia sóc mµ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn rõng vµ m«i tr−êng sinh sèng
cđa chóng ta:
Chương trình Giáo dục Môi trường
10
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
- Chóng ta ph¶i lu«n ®Ĩ ý ®Õn chóng, kh«ng nªn ®Ĩ cho chóng ®i vµo
c¸c c¸nh rõng, c¸nh ®ång hay n−¬ng rÉy
- ChØ nªn ch¨n th¶ gia sóc vµo nh÷ng ®åi cá, v−ên nhµ hc rng
n−¬ng ®· thu ho¹ch xong.
- Tr¸nh kh«ng ®Ĩ gia sóc ®Çm m×nh, th¶i ph©n xng nh÷ng dßng n−íc
ch¶y hay th¶i ph©n ra ®−êng ®i.
- Mét sè b¹n cho r»ng nÕu kh«ng th¶ tr©u bß, gia sóc vµo rõng th× sÏ
kh«ng cã b·i th¶ cho ®µn tr©u bß, gia sóc hiƯn nay cđa chóng ta vµ nh−
vËy sÏ bÞ thiÕu thøc ¨n cho chóng. Chóng ta cã thĨ gi¶i qut vÊn ®Ị
nµy b»ng c¸ch t×m c¸c ngn thøc ¨n míi cho chóng, vÝ dơ: Chóng ta
cã thĨ tËn dơng c¸c s¶n phÈm thõa cđa s¶n xt n«ng nghiƯp ®Ĩ cho
tr©u bß, gia sóc ¨n nh−: Th©n c©y b¾p (ng«), ®Ëu phơng (l¹c), m× (s¾n),
r¬m, r¹
iii - Tãm t¾t
Gia sóc, gia cÇm lµ nh÷ng vËt nu«i cã Ých cho con ng−êi. Tuy
nhiªn chóng ta ph¶i l−u ý ch¨n th¶ gia sóc cÈn thËn ®Ĩ kh«ng lµm
h¹i ®Õn mïa mµng, c¸c ngn tµi nguyªn rõng vµ m«i tr−êng.
IV. Bµi tËp
1. Ch¨n th¶ tr©u, bß, gia sóc nh− thÕ nµo ®Ĩ kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn sù

ph¸t triĨn cđa rõng?
2. Em ®· vµ sÏ lµm nh− thÕ nµo khi ®i ch¨n tr©u bß, gia sóc ?
Chương trình Giáo dục Môi trường
11
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
V - phÇn tham kh¶o
Mét sè kü tht ch¨m sãc gia sóc
Chng tr¹i: §èi víi ®µn gia sóc cđa chóng ta cÇn ph¶i cã chng cho
chóng nghØ ng¬i. Chng tr¹i cÇn ph¶i s¹ch sÏ (th−êng xuyªn qt dän ph©n
trong chng) tho¸ng m¸t vỊ mïa hÌ, Êm vµ kÝn giã vỊ mïa ®«ng. Nh− vËy sÏ
tr¸nh ®−ỵc ri mi dÞch bƯnh cho chóng.
Thøc ¨n: C¸c loµi gia sóc cÇn cã ®đ l−ỵng thøc ¨n no ®đ vµ ®¶m b¶o
chÊt l−ỵng cho nhu cÇu ph¸t triĨn cđa chóng. NhÊt lµ ®èi víi c¸c con vËt nh−:
Tr©u, bß ®ang lµm nhiƯm vơ cµy kÐo cÇn cã chÕ ®é båi d−ìng ®Ỉc biƯt khi lµm
viƯc nỈng.
N−íc ng: C¸c loµi gia sóc còng cÇn ng n−íc s¹ch vµ ®đ, nhÊt lµ vỊ
mïa hÌ.
Ch¨m sãc vƯ sinh dÞch tƠ: C¸c loµi gia sóc cÇn ®−ỵc ch¨m sãc t¾m rưa
s¹ch sÏ, th−êng xuyªn vµ nhÊt lµ cÇn ®−ỵc ®−a ®i tiªm phßng c¸c dÞch bƯnh
theo ®ỵt do c¸n bé thó y x· vµ th«n b¶n ph¸t ®éng.
Kü tht lµm r¬m r¹ lµm thøc ¨n cho tr©u bß: R¬m, r¹ lµ nh÷ng s¶n
phÈm thõa cđa qu¸ tr×nh s¶n xt n«ng nghiƯp. Trong khi ®ã tr©u, bß l¹i cã thĨ
tiªu hãa tèt lo¹i thøc ¨n nµy khi thiÕu cá trong nh÷ng ngµy mïa ®«ng kh«
hanh. Tr−íc ®©y chóng ta th−êng ®èt bá r¬m sau khi tt lóa, nay chóng ta
nªn tËn dơng ®Ĩ lµm thøc ¨n cho tr©u, bß. Kü tht chÕ biÕn rÊt ®¬n gi¶n:
R¬m sau khi ®· tt hÕt thãc cÇn ®−ỵc ph¬i kh« vµ chÊt ®èng, lÌn chỈt ®Ĩ
tr¸nh m−a lµm mơc n¸t. §Õn khi thiÕu cá vµo mïa hanh kh« ta cã thĨ ®em ra
lµm thøc ¨n cho tr©u, bß. Tr©u, bß cã thĨ ¨n r¬m kh« nh− vËy hc chóng ta
lÊy r¬m vµ vÈy −ít b»ng n−íc mi lo·ng cho tr©u, bß ¨n. Nhí cho tr©u, bß

ng ®đ n−íc khi ¨n r¬m kh«.
Tr©u, bß, dª, lỵn th¶ r«ng ph¸ ho¹i c©y non trong rõng dÉn ®Õn lµm xãi
mßn ®Êt, lµm mÊt c¸c lo¹i c©y thc q Gia sóc th¶ r«ng dÇm m×nh trong
n−íc vµ th¶i ph©n lµm « nhiƠm m«i tr−êng n−íc.
Chương trình Giáo dục Môi trường
12
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Bµi sè 3 :
¤ nhiƠm m«i tr−êng
mơc ®Ých
Gióp c¸c em häc sinh t×m hiĨu vỊ:
- C¸c nguyªn nh©n g©y « nhiƠm m«i tr−êng.
- N©ng cao ý thøc b¶o vƯ m«i tr−êng.
I - giíi thiƯu chung
M«i tr−êng lµ tÊt c¶ mäi thø quanh ta. M«i tr−êng cđa chóng ta bao gåm
nh÷ng thø sèng vµ nh÷ng thø kh«ng sèng. VÝ dơ nh−: C©y cèi, c¸c con vËt,
nhµ cưa, ®Êt ®¸, kh«ng khÝ M«i tr−êng cung cÊp n−íc, thøc ¨n, kh«ng khÝ
cho con ng−êi, c¸c loµi vËt vµ c©y cèi. Khi con ng−êi lµm cho m«i tr−êng bÞ
tỉn th−¬ng hc d¬ bÈn, m«i tr−êng kh«ng thĨ cung cÊp cho con ng−êi ®đ
thøc ¨n, n−íc s¹ch vµ kh«ng khÝ trong lµnh. Kh«ng nh÷ng thÕ, khi m«i tr−êng
bÞ tỉn th−¬ng sÏ g©y ra lò lơt, h¹n h¸n ®e däa ®Õn cc sèng cđa chóng ta. V×
thÕ chóng ta h·y cïng nhau b¶o vƯ m«i tr−êng.
¤ nhiƠm m«i tr−êng lµ sù thay ®ỉi c¸c tÝnh chÊt vèn cã cđa m«i tr−êng
theo chiỊu h−íng tiªu cùc. Sù biÕn ®ỉi m«i tr−êng theo h−íng tiªu cùc cã thĨ
¶nh h−ëng trùc tiÕp hc gi¸n tiÕp ®Õn ®êi sèng con ng−êi vµ sinh vËt, g©y h¹i
cho n«ng nghiƯp, c«ng nghiƯp, lµm gi¶m chÊt l−ỵng cđa m«i tr−êng tù nhiªn
vµ m«i tr−êng sèng cđa con ng−êi.
Nguyªn nh©n g©y ra « nhiƠm m«i tr−êng do c¶ thiªn nhiªn vµ con
ng−êi, nh−ng chđ u lµ do c¸c ho¹t ®éng cđa con ng−êi. Cã nhiỊu lo¹i «

nhiƠm m«i tr−êng nh−: ¤ nhiƠm ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ, tiÕng ån, h×nh ¶nh
II. Ho¹t ®éng
1. ¤ nhiƠm m«i tr−êng lµ g×?
(GV gi¶i thÝch cho c¸c em vỊ kh¸i niƯm « nhiƠm m«i tr−êng).
Chương trình Giáo dục Môi trường
13
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
¤ nhiƠm m«i tr−êng lµ sù thay ®ỉi c¸c tÝnh chÊt vèn cã cđa m«i tr−êng
theo chiỊu h−íng tiªu cùc, lµm cho m«i tr−êng bÞ nhiƠm bÈn b»ng c¸c chÊt
g©y t¸c h¹i ®−ỵc gäi lµ chÊt g©y « nhiƠm.
2. C¸c lo¹i « nhiƠm.
(GV lÇn l−ỵt cho c¸c em th¶o ln vµ gi¶i thÝch vỊ c¸c lo¹i « nhiƠm).
a) ¤ nhiƠm m«i tr−êng ®Êt:
Do r¸c th¶i sinh ho¹t, r¸c th¶i c«ng nghiƯp, c¸c chÊt hãa häc, thc trõ
s©u th¶i ra ®Êt lµm cho gi¶m ®é mµu mì cđa ®Êt dÉn tíi sù kh« c»n vµ sa m¹c
hãa, lµm ¶nh h−ëng ®Õn cc sèng cđa c¸c loµi sinh vËt.
b) ¤ nhiƠm m«i tr−êng n−íc:
Do c¸c chÊt n−íc th¶i sinh ho¹t, r¸c th¶i c«ng nghiƯp, c¸c chÊt hãa häc,
thc trõ s©u kh«ng ®−ỵc xư lý ch¶y ra s«ng, si, ao, hå, biĨn g©y « nhiƠm
n−íc. C¸c c¸ch ch«n vµ xư lý r¸c kh«ng ®óng c¸ch còng g©y thÈm thÊu
(ngÊm) n−íc bÈn xng tÇng n−íc ngÇm mµ con ng−êi th−êng sư dơng.
c) ¤ nhiƠm m«i tr−êng kh«ng khÝ:
Kh«ng khÝ bÞ c¸c t¹p chÊt, bơi, khãi lµm vÈn ®ơc ¶nh h−ëng tíi thµnh
phÇn kh«ng khÝ g©y ra c¸c bƯnh vỊ h« hÊp cho con ng−êi vµ ®éng vËt, lµm
gi¶m tÇm nh×n dÉn ®Õn « nhiƠm h×nh ¶nh.
Ngoµi ra cßn c¸c lo¹i « nhiƠm kh¸c nh− « nhiƠm tiÕng ån.
3. C¸c nguyªn nh©n g©y « nhiƠm m«i tr−êng.
a) Do con ng−êi:
- Sinh ho¹t hµng ngµy cđa con ng−êi.

- Ho¹t ®éng n«ng - c«ng nghiƯp vµ giao th«ng vËn t¶i.
- R¸c th¶i y tÕ.
b) Do tù nhiªn
- Thiªn tai: Lò, lơt, h¹n h¸n
- Ch¸y nhµ, ch¸y rõng.
4. C¸c gi¶i ph¸p phßng chèng.
BiÕt c¸ch ph©n lo¹i c¸c lo¹i r¸c ®Ĩ xư lý r¸c ®óng c¸ch (lo¹i r¸c nµo cã
thĨ ph©n hđy, lo¹i nµo cã thĨ t¸i sư dơng, lo¹i nµo cã thĨ ®em ®i t¸i chÕ).
Chương trình Giáo dục Môi trường
14
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Chóng ta cÇn ph¶i häc thãi quen sinh ho¹t ®Ĩ gi¶m tèi ®a sè l−ỵng r¸c
th¶i ra m«i tr−êng. T¸i sư dơng c¸c lo¹i r¸c cã thĨ nh−: Chai lä, bao gãi,
giÊy vµ t¸i chÕ ®Ĩ quay vßng sư dơng c¸c lo¹i r¸c ®ã.
Nªn sư dơng c¸c ph−¬ng ph¸p trång trät s¹ch, h¹n chÕ sư dơng c¸c lo¹i
ph©n bãn, thc trõ s©u hãa häc.
Ph¶i cã c¸c biƯn ph¸p xư lý n−íc th¶i, chÊt th¶i c«ng nghiƯp tr−íc khi
th¶i ra m«i tr−êng bªn ngoµi.
Mäi ng−êi cÇn ph¶i chung søc nç lùc cïng b¶o vƯ m«i tr−êng sèng chung
cđa chóng ta, h¹n chÕ thiªn tai, phßng ngõa dÞch bƯnh ë Bu«n §«n chóng ta
cÇn ph¶i lµm g× ? b¶o vƯ rõng ®Çu ngn, trång nhiỊu c©y xanh, b¶o vƯ ngn
n−íc s¹ch, tÝch cùc tham gia c¸c phong trµo lµm cho m«i tr−êng sèng xanh
s¹ch ®Đp
III - Tãm t¾t
¤ nhiƠm lµm thay ®ỉi m«i tr−êng sèng cđa con ng−êi vµ c¸c loµi
®éng thùc vËt dÉn ®Õn sù suy tho¸i loµi, gi¶m vỊ sè l−ỵng vµ chÊt
l−ỵng c¸c loµi, gi¶m ®a d¹ng sinh häc vµ nhiỊu loµi bÞ tut chđng.
§èi víi con ng−êi, « nhiƠm m«i tr−êng lµm cho chÊt l−ỵng cc
sèng bÞ gi¶m sót, c¸c ngn tµi nguyªn sinh vËt vµ vi sinh vËt bÞ c¹n

kiƯt.
IV. bµi tËp
1. Cã bao nhiªu lo¹i « nhiƠm ?
2. B¹n h·y kĨ tªn c¸c lo¹i « nhiƠm do con ng−êi vµ thiªn nhiªn g©y ra.
3. Yok §«n ®ang ®èi mỈt víi lo¹i « nhiƠm nµo ?
4. C¸ch g× cã thĨ sư dơng l¹i mét sè ®å vËt (chai, lä, nylon ) ?
Chương trình Giáo dục Môi trường
15
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
,
Bµi sè 4 :
R¸C TH¶I
Mơc ®Ých
Gióp häc sinh hiĨu ®−ỵc:
- R¸c th¶i lµ g× vµ ph©n lo¹i r¸c th¶i.
- R¸c th¶i g©y « nhiƠm m«i tr−êng vµ ¶nh h−ëng ®Õn con ng−êi nh−
thÕ nµo ?
- C¸ch xư lý r¸c th¶i.
I. Giíi thiƯu
R¸c th¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng vËt mµ con ng−êi kh«ng dïng n÷a vµ vøt bá ®i.
R¸c th¶i ®−ỵc ph©n lo¹i thµnh r¸c v« c¬ vµ r¸c h÷u c¬. R¸c v« c¬ lµ r¸c
khã ph©n hđy. Ng−ỵc l¹i r¸c h÷u c¬ rÊt dƠ bÞ ph©n hđy g©y h«i thèi nªn c¶ hai
lo¹i r¸c ®Ịu ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m«i tr−êng.
CÇn ph¶i xư lý r¸c cÈn thËn vµ ®ỉ r¸c ®óng n¬i quy ®Þnh ®Ĩ kh«ng lµm «
nhiƠm m«i tr−êng.
Tuy nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c lo¹i r¸c th¶i ®Ịu g©y h¹i cho m«i tr−êng;
mét sè lo¹i r¸c nh−: C¸c lo¹i rau, cđ, qu¶ dƠ bÞ ph©n hđy vµ lµm t¨ng ®é mµu
mì cho ®Êt ; mét sè r¸c th¶i kh¸c cã thĨ tËn dơng ®Ĩ sư dơng tiÕp hc t¸i chÕ
l¹i thµnh nh÷ng s¶n phÈm míi phơc vơ cho ®êi sèng con ng−êi do vËy chóng

ta ph¶i cã biƯn ph¸p xư lý r¸c th¶i thÝch hỵp ®Ĩ tr¸nh l·ng phÝ vµ h¹n chÕ tèi
®a c¸c t¸c h¹i do r¸c th¶i g©y ra cho con ng−êi vµ m«i tr−êng.
II - HO¹T ®éng
1. Ph©n lo¹i vµ xư lý r¸c th¶i.
(Gi¸o viªn mang ®Õn líp kho¶ng 15 vËt bá ®i (r¸c th¶i) nh−: Vá tr¸i c©y,
x¸c mÝa, lon bia, giÊy, tói nylon, chai nhùa, chai thđy tinh, hép b¸nh kĐo b»ng
nhùa hc thiÕc, bao m× t«m, vá kĐo, l¸ c©y ®Ĩ lªn bµn vµ phđ kh¨n l¹i).
* Chia líp thµnh 4 ®éi, mçi ®éi kh«ng qu¸ 10 em (tïy sè H/S trong líp).
Mçi ®éi cư mét em cÇm giÊy bót ®Ĩ ghi. Gi¸o viªn nhÊc kh¨n lªn kho¶ng 20
gi©y cho häc sinh nh×n råi phđ kh¨n l¹i. C¸c nhãm ghi l¹i nh÷ng g× m×nh thÊy
vµo giÊy, sau ®ã gi¸o viªn thu l¹i, nhãm nµo ghi ®−ỵc nhiỊu h¬n sÏ th¾ng.
Chương trình Giáo dục Môi trường
16
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
* Mçi nhãm cư mét em lªn b¶ng ph©n lo¹i c¸c lo¹i r¸c th¶i ®ã: R¸c nµo
cã thĨ ph©n hđy, kh«ng thĨ ph©n hđy, r¸c nµo cã thĨ dïng l¹i ®−ỵc, r¸c nµo cã
thĨ ch«n ®−ỵc, r¸c nµo kh«ng ch«n hc ®èt ®−ỵc. Gi¸o viªn sau ®ã tỉng kÕt
l¹i.
* C¶ líp nªu ý kiÕn nh÷ng vËt cã thĨ dïng l¹i vµo viƯc g×, nh÷ng vËt
kh«ng dïng l¹i ®−ỵc nªn xư lý nh− thÕ nµo ? (VÝ dơ: C¸c lo¹i chai, lä, hép
cã thĨ sư dơng l¹i lµm ®å ®ùng, b×nh hoa
- C¸c vËt b»ng kim lo¹i, nhùa, nylon, thđy tinh, giÊy mµ kh«ng sư
dơng l¹i ®−ỵc th× b¸n cho nh÷ng ng−êi thu mua phÕ liƯu ®Ĩ chóng ®−ỵc ®−a
®Õn nhµ m¸y ®Ĩ t¸i chÕ thµnh nh÷ng s¶n phÈm kh¸c
- R¸c h÷u c¬ cã thĨ ®−ỵc đ ®Ĩ lµm ph©n bãn cho c©y trång.
(Gi¸o viªn kÕt ln lµ cÇn ph¶i ph©n lo¹i r¸c tr−íc khi vøt bá).
* Gi¸o viªn gi¶i thÝch thªm lµ trong s¶n xt n«ng nghiƯp, con ng−êi
th−êng sư dơng mét l−ỵng lín c¸c lo¹i thc trõ s©u, diƯt cá nªn phÇn cßn
d− l¹i trong ®Êt còng g©y « nhiƠm m«i tr−êng ®Êt; hc khi m−a xng c¸c

chÊt nµy tr«i ra s«ng si g©y « nhiƠm ngn n−íc.
2. R¸c th¶i g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn con ng−êi vµ m«i tr−êng ?
(Gi¸o viªn cã thĨ gỵi ý ®Ĩ c¸c em tr¶ lêi).
* R¸c th¶i g©y mïi h«i thèi nªn lµm « nhiƠm m«i tr−êng kh«ng khÝ, ®Êt,
n−íc. Ngoµi ra, r¸c th¶i lµ m«i tr−êng sèng cđa c¸c loµi sinh vËt g©y bƯnh nªn
lµm ¶nh h−ëng ®Õn søc kháe con ng−êi vµ ®éng vËt (g©y nªn bƯnh sèt rÐt,
t¶ ) vµ lµm mÊt vƯ sinh c¶nh quan.
* R¸c th¶i sÏ lµm « nhiƠm ngn n−íc nÕu ta vøt r¸c xng n−íc. Con
ng−êi vµ ®éng vËt sÏ bÞ ngé ®éc nÕu ng ngn n−íc nµy.
* §éng vËt cã thĨ bÞ chÕt nÕu bÞ ch«n vïi trong r¸c th¶i, hc chui vµo
c¸c chai, lä, tói nylon mµ kh«ng ra ®−ỵc.
* C©y cèi sÏ kh«ng mäc ®−ỵc nÕu trong ®Êt chøa ®Çy r¸c th¶i kh«ng ph©n
hđy, hc cã qu¸ nhiỊu khÝ ®éc bèc lªn. §iỊu nµy ¶nh h−ëng ®Õn viƯc ph¸t
triĨn vµ t¸i sinh cđa c©y cèi vµ cđa rõng.
Chương trình Giáo dục Môi trường
17
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
* R¸c th¶i lµm bÈn c¶nh quan c¸c n¬i c«ng céng nÕu c¸c n¬i ®ã bÞ bao
phđ bëi ®Çy r¸c th¶i.
3. Ho¹t ®éng tham kh¶o.
(Gi¸o viªn dïng bøc tranh mét c« bÐ vµ hai bãng c©y - phÇn trß ch¬i
GDMT, trang 19 vµ giíi thiƯu cho häc sinh).
Mét b¹n häc sinh trªn ®−êng vỊ nhµ vµ b¹n Êy mn ngåi nghØ d−íi mét
gèc c©y. Cã 2 gèc c©y ®Ịu nhiỊu bãng m¸t, gèc c©y ë gÇn th× cã rÊt nhiỊu r¸c
quanh gèc c©y, gèc kia c¸ch b¹n häc sinh kho¶ng 100m nh−ng kh«ng cã tÝ r¸c
nµo. Theo c¸c em, b¹n Êy sÏ ngåi nghØ d−íi gèc c©y nµo ? t¹i sao ? NÕu lµ em,
em sÏ chän gèc c©y nµo ®Ĩ nghØ ? T¹i sao ?
III - KÕt ln
R¸c th¶i nÕu vøt lung tung hc kh«ng ®−ỵc xư lý hỵp lý th× sÏ

g©y h¹i rÊt lín ®Õn m«i tr−êng vµ con ng−êi, do vËy chóng ta cÇn cã
ý thøc vµ biƯn ph¸p xư lý r¸c ®óng ®¾n ®Ĩ b¶o vƯ søc kháe con ng−êi
vµ m«i tr−êng xung quanh cđa chóng ta.
Iv - Bµi tËp vỊ nhµ
1. Em ph¶i lµm g× ®Ĩ h¹n chÕ tèi ®a c¸c ¶nh h−ëng cã h¹i cđa r¸c th¶i ?
Cã nªn ®èt r¸c hc ch«n r¸c kh«ng, T¹i sao ?
2. Em h·y thu l−ỵm mét sè r¸c th¶i s¸ng t¸c thµnh mét vËt dơng h÷u Ých,
hc mét t¸c phÈm (bøc tranh, vËt ®iªu kh¾c ) sau ®ã mang ®Õn líp.
Chương trình Giáo dục Môi trường
18
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
Bµi sè 5 :
T×m hiĨu vỊ mét sè loµi ®éng vËt
q hiÕm ë ®Þa ph−¬ng
Mơc ®Ých
- Gióp häc sinh t×m hiĨu nh÷ng cÊp ®é q hiÕm kh¸c nhau cđa c¸c
loµi ®éng vËt, ®ång thêi giíi thiƯu cho c¸c em lµm quen víi mét sè
®éng vËt q hiÕm hiƯn ®ang cã ë V−ên Qc gia Yok §«n.
I - Giíi thiƯu chung
1. CÊp ®é q hiÕm cđa c¸c loµi ®éng vËt.
ViƯc ph©n cÊp c¸c loµi ®éng vËt sèng trong tù nhiªn theo møc ®é ®e däa
kh¸c nhau, nh»m gióp cho chóng ta biÕt ®−ỵc t×nh tr¹ng cđa tõng loµi, nhãm
loµi. §Ĩ tõ ®ã ®−a ra c¸c biƯn ph¸p qu¶n lý b¶o vƯ, khai th¸c sư dơng ngn
tµi nguyªn nµy mét c¸ch l©u dµi.
C¸c cÊp ®Ĩ ®¸nh gi¸ møc ®é q hiÕm cđa ®éng vËt hoang d· trong tù
nhiªn. Bao gåm 5 cÊp vµ ®−ỵc ký hiƯu b»ng nh÷ng ch÷ c¸i(E, V, R, T, K).
a. CÊp E (Endangered): Lµ cÊp ®ang nguy cÊp.
b. CÊp V (Vulnerable): Lµ cÊp sÏ nguy cÊp.
c. CÊp R (Rare): Lµ cÊp hiÕm (cã thĨ sÏ nguy cÊp).

d. CÊp T (Threatened): Lµ cÊp bÞ de däa.
e. CÊp K (Insufficiantly Known): Lµ cÊp kh«ng biÕt chÝnh x¸c.
2. Mét sè loµi ®éng vËt q hiÕm ë VQG Yok §«n.
* Thó
- Voi
- Bß Rõng( Bß Banteng)
- Bß tãt
- Hỉ
- S¬n D−¬ng
* Chim
- Giµ §Èy Java
- H¹c cỉ tr¾ng
- C«ng
- Hång Hoµng
* Bß S¸t
- C¸ sÊu n−íc ngät
- Kú §µ V©n
- Kú §µ Hoa
- R¾n Hỉ chóa
- Rïa hép tr¸n vµng
Chương trình Giáo dục Môi trường
1914
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
II - Ho¹t ®éng
1. §Ĩ gióp häc sinh hiĨu ®−ỵc c¸c cÊp ®é q hiÕm kh¸c nhau cđa c¸c
loµi ®éng vËt gi¸o viªn cho häc sinh lµm viƯc theo nhãm kÕt hỵp mét c©u ë cét
A víi 1 c©u ë cét B.
Cét A Cét B
1. CÊp sÏ nguy cÊp. a. §ang bÞ ®e däa tiƯt chđng, lµ nh÷ng loµi

®éng vËt mµ kh«ng cßn ch¾c cã thĨ tån t¹i
nÕu c¸c ho¹t ®éng ®e do¹ cßn tiÕp diƠn.
2. CÊp bÞ ®e däa. b. Lµ nh÷ng loµi ®éng vËt s¾p bÞ ®e do¹ tut
chđng nÕu c¸c ho¹t ®éng ®e däa cßn tiÕp tơc
tiÕp diƠn.
3. CÊp kh«ng biÕt chÝnh x¸c. c. Gåm nh÷ng loµi cã ph©n bè hĐp (Lµ sù cã
mỈt cđa mét loµi nµo ®ã trong ph¹m vi hĐp)
cã sè l−ỵng Ýt, tuy hiƯn t¹i ch−a ph¶i lµ ®èi
t−ỵng ®ang hc sÏ bÞ ®e däa. Nh−ng sù tån
t¹i l©u dµi cđa chóng lµ máng manh.
4. CÊp ®ang nguy cÊp. d. Thc mét trong ba nhãm trªn nh−ng ch−a
®đ c¬ së, t− liƯu ®Ĩ xÕp chóng vµo nhãm nµo.
5. CÊp hiÕm. e. Lµ nh÷ng loµi nghi ngê vµ kh«ng biÕt ch¾c
ch¾n chóng thc lo¹i nµo trong c¸c cÊp trªn
vµ thiÕu th«ng tin. (Xem l¹i tµi liƯu)
§¸p ¸n: 1b, 2d, 3e, 4a, 5c.
1. Gi¸o viªn chn bÞ s½n mét sè tranh ¶nh vỊ c¸c loµi ®éng vËt q hiÕm
hiƯn ®ang cã ë V−ên Qc gia Yok §«n mµ ®· ®−ỵc giíi thiƯu ë trªn ®Ĩ giíi
thiƯu cho häc sinh biÕt. Nh÷ng con vËt ®· quen thc víi c¸c em nh− voi, hỉ,
c«ng, bß rõng, c¸ sÊu, r¾n, rïa th× gi¸o viªn kh«ng cÇn ph¶i giíi thiƯu kü mµ
chđ u ho¹t ®éng ë phÇn nµy gi¸o viªn nªn tËp trung vµo c¸c con vËt cßn xa
l¹ ®èi víi c¸c em.
§Ĩ tiÕn hµnh cho ho¹t ®éng nµy gi¸o viªn cã thĨ cho häc sinh lµm viƯc
theo nhãm, sau ®ã gi¸o viªn ph¸t cho mçi nhãm mét tê r¬i vỊ c¸c con vËt
kh¸c nhau yªu cÇu tõng nhãm miªu t¶ con vËt cđa nhãm m×nh cho c¸c nhãm
kh¸c cïng biÕt.
Chương trình Giáo dục Môi trường
20
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5

Gi¸o viªn sÏ bỉ sung phÇn kiÕn thøc mµ c¸c em cßn ch−a biÕt vỊ c¸c con
vËt nµy.
* S¬n D−¬ng:
+ §Ỉc ®iĨm nhËn d¹ng: S¬n d−¬ng lµ loµi dª rõng kh¸ lín, chiỊu cao vai
tíi 1m. Loµi nµy cã l«ng dµy, cøng, tèi mµu vµ phÇn d−íi bơng cã mµu s¸ng
h¬n, mµu s¾c cã thĨ kh¸c nhau. Nã cã bêm dµy, ®u«i ng¾n, cã l«ng vµ trong
hai tai cã l«ng tr¾ng. Nã cã hai tun gãc m¾t to. S¬n d−¬ng còng cã cỈp sõng
h×nh nãn ®Ỉc thï t−¬ng tù nh− cỈp sõng cđa dª nh−ng to h¬n, dµi tíi 30cm.
+ §Ỉc ®iĨm sinh th¸i:
- N¬i sèng: ThÝch nghi tèt ®Ĩ sèng ë rõng trªn nói ®¸ hc trªn s−ên nói
®Êt dèc cã nhiỊu ®¸ vµ th−êng tró Èn ë nh÷ng hang nhá.
- Thøc ¨n: ¡n nhiỊu lo¹i thùc vËt song chóng d−êng nh− thÝch thùc vËt
cã mïi th¬m
- Sinh s¶n: Mïa sinh s¶n kh«ng cè ®Þnh. Mang thai 7 th¸ng r−ìi, mçi
n¨m ®Ỵ 1 løa, mçi løa 1 con.
* Giµ §Éy Java:
+ §Ỉc ®iĨm nhËn d¹ng: Má to, ®Çu, cỉ vµ tói cỉ lín, trÇn. MỈt l−ng,
c¸nh vµ ®u«i ®en h¬i ¸nh lơc, ngùc s−ên, bơng vµ d−íi ®u«i tr¾ng nh¹t. L«ng
tam cÊp vµ l«ng bao c¸nh lín n©u thÉm.
+ §Ỉc ®iĨm sinh th¸i:
- N¬i sèng: Vïng ®Çm lÇy, ®ång cá ngËp n−íc ngät, ven rõng nh−ng lµ
n¬i trèng tr·i.
- Sinh s¶n: Vµo th¸ng 10 - 6, ®Ỵ 2- 4 trøng.
* Hång Hoµng
+ §Ỉc ®iĨm nhËn d¹ng: KÝch th−íc lín, má rÊt to; cỉ vµ ®u«i dµi; ch©n
ng¾n. Khi ®Ëp c¸nh ph¸t ra tiÕng ån dƠ nhËn biÕt.
+ §Ỉc ®iĨm sinh th¸i:
- N¬i sèng: Lµm tỉ ë hèc c©y
- Thøc ¨n: Qu¶ c©y.
Chương trình Giáo dục Môi trường

21
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
- Sinh s¶n: Chim c¸i Êp trøng, chim ®ùc mím måi cho c¶ chim c¸i vµ
chim non ë tỉ tõ lóc Êp tíi khi chim non rêi tỉ.
* Rïa Hép Tr¸n Vµng:
+ §Ỉc ®iĨm nhËn d¹ng: Mai gå rÊt cao, dµi kho¶ng 19-26cm; bỊ mỈt
l−ng phÝa trªn mµu n©u cã nh÷ng ®èm mµu vµng s¸ng, 2/3 hc 4/3 mai ë phÝa
d−íi gi¸p víi bơng cã mµu tr¾ng ®ơc, mµu kem hc mµu vµng; chÝnh gi÷a
l−ng cã mét vƯt dµi vµ m¶nh, mµu vµng, ®Çu vµ cỉ mµu vµng; m gåm 2
m¶nh cư ®éng ®−ỵc, mµu tr¾ng ®ơc. Hai tÊm v¶y m ë gÇn hËu m«n g¾n liỊn
thµnh mét. Con ®ùc ®u«i dµi vµ ®Çy.
+ §Ỉc ®iĨm sinh th¸i:
- N¬i sèng: N¬i Èm −ít cã c¸c bơi rËm trong rõng c©y gç ë vïng trung du
vµ miỊn nói.
- Thøc ¨n: Chđ u ¨n ®éng vËt (giun ®Êt, c¸ thÞt.), cã ¨n c¶ thùc vËt:
hoa qu¶ ( chi).
- Sinh s¶n : Vµo th¸ng 5-6.
Sau khi c¸c em häc sinh ®· tr×nh bµy phÇn miªu t¶ con vËt cđa nhãm
m×nh vµ gi¸o viªn bỉ sung phÇn kiÕn thøc c¸c em cßn ch−a biÕt, tiÕp tơc cho
c¸c em lµm viƯc theo nhãm th¶o ln xem thÕ nµo lµ ®éng vËt q hiÕm (Lµ
nh÷ng loµi mµ sè l−ỵng cđa chóng cßn Ýt vµ cã nguy c¬ bÞ tut chđng). VËy
theo c¸c em nh÷ng ho¹t ®éng nµo sau ®©y lµ ®−ỵc phÐp (§) vµ nh÷ng ho¹t
®éng nµo lµ kh«ng ®−ỵc phÐp (K§).
1. Mét ng−êi ®i bé trong rõng ®Ĩ th−ëng thøc h−¬ng hoa cđa nói rõng. (§)
2. Mét ng−êi ®i vµo rõng ®Ĩ b¾t sãc. (K§)
3. Mét gia ®×nh ®èn c©y trªn ®åi ®Ĩ lµm rÉy. (K§)
4. Mét nhµ khoa häc cã nhiƯm vơ nghiªn cøu c©y trong rõng vµ mçi mét
loµi c©y «ng ta l¹i lÊy mét mÉu. (§)
5. Mét kh¸ch du lÞch vøt tµn thc trong rõng vµ nhãm lưa trong rõng. (K§)

6. Mét du kh¸ch lÊy mét c©y phong lan trong rõng vỊ v−ên nhµ m×nh. (K§)
7. Mét cËu bÐ cho tr©u bß gỈm cá trªn b·i cá lµng. (§)
Chương trình Giáo dục Môi trường
22
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
8. Mét c« bÐ ch¨n tr©u trong rõng. (K§)
9. Mét chiÕc xe t¶i l¸i xe vµo rõng vµ ®ỉ 4 thïng dÇu trong rõng. (K§)
10. Mét cËu bÐ dïng n¸ b¾n chim. (K§)
11. Mét sè häc sinh trong vïng t×m hiĨu vỊ thiªn nhiªn. (§)
12. ChỈt c©y trong trong rõng cÊm ®Ĩ b¸n. (K§)
13. ChỈt c©y trong rõng cÊm lµm cđi, nhµ (K§)
III - Tãm t¾t
§Ĩ ®¸nh gi¸ hiƯn tr¹ng sè l−ỵng c¸c loµi ®éng vËt trong tù
nhiªn. C¸c nhµ khoa häc ®· ®−a ra c¸c cÊp ®é q hiÕm kh¸c nhau
cđa c¸c loµi ®éng vËt, nh÷ng cÊp ®é nµy kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa
trong nghiªn cøu khoa häc mµ cßn cã ý nghÜa quan träng trong viƯc
qu¶n lý, khai th¸c bỊn v÷ng ngn tµi nguyªn.
Nh÷ng loµi ®éng vËt q hiÕm ngoµi chøc n¨ng gi÷ c©n b»ng
sinh th¸i trong rõng, chóng cßn cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ y d−ỵc
rÊt cao. Do vËy chóng th−êng xuyªn bÞ s¨n b¾t cho nªn sè l−ỵng c¸
thĨ cđa c¸c loµi cßn rÊt Ýt. NÕu kh«ng cã nh÷ng biƯn ph¸p b¶o vƯ kÞp
thêi th× nh÷ng loµi ®ã sÏ bÞ tut chđng.
IV - BµI TËP VỊ NHµ
1. Em h·y t×m hiĨu xem v× sao mét sè loµi ®éng vËt l¹i trë nªn q hiÕm?
(Do con ng−êi s¨n b¾n chóng, ph¸ rõng lµm n−¬ng rÉy lµm chóng mÊt m«i
tr−êng sèng, con ng−êi bu«n b¸n tr¸i phÐp ®éng vËt hoang d·, do thiªn tai do
®ã c¸c loµi ®éng vËt mÊt dÇn thøc ¨n, n¬i ë, m«i tr−êng sèng vµ hËu qu¶ lµ
nh÷ng loµi nµy sÏ biÕn mÊt dÇn vµ dÉn ®Õn tiƯt chđng).
2. VËy theo em ®Ĩ b¶o tån ®−ỵc nh÷ng loµi ®éng vËt q hiÕm nµy chóng

ta ph¶i lµm g× ?.
(Kh«ng s¨n b¾n, h¹n chÕ ®èt n−¬ng lµm rÉy, kh«ng bu«n b¸n ®éng vËt
hoang d·, tham gia tÝch cùc vµo c«ng t¸c x©y dùng vµ b¶o vƯ rõng, tè gi¸c
ng−êi cã hµnh vi x©m h¹i ®Õn rõng, tÝch cùc tham gia nghiªn cøu vµ t×m hiĨu
vỊ c¸c loµi ®éng vËt sinh sèng trong khu b¶o tån V−ên Qc gia Yok §«n,
n©ng cao ý thøc vỊ tÇm quan träng cđa ®éng vËt hoang d·).
Chương trình Giáo dục Môi trường
23
VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN
Chương trình Giáo dục Môi trường – LỚP 5
V - Ho¹t ®éng ngo¹i khãa
Vẽ Tranh Áp Phích
Mơc ®Ých:
Gióp n©ng cao ý thøc cđa häc sinh trong tr−êng còng nh− ý thøc cđa
céng ®ång ®Þa ph−¬ng vỊ viƯc b¶o vƯ c¸c loµi ®éng vËt q hiÕm.
TÊt c¶ c¸c t¸c phÈm sÏ ®−ỵc thu l¹i ; nh÷ng tÊm ¸p phÝch nµo xt s¾c cã
thĨ ®−ỵc chän lµm nh÷ng tÊm ¸p phÝch.
Ho¹t ®éng:
Yªu cÇu häc sinh kĨ tªn vµ th¶o ln vỊ c¸c loµi ®éng vËt q hiÕm hiƯn
®ang cã ë V−ên Qc gia Yok §«n. Sau ®ã c¸c em ph¶i giíi thiƯu ý t−ëng
cho tÊm ¸p phÝch mµ c¸c em ®Þnh vÏ (nh− con vËt nµo, lµm thÕ nµo qua tÊm ¸p
phÝch nµy em cã thĨ gióp mäi ng−êi thÊy ®−ỵc sù tut väng cđa loµi ®éng vËt
mµ em vÏ, hc lµ phÇn nµo ®ã th«ng qua tÊm ¸p phÝch ®ã mäi ng−êi nhËn ra
r»ng m×nh cÇn ph¶i b¶o vƯ c¸c loµi ®éng vËt hoang d·, kh«ng nªn s¨n b¾n
chóng C¸c em cã thĨ tiÕn hµnh ho¹t ®éng nµy theo nhãm, mçi nhãm kho¶ng
5 - 6 em.
Chương trình Giáo dục Môi trường
24