bài giảng thuốc bổ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (22.85 MB, 245 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

THUỐC BỔ

ThS. Võ Thanh Phong

1

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Nội dung

1. Đại cương2. Bổ khí

3. Bổ dương4. Bổ huyết5. Bổ âm

6. Tóm lược

2

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

Chương 1

Đại cương

3

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Bổ khí

Bổ dươngBổ huyếtBổ âm

Phân loại

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

5

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

Dương hư thường kiêm khí hư, khí hư dễ gây dương hư.Âm hư thường kiêm huyết hư, huyết hư dễ gây âm hư.Âm hư có thể dẫn đến dương hư và ngược lại

Chú ý mối quan hệ tân, tinh, huyết, khí, âm, dương

Có thể kết hợp thuốc khu tà với mục đích phù chính khu tà

Lưu ý

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

6

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

Chú ý đến tỳ vị  kiện tỳ để vận hoá thuốcNên sắc lâu, sắc kỹ

Hư lâu nên bổ từ từ

Lưu ý

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

7

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Chương 2

Bổ khí

8

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Tỳ khí hư: mệt mỏi, ăn kém, bụng đầy, tiêu lỏng, phù thũng, thốt giangPhế khí hư: biếng nói, nói nhỏ, đoản hơi, khó thở, tự hãn

Tâm khí hư: hồi hộp, tự hãn, ngực căng tức, bứt rứt, rối loạn nhịp tim

Thận khí hư: thể chất yếu, di tinh, phù, tiểu khơng kiểm sốt, lưng và gốiyếu, chậm phát triển, suyễn thở

Chỉ định

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

9

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Khí hư có kèm dương hư  phối với thuốc bổ dươngKhí hư có kèm âm hư  phối với thuốc bổ âm

Chú ý: thuốc gây nê trệ  nên kết hợp hành khí

Chú ý

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

10

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Tên latin

Nhân sâm

Ginseng radix

Hoàng kỳ

Astragali radix

Đảng sâm

Codonopsis radix

Bạch truật

Atractylodis macrocephalae rhizoma

Hài nhi sâm

Pseudostellariae radix

Sơn dược

Dioscoreae rhizoma

Hoàng tinh

Polygonati rhizoma

Biển đậu

Lablab semen album

Phục linh

Cam thảo

Glycyrrhizae radix

Di đường

Đại táo

Jujubae fructus

Phong mật

Bổ Tỳ khí

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Tên latin

Nhân sâm

Ginseng radix

Hồng kỳ

Astragali radix

Đảng sâm

Codonopsis radix

Đơng trùng hạ thảo

Cordyceps sinensis

Mạch môn đông

Ophiopogonis radix

Bách hợp

Lilii bulbus

Bắc sa sâm

Glehniae radix

Bổ Phế khí

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Tên: Astragalus membranaceus

Họ: Fabaceae

Hồng kỳ

Astragali radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Hoàng kỳ

Astragali radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Hơi ấm

TỳQuy kinh

PhếThăngHướng tác động

Tỳ vị, trung tiêu, phếVị trí tác động

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Hồng kỳ

Astragali radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Mệt mỏi, chán ăn, tiêu hố kém, tiêuchảy

Bổ khí

Tỳ dương khí: sa tử cung, sa dạ dày,

XH âm đạo nặngThăng dương

Tự hãn nặng, dễ cảm hàn tà, thởngắn

Cố biểu

Tự hãn do khí hư

Chỉ hãn

Loét, nhọt

Tiêu độc

Báng, phù, phù tay chân hoặc phù

mặt do khí hưLợi niệu

Xuất huyết

Chỉ huyết

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Hoàng kỳ

Astragali radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

10-15 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Độc tính

Âm hư nội nhiệt, thực nhiệtChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Tên: Atractylodis macrocephala

Họ: Asteraceae

Bạch truật

Atractylodis macrocephalae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Bạch truật

Atractylodis macrocephalae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

TỳQuy kinh

Hướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêuVị trí tác động

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Bạch truật

Atractylodis macrocephalae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Mệt mỏi, tiêu lỏng, chán ăn, nơnBổ khí

Chán ăn, mệt mỏi, đầy bụng, tiêu lỏngBổ tỳ

Phù, tiểu ít, chán ăn, đầy bụng, tiêu lỏng

Táo thấp

Phù, tiểu ít

Lợi niệu

Tự hãn

Cố biểu

Co thắt sớm do nội nhiệt

An thai

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Bạch truật

Atractylodis macrocephalae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

3-10 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Giảm bạch cầu và tiểu máu nhẹ trên động vật thực nghiệm

Độc tính

Âm hư nội nhiệtChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Tên: Codonopsis pilosula

Họ: Campanulaceae

Đẳng sâm

Codonopsis radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

Đẳng sâm

Codonopsis radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

TỳQuy kinh

Hướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêu, phếVị trí tác động

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Đẳng sâm

Codonopsis radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Tỳ khí hư: chán ăn, mệt mỏi, yếu, tiêu

lỏng, nơn. Phế khí hư: ho mạn, thở ngắn, đàm nhiều

Bổ khí

Tiêu lỏng, mệt mỏi, sa tạng phủ, sa tử

cung, sa trực tràng, phù mặtThăng khí

Nơn, mệt mỏi, chán ăn

Bổ tỳ vị

Ôn bệnh, tiêu khát, tổn thương tân dịch

Sinh tân

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

Đẳng sâm

Codonopsis radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

3-15 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Độc tính

Thấp nhiệt, can dương vượngChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Tên: Dioscorea opposite

Họ: Dioscureaceae

Sơn dược

Dioscoreae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Sơn dược

Dioscoreae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Hướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêu, phếVị trí tác động

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Sơn dược

Dioscoreae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Tỳ khí hư: tiêu lỏng, mật mỏi, tự hãn,

chán ăn, đới hạ. Phế khí hư: ho mạn. Thận khí: di tinh, tiểu nhiều lần, xuất tinhsớm

Bổ khí

Tiêu lỏng, mệt mỏi, tự hãn, chán ăn

Bổ tỳ vị

Phế âm: ho mạn, đàm dính. Tỳ âm: tiêu

khát, mất tân dịch, khát. Thận âm: di tinh, tiểu nhiều lần

Bổ âm

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Sơn dược

Dioscoreae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

10-30 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Độc tính

Thực chứngChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Tên: Panax ginseng

Họ: Araliaceae

Nhân sâm

Ginseng radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Nhân sâm

Ginseng radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

ThăngHướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêu, phếVị trí tác động

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Nhân sâm

Ginseng radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Tỳ khí hư: mạch nhược, mệt mỏi nhiều, yếu, chán ăn, tiêu lỏng, tiêu chảy mạn, sa tạng phủ (sa trực tràng). Phế khí hư: thở ngắn, khị khè, mồ hơi nhiều, bổ thậnkhí và ngun khí

Bổ khí

Tiêu lỏng, sa tạng phủ

Thăng khí

Ơn bệnh, tiêu khát, thương tân dịch, mồ

hôi nhiều, phát nhiệtSinh tân

Bổ tâm khí: hồi hộp, lo lắng, mất ngủ,

hay qn, khơng n do khí hư, huyết hưAn thần

Mệt mỏi, yếu, chán ăn, tiêu chảyBổ tỳ

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Nhân sâm

Ginseng radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

1-10 gLiều lượng

Sôi 3 giờ, uống với nước sắc các vị thuốckhác

Thời gian sắcĐộc tính

Âm hư nội nhiệt, thấp nhiệt, can dươngvượng, tăng huyết áp

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Tên: Glycyrrhiza uralensis

Họ: Fabaceae

Cam thảo

Glycyrrhizae radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

Cam thảo

Glycyrrhizae radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Hướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêuVị trí tác động

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Cam thảo

Glycyrrhizae radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Khí huyết hư

Bổ khí

Bổ tỳ vị

Nhọt, loét, rộp

Thanh hoả

Ho, khò khè, suyễn thở

Nhuận táo

Nhiễm trùng, loét, nhọt

Tiêu độc

Tâm khí hư: khơng n, bồn chồn

An thần

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Cam thảo

Glycyrrhizae radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

1-15gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Liều cao dài hạn (>50g) gây nhiễm đôc cam thảo: giữ muối nước, giảm kali, THA, phù, tiểu myoglobinuria.

Độc tính

Thấp, THAChống chỉ định

Thận trọngThai kỳ

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Tên: Zizyphus jujuba

Họ: Rhamnaceae

Đại táo

Jujubae fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Đại táo

Jujubae fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Hướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêuVị trí tác động

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Đại táo

Jujubae fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Mệt mỏi, thở ngắn

Bổ khí

Mệt mỏi

Bổ tỳ vị

Bổ tỳ vị âm, tâm âm: bồn chồn, trầm

cảm, kích thíchNhuận táo

Vị và tâm âm hư

Sinh tân

Trầm cảm, căng thẳng, nhạy cảm quá

mứcAn thần

Kích thích, trầm cảm

Bổ huyết

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Đại táo

Jujubae fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

1-15 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Độc tính

Tỳ vị thực, đàm nhiệt, KST đường ruộtChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 41<div class="page_container" data-page="41">

Tên: Dolichos lablab

Họ: Fabaceae

Biển đậu

Lablab semen album

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 42<div class="page_container" data-page="42">

Biển đậu

Lablab semen album

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Bình, hơi ấm

Quy kinh

Hướng tác động

Tỳ, vị, trung tiêuVị trí tác động

</div>Trang 43<div class="page_container" data-page="43">

Biển đậu

Lablab semen album

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Tiêu chảy mạn, đới hạ

Bổ tỳ

Tiêu chảy, đới hạ, nghiện rượu, nhiễm

trùng đường ruộtTrừ thấp

Tiêu chảy, nôn, sốt

Thanh thử

Tiêu lỏng, nơn

Tiêu độc

Rối loạn tiêu hố, mệt mỏi, chán ăn,

phân nát, tiêu chảyBổ khí

</div>Trang 44<div class="page_container" data-page="44">

Biển đậu

Lablab semen album

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

6-30 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Dược chưa chế có độc: gây tổn thươngthận, chậm tăng trưởng

Độc tính

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 45<div class="page_container" data-page="45">

Tên: Maltose (dissacharide)

Di đườngMaltose

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 46<div class="page_container" data-page="46">

Di đườngMaltose

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Hướng tác động

Tỳ vị, trung tiêuVị trí tác động

</div>Trang 47<div class="page_container" data-page="47">

Di đườngMaltose

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Tiêu chảy, tiêu hoá kém, đau bụng

Bổ khí

Đau bụng, tiêu lỏng, tiêu hố kém

Bổ tỳ vị

Đau bụng, vị quản thống do hàn, tiêu

chảyChỉ thống

Ho khan, đàm dính, thở ngắn, tiếng

nhỏNhuận táo

Ho khan, đàm dính, thở ngắn

Chỉ khái

Tỳ vị hư hàn: vị quản thống, tiêu lỏng

Tán hàn

</div>Trang 48<div class="page_container" data-page="48">

Di đườngMaltose

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

30-60 gLiều lượng

Sau khi nấu, hồ tan vào khi nóngThời gian sắc

Độc tính

Thấp, thấp nhiệt, nơnChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 49<div class="page_container" data-page="49">

Tên: Mật ongHọ:

Phong mậtMel

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 50<div class="page_container" data-page="50">

Phong mậtMel

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Đại trường

Hướng tác động

Trung tiêuVị trí tác động

</div>Trang 51<div class="page_container" data-page="51">

Phong mậtMel

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Mệt mỏi, chán ăn, yếu, thở ngắn, tiêu

lỏngBổ khí

Đau bụng

Chỉ thống

Giảm tân dịch do ơn bệnh hoặc do lớn

tuổi, táo bón, ho khan, khơ họngNhuận táo

Ho khan, ho mạn, đàm vướng máu

Chỉ khái

Táo bón, đặc biệt ở người già, đau bụng,

tiêu lỏng, lỵHoà trường

Loét miệng, sang thương, loét dạ dày

hoặc tá tràng, ngộ độc phụ tửTiêu độc

Dùng ngoài trị bỏng, loét

Chàm, bỏng, loét

</div>Trang 52<div class="page_container" data-page="52">

Phong mậtMel

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

15-30 gLiều lượng

Dùng dạng hoànThời gian sắc

Độc tính

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 53<div class="page_container" data-page="53">

Tên: Polygonatum sibiricum

Họ: Liliaceae

Hoàng tinh

Polygonati rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 54<div class="page_container" data-page="54">

Hoàng tinh

Polygonati rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

bài giảng thuốc bổ

<b>THUỐC BỔ</b>

ThS. Võ Thanh Phong

<b>1</b>

<b>Nội dung</b>

<b>1. Đại cương2. Bổ khí</b>

<b>3. Bổ dương4. Bổ huyết5. Bổ âm</b>

<b>6. Tóm lược</b>

<b>2</b>

<b>Chương 1</b>

<b>Đại cương</b>

<b>3</b>

<b>Bổ khí</b>

<b>Bổ dươngBổ huyếtBổ âm</b>

<b>Phân loại</b>

<b>5</b>

Dương hư thường kiêm khí hư, khí hư dễ gây dương hư.Âm hư thường kiêm huyết hư, huyết hư dễ gây âm hư.Âm hư có thể dẫn đến dương hư và ngược lại

Chú ý mối quan hệ tân, tinh, huyết, khí, âm, dương

Có thể kết hợp thuốc khu tà với mục đích phù chính khu tà

<b>Lưu ý</b>

<b>6</b>

Chú ý đến tỳ vị  kiện tỳ để vận hoá thuốcNên sắc lâu, sắc kỹ

Hư lâu nên bổ từ từ

<b>Lưu ý</b>

<b>7</b>

<b>Chương 2</b>

<b>Bổ khí</b>

<b>8</b>

Tỳ khí hư: mệt mỏi, ăn kém, bụng đầy, tiêu lỏng, phù thũng, thốt giangPhế khí hư: biếng nói, nói nhỏ, đoản hơi, khó thở, tự hãn

Tâm khí hư: hồi hộp, tự hãn, ngực căng tức, bứt rứt, rối loạn nhịp tim

Thận khí hư: thể chất yếu, di tinh, phù, tiểu khơng kiểm sốt, lưng và gốiyếu, chậm phát triển, suyễn thở

<b>Chỉ định</b>

<b>9</b>

Khí hư có kèm dương hư  phối với thuốc bổ dươngKhí hư có kèm âm hư  phối với thuốc bổ âm

<b>Chú ý: thuốc gây nê trệ  nên kết hợp hành khí</b>

<b>Chú ý</b>

<b>10</b>

<b>So sánh tác dụng</b>

<b>Mức độTên VN</b>

<b>Tên latin</b>

Nhân sâm

<i>Ginseng radix</i>

Hoàng kỳ

<i>Astragali radix</i>

Đảng sâm

<i>Codonopsis radix</i>

Bạch truật

<i>Atractylodis macrocephalae rhizoma</i>

Hài nhi sâm

<i>Pseudostellariae radix</i>

Sơn dược

<i>Dioscoreae rhizoma</i>

Hoàng tinh

<i>Polygonati rhizoma</i>

Biển đậu

<i>Lablab semen album</i>

Phục linh

Cam thảo

<i>Glycyrrhizae radix</i>

Di đường

Đại táo

<i>Jujubae fructus</i>

Phong mật

<b>Bổ Tỳ khí</b>

<b>So sánh tác dụng</b>

<b>Mức độTên VN</b>

<b>Tên latin</b>

Nhân sâm

<i>Ginseng radix</i>

Hồng kỳ

<i>Astragali radix</i>

Đảng sâm

<i>Codonopsis radix</i>

Đơng trùng hạ thảo

<i>Cordyceps sinensis</i>

Mạch môn đông

<i>Ophiopogonis radix</i>

Bách hợp

<i>Lilii bulbus</i>

Bắc sa sâm