Bài 19 MÁY THU THANH potx

Mục tiêu:
•
Biết được sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của máy thu thanh
•
Hiểu được nguyên lí hoạt động của khối tách sóng
MỘT SỐ MÁY THU THANH
I. Khái niệm về máy thu thanh
II. Phân loại về máy thu thanh
III.Sơ đồ khối và nguyên lí làm
việc của máy thu thanh
IV.Nguyên lí hoạt động của khối
tách sóng trong máy thu thanh
AM
I. Khái niệm về máy thu thanh:
_ Máy thu thanh là thiết bị điện tử
thu sóng điện từ do các đài phát
thanh phát ra trong không gian,
sau đó chọn lọc, xử lí, khuếch đại
và phát ra âm thanh.
_ Máy thu sóng phải tương thích
với máy phát sóng về tần số và
phương thức điều chế.
Khi nghiên cứu máy thu thanh, người
ta thường để ý đến các thông số kỹ
thuật sau:
1. Độ nhạy: là suất điện động nhỏ nhất
trên anten để máy thu làm việc bình
thường.
2. Độ chọn lọc: là khả năng chọn lọc các
tín hiệu cần thu và các tín hiệu cần
loại bỏ cũng như các tạp âm tác động

vào anten.
3. Dải tần của máy thu: là khoảng tần
số mà máy thu có thể điều chỉnh để
thu được các sóng phát thanh với
các chỉ tiêu kĩ thuật theo yêu cầu.
4. Méo tần số: là khả năng khuếch đại
ở những tần số khác nhau do sơ đồ
máy thu với các tải tiêu thụ.
Hầu hết các máy thu thanh hiện nay đều
có 2 chức năng điều biên AM và thu sóng
cực ngắn FM.
Ngoài ra, người ta còn quan tâm đến
các thông số kĩ thuật như méo phi
tuyến và công suất ra của máy thu
thanh.
II. PHÂN L0ẠI MÁY THU THANH:
Căn cứ vào cấu trúc sơ đồ mà người ta chia máy thu thanh thành 2 loại:
Máy khuếch đại thẳng
Máy thu đổi tần
tín hiệu cao tần điều chế do anten
thu được khuếch đại lên và biến
đổi về một tần số trung gian
không đổi được gọi là trung tần.
Trung tần thường được chọn
thấp hơn cao tần

1.Máy thu đổi tần:
KĐ
CAO
TẦN

MIXER
KĐ
TRUNG
TẦN
KĐ
ÂM
TẦN
MẠCH
VÀO
DAO
ĐỘNG
NỘI
Sơ đồ khối máy thu đổi tần
•
Mạch vào: chọn lọc các tín hiệu cần thu và loại trừ các tín hiệu không cần thu
cũng như các nhiễu khác.
•
Khuếch đại cao tần: khuếch đại bước đầu cho tín hiệu cao tần thu được từ
Anten.
•
Bộ đổi tần: gồm mạch dao động và mạch trộn tần trộn 2 tần số dao động nội và
tín hiệu cần thu ta được số trung gian (trung tần).
•
Bộ khuếch đại trung tần: khuếch đại tín hiệu trung tần một giá trị đủ lớn để
đưa vào mạch tách sóng.
•
Tần tách sóng: tách tín hiệu âm tần ra khỏi tín
hiệu sóng mang cao tần, sau đó đưa tín
hiệu vào mạch khuếch đại âm tần
Ưu điểm: độ khuếch đại đồng đều hơn

trên cả băng sóng vì tần số trung tần
tương đối thấp và ổn định khi tín hiệu
thay đổi
2. Máy thu thanh khuếch đại
thẳng:
tín hiệu cao tần từ anten được
khuếch đại thẳng và đưa đến
mạch tách sóng, mạch khuếch đại
âm tần mà không qua mạch đổi
tần.
Ưu điểm: cấu trúc sơ đồ máy đơn giản
Nhược điểm:

chất lượng thu sóng không cao

độ chọn lọc kém, không ổn định

khả năng thu không đồng đều
trên cả băng sóng
Vì vậy, hiện nay loại máy thu này hầu
như không còn được sử dụng
III. Sơ đồ khối và nguyên lí làm việc của
máy thu thanh AM thông thường:
Anten
Chọn
sóng
KĐ
cao tần
Trộn
sóng

KĐ
trung
tần
Tách
sóng
KĐ
âm
tần
Dao
động
ngoại
sai
Đồng
chỉnh
Loa
8Ω
Nguồn nuôi

Chọn sóng: điều chỉnh cộng hưởng để
lựa chọn sóng cần thu trong vô vàn các
sóng trong không gian.

Khối khuếch đại cao tần: có nhiệm vụ
khuếch đại tín hiệu cao tần vừa nhận
được cho máy thu.

Khối dao động ngoại sai: có nhiệm vụ
tạo ra sóng cao tần (fd) trong máy với quy
luật là luôn cao hơn sóng định thu (ft)
một trị số không đổi 465 kHz (hoặc 455

kHz).

Khối trộn sóng: trộn giữa sóng thu của đài phát thanh (ft) với sóng ngoại sai
trong máy (fd) cho ra sóng trung tần (AM) có tần số fd - ft = 465 kHz, hoặc 10,7 MHz
(sóng FM).

Khối khuếch đại trung tần: khuếch đại tín hiệu trung tần 465KHz nhận được từ khối
trộn sóng để dưa tới khối tách sóng.

Khối tách sóng: dùng để tách, lọc tín hiệu âm tần ra khỏi sóng mang trung tần 465 KHz
để đưa tới khối khuếch đại âm tần.

Khối trộn sóng: trộn giữa sóng thu của đài phát thanh (ft) với sóng ngoại sai
trong máy (fd) cho ra sóng trung tần (AM) có tần số fd - ft = 465 kHz, hoặc 10,7 MHz
(sóng FM).

Khối khuếch đại trung tần: khuếch đại tín hiệu trung tần 465KHz nhận được từ khối
trộn sóng để dưa tới khối tách sóng.

Khối tách sóng: dùng để tách, lọc tín hiệu âm tần ra khỏi sóng mang trung tần 465 KHz
để đưa tới khối khuếch đại âm tần.

Khối khuếch đại âm tần: khuếch đại
tín tín hiệu âm tần lấy từ đầu ra của
tần tách sóng để phát ra loa.

Khối nguồn: cung cấp điện cho máy
thu.
Đối với máy thu FM, về cơ bản cũng
như máy thu AM. Tuy nhiên, trong

máy thu FM tín hiệu trung tần là 10.7
MHz và khối tách sóng là mạch sóng
điều tần.
KĐ
Trung
tần
KĐ
Âm
tần
§
C
K. Tách sóng
a
Sóng sau
điôt
Sóng từ
KĐ trung
tần
a. sơ đồ khối tách sóng thu
thanh
b. Dạng sóng vào ra
b
t
t
U
U
IV. Nguyên lí hoạt động của khối
tách sóng trong máy thu AM:
Sóng tới KĐ âm tần
Nguyên lí hoạt động của khối

tách sóng trong máy thu AM:
Điốt chỉ cho dòng điện đi qua 1 chiều
nên sóng vào khối tách sóng là sóng
xoay chiều nhưng đi ra là sóng 1 chiều.
Tụ lọc, loại bỏ sóng mang tần số cao giữ
lại tần số thấp là đường bao của sóng
âm tần.
THÔNG TIN BỔ SUNG
•
Âm thanh muốn truyền thông đi xa
phải biến thành tín hiệu điện. Tín hiệu
này gọi là tín hiệu âm tần, không có
khả năng bức xạ thành sóng điện từ.
•
Để truyền tín hiệu âm tần đi xa phải
gửi nó vào 1 sóng cao tần.
Ðài TNVN đã phát các sóng FM cho chương trình ca nhạc và tin tức:
_ Khu vực Bắc Bộ : 102,7 MHz, 100 MHz
_ Khu vực Thanh Hóa : 105,1 MHz
_ Khu vực Thừa Thiên Huế : 106,1 MHz
_ Khu vực Ðà Nẵng : 106 MHz
_ Khu vực Bình Ðịnh : 103,1 MHz
_ Khu vực TP. Hồ Chí Minh: 104,5 MHz.
_ Khu vực đồng bằng sông Cửu Long: 104,5 MHz.
Các loại sóng phát thanh đang dùng của VOV
1.SÓNG TRUNG:
• Phát thanh sóng trung dùng phổ
biến trên thế giới cũng như Việt
Nam
• Sóng trung truyền lan theo hai

phương thức là sóng đất (ground
wave)và sóng trời (sky wave)
b. Sóng đất: sóng được truyền từ anten phát
đến máy thu dọc theo mặt đất nên chủ yếu
chịu ảnh hưởng của chất đất trong suốt
đường truyền
c. Sóng trời: chủ yếu xuất hiện vào các giờ ban đêm.
Nó được hình thành nhờ sự phản sóng từ
tầng điện li vì vậy vùng phủ sóng của sóng
trời từ vài chục đến hàng ngàn cây số tính
từ nơi phát. Cường độ trường của sóng
trời không ổn định
2. SÓNG NGẮN:
Phát thanh sóng ngắn được hầu hết các hãng phát
thanh lớn trên thế giới dùng chủ yếu cho phát
thanh đối ngoại. Ðối với các nước có địa hình phức
tạp và rộng lớn, việc phủ sóng phát thanh bằng
sóng trung và FM gặp khó khăn, người ta thường
dùng sóng ngắn bổ sung cho phát thanh đối nội.
Việt Nam cũng dùng sóng ngắn để phủ sóng cho
vùng núi phía Bắc, Tây
Thanh Hóa,tây Nghệ An và các tỉnh Tây Nguyên.
Vì tính không ổn định của cường độ trường sóng trời nên trong thực
tế người ta coi vùng phủ sóng đất là vùng phủ sóng của sóng trung.
3. SÓNG FM :
sóng FM được qui định từ 87,5 -108MHz và chia
làm nhiều kênh , mỗi kênh cách nhau 100 kHz .
Hiện tại trên thế giới người ta sử dụng 3 loại
khoảng cách kênh khác nhau, đó là:
•

100 kHz đối với châu Âu
•
86 kHz đối với châu Phi
•
200 kHz đối với Bắc Mỹ
Việt Nam sử dụng khoảng cách kênh là 100 kHz.