Mona Lisa pot

Mona Lisa

Mona Lisa

tiếng Italia: La Gioconda, tiếng Pháp: La Joconde

Leonardo da Vinci, khoảng 1503–1506

Sơn dầu trên gỗ dương, 77 × 53 cm, 30 × 21 in


Bảo tàng Louvre, Paris

Mona Lisa (cũng được gọi là La Gioconda hay La Joconde) là một bức
chân dung thế kỷ 16 được vẽ bằng sơn dầu trên một tấm gỗ dương tại
Florence bởi Leonardo da Vinci trong thời kì Phục Hưng Italia. Tác phẩm
thuộc sở hữu của Chính phủ Pháp và hiện được trưng bày tại bảo tàng
Louvre ở Paris, Pháp với tên gọi Chân dung Lisa Gherardini, vợ của
Francesco del Giocondo.[1] Có lẽ nó là bức tranh nổi tiếng và mang tính hình
tượng nhất trên thế giới.
Bức tranh là một bức chân dung nửa người và thể hiện một phụ nữ có những
nét thể hiện trên khn mặt thường được miêu tả là bí ẩn.[2][3] Sự mơ hồ
trong nét thể hiện của người mẫu, sự lạ thường của thành phần nửa khuôn
mặt, và sự huyền ảo của các kiểu mẫu hình thức và khơng khí hư ảo là
những tính chất mới lạ góp phần vào sức mê hoặc của bức tranh.[1] Có lẽ nó
là bức tranh nổi tiếng nhất từng bị đánh cắp và được thu hồi về bảo tàng
Louvre. Ít tác phẩm nghệ thuật khác từng là chủ đề của nhiều sự chăm sóc
kỹ lưỡng, nghiên cứu, thần thoại hoá và bắt chước tới như vậy.[4] Một sự
nghiên cứu và vẽ thử bằng chì than và graphite về Mona Lisa được cho là
của Leonardo có trong Bộ sưu tập Hyde, tại Glens Falls, NY.[5]

Mục lục


1 Bối cảnh




2 Chủ đề và tên gọi



3 Bí ẩn nụ cười Mona Lisa



4 Ăn trộm và làm hư hại



5 Bảo tồn

o

5.1 Tấm gỗ dương

o

5.2 Khung

o

5.3 Vệ sinh và sửa

o

5.4 Trưng bày



6 Danh tiếng



7 Suy đoán về bức tranh



8 Di sản



9 Ghi chú



10 Tham khảo



11 Liên kết ngoài

Bối cảnh
Bài chi tiết: Leonardo da Vinci


Tự hoạ của Leonardo da Vinci, vẽ bằng phấn đỏ trong khoảng 1512 và 1515
Da Vinci bắt đầu vẽ Mona Lisa năm 1503, trong Thời Phục hưng Italia và,
theo Vasari, "sau khi ơng đã bỏ bẵng nó trong bốn năm, khơng hồn
thành…."[6] Ơng được cho là đã tiếp tục bức vẽ trong ba năm sau khi đã rời
sang Pháp và hồn thành nó một thời gian ngắn trước khi mất năm 1519.[7]
Da Vinci đã mang bức tranh từ Italia tới Phỏp nm 1516 khi Vua Franỗois I
mi ngh s ti làm việc tại Clos Lucé gần lâu đài của nhà vua tại Amboise.
Có thể nhất là qua những người thừa kế của trợ lý của da Vinci là Salai,[8]
nhà vua đã mua bức tranh với giá 4,000 écu và giữ nó tại Château
Fontainebleau, nơi nó ở lại cho tới khi được trao cho Louis XIV. Louis XIV
đưa bức tranh tới Cung điện Versailles. Sau cuộc Cách mạng Pháp, nó được
đưa tới Louvre. Napoleon I chuyển nó tới phịng ngủ trong Cung điện
Tuileries; sau đó nó quay trở lại Louvre. Trong thời kỳ Chiến tranh PhápPhổ (1870–1871) nó được chuyển từ Louvre tới một nơi cất giấu nào đó tại
Pháp.[cần dẫn nguồn]


Mãi tới giữa thế kỷ 19 Mona Lisa mới bắt đầu nổi tiếng khi các nghệ sĩ của
phong trào Biểu tượng bắt đầu ca ngợi nó, và gắn nó với những ý tưởng của
họ về sự bí ẩn của phụ nữ. Nhà phê bình Walter Pater, trong tiểu luận năm
1867 của mình về da Vinci, đã thể hiện quan điểm này bằng cách miêu tả
nhân vật trong bức tranh như một kiểu hiện thân bí ẩn của nữ tính vĩnh cửu,
người "già hơn những hòn đá mà bà ngồi lên" và người "đã chết nhiều lần và
biết được những bí ẩn của nấm mồ."

Chủ đề và tên gọi
Bài chi tiết: Lisa del Giocondo
Mona Lisa là tên của Lisa del Giocondo,[9][10] một thành viên của gia đình
Gherardini tại Florence và Tuscany và vợ của một thương nhân tơ lụa giàu
có người Florence là Francesco del Giocondo.[8] Bức tranh được đặt hàng
cho ngôi nhà mới của họ và để kỷ niệm ngày sinh của đứa con trai thứ hai,
Andrea.[11]
Danh tính của người mẫu đã được xác định chắc chắn tại Đại học Heidelberg
năm 2005 bởi một chuyên gia thư viện người đã khám phá ra một đoạn ghi
chú năm 1503 ngoài lề một cuốn sách do Agostino Vespucci viết.[12] Các học
giả theo nhiều cách suy nghĩ, xác định ít nhất bốn bức tranh khác nhau là
Mona Lisa[13][14][15] và nhiều người là đối tượng của nó. Mẹ của Da Vinci,
Caterina, trong một ký ức xa, Isabella của Naples hay Aragon,[16] Cecilia
Gallerani,[17] Costanza d'Avalos—người cũng được gọi là "merry one" hay
La Gioconda,[15] Isabella d'Este, Pacifica Brandano hay Brandino, Isabela
Gualanda, Caterina Sforza, tất cả đều đã được chính da Vinci đặt tên cho


người mẫu.[7][18] Danh tính nhân vật ngày nay được cho là Lisa, vốn luôn là
một quan điểm truyền thống.[12]

Một ghi chú ngoài lề trang sách của Agostino Vespucci từ tháng 10 năm
1503 trong một cuốn sách ở thư viện Đại học Heidelberg xác định Lisa del
Giocondo là nguyên mẫu của Mona Lisa.
Tên bức tranh xuất phát từ một đoạn miêu tả của Giorgio Vasari trong cuốn
tiểu sử da Vinci của ông xuất bản năm 1550, 31 năm sau khi nghệ sĩ qua đời.
"Leonardo đã nhận vẽ, cho Francesco del Giocondo, bức chân dung Mona
Lisa, vợ ông…."[6] (một phiên bản trong tiếng Ý: Prese Lionardo a fare per
Francesco del Giocondo il ritratto di mona Lisa sua moglie).[19] Trong tiếng
Italia, ma donna có nghĩa q bà của tơi. Nó đã trở thành madonna, và cách

viết gọn mona. Mona vì thế là một cách đề cập lịch sự, tương tự như Ma’am,
Madam, hay my lady trong tiếng Anh. Trong tiếng Italia hiện đại, hình thức
ngắn của madonna thường được đánh vần là Monna, vì thế cái tên thỉnh
thoảng được đọc là Monna Lisa, hiếm trong tiếng Anh và phổ thông hơn
trong các ngôn ngữ Romance như tiếng Pháp và tiếng Italia.
Khi ông mất năm 1525, trợ lý của da Vinci là Salai sở hữu bức tranh và gọi
tên nó trong các giấy tờ riêng của mình là la Gioconda, nghệ sĩ đã di chúc để
lại bức tranh này cho Salai. Theo nghĩa tiếng Italia là vui vẻ, hạnh phúc hay
vui tươi, Gioconda là một tên hiệu của người mẫu, một sự chơi chữ theo


hình thức giống cái của tên người chồng bà là Giocondo và tính tình của
bà.[8][20] Trong tiếng Pháp, cái tên La Joconde cũng có nghĩa kép như vậy.
Bí ẩn nụ cười Mona Lisa
Bức tranh nàng Mona Lisa của Leonardo da Vinci đã tạo cảm hứng cho rất
nhiều nhà phân tích, từ nghệ thuật tới khoa học, từ phân tích quang học tới
phân tích tâm lý học, hình thành hình ảnh "nụ cười Mona Lisa" trong văn
học, đại diện cho một cái gì đó rất bí ẩn.
Khn mặt nàng Mona Lisa trong tranh khiến người ta khơng thể đốn định
rằng nàng có đang cười hay khơng. Nhìn riêng đơi mắt, bạn sẽ thấy ánh lên
rất nhiều ý vui, ý lạc quan, u đời. Nhưng nhìn thấp xuống kh miệng, đơi
mơi, ta lại thấy nàng nghiêm nghị đến kỳ lạ. Trong cái miệng đó, ta lại thấy
rõ sự hồi hộp, lo lắng trong cái nhếch mép cười. Bộ mặt Mona vừa cười, vừa
nghiêm nghị đã trở thành đề tài bàn cãi trong rất nhiều các cuộc khẩu chiến
và bút chiến.
Nhà sinh học thần kinh Margaret Livingstone của Đại học Harvard (Hoa Kỳ)
cho rằng đó là do bản thân cảm xúc thị giác người xem: "Mỗi khi nhìn, bạn
nhìn những chấm riêng rẽ, nhưng thị giác ngoại biên thì tập hợp chúng lại
với nhau và trộn lẫn màu sắc, vì thế bạn chuyển động mắt chung quanh và
tạo nên những thay đổi trong khi nhìn".

Christopher Tyler và Leonid Kontsevich của Viện nghiên cứu mắt SmithKettlewell ở San Francisco (Hoa Kỳ) đã điều chỉnh một bức ảnh kỹ thuật số
được chụp lại từ bức tranh này, bằng cách bổ sung vào đó các nhiễu loạn thị
giác – giống như những vết nhiễu trên một kênh tivi kém. Sau đó, họ yêu
cầu 12 người quan sát đánh giá cảm xúc của nhân vật trên tranh, phân theo 4


bậc, từ buồn rầu tới hạnh phúc. Kết luận: hệ thống thị giác của chúng ta bị
nhiễu bởi nhiều nguồn, như: số lượng photon ít nhiều đập vào các tế bào
cảm nhận ánh sáng trong mắt, hoạt động sai lệch ngẫu nhiên của các sắc tố
hấp thụ photon, và sự loé sáng ngẫu nhiên của các nơron có nhiệm vụ mang
tín hiệu thị giác tới não.
Cịn một điều nữa mà bây giờ ta vẫn chưa lý giải được đó là Lisa trong bức
tranh khơng có lơng mày và các mật mã trong mắt nàng
Ăn trộm và làm hư hại

Bức tường trống tại Salon Carré (Phịng Vng), Louvre
Bức hoạ Mona Lisa hiện được treo tại Bảo tàng Louvre ở Paris, Pháp. Danh
tiếng ngày càng tăng của bức hoạ còn lớn thêm khi nó bị ăn trộm ngày 21
tháng 8 năm 1911.[21] Ngày hôm sau, Louis Béroud, một hoạ sĩ, đi vào
Louvre và vào Salon Carré nơi bức tranh Mona Lisa đã được trưng bày trong
năm năm. Tuy nhiên, nơi bức tranh Mona Lisa đáng phải có mặt, ơng chỉ
thấy bốn chiếc móc thép. Béroud liên hệ với người chỉ huy đội canh gác, ông


này cho rằng bức tranh đang được đưa đi chụp ảnh hay cho các mục đích
marketing. Vài giờ sau, Béroud kiểm tra lại với người chịu trách nhiệm khu
vực đó của bảo tàng và sự việc được xác nhận rằng bức Mona Lisa không ở
chỗ những nhà nhiếp ảnh. Bảo tàng Louvre bị đóng cửa một tuần để trợ giúp
việc điều tra vụ trộm.
Nhà thơ Pháp Guillaume Apollinaire, người từng một lần kêu gọi "đốt cháy"

Louvre bị nghi ngờ; ông đã bị bắt và tống giam. Apollinaire đã tìm cách làm
dính líu tới người bạn của mình là Pablo Picasso, người cũng bị đưa tới thẩm
vấn, nhưng cả hai người sau này đều được chứng minh là không liên
quan.[22]
Ở thời điểm đó, bức tranh được cho là đã mất vĩnh viễn, và phải mất hai năm
trước khi kẻ trộm thực sự bị phát hiện. Nhân viên bảo tàng Louvre Vincenzo
Peruggia đã lấy trộm nó bằng cách xâm nhập tồ nhà trong những giờ mở
cửa, trốn trong một phòng để đồ và lấy trộm bức tranh rồi giấu nó trong áo
khốc đi ra ngồi khi bảo tàng đã đóng cửa.[20] Peruggia là một người Italia
yêu nước và ông tin rằng bức tranh của da Vinci phải được đưa quay trở lại
trưng bày trong một bảo tàng của Italia. Peruggia cũng có thể có động cơ bởi
một người bạn, người bán những bức tranh chép của tác phẩm này, việc mất
tranh gốc sẽ làm những bức tranh chép tăng giá vùn vụt. Sau khi đã giữ bức
tranh trong căn hộ của mình trong hai năm, Peruggia trở nên mất kiên nhẫn
và cuối cùng bị bắt khi tìm cách bán nó cho những vị giám đốc của Uffizi
Gallery ở Florence; bức tranh được trưng bày trên khắp Italia và được trao
trả về Louvre năm 1913. Peruggia được ca ngợi về lòng yêu nước ở Italia và
chỉ bị tù vài tháng về tội này.[22]


Trong Thế chiến II, bức tranh một lần nữa bị đưa khỏi Louvre và mang tới
nơi an toàn, ban đầu là Château d'Amboise, sau đó là Loc-Dieu Abbey và
cuối cùng tới Bảo tàng Ingres ở Montauban. Năm 1956, phần dưới của bức
tranh đã bị hư hại nghiêm trọng khi một kẻ phá hoại hắt axít vào nó.[23] Ngày
30 tháng 12 cùng năm ấy, một người Bolivia trẻ tuổi tên là Ugo Ungaza
Villegas đã phá hoại bức tranh bằng cách ném một hịn đá vào nó. Việc này
khiến bức tranh mất một mẩu màu gần khuỷu tay trái, chỗ này sau đó đã
được vẽ lại.[24]
Kính chống đạn đã được dùng để bảo vệ bức hoạ Mona Lisa sau những cuộc
tấn công sau đó. Tháng 4 năm 1974, một phụ nữ tàn tật, bực tức vì chính

sách của bảo tàng với người tàn tật, đã phun sơn đỏ vào bức tranh khi nó
đang được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Tokyo.[25] Ngày 2 tháng 8 năm
2009, một phụ nữ Nga, quẫn trí vì bị từ chối trao quyền cơng dân Pháp, đã
ném một chiếc cốc hay chén trà bằng đất nung, mua tại bảo tàng vào bức
tranh ở Louvre, làm vỡ mặt kính.[26][27] Ở cả hai trường hợp trên, bức tranh
đều không bị hư hại.
Bảo tồn
Bức tranh Mona Lisa đã tồn tại trong hơn 500 năm, và một hội đồng quốc tế
nhóm họp năm 1952 đã lưu ý rằng "bức tranh đang ở một tình trạng bảo tồn
tốt."[28] Điều này một phần nhờ kết quả của nhiều biện pháp bảo tồn đã được
áp dụng với bức tranh. Một cuộc phân tích chi tiết năm 1933 bởi Madame de
Gironde cho thấy những nhà bảo tồn ở giai đoạn đầu đã "hành động với sự
cẩn trọng lớn."[28] Tuy thế, việc sử dụng véc ni được làm cho bức tranh đã
làm nó tối đi thậm chí ngay từ cuối thế kỷ 16, và một cuộc vệ sinh và tái phủ
véc ni quá tay năm 1809 đã làm mất một số thành phần trên cùng của lớp


sơn, khiến một số phần sơn trên mặt nhân vật bị tẩy mất. Dù có những cuộc
xử lý như vậy, Mona Lisa đã được bảo tồn tốt trong suốt lịch sử, và mặc dù
sự cong vênh của tấm panel khiến những người quản lý có "một số lo
lắng",[29] đội bảo tồn năm 2004-05 vẫn lạc quan về tương lai của tác
phẩm.[28]
Tấm gỗ dương
Ở một số thời điểm trong lịch sử của mình, bức hoạ Mona Lisa đã bị tháo
khỏi khung nguyên thuỷ. Tấm gỗ dương tự nhiên được để cho cong tự nhiên
theo thay đổi về độ ẩm, và vì thế, một vết nứt đã bắt đầu phát triển ở gần
đỉnh tấm. Vết nứt đã mở rộng xuống đường tóc của nhân vật. Ở giữa thế kỷ
18 và đầu thế kỷ 19, một số người đã tìm cách làm ổn định vết nứt bằng cách
lắp hai thanh gỗ óc chó hình bướm vào phía sau tấm ở độ sâu khoảng 1/3
tấm. Công việc này đã được thực hiện một cách có tay nghề, và đã thành

cơng trong việc ổn định vết nứt. Trong một khoảng thời gian từ năm 1888
tới năm 1905, hay có lẽ ở một thời điểm nào đó khi bức tranh bị lấy cắp,
thanh gỗ phía trên đã rơi ra. Một nhà bảo tồn sau đó đã dán và bồi đoạn rỗng
và vết nứt bằng vải. Khung gỗ sồi co giãn (được thêm vào năm 1951) và các
thanh chéo (1970) giúp tấm gỗ không bị cong thêm nữa. Một thanh hình
cánh bướm giúp tấm gỗ khơng nứt thêm nữa.
Bức tranh hiện được giữ ở những điều kiện khơng khí được kiểm sốt chặt
chẽ trong hộp kính chống đạn. Độ ẩm được duy trì ở mức 50% ±10%, và
nhiệt độ được duy trì trong khoảng 18 tới 21 °C. Để bù trừ cho những sự
thay đổi do độ ẩm, hộp được bổ sung thêm một đệm bằng silica gel được xử
lý để cung cấp 55% độ ẩm tương đối.[28]


Khung
Bởi tấm gỗ dương của bức tranh Mona Lisa nở ra và co lại theo thay đổi độ
ẩm, bức tranh đã bị cong một chút. Để bù cho sự cong vênh mà bức tranh
phải trải qua trong thời gian lưu trữ trong Thế chiến II, và để chuẩn bị cho
việc trưng bày bức tranh để kỷ niệm ngày sinh lần thứ 500 của Da Vinci,
bức hoạ Mona Lisa năm 1951 được lắp một khung gỗ sồi co giãn với các
tấm chéo gỗ sồi. Khung co giãn này, được dùng thêm cho khung trang trí
được miêu tả phía dưới, tạo áp lực trên tấm gỗ để giữ nó khơng cong vênh
thêm nữa. Năm 1970, các thanh chéo gỗ sồi được đổi thành gỗ thích sau khi
mọi người phát hiện ra rằng gỗ sồi dễ bị côn trùng làm hư hại. Năm 20042005, một đội nghiên cứu và bảo tồn đã thay thế các thanh gỗ thích bằng gỗ
ngơ đồng, và một thanh chéo kim loại nữa được thêm vào để đo độ cong của
tấm gỗ dương một cách khoa học. Bức hoạ Mona Lisa đã từng có nhiều
khung trang trí trong lịch sử tồn tại của mình, tuỳ theo những thay đổi trong
phong cách thẩm mĩ trong nhiều thế kỷ. Năm 1906, nữ bá tước Béarn đã lắp
cho bức tranh chiếc khung hiện thời, một chiếc khung thời Phục hưng thích
hợp với giai đoạn lịch sử của bức hoạ. Các cạnh của bức tranh ít nhất đã bị
cắt bớt một lần trong lịch sử tồn tại của nó để được lắp vừa vào trong những

chiếc khung, nhưng không phần nào của lớp sơn nguyên bản bị cắt đi.[28]
Vệ sinh và sửa


Khách tới thăm bảo tàng ngắm bức Mona Lisa qua lớp kính an ninh (trước
khi bị bỏ đi năm 2005)
Cuộc vệ sinh, phun véc ni lại và sửa chữa lớn đầu tiên được ghi lại với bức
hoạ Mona Lisa diễn ra năm 1809, công việc được Jean-Marie Hooghstoel
tiến hành, ông chịu trách nhiệm việc khôi phục các bức tranh cho các phịng
tranh của Bảo tàng Napoléon. Cơng việc gồm làm vệ sinh bằng cồn, sửa lại
màu, và phun lại véc ni cho bức tranh. Năm 1906, nhà bảo tồn của Louvre là
Eugène Denizard đã thực hiện việc sửa lại màu nước trên những khu vực lớp
sơn bị hư hại bởi vết nứt của tấm gỗ dương. Denizard cũng sửa lại các cạnh
của bức tranh bằng véc ni, để che đi những phần từng trước kia từng bị che
khuất bởi một chiếc khung cũ. Năm 1913, khi bức tranh tái xuất hiện sau khi
bị ăn trộm, Denizard một lần nữa được triệu tới để sửa chữa bức Mona Lisa.
Denizard được chỉ đạo làm vệ sinh bức tranh nhưng không được dùng dung
môi, và thực hiện việc sửa chữa nhỏ với nhiều vết xây xát trên màu nước.
Năm 1952, lớp véc ni trên hậu cảnh bức tranh bị phẳng ra. Sau vụ tấn công
thứ hai năm 1956, nhà bảo tồn Jean-Gabriel Goulinat được triệu tập để sửa
chữa những hư hại ở khuỷu tay trái của Mona Lisa bằng màu nước.[28]


Năm 1977, một sự hư hại do côn trùng mới được phát hiện phía sau tấm gỗ
vì việc lắp đặt những thanh chéo để giữ bức tranh không biịcong. Hư hại này
đã được xử lý bằng carbon tetrachloride, và sau này bằng cách xử lý
ethylene oxide. Năm 1985, chấm này một lần nữa được xử lý bằng carbon
tetrachloride như một biện pháp phòng ngừa.[28]
Trưng bày
Ngày 6 tháng 4 năm 2005—sau một giai đoạn bảo dưỡng, ghi chép và phân

tích—bức tranh được chuyển tới một vị trí mới trong Salle des États (Phịng
các Quốc gia) tại Bảo tàng. Nó được trưng bày trong một khơng gian kín, có
điều hồ nhiệt độ, được xây dựng đặc biệt sau một lớp kính chống đạn.[30]
Khoảng 6 triệu người tới ngắm bức tranh tại bảo tàng Louvre hàng năm.[7]
Danh tiếng

Đám đông trước bức hoạ Mona Lisa tại bảo tàng Louvre
Nhà sử học Donald Sassoon đã sắp xếp sự tăng trưởng danh tiếng của bức
tranh. Hồi giữa những năm 1800, Théophile Gautier và các nhà thơ lãng mạn
đã có thể viết về Mona Lisa như một femme fatale (người đàn bà gây tai
hoạ) bởi Lisa là một người bình thường. Mona Lisa "…là một cuốn sách mở


mà trong đó mỗi người có thể đọc thấy điều mình muốn; có thể bởi bà khơng
phải là một hình ảnh tơn giáo; và, có thể, bởi những người có cái nhìn có
tính chất văn học chủ yếu là nam giới những người coi bà là hiện thân của
nguồn vui bất tận của đàn ông." Trong thế kỷ 20, bức tranh đã bị đánh cắp,
một vật thể để sao chép hàng loạt, bn bán, đả kích và suy đốn, và đã
được sao chép lại trong "300 bức tranh và 2,000 quảng cáo".[31] Đối tượng bị
miêu tả là điếc, đang để tang,[32] móm, một "gái điếm hạng sang", người tình
của nhiều người, một sự phản ánh chứng loạn thần kinh của các nghệ sĩ, và
một nạn nhân của bệnh giang mai, nhiễm trùng, liệt, mất cảm giác,
cholesterol hay đau răng.[31] Giới học giả cũng như những suy đốn khơng
chun đã gắn cái tên Lisa với ít nhất bốn bức hoạ khác nhau[13][15][32] và
danh tính của người mẫu cho ít nhất mười người khác nhau.[16][17][18][33]
Khách tham quan nói chung mất khoảng 15 giây để ngắm Mona Lisa.[34]
Cho tới thế kỷ 20, Mona Lisa là một trong nhiều tác phẩm và chắc chắn
không phải là "bức tranh nổi tiếng nhất"[35] thế giới như hiện tại. Trong số
những tác phẩm tại Louvre, năm 1852 giá trị thị trường của nó là 90,000
franc so với các tác phẩm của Raphael có giá lên tới 600,000 franc. Năm

1878, cuốn hướng dẫn Baedeker gọi nó là "tác phẩm được chào đón nhiều
nhất của Leonardo tại Louvre". Từ năm 1851 tới năm 1880, các nghệ sĩ tới
thăm Louvre đã sao chép Mona Lisa chỉ khoảng bằng một nửa số lần so với
các tác phẩm của Bartolomé Esteban Murillo, Antonio da Correggio, Paolo
Veronese, Titian, Jean-Baptiste Greuze và Pierre Paul Prud'hon.[31]
Từ tháng 12 năm 1962 tới tháng 3 năm 1963, chính phủ pháp đã cho Hoa Kỳ
mượn bức tranh để trưng bày tại Thành phố New York và Washington D.C..
Năm 1974, bức tranh được triển lãm tại Tokyo và Moskva.


Trước chuyến đi tháng 3 năm 1962, bức tranh đã được ước định giá, để bảo
hiểm, ở mức $100 triệu; cuối cùng bảo hiểm khơng được mua, thay vào đó
mọi người chi thêm tiền cho an ninh.[36] Là một bức tranh đắt giá, chỉ gần
đây nó mới bị vượt giá trị, theo giá dollar hiện thời, bởi ba bức tranh khác:
bức Portrait of Adele Bloch-Bauer I của Gustav Klimt, được bán với giá
$135 triệu, bức Woman III của Willem de Kooning được bán với giá $138
triệu tháng 11 năm 2006, và bức No. 5, 1948 của Jackson Pollock được bán
với giá kỷ lục $140 triệu tháng 11 năm 2006. Dù những con số này cao hơn
con số định giá năm 1962 của Mona Lisa, việc so sánh chưa tính tới thay đổi
về giá bởi lạm phát - $100 triệu năm 1962 tương đương xấp xỉ $700 triệu
năm 2009 khi tính bù lạm phát theo Chỉ số Giá Tiêu dùng Mỹ.[37]
Suy đoán về bức tranh
Bài chi tiết: Suy đoán về Mona Lisa
Mặc dù người mẫu theo truyền thống đã được xác định là Lisa del Giocondo,
nhưng sự thiếu hụt một bằng chứng xác thực từ lâu đã khởi nguồn cho nhiều
giả thuyết khác, gồm cả khả năng rằng da Vinci đã sử dụng chính chân dung
của mình. Các khía cạnh khác của bức tranh từng là chủ đề suy đoán là kích
cỡ gốc của nó, nó có phải bản gốc khơng, tại sao nó được vẽ, và nhiều lời
giải thích bằng cách nào có thể tạo ra một nụ cười bí ẩn như vậy.
Di sản

L.H.O.O.Q. của Marcel Duchamp (1919)
Giới nghệ thuật tiên phong đã lưu ý tới sự nổi tiếng không thể bác bỏ của
Mona Lisa. Vì vị thế quá nổi bật của bức tranh, những thành viên trường
phái Dada và siêu thực thường tạo ra những hình thức chuyển đổi và biếm
hoạ. Ngay từ năm 1883, một bức Mona Lisa hút tẩu thuốc đã được trưng bày
tại "Incoherents" show ở Paris. Năm 1919, Marcel Duchamp, một trong
những thành viên có ảnh hưởng nhất của trường phái Dada, đã tạo ra
L.H.O.O.Q., một bức tranh nhại Mona Lisa được làm bằng cách vẽ thêm lên
một bức tranh chép rẻ tiền một bộ ria mép và một chòm râu dê, cũng như
thêm vào đoạn ghi chú thơ lỗ, khi đọc tho trong tiếng Pháp có âm kiểu "Elle
a chaud au cul" (dịch nghĩa - "bà ta bị nóng đít". Đây là một cách ám chỉ
người phụ nữ trong tranh đang ở tình trạng kích động tình dục và sẵn sàng
quan hệ). Đây tạo ra như một trị đùa có chủ định kiểu Freud,[38] ám chỉ tới
lời đồn đại về sự đồng tính của da Vinci. Theo Rhonda R. Shearer, bức tranh


nhái thực thế là một bản copy dựa một phần trên chính khn mặt của
Duchamp.[39]
Salvador Dalí, nổi tiếng về tác phẩm siêu thực của mình, đã vẽ Self portrait
as Mona Lisa năm 1954.[40] Năm 1963 sau khi bức tranh được đưa tới triển
lãm tại Hoa Kỳ, Andy Warhol đã tạo ra những bản in lụa của nhiều Mona
Lisa gọi là Thirty are Better than One (Ba mươi tốt hơn một), giống các tác
phẩm của ông với Marilyn Monroe (Twenty-five Colored Marilyns, 1962),
Elvis Presley (1964) và Campbell's soup (1961–1962).[41