Giáo trình: Kỹ thuật thi công công trình docx

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC .....
KHOA ....

Giáo Trình

Kỹ thuật thi
cơng cơng
trình


-5
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version -- CHƯƠNG 1
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1
CÔNG TÁC ð T VÀ GIA C

N N MĨNG

************************
A. CƠNG TÁC ð T
I. KHÁI NI M. (01 ti t . ti t th 2)
1. Các lo i cơng trình và cơng tác đ t.
- Xây d ng b t kỳ cơng trình nào cũng đ u có ph n cơng tác đ t.
- Kh i lư ng cơng tác đ t ph thu c vào qui mơ, tính ch t và đ a hình cơng
trình. Nh ng nơi có đ a hình và ñ a ch t ph c t p, thi cơng đ t có th g p nhi u
khó khăn.
- Có nh ng cơng trình cơng tác đ t chi m m t kh i lư ng l n làm nh
hư ng ñ n ch t lư ng và ti n đ thi cơng cơng trình.
1.1- Phân lo i cơng trình đ t: Có nhi u cách

- Theo m c đích s d ng: có 2 lo i ch y u:
+ Các cơng trình b ng đ t: mương máng, đư ng sá, bãi ch a ....
+ Các cơng trình ph c v cơng trình khác: h móng, rãnh đ t ñư ng ng .....
- Theo th i gian s d ng: có 2 lo i:
+ Các cơng trình s d ng lâu dài: ñê, ñ p, ñư ng sá ....
+ Các cơng trình s d ng ng n h n: đê quai, h móng, rãnh thốt nư c .....
- Theo hình d ng cơng trình: có 2 lo i:
+ Các cơng trình t p trung: h móng, san i m t b ng ...
+ Các cơng trình ch y dài: ñê, ñư ng sá, mương máng....
1.2- Các d ng cơng tác đ t:
- ðào đ t: là h đ cao m t ñ t t nhiên xu ng b ng đ cao thi t k (như
đào móng, đào mương....). Th tích đ t đào thư ng đư c kí hi u là V+
- ð p ñ t: là nâng ñ cao m t ñ t t nhiên lên b ng ñ cao thi t k (như
ñ p n n nhà, đ p đê... ). Th tích đ t đ p thư ng đư c kí hi u là V- San ñ t: là làm b ng ph ng m t di n tích nào đó c a m t ñ t. Trong san
ñ t bao g m c công tác đào và cơng tác đ p. Lư ng đ t trong khu v c san có
th v n đư c gi ngun, có th đào b đi ho c có th đ p thêm vào.... đ đ t
đ n m t cao trình nào đó (như san m t b ng, san n n ñư ng ....)
- H t (bóc) : là bóc b l p đ t phía trên không s d ng như: l p th c v t,
l p đ t phân hố... L p này khơng có kh năng ch u l c. Th c ch t đây là cơng
tác đào nhưng khơng theo m t cao trình c th nào c mà ph thu c vào chi u
dày l p ñ t c n bóc b .
- L p đ t: là làm cho nh ng ch trũng cao b ng khu v c xung quanh. Th c
ch t đây là cơng tác đ p, kh i lư ng ñ p ph thu c vào cao ñ t nhiên c a khu
v c xung quanh ho c ñ sâu c a vùng ñ t yêu c u x lý.
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


-6
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version -- CHƯƠNG 1
PDF Merge and KTTC – H TCCN

- ð m ñ t: là ñ m nén các l p ñ t m i ñ cho ñ c ch c.
2. Các tính ch t k thu t c a đ t và nh hư ng c a nó đ n kt thi cơng
đ t.
2.1- Tr ng lư ng riêng c a ñ t (γ): Là tr ng lư ng c a m t đơn v th tích
đ t, đư c xác ñ nh b ng công th c:
G
[g/cm3 ] ho c [t/m3 ]
V

γ=

Trong đó:
G - tr ng lư ng c a kh i đ t có th tích là V.
Tr ng lư ng riêng c a ñ t th hi n s đ c ch c c a đ t. Thơng thư ng, đ t
có trong lư ng riêng càng l n thì càng đ c ch c.
2.2- ð m c a ñ t (W): Là t l ph n trăm c a nư c có trong đ t.
W=

G − G0
x 100 (%)
G0

Trong đó: G0- là tr ng lư ng khơ c a đ t
Mu n thi cơng d dàng thì c n ph i có đ m thích h p cho t ng lo i đ t.
Thơng thư ng theo ñ m c a ñ t, ngư i ta phân ñ t ra làm 3 lo i:
ð t có:
- W ≤ 5% : đ t khơ
- W ≤ 30% : ñ t m
- W ≥ 30% : ñ t ư t.

Theo kinh nghi m, ngoài hi n trư ng thi cơng, ngư i cán b ch huy có
th xác đ nh tương đ i chính xác đ m c a ñ t b ng cách b c m t n m đ t bóp
ch t l i r i th ra, n u n m ñ t v r i ra là đ t khơ, n u n m đ t gi ngun hình
d ng là đ t đ m, n u n m đ t dính bét trên tay là ñ t quá ư t.
2.3- ð d c c a mái đ t (i): Là góc l n nh t c a mái d c khi ñào ñ t (v i
ñ t nguyên th ) ho c khi ta ñ ñ ng hay ñ p ñ t mà ñ t không b s t l .
+ ð d c c a mái đ t ph thu c vào góc ma sát trong c a đ t (ϕ), đ dính
c a ñ t (C), ñ m c a ñ t (W), t i tr ng tác d ng lên m t ñ t và chi u sâu c a
h ñào (H).
+ Xác đ nh đ d c (i):
T hình v 1-1 ta có: i = tgα =

H
B

Trong đó:
i - là ñ d c t nhiên c a ñ t;
α - là góc c a m t trư t;
H - chi u cao h ñào (mái d c);
B - chi u r ng c a h đào (mái d c).
Thơng thư ng ngư i ta cho ñ so i m c a mái d c:
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðƠNG Á

Hình 1-1 : ð d c c a mái ñ t


-7
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version -- CHƯƠNG 1
PDF Merge and KTTC – H TCCN

m=

1
B
=
= cotgα
i
H

m - còn g i là h s mái d c.
Vi c xác đ nh chính xác đ d c c a mái đ t có ý nghĩa quan tr ng t i s
đ m b o an tồn cho cơng trình trong q trình thi cơng và gi m t i m c t i
thi u kh i lư ng ñào.
2.4- ð tơi x p c a ñ t ( ρ ): là tính ch t bi n thiên th tích c a ñ t tr ơc và
sau khi ñào. ð tơi x p đư c xác đ nh theo cơng th c:
ρ=

V − V0
x100(%)
V0

- th tích đ t ngun th .
V0
V
- th tích đ t sau khi đào lên.
Có 2 h s tơi x p: ð tơi x p ban ñ u ρ 0 là ñ tơi x p khi ñ t v a ñào lên
chưa ñ m nén; và ñ tơi x p cu i cùng ρ là ñ tơi x p khi ñ t ñã ñư c ñ m
ch t. ð t càng r n ch c thì ñ tơi x p càng l n, ñ t x p r ng có đ tơi x p nh ,
có trư ng h p có giá tr âm.
2.5- ð ch ng xói mịn c a đ t: là tính khơng b dịng nư c cu n trơi khi

có dịng nư c ch y qua.
Mu n khơng xói l thì lưu t c c a dòng nư c trên m t ñ t không vư t quá
lưu t c cho phép.
Lưu t c cho phép là tr s lưu t c mà ñ y h t ñ t b t ñ u b cu n đi. ð t có
lưu t c cho phép càng l n thì kh năng ch ng xói l càng cao.
Lưu t c cho phép c a m t s lo i đ t thơng thư ng như sau:
- ð i v i ñ t cát:
lưu t c cho phép: v = 0,15 - 0,80 m/s
- ð i v i ñ t sét ch c :
v = 0,80 - 1,80 m/s
- ð i v i ñ t đá :
v = 2,00 - 3,50 m/s
Nh ng cơng trình b ng đ t có ti p xúc v i dịng ch y c n lưu ý đ n tính ch t
này khi ch n đ t thi cơng.
3. Phân c p đ t.
Trong các cơng tác thi cơng đ t, ngư i ta d a vào m c ñ khó d khi thi
cơng đ phân c p. C p đ t càng cao thì càng khó thi cơng, m c đ chi phí nhân
cơng và chi phí máy càng l n.
3.1- Phân c p ñ t theo phương pháp thi cơng th cơng: Phân đ t thành 9
c p, m c đ khó cho thi cơng tăng d n t c p 1 ñ n c p 9. (xem b ng, trang 9,
GT-KTTC)
3.2- Phân c p ñ t theo phương pháp thi công cơ gi i: Phân lo i ñ t thành
11 c p. T c p 1 ñ n c p 4 là ñ t, t c p 5 ñ n c p 11 là ñá . Phân c p c a đ t
d a vào chi phí lao đ ng đ đào 1m3 đ t, cịn phân c p ñá d a vào th i gian
khoan 1m dài l khoan.(xem b ng, trang 10, GT KTTC)
Trong đó:

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á

-8
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version -- CHƯƠNG 1
PDF Merge and KTTC – H TCCN

Vi c phân c p ñ t ñá giúp ta ch n ñư c lo i máy thi công và phương pháp
thi công h p lý.
II . TÍNH TỐN KH I LƯ NG CÔNG TÁC ð T (2 ti t. ti t th 3,4)
- M c đích: H u h t các cơng trình xây d ng đ u có liên quan đ n cơng tác
đ t. Vi c xác đ nh kh i lư ng cơng tác đ t làm cơ s đ l p phương án thi cơng,
l p d tốn h p lý. Do đó, vi c tính tốn xác ñ nh công tác ñ t ph i ti n hành
c n th n và chính xác.
- Nguyên t c tính tốn:
+ ð i v i nh ng cơng trình có đ a hình đơn gi n: Dùng các cơng th c hình
h c đơn gi n đ tính tốn.
+ ð i v i nh ng cơng trình có hình d ng khơng rõ ràng : thì ta qui đ i thành
các hình đơn gi n r i áp d ng các cơng th c như trên.
1. Tính kh i lư ng cơng tác đ t theo hình kh i:
- ð i v i hình đ ng cát :
V=

h
[ab + (a+c)(b+d) + dc]
6

- ð i v i kh i l p phương :
V= a3
- ð i v i kh i h p ch nh t :
V= a.b.h
- ð i v i hình nón : V=

h
2
πR
3

Hình 1- 2

2. Tính kh i lư ng cơng tác đ t c a cơng trình ch y dài:
V i các cơng trình ch y dài thư ng g p như móng băng, đư ng, mương
máng,... thư ng có kích thư c theo chi u dài l n hơn nhi u l n so v i kích thư c
hai phương cịn l i. Do m t ñ t t nhiên không b ng ph ng nên chi u cao tính
tốn h c a cơng trình ln thay đ i. ð kh i lư ng tính tốn chính xác, thơng
thư ng ngư i ta chia cơng trình thành nhi u ño n sao cho trong m i đo n, chi u
cao c a cơng trình thay đ i khơng đáng k . Cơng trình càng chia nh làm nhi u
đo n thì s li u tính tốn càng chính xác nhưng đ ng th i kh i lư ng tính tốn
s tăng lên. Sau khi đã chia ra t ng ño n, ta xác ñ nh các thơng s hình h c c a
các ti t di n hai đ u đo n.
Th tích c a hình ch y dài tính g n đúng theo cơng th c sau:
V1 =

F1 + F2
.L
2

ho c
V2 = Ftb.L
Trong đó :
F1 - di n tích c a ti t di n trư c;
F2 - di n tích c a ti t di n sau;
L - chi u dài c a ño n cơng trình c n tính;

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á

(1-1)
(1-2)


-9
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version -- CHƯƠNG 1
PDF Merge and KTTC – H TCCN

Ftb - di n tích c a ti t di n trung bình mà đó chi u cao c a
ti t di n b ng trung bình c ng c a chi u cao hai ti t di n trư c và sau.

Hình 1-3 : Sơ đ đ tính kh i lư ng cơng tác đ t c a cơng trình ch y dài
Th tích th c V c a đo n cơng trình ln nh hơn V1 và l n hơn V2.
V1 > V > V2
Vì v y các cơng th c trên ch nên áp d ng cho các cơng trình có chi u dài
L<50m và s chênh l ch chi u cao ti t di n không quá 0,5m : h1- h2 ≤ 0,5 m.
V i các cơng trình khác, ngư i ta thư ng s d ng công th c c a Winkler.
Cách thành l p công th c như sau:
Cho trư t ti t di n bé theo tr c cơng trình đ n khi ch ng lên ti t di n l n.
Các ñi m A’, B’, C’, D’ s trùng lên các ñi m A, B, C, D c a ti t di n l n. T

Hình 1-4 : Sơ đ đ tính tốn theo phương pháp Winkler
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 10
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

hai ñư ng CC’ và DD’ ta k hai m t ph ng th ng góc xu ng m t đáy cơng trình
(C’D’EF) chia đo n cơng trình ra làm ba kh i. M t kh i (V1) n m gi a hai m t
ph ng th ng ñ ng và hai kh i chóp (Vϕ1, Vϕ2 ) n m ngồi hai m t ph ng đó.
Th tích c a đo n cơng trình đư c tính theo cơng th c:
V = V1 + Vϕ1 + Vϕ2
Theo (1-1) ta có:
V1 =

(1-3)

( F1 − ϕ1 − ϕ 2 ) + F2
.L
2

(1-4)

Trong đó:

- di n tích đáy tam giác c a các kh i hình chóp;
ϕ1, ϕ2
F1, F2 - di n tích các ti t di n 2 đ u đo n cơng trình;
L
- chi u dài đo n cơng trình.

Và:

Vϕ1 =

1
ϕ1 L ;
3

Vϕ2 =

1
ϕ2 L
3

(1-5)

Thay (1-4), (1-5) vào (1-3) ta ñư c:
V=
⇒

( F1 − ϕ1 − ϕ 2 + F2 ).L
1
1
+ ϕ1 L + ϕ2 L
2
3
3

V=

F1 + F2
1
.L - L (ϕ1 + ϕ2)

2
6

(1-6)

V i m t đo n cơng trình, đ nghiêng c a đáy cơng trình khơng l n và h s
mái d c c a hai bên sư n cơng trình b ng nhau, ta có th ch p nh n m t sai s
đ có ϕ1 = ϕ2. Như v y:
ϕ1 = ϕ2 =
Trong đó:

h=

h1 + h2
2

1
(h - h’)2 m
2

;

h’ =

(1-7)
h3 + h4
;
2

m - ñ so i c a mái d c hai bên sư n xem như b ng nhau. N u hai bên sư n

có đ so i khác nhau thì khi đó l y: m =

m1 + m2
; v i m1, m2 l n lư t là ñ so i
2

c a mái d c 2 bên.
Thay (1-7) vào (1-6) ta đư c cơng th c Winkler:
V=[

F1 + F2
1
- (h - h’)2 m ] . L
2
6

III . CÔNG TÁC CHU N B THI CÔNG N N ð T (3 ti t . ti t th 5,6,7)
1. Gi i phóng m t b ng thi cơng :
Gi i phóng m t b ng bao g m m t s công vi c sau: đ p phá cơng trình cũ
khơng s d ng ñ n, di chuy n m m ho c nh ng cơng trình có s n trên m t
b ng thi cơng, tháo d bom mìn ( n u có ), đào b cây và r cây, phá ñá m côi

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 11
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

trên m t b ng (n u c n thi t), x lý th m th c v t th p, d n s ch chư ng ng i
v t t o thu n l i cho thi công.
Trư c khi thi công c n ph i thông báo trên các phương ti n thơng tin đ i
chúng đ nh ng ngư i có cơng trình ng m n i trong khu v c thi cơng (m m ,
đư ng đi n, đư ng nư c....) bi t đ có k ho ch di chuy n. Sau m t th i gian
qui ñ nh, ch ñ u tư ph i làm các th t c ñ di chuy n. ð i v i vi c di chuy n
m m ph i theo ñúng phong t c và qui ñ nh v v sinh.
N u khu v c có bom mìn chưa n ph i th cơng binh dị mìn và k p th i vơ
hi u hố bom mìn.
ð i v i các cơng trình cũ như nhà c a, cơng trình xây d ng ph i có thi t k
phá d b o đ m an tồn và v sinh mơi trư ng; t n thu v t li u còn s d ng
ñư c.
N u trong m t b ng thi cơng có cây to thì ph i ch t h ho c di chuy n, r
cây ph i ñư c ñào b h t ñ tránh m i m c làm hư và y u n n ñ t sau này.
N u có đá m cơi thì có th gi i phóng b ng vi c đánh mìn. Hịn nào c n ñ
l i ph i do ki n trúc sư quy t ñ nh.
Nh ng l p ñ t c ho c ñ t màu nên h t b thu gom vào m t ch ñ sau này
s d ng vào vi c tr ng c và cây trên m t b ng.
Nh ng nơi l p ñ t n u có bùn ph i tát nư c vét bùn đ tránh n n đ t sau này
khơng n ñ nh.
2. Tiêu nư c m t - H nư c ng m:
2.1 Tiêu nư c m t: Là h n ch nư c ch y vào m t b ng thi công. Thư ng
dùng m t s bi n pháp sau:
- ðào rãnh thoát nư c: ð cho nư c khơng tràn vào m t b ng cơng trình m i
khi có mưa, phía cao c a khu đ t thi cơng ta đào các rãnh thốt nư c đ d n
nư c đi hư ng khác. Cịn phía th p cơng trình có th đào h th ng rãnh xương
cá đ d n nư c t cơng trình ra ngoài. Ti t di n c a rãnh ph thu c vào ñi u
ki n ñ a ch t, lưu lư ng dịng ch y. N u khơng có ñi u ki n thoát nư c t ch y
ph i b trí h th ng bơm tiêu nư c. ð d c c a rãnh thoát nư c theo chi u nư c

ch y ph i ≥ 0.003.
- Dùng ñê quai: Trư ng h p mưa l n rãnh khơng th thốt nư c k p thì
phía th p c a rãnh ngư i ta thư ng ñ p thêm ñê quai.
2.2. H nư c ng m: Khi ñào móng mà c t đáy móng th p hơn m c nư c
ng m thì c n ph i l p bi n pháp h m c nư c ng m. Mu n xác ñ nh m c nư c
ng m có th d a vào k t qu khoan thăm dị đ a ch t ho c có th ñào m t gi ng
thăm.
H m c nư c ng m là làm cho nư c ng m h th p c c b
m t vùng nào
đó b ng cách nhân t o nh m b o đ m thơng su t q trình thi cơng trong khu
v c.
Có m y cách h m c nư c ng m như sau:

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 12
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

a) ðào rãnh l thiên: thư ng áp d ng khi h móng r ng và sâu, và m c
nư c ng m khá cao. Ngư i ta ñào các rãnh chân h móng sâu hơn đáy móng
kho ng 0,8→1m. Theo chi u dài rãnh c 10m l i ñào m t h ga tích nư c và
đ t bơm vào các h ga này bơm nư c ra ngồi.(hình 1-5b)
N u lưu lư ng nư c ng m l n mà ta bơm như trên thì đ t đáy h móng
và b vách s b trôi theo nư c làm h ng vách đ t h móng. Khi đó ngư i ta
khơng dùng lo i h móng v i mái d c nghiêng ñư c mà dùng h th ng tư ng c
đ đ vách đ t.(hình 1-5a).

ð máy bơm ho t đ ng t t, thành h tích nư c khơng b s t l và đ t
khơng ch y theo nư c, ta thư ng s d ng ng sành ho c bêtơng có đk t 40 đ n
60cm và cao 1m ñ làm thành.

a) Khi MNN l n
b) Khi MNN nh
Hình 1- 5 : Rãnh l thiên đ h m c nư c ng m
Trư ng h p h móng đào nơi đ t cát h t v a và nh thì ph n dư i c a
h tích nư c thư ng r i m t l p s i nh .
b) Rãnh ng m: Xung quanh h
móng ch ng 5 - 10m ngư i ta ñào m t
h th ng rãnh sâu hơn đáy móng kho ng
1-2m r i l p b ng nh ng cu n v t li u
th m nư c ho c b ng các ng th m ( ng
sành có khía l ) xung quanh b c b ng
các t m th m nư c đ dịng nư c tiêu
ch y đư c d dàng. ð d thốt nư c,
đáy rãnh thư ng ph i có đ d c kho ng
0.03-0.04. Mi ng rãnh l p b ng đ t sét
khơng th m nư c dày kho ng 50cm đ
Hình 1- 6 : Rãnh ng m
cho nư c ñ c trên m t khơng mang
đ h m c nư c ng m
nh ng h t m n th m vào t ng l c bên
dư i. H th ng rãnh này ñư c d n ñ n các h thu nư c r i t đó dùng máy bơm
đ y nư c ra ngoài.
c) Dùng gi ng th m: Áp d ng khi m c nư c ng m không sâu l m, đ t có lưu
lư ng nư c ng m nh , h s th m l n, chi u sâu h móng khơng l n. H th ng
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á

- 13
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

gi ng th m đư c đ t ngồi ph m vi h móng. Khi bơm nư c trong gi ng th m,
nư c ng m trong ñ t s h xu ng theo hình ph u nên m i gi ng ch h m c
nư c ng m trong m t ph m vi nh t đ nh. Vì v y, ph i căn c vào lưu lư ng
nư c ng m, cơng su t c a máy bơm đ b trí các gi ng th m sao cho h móng
lúc nào cũng khơ.
Dùng gi ng th m có các như c ñi m là: thi công gi ng t n nhi u công, l p
ráp gi ng ph c t p và có cát l n trong nư c khi máy bơm hút nư c làm máy
bơm mau h ng.
d) Dùng ng kim l c: ng kim l c dùng ñ h nư c ng m trong ñ t cát,
ñ t cát l n s i, có h só th m k = 1m ñ n 100m/ngày ñêm. Thi t b này là m t h
th ng gi ng l c có đư ng kính nh b trí sát nhau theo ñư ng th ng xung
quanh h móng. Các gi ng l c nh này ñư c n i v i máy bơm chung b ng các
ng t p trung nư c.
Kim l c là m t ng thép nh có ñk 50-68mm, dài t i 10m và có 3 ph n
chính:
- ðo n trên là ng thép đ u hút nư c (1). ð dài ño n này tuỳ theo ý ñ
h m c nư c ng m t i v trí hút.
- ðo n l c g m 2 ng l ng vào nhau có kho ng h
gi a. ng bên trong
là ng thu nư c khơng đ c lô (2), n i li n v i ng hút trên. ng bên ngồi là
ng th m nư c có khoan l (3), đư ng kính l n hơn ng ño n trên m t chút.
Bên ngoài ng th m
ñư c qu n b ng dây

thép u n ki u lị xo (4).
Bên ngồi cu n dây
thép là lư i l c. Bên
ngồi n a b trí thêm
m t lư i c ng và thơ
hơn (5) đ b o v lư i
l c kh i b hư h ng khi
h xu ng và rút lên
kh i l .
- ðo n cu i g m
có van hình khun (6),
van hình vành c u (7)
và b ph n xói đ t hình
răng cưa (8).
*Nguyên lý ho t
ñ ng c a kim l c:
Khi đưa kim l c vào
Hình 1- 7 : Sơ ñ c u t o và ho t ñ ng c a kim l c
đúng v trí c n h , dùng a) Khi h ng kim l c vào ñ t
b) Khi hút nư c ng m lên
búa gõ nh cho ph n
ñ u c a kim c m vào
đ t. Sau đó n i mi ng ng hút v i bơm cao áp r i bơm nư c vào trong ng v i
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 14
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

áp l c cao (6-8 atm). Nư c trong ng b nén, nó đ y van hình khun đóng l i
và m van hình c u. Nư c theo các l
các răng nh n phun ra ngoài. V i áp
su t l n trong ng, các tia nư c phun ra xung quanh làm cho ñ t khu v c ñ u
kim l c b xói l kéo theo bùn đ t phun lên m t ñ t. Do tr ng lư ng b n thân và
s c nén c a ngư i, ng kim l c ñư c t t h xu ng đ n đ sâu c n h (hình 17a).
ð n khi ñ t ñ sâu, ngư i ta ng ng bơm. Sau đó đ vào xung quanh ph n
l c c a ng m t l p cát và s i to ñ t o thêm máng l c. Trên mi ng l ta chèn
thêm m t l p đ t sét đ gi cho khơng khí khơng l t vào ng kim l c.
Ti p đó đ n giai ño n ho t ñ ng c a kim l c. ng hút nư c c a kim l c
ñư c n i v i ng gom nư c và bơm hút nư c. Khi bơm hút ho t ñ ng, nư c
ñư c hút lên, nư c ng m s ng m qua h th ng l c vào và đ y van hình khun
m ra đ tràn vào ng hút. ð ng th i do áp su t c a nư c ng m ñ y van hình
c u đóng l i khơng cho nư c l n bùn đ t chui vào ng kim l c(hình 1-7b).
H th ng kim l c có ưu đi m là thi công g n nh , hi u qu cao, k t c u c a
n n ñ t không b phá hu như các bi n pháp khác.
Sơ ñ b trí h th ng kim l c tuỳ thu c vào MNN và di n tích khu v c c n
h .
H th ng kim l c có th b trí theo chu i ho c theo vịng khép kín tuỳ thu c
vào khu v c c n h m c nư c ng m. N u h ñào h p nên b trí m t hàng ch y
d c cơng trình(hình 1-8a). N u h đào r ng thì b trí hai hàng hai bên(hình 18b).

Hình 1- 8 : Sơ đ b trí h th ng kim l c
a) ð i v i h ñào h p
b) ð i v i cơng trình r ng
(1) - kim l c
(2) - ng gom nư c
(3) - máy bơm

(4) - m c nư c ng m
(5) - m c nư c h
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 15
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

3. ð nh v cơng trình và ch ng s t l
3.1- ð nh v cơng trình: Là xác đ nh v trí c a cơng trình s xây d ng trên
th c ñ a. Trư c khi thi công, các bên liên quan ti n hành h p bàn giao m c
chu n cho đơn v thi cơng. M c chu n thư ng đư c làm b ng bêtơng c t thép và
đư c đ t v trí khơng vư ng vào cơng trình và đư c b o v c n th n.
N i dung đ nh v cơng trình là dùng h th ng c c ph ñ xác đ nh tim c t
c a cơng trình (móng, c t ....) và các s li u liên quan khác. ð nh v cơng trình
có th ti n hành b ng các lo i máy tr c ñ c hi n đ i như máy kinh vĩ, máy thu
bình... ho c có th dùng các bi n pháp th cơng ñơn gi n (như cân dây nư c,
thư c dây...), nhưng ph i ñ m b o s li u chính xác.
3.2- Giác móng cơng trình :
Mu n c đ nh v trí móng cơng trình trên m t đ t sau khi ñã ñ nh v , ta ti n
hành làm các c c ng a, b i vì sau khi đ nh v (r c vơi ho c v ch d u trên đ t) thì
các kích thư c móng s đư c thi cơng và đào đi m t. ð ki m tra l i tim móng
và các kích thư c móng thì các giá ng a đóng vai trị quan tr ng. ði m đ t giá
ngưa cách mép trên h móng kho ng 1,5-2m. M i góc cơng trình đ t m t giá
ng a kép và m i ñ u tr c tim ñ t m t giá ng a ñơn.
Giá ng a kép g m 3 c c n m
3 ñ nh c a m t tam giác vng cân.

ðóng vào 3 c c 2 mi ng ván sao cho
các c nh trên c a mi ng ván t o
thành m t m t ph ng ngang. Trên
m t trên c a ván ta đóng các đinh đ
đánh d u tim móng hay kích thư c
móng. Mu n ki m tra hay xác đ nh
tim ho c kích thư c móng ta ch
vi c căng dây và d i xu ng h móng là xác ñ nh ñư c ngay. ð c ñ nh ch c
ch n các c c ta có th ñóng các thanh gi ng ngang và chéo.
các tr c gi a c a cơng trình thư ng đ t các giá ng a đơn. Khi đó ch c n 2
c c và 1 mi ng ván.
3.3- Giác m t c t h ñào:
a. N u m t b ng phía trên h đào
b ng ph ng: thì kho ng cách t tâm h
ñào ñên mép h ñào là: l = b/2 + m.H
Trong đó:
b - chi u r ng c a ñáy h ñào,
H - chi u sâu c a h ñào,
m - h s mái d c h ñào.
b. N u m t b ng phía trên h ñào có ñ d c: gi s m t ñ t có đ d c đ u
v i h s mái d c là n thì chi u r ng c a h đào tính t tim h v hai bên là:
- V phía th p:
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 16
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

l1 =

CHƯƠNG 1

n b

 + m.H 
n+m2


- V phía cao:
l2 =

n b

 + m.H 
n−m2


Trư ng h p khơng xác đ nh
đư c đ d c c a m t đ t thì có th
dùng máy thu bình và thư c đo góc
đ giác v trí h đào.
3.4- Giác m t c t n n ñ p:
a. N u m t b ng n n đ p b ng ph ng: thì kho ng cách t tâm kh i ñ p ñ n
chân mái d c là:
l = b/2 + m.H
Trong đó:
b - chi u r ng c a ñ nh n n
ñ p,
H - chi u cao c a n n,

m - h s mái d c kh i ñ p.
b. N u m t b ng n n đ p có đ d c: gi s m t đ t có đ d c ñ u v i h s
mái d c là n thì kho ng cách t tâm kh i
đ p ñ n chân mái d c kh i ñ p v hai
phía là:
- V phía th p:
l1 =

n b

 + m.H 
n−m2


- V phía cao:
l2 =

n b

 + m.H 
n+m2


Trư ng h p ñ d c c a m t đ t khơng đ u thì có th dùng máy kinh vĩ và
máy thu bình đ giác m t c t n n ñ p.
3.5. Các bi n pháp ch ng s t l ñ t khi ñào:
Khi thi cơng đào đ t, ta ph i gi cho tư ng ñ t c a chúng n ñ nh, v ng
ch c và không b s t l , an tồn trong su t q trình thi cơng. Mu n v y ta ph i
ñào theo mái d c ho c ph i dùng các bi n pháp ch ng ñ vách ñ t c a tư ng h
ñào.

Ch ng ñ vách ñ t r t c n thi t trong các trư ng h p sau:

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 17
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

- ð t có đ dính nh , n u đào theo bi n pháp mái d c thì kh i lư ng ñào s
r t l n.
- Có nh ng trư ng h p khơng th đào theo mái d c vì đ a hình ho c m t
b ng khơng cho phép.
- M c nư c ng m cao hơn c t đáy móng.
Khi đào đ t, n u chi u sâu h đào khơng l n, đ t có đ dính t t, c t đáy
móng trên m c nư c ng m và th i gian ñ ng h móng ng n h n thì cho phép
đào th ng ñ ng mà mà không c n ch ng ñ theo ph m vi gi i h n cho b ng
sau ñây:
B ng cho chi u sâu h ñào theo vách th ng đ ng
mà khơng c n ch ng ñ ñ i v i m t s lo i ñ t.
Th
Tên các lo i ñ t
Chi u sâu cho phép
t
(m)
khơng q 1,00m
1
ð t cát, đ t s i đ p.

khơng q 1,25m
2
ð t cát pha sét, đ t sét pha cát.
ð t th t và đ t sét.
khơng q 1,50m
3
Các lo i đ t r n ch c
khơng q 2,00m
4
Ho c chi u sâu h ñào khi ñào vách th ng đ ng có th tính theo cơng th c
sau:




1
2c
htd = 
− q
ϕ 
γ

K .tg  450 − 


2




Trong ñó:
htd: chi u sâu cho phép ñào th ng ñ ng;
γ,c,: tr ng lư ng riêng, đ dính đơn v và góc n i ma sát c a đ t.
K: h s an toàn, thư ng l y K=1,5 - 2,5
q: ph t i ñè lên m t ñ t.
Các giá tr γ, c hay ph thu c vào ñ m W c a ñ t cho nên htd cũng ph i
thay đ i khi đ t khơ ho c ư t.
Khi chi u sâu h móng đào l n hơn, ta ph i ñào theo mái d c ñ khơng b
s t l , nhưng khi đó phát sinh các v n ñ như: kh i lư ng thi cơng đào đ t tăng
lên, m t b ng thi cơng khơng cho phép đào mái d c....Khi đó ta cũng ñào th ng
ñ ng nhưng ph i dùng các bi n pháp ch ng s t l cho vách h đào. Có các bi n
pháp sau:
a. Ch ng đ b ng ván ngang: S d ng khi h ñào có đ sâu tương đ i l n (3
- 5m) mà đ dính c a đ t nh , nh ng vùng khơng có ho c có nư c ng m r t ít.
Các t m ván dày 4-5 cm ñư c ghép v i nhau thành nh ng m ng ván r ng 0,5
ñ n 1m. Sau khi ñào xu ng m t quãng b ng ho c l n hơn b r ng m ng ván thì
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 18
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

ti n hành ch ng ñ vách ñ t b ng
cách ñ t các m ng ván áp sát vào hai
bên vách ñ t r i dùng nh ng thanh
ch ng ngang (thanh văng g 8x10
ho c g trịn Φ12 đ n 18cm) tỳ lên

các n p ñ ng 5x25x50mm. Thanh
văng ph i c t dài hơn kho ng cách
gi a hai n p ñ ng 2-3cm. Khi văng
dùng búa gõ ch nh đ thanh văng
vng góc v i n p. N u thanh văng
h t thì dùng nêm chèn cho ch t.
M ng ván trên cùng ñ t cao hơn m t
ñ t m t ít đ đ t đá khơng lăn vào
Hình 1-9a : Ch ng s t l vách h
h móng và rơi vào đ u ngư i.
đào b ng ván ngang v i h móng h p.
Ti p t c ñào sâu t ng ñ t và áp
1. Ván ngang, 2. Thanh ch ng,
ván ch ng vách như trên cho ñ n
3. Thanh văng, 4. N p ñ .
khi ñ t c t thi t k . Khi ñã ñào h t
ñ sâu thì ñ t m t n p ñ ng dài su t
t mi ng ñ n ñáy h ñào bên c nh các n p ph . R i l i dùng thanh văng tỳ vào
các n p đ ng ch y su t đó đ ch ng ñ và liên k t các m ng ván v i nhau.
N u đ t có đ dính t t như ñ t sét và ñ t ch c mà đ sâu h đào khơng
sâu q 3m thì có th đ t nh ng m ng ván thưa v i khe h 10 - 20 cm ñ ñ t n
ván.
N u hai vách h ñào cách xa nhau thì thư ng dùng thanh ch ng chéo ch ng
vào thanh ch ng đ ng ( hình 1- 9b). Ch ng ki u này ñơn gi n, d th c hi n
nhưng các thanh ch ng xiên làm c n tr đ n cơng tác thi cơng đ t.
Khi chi u sâu h ñào t 2m tr lên, chi u r ng h ñào quá l n và m t b ng
thi cơng cho phép thì thư ng dùng thanh gi ng (hình 1 - 9c). Kho ng cách đo n
gi ng B ph i ñ m b o:
B > H/tgϕ

Hình 1 - 9b : Dùng thanh ch ng chéo ñ tăng cư ng cho thanh ch ng ñ ng
Hình 1 - 9c : Dùng thanh gi ng gia c thành h ñào.

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 19
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

Trong đó:
H - chi u sâu h đào đư c tính b ng mét.
ϕ - góc n i ma sát c a đ t.
b. Ch ng ñ b ng ván d c:
S d ng khi đ t có đ dính nh
ho c đ t r i r c, trong vùng ñ t ư t
ho c ñ t ch y v i chi u sâu h ñào
t 3 - 4 m. Dùng các t m ván dày
5cm vót nh n m t đ u ñóng xu ng
c hai bên mép h ñào, ñ ng th i
v i vi c móc đ t cho đ n khi đ t
đ sâu u c u. Sau đó dùng các
thanh n p ngang 5x25cm liên k t
các t m ván d c l i v i nhau r i
Hình 1-10 : Ch ng s t l vách
dùng các thanh văng ngang k t h p
h ñào b ng ván d c v i h móng h p.
v i g tỳ ñ t o thành m t h

1. Ván d c,
2. N p ngang,
th ng ch ng vách ñ t. ð i v i
3. Thanh văng,
4. N p ñ .
nh ng h sâu thì ph i dùng nhi u
t ng ch ng b ng ván d c.
c. Ch ng ñ b ng ván c : S d ng khi m c nư c ng m cao, ñ t y u và
khơng n đ nh. Ván c có th s n xu t b ng g ho c b ng thép. B c tư ng ch n
ñ t do ván c t o nên g i là tư ng c . Vi c ñào ñ t s ñư c ti n hành sau khi
đóng xong ván c .
*Ván c g : S d ng khi chi u sâu h ñào khơng l n, ván c đư c đóng sâu
xu ng dư i đáy móng t 0,5-0,75m. N u chi u sâu đóng ván c ≤ 2,5m thì dùng
ván dày t 5-7cm. N u chi u sâu đóng ván c t 3-4m thì dùng ván dày t 812cm. Cách n i ghép ván c g như sau:

Hình 1-11 : N i ghép ván c g .
a) N i ki u đi én v i ván dày ≤ 10cm
b) N i ki u m ng vuông v i ván dày hơn 10cm
ðào ñ n ñ sâu ≥1m thì b t ñ u dùng các thanh n p ngang và các thanh văng
ñ gi n ñ nh cho các t m ván c . Kho ng cách gi a các thanh n p ngang theo
chi u sâu t 0,8-1,2m.
*Ván c b ng thép: áp d ng khi h đào có chi u sâu l n hơn 3m, áp l c c a
ñ t và nư c l n. Dùng ván c thép có nhi u ưu đi m vì s gi m s thanh ch ng

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 20
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

ngang, gi m t i ña lư ng nư c vào h và s d ng ñư c nhi u l n. Tuy nhiên chi
phí mua ban đ u l n.
Theo hình dáng ti t di n, có 3 lo i ván c thép ph bi n là: ván c ph ng,

Hình 1 - 12 : Các d ng m t c t c a ván c thép.
ván c khum và ván c lacsen.
Chi u dài ván c thép t 8-15 m, dày t 12-16 ly, kho ng cách gi a hai mép
ván c t 320-450. V i ván c khum và ván c lacsen thì hai thanh li n nhau
đư c ghép m t úp m t ng a (hình 1-13).

Hình 1 - 13 : N i ghép ván c thép.
b) Ghép ván c lacsen
a) Ghép ván c khum

Trình t thi cơng: Dùng máy đóng c c ho c ép c c ñóng (ép) ván c sâu
xu ng dư i ñáy móng t 0,5 đ n 1m, sau đó ti n hành ñào ñ t, ñào ñ n ñ sâu
≥1m thì b t ñ u dùng các thanh n p ngang và các thanh văng ñ gi n ñ nh cho
các t m ván c .
IV . CÔNG TÁC ðÀO VÀ V N CHUY N ð T (4 ti t. ti t th 8, 9, 10, 11)
1. ðào và v n chuy n đ t b ng th cơng: (1 ti t)
1.1- D ng c ñào ñ t: Thư ng dùng m t s lo i d ng c truy n th ng như:
cu c, x ng, xà beng, quang gánh ....
1.2- T ch c ñào ñ t: Vi c ñào ñ t b ng th công ph i s d ng nhi u nhân
cơng, vì v y ph i phân cơng các t ñ i theo các tuy n làm vi c, tránh t p trung

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á

- 21
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

nhi u ngư i vào m t ch . m t b ng ph i b ng ph ng ñ thu n ti n cho vi c v n
chuy n. Bi n pháp thi công c th cho m t s trư ng h p như sau:
- ðào các h móng h p và sâu ≤ 1,5m: thư ng dùng cu c bàng, x ng và xà
beng ñ ñào và h t ñ t lên kh i mi ng h .
- ðào các h móng sâu hơn 1,5m và r ng, ho c nh ng h móng h p sâu
nhưng kéo dài thì ph i ñào ki u b c thang theo t ng l p m t, m i l p sâu t 20
ñ n 30cm, r ng t 2 ñ n 3m, 2 đ n 3 cơng nhân đào m t b c.

Hình 1-14 : ðào h móng r ng theo ki u b c thang.

Hình 1-15 : ðào h móng h p và sâu theo ki u b c thang.
- ðào nh ng h móng có nư c ng m ho c trong mùa mưa, đ đ phịng
nư c ch y tràn lan trên m t b ng; m i lư t ñào ta nên ñào trư c m t rãnh sâu
thu nư c vào m t ch ñ bơm thốt đi (hình 1-16).

Hình 1-16 : ðào đ t
a) H ñào r ng

nơi có nư c ng m.
b) H ñào h p

Trư c tiên ta ñào m t rãnh tiêu nư c (1) xu ng m t ñ sâu nào đó r i m i
đào lan ra phía nơng hơn. N u h móng có chi u dài l n thì nên đào t hai đ u

vào gi a đ tăng tuy n và s d ng cùng lúc ñư c nhi u ngư i.
1.3 V n chuy n ñ t: Có th dùng băng chuy n ho c rịng r c ñ chuy n ñ t
lên cao, dùng xe rùa ñ v n chuy n g n và dùng xe c i ti n ho c xe gng đ
v n chuy n ñ t ñi xa.
Th i ñi m t t nh t đ thi cơng đ t là mùa khơ, ít mưa. N u ph i thi cơng đ t
vào mùa mưa thì ph i có bi n pháp x lý thích h p.
2. ðào và v n chuy n ñ t b ng cơ gi i: (2.5 ti t)
2.1- ðào ñ t b ng máy ñào g u thu n:

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 22
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

a. ð c ñi m: Máy ñào g u thu n có tay c n và tay g u khá ng n nên r n
ch c và kho , ñào ñư c ñ t t nhóm I đ n nhóm IV v i kh i lư ng l n, h ñào
sâu và r ng. Máy ch làm vi c t t nh ng nơi đ t khơ ráo. S d ng thu n ti n
trong trư ng h p v a ñào v a ñ ñ t lên xe ñ v n chuy n ñi xa. Như c ñi m
c a lo i này là ph i ñào thêm nh ng ñư ng lên xu ng cho máy và xe v n
chuy n, vì v y kh i lư ng đào đ t tăng lên, xe t i ph i lên xu ng h nhi u l n.
b. Các ki u đào: Có hai ki u ñào là ñào d c và ñào ngang
* ðào d c: Máy và ô tô ch y d c theo khoang đào, đào thành khoang dài.

Hình 1-17 : Máy ñào g u thu n ñào ñ t theo ki u ñào d c ñ bên.
Ki u này áp d ng khi đào các h móng
l n như kênh mương hay lịng đư ng, khi

khai thác đ t hay v n chuy n v t li u.
Trong ñào d c còn chia làm hai lo i sau:
- ðào d c đ bên: Xe ơ tơ đ ng
ngang và ch y song song v i ñư ng di
chuy n c a máy ñào. Cách này phù h p
khi khoang đào r ng, v trí đ ng c a ơ tơ
khơng h n ch .
- ðào d c đ sau: Xe ơ tơ đ ng sau
máy đào, lúc vào l y đ t xe ơ tơ ph i lùi
theo rãnh ñào. Cách này s d ng khi
khoang ñào h p và sâu.
*ðào ngang: Phương đào vng góc
v i v i phương di chuy n c a máy đào
ho c vng góc v i khoang đào. Ki u
này áp d ng khi khoang đào r t r ng.

Hình 1-18 : Máy ñào g u thu n
ñào ñ t theo ki u ñào d c ñ sau.

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 23
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

2.2- ðào ñ t b ng máy ñào g u ngh ch:
Máy ñào g u ngh ch ch ñào ñư c nh ng h móng nơng, sâu nh t là kho ng

5,5m. Thư ng dùng ñ ñào nh ng mương rãnh nh , ch y dài (ph c v cho vi c
ñào ñư ng ng c p thốt nư c, cáp đi n, móng băng c a các cơng trình xây
d ng). Máy lo i này đào đư c đ t nhóm I - II v i lo i có dung tích g u ñ n 0.15
m3; ñào ñư c ñ t c p III v i lo i có dung tích g u ch đ n 0,5 m3.

Hình 1-20 : Các sơ ñ ñào ñ t b ng máy ñào g u ngh ch.
a) ðào ngang
b)ðào d c
Máy này có năng su t th p hơn máy ñào g u thu n cùng dung tích g u
nhưng nó l i đào đư c nh ng nơi có m ch nư c ng m, khơng c n đào thêm
đư ng lên xu ng cho b n thân nó và cho ơ tơ v n chuy n đ t. V i nh ng cơng
trình nh , đ ng riêng l hay các h móng tr đ c l p ...có đ sâu khơng l n thì
nên dùng lo i máy này.
V i máy đào này cũng có hai ki u đào như máy đào g u thu n.
2.3- ðào ñ t b ng máy ñào g u dây:
Máy ñào g u dây có c n dài l i có thêm g u n i v i c n b ng h th ng dây
cáp và rịng r c có th văng ra xa nên có ph m vi ho t đ ng l n. Máy này đào
đư c nh ng h móng sâu (t i 20m). S d ng thích h p cho đ t m m và nh ng
nơi có nư c.Thư ng dùng khi ph i ñào ñ t t i nh ng nơi li n h móng ho c đ
đ t vào nơi c n ñ p.
2.4- ðào ñ t b ng máy ñào g u ngo m:
Máy ñào g u ngo m ñ ng cao và ñào sâu.Thư ng dùng ñ ñào nh ng h
th ng ñ ng, ñào gi ng, đào h sâu có thành là ván ch n, nh ng nơi ng p
nư c.Cũng có th đ t máy trên m t sà lan ñ ñào các kênh mương vùng ñ ng
b ng nhi u nư c.
2.5- Năng su t c a máy ñào m t g u:
Các máy ñào m t g u làm vi c theo chu kỳ nên năng su t c a máy xác ñ nh
theo công th c:
PKT =

3600 K s
.q.
Tck
ρ0

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 24
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

Trong đó:

CHƯƠNG 1

PKT: năng su t k thu t c a máy (m3/h)
Tck : chu kỳ ho t ñ ng c a máy (s)
q : dung tích c a g u (m3)
Ks: h s xúc ñ t .

ρ0: h s tơi x p ban ñ u c a ñ t.
Năng su t th c d ng c a máy:
PTD = PKT.Z.Kt
Trong đó: Z: s gi máy làm vi c trong 1 ca.
PTD: năng su t th c d ng c a máy (m3/ca)
Kt: h s s d ng th i gian, thư ng l y Kt = 0,8 - 0,85.
T các công th c ta th y, mu n nâng cao năng su t c a máy xúc ta ph i
gi m Tck và nâng cao h s xúc ñ t Ks và làm sao cho h s s d ng th i gian là
t i ña (Kt=max).

2.6- Máy ñào nhi u g u: Là nh ng máy đào có nhi u g u g n vào h th ng
chuy n ñ ng d ng xích hay d ng rơto.
2.7- ðào đ t b ng máy i:
a. ð c ñi m: Máy i ñ t thư ng là m t máy kéo có l p thi t b i ñ ñào và
v n chuy n đ t. Máy có th làm vi c đ c l p ho c k t h p v i các máy khác.
Máy i thư ng ñư c s d ng cho nh ng công vi c sau:
- Chu n b hi n trư ng như nh g c cây, san ñ t, g t ñ t, g t các b i r m.
- San m t b ng cơng trình, cơng trư ng ho c san n n ñư ng v n chuy n
(ñư ng t m).
- Bóc l p ñ t th c v t ho c l p đ t phong hố trên b m t cơng trình.
- ðào h móng ho c rãnh r ng, chi u sâu khơng l n đ ng th i v n chuy n
ñ t (ñ n ñ t c p III) ñi ñ p ho c ñi ñ .
- L p ñ t nh ng ch trũng, hào, rãnh h móng.
- ð p n n đ t cao t 1 ñ n 1.5m t các bãi ñ t xung quanh.
b. Các sơ ñ di chuy n c a máy i:
- ðào th ng v lùi:
Lùi
Ti n
ðào ñ t
V n chuy n
ð ñ t
Máy i ch y th ng v a ñào v a v n chuy n ñ t ñ n nơi ñ . Sau ñó ch y gi t
lùi v v trí đào. S d ng sơ đ này khi v n chuy n l p các h rãnh c ly 10 ñ n
50m.
- ðào ki u ti n quay: Máy i ñào ñ t ch y d c g n đ n nơi đ đ t thì quay
sang bên đ đ . Sau khi đ xong thì máy ch y gi t lùi v . Thư ng dùng ki u này

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á

- 25
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

khi ti n hành b t sư n ñ i, làm ñư ng, l p vũng. Ho c san m t ñ t khi m t b ng
ch t h p.

- ðào theo ki u
b c: Máy i ñào ñ t
v n chuy n đ n nơi đ ,
sau đó đi gi t lùi v nơi
ñào m i. Ap d ng cách
ñào này khi thi cơng
nh ng cơng trình có
m t b ng r ng.

Hình 1-21 : Sơ đ đào ki u ti n quay.

Hình 1-22 : Sơ đ đào theo ki u b c.
*Năng su t c a máy i:
Kí hi u TCK là th i gian làm vi c c a m t chu kỳ làm vi c c a máy, ta có:
Tck =

Ld Lvc Ld + Lvc
+
+
+ t0
Vd Vvc

V0

Ld, Lvc: quãng ñư ng ñào ñ t và quãng ñư ng v n chuy n ñ t (m)
Vd, Vvc: t c ñ máy ch y khi ñào , khi v n chuy n ñ t (m/s)
V0: t c ñ máy ch y v (ch y không t i) (m/s)
t0: t ng th i gian quay, cài s , nâng h bàn g t (s)
Khi đó năng su t th c d ng c a máy i đư c tính theo cơng th c:

Trong đó:

PTD =
Trong đó:PTD
Z
q
Ks
nhi u
Ki

3600.Z .q.K s .K i .K t
TCK

: năng su t th c d ng c a máy ( m3/ca)
: s gi máy làm vi c trong 1 ca.
: lư ng đ t tính tốn ch a trư c bàn g t ( m3)
: h s xúc ñ t (rơi, vãi), máy ch y càng xa càng rơi vãi
: h s ph thu c ñ d c m t ñ t.

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á

- 26
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

Kt
: h s s d ng th i gian.
*Các bi n pháp nâng cao năng su t máy i:
1- ðào theo ki u rãnh ñ tránh vương vãi ñ t sang hai bên bàn g t, sau đó
máy s g t n t ph n b rãnh ( r ng t 40-60 cm) (hình 1-23)

Hình 1-23 : ðào ki u rãnh.
2- L p thêm hai cánh vào ben ñ tránh vãi ñ t sang hai bên.
3- ðư ng ñi c a máy ph i b ng ph ng ñ gi m lư ng ñ t rơi vãi và gi m l c
c n tác d ng vào máy.
4- Sau khi ñào xong nên cho máy ch y gi t lùi ñ tránh quay ñ u xe.
5- L i d ng ñ a hình ñ cho máy g t ñ t xu ng d c.
6- Ch n sơ ñ làm vi c sao cho máy có đư ng đi ng n nh t.
2.8- ðào ñ t b ng máy c p chuy n: Bi n pháp này thư ng ñư c s d ng
khi kh i lư ng thi công khá l n trên m t b ng thi cơng có di n tích l n.
(Phương pháp này tham kh o giáo trình).
2.9- M t s phương pháp khác:
- Dùng mìn đ n phá ñ t ñá.
- S d ng s c nư c làm xói l đ t.
3. Các s c thư ng g p khi thi cơng đ t và cách x lý: (0.5 ti t)
a. Khi ta ñang ñào ñ t, chưa k p gia c vách đào thì b mưa to làm s t ho c
s p vách đào, thì khi tr i t nh mưa ph i l y lư ng ñ t s t xu ng h ñàovà tr n
khai làm mái d c xung quanh h ñào. Khi vét lư ng đ t s p l thì nên ñ l i
150-200mm ñ t dư i ñáy h ñào so v i c t thi t k ñ khi hồn ch nh xong

vách h đào s vét n t l p đ t đ l i đó. Khi vét đ n đâu thì đ bê tơng lót đ n
đó.
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 27
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

b. Khi ñào ta ñã gia c vách b ng ván và c c, g p tr i mưa ph i nhanh chóng
bơm tháo nư c trong h ñào, ñ ng th i ñào rãnh và ñ p ñê quai xung mi ng h
ñ ngăn nư c m t tràn xu ng h ñào.
c. N u g p túi bùn trong h ñào ph i vét s ch h t ph n bùn trong h . Dùng
tư ng c không cho l p bùn ngồi ph n móng đùn vào bên trong. Ph n bùn
trong h ñã vét ñi ph i ñư c thay b ng đ t t t tương ng (có th do cơ quan thi t
k ch ñ nh).
d. Khi ñào h g p ph i ñá m côi n m chìm ho c kh i đá r n n m lõi khơng
h t đáy móng thì ph i phá và l y b và thay b ng ñ t t t tương ng. Khơng đư c
đ l i b ng cách làm ph ng đáy móng s r t nguy hi m vì gây ra hi n tư ng ch u
t i khơng đ u c a n n.
e. Khi đào h
các vùng đ ng b ng ven sơng ven bi n, dư i lịng đ t có
nh ng l p cát t o thành các m ch ng m. Khi ñào ñ t qua m ch ng m ho c rút
nư c đi thì cát s theo dịng nư c ñùn vào trong h làm ñ t xung quanh h b
r ng, gây nguy hi m cho các cơng trình lân c n. Hi n tư ng này g i là hi n
tư ng lưu sa. Khi g p trư ng h p này c n dùng kim l c ñ h m c nư c ng m
khu v c thi công, kh n trương thi công ph n móng khu v c đó.
g. Khi đào đ t g p các đư ng ng c p thốt nư c hay đư ng đi n, ho c bom

mìn c n nhanh chóng chuy n v trí cơng tác, báo cho cơ quan qu n lý liên quan
đ tìm bi n pháp x lý.
h. Khi ñào ñ t g p di tích c thì ph i ng ng ngay và báo cho cơ quan văn
hố đ a phương bi t. N u g p m m ph i thu d n theo đúng qui đ nh v v
sinh phịng d ch và phong t c t p quán c a ñ a phương.
k. Khi ñào hào, rãnh ho c móng sát cơng trình đã có mà sâu hơn móng cơng
trình này thì ph i có bi n pháp b o đ m cho nh ng cơng trình này khơng b lún
n t ho c gãy. Thông thư ng ngư i ta dung h th ng ván c bao b c khu v c
đào.
V . CƠNG TÁC ð P VÀ ð M ð T (3 ti t. ti t th 12,13,14 )
Mu n s d ng cơng trình b ng đ t đ p đư c lâu b n, khơng có s c , khi
ñ p ñ t ph i ch n ñ t t t và ph i ñ p ñúng qui trình k thu t.
1. X lý n n đ t trư c khi đ p:
N n cơng trình, n n đ t nói chung trư c khi đ p ph i ñư c x lý và nghi m
thu. Các công vi c ph i làm bao g m:
- Ch t cây, ñánh g c r , phát b i, bóc h t l p đ t h u cơ.
- N u n n ñ t b ng ph ng ho c có đ d c nh thì ch c n ñánh x m b m t.
- N u ñ d c c a n n t 1:5 ñ n 1:3 thì ph i đánh gi t c p ki u b c thang, b
r ng m i b c t 2÷4m và chi u cao kho ng 2m. M i b c ph i có đ d c nghiêng
v phía th p t 0,01÷0,02.
- N u n n thiên nhiên là ñ t cát ho c ñ t l n nhi u đá thì khơng c n làm gi t
c p.

GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á


- 28
Simpo BÀI GI NG MÔN Split Unregistered Version - -
PDF Merge and KTTC – H TCCN

CHƯƠNG 1

- ð i v i n n thiên nhiên có đ d c l n hơn 1:3 thì cơng tác x lí n n ph i
n n ph i ti n hành theo ch d n c a thi t k .
- Khi ñ p ñ t trên n n ñ t ư t, bùn ho c có nư c thì ph i tiêu nư c, vét bùn
r i m i ñ ñ t lên.
2. L a ch n ñ t ñ p:
+ ð t dùng ñ ñ p ph i ñ m b o cư ng ñ , ñ n ñ nh lâu dài v i ñ lún nh
nh t c a cơng trình. M t vài lo i đ t tho mãn ñư c ñi u ki n này ñ t sét, ñ t sét
pha cát, ñ t cát pha sét. Tuỳ theo yêu c u s d ng c a cơng trình mà ch n lo i
đ t cho phù h p.
+ Khơng nên dùng các lo i đ t sau ñ ñ p:
- ð t phù sa, cát ch y, đ t bùn, đ t có nhi u bùn, ñ t b i, ñ t l n nhi u b i,
đ t mùn ... vì khi b ư t các lo i đ t này khơng ch u đư c l c nén, ho c ch u l c
kém.
- ð t th t và ñ t sét ư t, vì chúng khó thốt nư c.
- ð t ch a hơn 5% th ch cao (theo th tích), vì lo i này d hút nư c.
- ð t th m nư c m n, vì chúng ln m ư t.
- ðát ch a nhi u r cây, rơm rác, ñ t tr ng tr t, vì m t th i gian sau các t p
ch t này s m c nát làm ñ t b r ng, gi m ñ ch u nén gây nguy hi m cho cơng
trình.
- Các lo i đ t đá dư i nhóm VI.
3. Các phương pháp ñ p ñ t:
a. Trư c khi v n chuy n ñ t ñ n nơi ñ p, ta ph i ki m tra ñ m c a đ t.
N u đ t q khơ thì
ph i tư i cho m,
n u quá ư t thì ph i
hong cho khơ.
b. Trư c khi đ p
đ t c n ph i đ m thí

đi m t i hi n trư ng
ñ ñ nh ra các ch
tiêu phù h p v i các
máy ñ m s s d ng:
- Xác ñ nh chi u
dày m i l p ñ t ñ p,
- Xác ñ nh s
lư t ñ m trên m t
di n tích,
Hình 1-24 : Bi u đ quan h s l n ñ m,
- ð m t i ưu
chi u dày l p ñ t r i và kh i lư ng th tích.
c a đ t đ p khi ñ m
nén.
GV: LƯU VĂN CAM – TRƯ NG CAO ð NG ðÔNG Á