skkn cấp tỉnh một số giải pháp dạy mạch nội dung đọc nhạc môn nghệ thuật lớp 7 trường thcs nga thạch huyện nga sơn

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>2.2 Thực trạng vấn đề trước khi nghiên cứu áp dụng sáng kiến </b>

kinh nghiệm.

<b>2.3</b> Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 4

<b>2.4</b> Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân,đồng nghiệp.

<i><b>sở hình thành nhân cách con người mới. “Người tràn ngập âm nhạc trong lịngmới có thể tràn ngập lịng u mến đối với những thứ đẹp đẽ nhất. ( Plato</b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<i><b>người Hy Lạp)” Đây là một câu nói tơi rất thích bởi lẽ nó nói lên được tầm quan</b></i>

trọng của âm nhạc đối với tâm hồn của con người. Âm nhạc là nghệ thuật củaâm thanh

Muốn cho học sinh, nhất là học sinh bậc Trung học cơ sở có tính tích cực,tự giác, say mê với mơn học, địi hỏi giáo viên phải có một số phương pháp dạyhọc nhằm tạo sự hứng khởi, lôi cuốn các em vào tiết học.

Để hướng tới và đạt được mục đích cuối cùng của mục tiêu và nhiệm vụcủa mơn Âm nhạc ở trường THCS là tạo nên một “Trình độ văn hoá Âm nhạcnhất định” bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảmthụ Âm nhạc của học sinh. Do đó, địi hỏi người giáo viên trực tiếp đứng lớpphải có sự đầu tư thời gian thích đáng để tìm tịi, nghiên cứu nhằm tìm raphương pháp tối ưu trong quá trình tổ chức hoạt động học tập cho các em, Đặcbiệt là trong những năm đầu thực hiện theo chương trình giáo dục phổ thôngmới, mục tiêu hướng tới phát triển năng lực của học sinh trong từng môn học.

Môn học nghệ thuật 7 mạch nội dung đọc nhạc. Giữ vai trò quan trọngtrong việc học nhạc, vì nội dung này cung cấp một số kiến thức Âm nhạc banđầu để học sinh làm quen với việc đọc nhạc, ghi chép nhạc nhằm phát triển nănglực, tư duy, trí tuệ, tạo điều kiện cho học sinh có một trình độ văn hóa Âm nhạcnhất định. Nhưng đọc nhạc lại là một mạch nội dung khơ khan khó học, khó nhớtên nốt, dẫn đến học sinh khơng thích học mạch nội dung này.

Muốn hát một bài hát hay, chơi một bản nhạc phải nhờ đến sự hỗ trợ củamạch nội dung lí thuyết âm nhạc và đọc nhạc.

Xuất phát từ đặc trưng môn học thuộc phạm trù nghệ thuật đòi hỏi sự hứngthú cao của học sinh.

Với sự say mê nghề , với lương tâm của người giáo viên, tôi đã cố gắng tìmtịi, sáng tạo trong từng tiết dạy và rút ra một số phương pháp dạy học, nhằmgiúp các em học tập sôi nổi, hào hứng, nắm bắt nhanh các ký hiệu âm nhạc, chủđộng cảm nhận âm thanh, cảm nhận giai điệu, hấp dẫn của bài đọc nhạc và thêmyêu thích mạch nội dung đọc nhạc. Vì vậy nó là động lực giúp tơi đi sâu nghiên

<i><b>cứu đề tài “Một số giải pháp dạy mạch nội dung đọc nhạc môn nghệ thuậtlớp7- Trường THCS Nga Thạch - Nga Sơn” như là một sáng kiến kinh nghiệm</b></i>

của mình để giúp các em ghi nhớ tên nốt nhanh, đọc đúng cao độ, tiết tấu giaiđiệu của bài đọc nhạc, tiếp thu nhanh kiến thức bài học, đồng thời giúp học sinhcảm thấy ghi nhớ tên nốt nhạc là đơn giản và dễ dàng, phát huy được tính tíchcực của bản thân, hứng thú hơn trong mỗi tiết học, phát huy được năng lực củatừng em học sinh theo đúng chương trình giáo dục 2018 đã đề ra.

<b>1.2. Mục đích nghiên cứu</b>

Nghiên cứu của đề tài này với mục đích giúp học sinh lớp 7 đọc đúng caođộ, trường độ, cường độ, giai điệu, tiết tấu và tự đặt lời cho bài đọc nhạc để dễnhớ dễ đọc và tiết dạy và học đọc nhạc đạt hiệu quả cao, giúp học sinh hiểu bàitốt và mang lại hứng thú học tập cho học sinh. Làm sao để việc dạy học sinh tựđặt lời cho bài đọc nhạc thật sự phổ biến, gắn liền vào mỗi tiết dạy, bài dạy có

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

liên quan đến nốt nhạc của bộ môn nghệ thuật 7 mạch nội dung đọc nhạc đạt kếtquả cao.

Phát huy tính sáng tạo, cảm thụ tai nghe các em phát triển toàn diện về thểchất lẫn tinh thần, qua giai điệu của các nốt trên khuông, thông qua mạch nộidung của mơn học phát huy được năng lực, tính sáng tạo của các em học sinh.

<b>1.3. Đối tượng nghiên cứu:</b>

Đề tài này nghiên cứu về vấn đề dạy nội dung âm nhạc mạch nội dungđọc nhạc 7 môn nghệ thuật áp dụng cho học sinh lớp 7 trường THCS NgaThạch.

<b>1.4. Phương pháp nghiên cứu</b>

<b>Để hồn thành được đề tài này tơi đã sử dụng rất nhiều phương phápkhác nhau, trong đó các phương pháp được sử dụng chủ yếu là: .</b>

a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, đọc sách, tìm hiếu tổng hợp trên cácthơng tin đại chúng. Tham khảo qua báo chí băng đĩa, các chương trình truyềnhình.

- Đúc rút kinh nghiệm của bản thân trong q trình cơng tác.- Nghiên cứu chương trình giáo dục 2018.

- Nghiên cứu các bộ sách khác nhau của các chủ biên khác nhau.b. Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

- Sử dụng phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động trong quátrình học nội dung âm nhạc mạch nội dung đọc nhạc:

c. Phương pháp quan sát, Thực hành.d. Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm:

- Sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phiếu điều tra và tổng hợpkết quả đối chiếu số liệu

<b>2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM</b>

<b>2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:</b>

- Xuất phát từ thực tế hiện nay đang đổi mới phương pháp dạy học theochương trình giáo dục 2018, học sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, phát huyđược năng lực sáng tạo của học sinh, giáo viên là người hướng dẫn điều khiểnviệc tạo hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nângcao hiệu quả chất lượng dạy học.

- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu bộ mơn, căn cứ vào nội dung chươngtrình, bộ sách giáo khoa đã chọn và một số tài liệu có liên quan.

- Căn cứ vào chương trình của Bộ giáo dục và đào tạo

Trong nội dung âm nhạc, mạch nội dung đọc nhạc, nốt nhạc có 2 ý nghĩachính:

+ Nó là một kí hiệu dùng kí hiệu nhạc để biểu thị thời gian tương đốivề cao độ (âm nhạc) của âm thanh.

+ Một âm thanh cao độ của chính nó, giai điệu tiết tấu của bài.

Để ghi lại một bản nhạc một cách chính xác, người ta dùng sử dụng các kíhiệu âm nhạc như khng nhạc, khóa nhạc... và nốt nhạc. Nốt nhạc giúp nhậnbiết được cao độ và trường độ của âm thanh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Nốt nhạc là thành phần cơ bản của âm nhạc phương Tây: Phân tích âmnhạc của hiện tượng âm nhạc để tiện trình bày, hiểu rõ, và phân tích âm nhạc.

Để ghi lại độ cao thấp của âm thanh người ta dùng 7 âm, thứ tự từ thấpđến cao là: Đồ (C), Rê (D), Mi (E), Fa (F), Son (G), La (A), Si (B). Nốt thứ 8,hay quãng tám, có tên giống hệt như nốt thứ nhất, nhưng gấp đôi tần số so vớinốt thứ nhất. Để phân biệt, người ta thường ghép chữ cái Latin kí hiệu nốt và sốthứ tự.

Xuất phát từ thực trạng giảng dạy âm nhạc cho học sinh. Vấn đề học và kếtquả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó khơng chỉ phụ thuộc vàochương trình giảng dạy phù hợp mà cịn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụcủa người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng vớisự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và tồn thể xã hội.

Đây là một mơn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phươngchâm “ học vui – vui học”. Do đó, việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn taytrái, vận động cơ thể, đặt lời cho bài đọc nhạc được áp dụng như một trò chơivào mạch nội dung đọc nhạc là rất cần thiết đối với học sinh trường THCS NgaThạch, lĩnh hội tốt kiến thức sẽ mang đến cho các em lòng say mê, hứng thútrong học tập

<b>2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.</b>

* Đối với giáo viên:

<i>- Cơ sở vật chất cho việc dạy và học âm nhạc ở THCS thiếu thốn, nhạc cụ</i>

có một cây đàn đã hư hỏng, các loại nhạc cụ khác khơng có để phục vụ cho việcdạy học bộ mơn, nội dung âm nhạc cịn thiếu.

- Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tựtìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học.

* Đối với học sinh:

<i>Thuận lợi</i>

+ Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích mơn nghệ thuật nội dung âmnhạc. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài rất tốt. Thực hiện các bài đọc nhạctương đối ổn về cao độ.

<i>Khó khăn</i>

HS bị chi phối, ảnh hưởng về các mơn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phầnnào sao nhãng việc học môn nghệ thuật nội dung âm nhạc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các mơn học chính như Văn, Tốn, ...mà chưa quan tâm đến bộ mơn nghệ thuật nội dung âm nhạc.

Một số học sinh chưa nắm chắc vị trí nốt nhạc, hình nốt tên nốt nhạc trênkhng, chưa thể hiện được cao độ trường độ bài đọc nhạc theo yêu cầu vàghép lời ca chưa đồng đều.

Việc nhận biết các nốt nhạc trên khuông để thực hành tập đọc nhạc của cácem cịn chậm, khơng đồng đều, do đó một số em có tâm lí chán nản và lười học,khơng có sự cố gắng.

Học sinh còn nhút nhát, chưa mạnh dạn trước tập thể.

Một số học sinh cịn có tâm lí coi đây là mơn phụ nên khơng có sự đầu tưhọc bài ở nhà, mà đọc nhạc lại cần có nhiều thời gian luyện đọc ở nhà

Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tựtìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc dạy và học.

Để cung cấp kiến thức khoa học, giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năngcho học sinh, giáo viên cần phải làm cho học sinh đam mê và hứng thú học tập,làm cho quá trình học tập của các em trở nên tự giác, tạo niềm vui trong sáng vàbổ ích. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và nội dung âm nhạc ở trườngTHCS nói riêng là nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của họcsinh nhưng khơng phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh vìtheo từng khối lớp, từng lứa tuổi và đặc biệt là đối với học sinh con em vùngnông thôn.

Sự tiếp thu môn học của học sinh không đồng đều, mỗi em có một năngkhiếu khác nhau, chất giọng khác nhau, một số học sinh chưa nhận thức đầy đủvề môn học.

K t qu kh o sát ết quả khảo sát đầu năm: ả khảo sát đầu năm: ả khảo sát đầu năm: đầu năm:u n m:ăm:

<b>Số HS đọc đúng cao độ tiết tấu</b>

<b>Số HS nhớ được vị trínốt trên khngSố lượngTỷ lệ %Số lượngTỷ lệ</b>

<b>2.3. Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề</b>

Nắm được những thuận lợi và khó khăn, bản thân tơi đã tìm ra các giảipháp để nâng cao chất lượng môn học nghệ thuật nội dung âm nhạc mạch nộidung đọc nhạc, nhằm giúp các em học tập sôi nổi, ghi nhớ tên nốt nhanh nhất vàdễ nhất, hào hứng phát huy được năng lực sáng tạo của bản thân.

<i><b>2.3.1. Giải pháp 1: Cách hướng dẫn học sinh đọc tên các nốt nhạc trên </b></i>

<b> Cách hướng dẫn học sinh: </b>

- Mạch nội dung đọc nhạc ở lớp 7 không đi sâu vào lý thuyết Âm nhạc mà chủ yếu cung cấp cho các em cách đọc: Cao độ, trường độ, tiết tấu của bài đọc nhạc, lấy gam Đô trưởng để hướng dẫn học sinh đọc giai điệu bài đọc nhạc mới. Vì thế cho nên tôi sẽ hướng dẫn và cho các em ôn lại lí thuyết âm nhạc về

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

vấn đề hình nốt mối quan hệ của các nốt vv… để các em nắm được một cách sâusắc hơn.

Ví dụ như đọc tên các nốt nhạc trên khng, cách viết nốt trên khuông,nắm được giá trị trường độ các nốt, các kí hiệu thường gặp trong bản nhạc. Nắmđược và hiểu về các loại nhịp, cách đánh nhịp.

<i>Cách viết nốt trên khuông: hướng dẫn để các em viết và khắc sâu tên nốt.</i>

Hình nốt nhạc là hình bầu dục nghiêng về phía tay phải. ( nốt nhạc nằm ởdịng kẻ thứ 3 trở lên đi quay xuống, từ khe thứ 2 trở xuống đuôi quay lên).

Đồ Mi sol La Đố Mi Rê

<i>Cách ghi nhớ trường độ: để các em không phải trừu tượng nhớ về trường</i>

độ của âm thanh tôi đã lồng ghép dạy các em qua sát và đọc mối quan hệ củacác nốt thành một bài thơ.

Mời bạn cùng chơi Trò chơi nốt nhạc

Một tròn – hai trắngMột trắng – hai đen

Một đen - hai đơn Một đơn – hai kép Nào ta cùng ghép Nốt nhạc trị chơi.

Sau đó tơi cho các em chơi trò chơi ghép nốt bằng đồ dùng trực quan.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>Hình ảnh các em áp dụng sáng tạo chơi trò chơi</i>

<i>Cách ghi nhớ các loại dấu lặng: Bằng cách tôi cho các em quan sát học</i>

thuộc bài thơ.

Tích tắc, Tích tắcKí hiệu thời gian Tạm dừng giây lát

Xin bạn đừng hát Dấu lặng là tơi

Hình nốt xứng đơi Lặng đơn, đen, trắng

Tích tắc , Tích tắc.

Những kí hiệu khác trong bản nhạc tơi sẽ lựa chọn một bài hát mà các emquen thuộc có sử dụng kí hiệu âm nhạc như dấu nối, dấu luyến, dấu quay lại,

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

khung thay đổi vv... Hướng dẫn phân tích, thực hiện hát để nhấn mạnh cho cácem thấy tác dụng của các kí hiệu.

<i>Đọc đúng cao độ: Lấy gam Đô trưởng để hướng dẫn học sinh đọc giai</i>

diệu bài Tập đọc nhạc số 1 để khắc sâu ghi nhớ tên nốt: Gam Đô trưởng

- Tập giải mã các ký hiệu đó bằng cách tập đọc để các âm thanh vang lênvà tập nghe để nhận ra các tên nốt, hình nốt...ứng dụng vào loại nhịp 2/4.

- Bằng cách cho học sinh nghe làm việc cá nhân. Việc này có thể sử dụng trong bài đọc nhạc số 1 để các em ơn tập lại kiến thức cũ:

<i>Hình ảnh giới thiệu lại mối quan hệ của các nốt nhạc</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>Giải pháp này có thể sử dụng phần một số câu hỏi ôn tập kiến thức cũ vàcách đọc để áp dụng ở tất cả các bài đọc nhạc</b>

<i><b>2.3.2. Giải pháp 2: Giải pháp gây hứng thú cho học sinh</b></i>

- Với mạch nội dung này, người giáo viên phải tổ chức đươc nhiều hoạt động để học sinh được làm việc nhiều, thi đua giữa các tổ, nhóm, cá nhân với nhau, giáo viên nhận xét cho điểm, nhằm gây được hứng thú học tập cho các em, giúp các em có một tinh thần thoải mái trong học tập.

- Tôi sử dụng kĩ thuật dạy học là chơi trò chơi trước khi vào đọc nhạc bất kì và cho các em tìm nốt:

- Yêu cầu học sinh chuẩn bị bài trước khi đến lớp.

- Học sinh chép bài đọc nhạc vào vở và học tên nốt có trong bài.

Trị chơi: Ai Thính tai hơn. Giáo viên cho học sinh nghe từng câu và gọi học sinh trả lời đó là câu nhạc đó.

-Vận động cơ thể vào bài đọc nhạc.

<b>Giải pháp này có thể sử dụng ở tất cả các bài đọc nhạc</b>

Thực tế tơi đã áp dụng vào dạy Tiết 11: Lí thuyết âm nhạc: Dấu nhắc lại, dấu quay lại, khung thay đổi

Đọc nhạc: Bài đọc nhạc số 2 môn nghệ thuật 7 nội dung âm nhạc( bộ sáchkết nối trí thức)

<i>Phần hai phần đọc nhạc được tôi tiến hành khi áp dụng giải pháp gây hứng thú cho học sinh.</i>

Đưa ra nhiều câu hỏi nhỏ để các em ôn lại kiến thức cũ ví dụ như:

1. Bài đọc nhạc số 2 được tác giải nhạc sĩ Hoàng Long viết ở loại nhịp mấy?

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

2. Bài đọc nhạc số 2 được nhạc sĩ sử dụng những kí hiệu âm nhạc nào mà em đã được học?

3. Về trường độ nhạc sĩ đã sử dụng loại hình nốt gì để viết bài?4. Về cao độ nốt nào là nốt cao nhất và nốt nào là nốt thấp nhất?

 Phần ôn lại kiến thức cũ tôi tổ chức cho học sinh làm việc cá nhân.Tiến hành chơi trò chơi để các em khắc sâu nốt nhạc.

* Chơi trò chơi: Ai nhanh hơn: Thi đua giữa các tổ. ( lên bảng trình bày)

- Câu hỏi: Tìm trong bản nhạc có mấy nốt đồ, nốt sol, mấy nốt mi và mấy nốt đố.

<b>Trước khi học bài yêu cầu học sinh chuẩn bị bài ở nhà: Chép bài đọc nhạc và điền tên nốt trước khi đến lớp.</b>

<i> Hình ảnh bài đọc nhạc số 1 và số 2 của học sinh chuẩn bị trước khi đến lớp</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Trị chơi: Ai Thính tai hơn. Gv cho học sinh nghe từng câu và gọi học sinh trả lời đó là câu nhạc đó. ( làm việc nhóm cặp đôi) mỗi câu nhạc cho nghe hai lượt) đại diện nhóm trả lời.

Sau khi cho học sinh chơi trị chơi xong cho các em nghe toàn bài một lượt sau đó phát huy tính tích cực của các tơt nhóm cho các tổ nhóm xung phongđọc bài.

<i>Hình ảnh học sinh thực hiện cặp đôi</i>

Giáo viên hướng dẫn cho học sinh một số động tác vận động cơ thể vào bài đọc nhạc. cho các em thực hiện bài theo sự hướng dẫn của cô từng câu một.

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<i>Hình ảnh học sinh thực hiện vận động cơ thể vào bài học</i>

Tiết 12: Nội dung: Ôn tập bài đọc nhạc số 2 tôi thực hiện như sau

Giáo viên cho các em vận động co thể sau đó hoạt động nhóm cặp 4 đểsáng tạo ra một số động tác khác cô dạy vận dụng vào bài.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<i>Hình ảnh minh họa học sinh vận động cơ thể vào trong bài học (nhóm)</i>

Giáo viên đưa ra chủ đề, đặt lời làm mẫu trước tại lớp hướng dẫn các em làm. ví dụ chủ đề về thầy cơ hướng dẫn cho các em hát lên cao độ từng tiết nhạc câu nhạc sau đó viết lời ra giấy nháp lắp ghép với cao độ hát thử xem phù hợp với cao độ.

Giáo viên đặt lời làm mẫu trước tại lớp .

Giao bài tập về nhà. Đến tiết vận dụng sáng tạo cúng ta thu được sản phẩm

</div>