Luận văn: Thực trạng và một số vấn đề về nâng cao công tác quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Giang giai đoạn 1997 – 1999 và hiện nay ppt







Luận văn

Thực trạng và một số vấn
đề về nâng cao công tác
quản lý và sử dụng ngân
sách nhà nước trên địa bàn
tỉnh Hà Giang giai đoạn
1997 – 1999 và hiện nay





1

MỤC

LỤC




Trang

ĐẶT

VẤN

ĐỀ



N
ỘI
DUNG CHUYÊN
ĐỀ



Ph
ầ
n th
ứ
nh
ấ
t
MỘT

SỐ

VẤN

ĐỀ

LÝ

LUẬN
CHUNG
VỀ
NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC


I.
Khái ni
ệ
m v
ề
NSNN và chính sách tài khoá.

II.
B
ả
n ch
ấ
t, ch
ứ
c năng và vai tr
ò
c
ủ
a NSNN nói chung, c
ủ

a Hà
Giang nói riêng trong s
ự
nghi
ệ
p phát tri
ể
n kinh t
ế
-x
ã
h
ộ
i .

III.
Quan đi
ể
m c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n
ướ
c ta v
ề
chính sách
độ
ng
viên tài chính nói chung và thu

ế
nói riêng cho ngân sách
Nhà n
ướ
c.


Ph
ầ
n th
ứ
hai
TÌNH

HÌNH

VỀ

TỰ
NHIÊN- KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI
VÀ THƯC
TRẠNG

CÔNG TÁC
QUẢN

LÝ

SỬ

DỤNG
NSNN
TỈNH
HÀ GIANG

I.
Đi
ệ
u ki
ệ
n t
ự
nhiên- kinh t
ế
-x
ã
h
ộ
i c
ủ
a t
ỉ
nh Hà Giang.

II.

Th
ự
c tr
ạ
ng công tác qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN t
ỉ
nh Hà Giang
1997- 1999.

III.
Đánh giá t
ì
nh h
ì
nh công tác qu
ả
n l
ý
thu thu
ế
trong m
ấ

y
năm qua.


Ph
ầ
n th
ứ
ba
PHƯƠNG
HƯỚNG
VÀ
NHỮNG

GIẢI
PHÁP
CHỦ

YẾU

ĐỂ
NÂNG CAO
CÔNG TÁC
QUẢN

LÝ
VÀ
SỬ

DỤNG

NSNN
CỦA

TỈNH
HÀ GIANG

I.
Phương h
ướ
ng, m
ụ
c tiêu chung.

II.
Nh
ữ
ng gi
ả
i pháp chung ch
ủ
y
ế
u
để
nâng cao công tác qu
ả
n
l
ý
và s

ử
d
ụ
ng NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh Hà Giang


Ki
ế
n ngh
ị
và k
ế
t lu
ậ
n.

I.
Ki
ế
n ngh
ị


II.
K
ế

t lu
ậ
n.


Danh m
ụ
c tài li
ệ
u tham kh
ả
o




2

ĐẶT

VẤN

ĐỀ


1. S
ự
c
ầ
n thi

ế
t c
ủ
a
đề
tài.
Trong h
ệ
th
ố
ng tài chính c
ủ
a m
ỗ
i qu
ố
c gia th
ì
NSNN có v
ị
trí
quan tr
ọ
ng
đặ
c bi
ệ
t, nó gi
ữ
vai tr

ò
ch
ủ

đạ
o trong h
ệ
th
ố
ng tài chính và có
ý
ngh
ĩ
a quy
ế
t
đị
nh trong quá tr
ì
nh phát tri
ể
n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân.

Trong công cu
ộ
c
đổ
i m
ớ
i toàn di
ệ
n c
ủ
a
đấ
t n
ướ
c, th
ự
c hi
ệ
n CNH,
HĐH
đấ
t n
ướ
c, phát tri
ể
n n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá nhi

ề
u thành ph
ầ
n v
ậ
n
hành theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a Nhà n
ướ
c theo
đị
nh h
ướ
ng
x
ã
h

ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a th
ì

đò
i h
ỏ
i có kh
ố
i l
ượ
ng v
ố
n vô cùng l
ớ
n và phát tri
ể
n
b
ề
n v
ữ
ng. Mu
ố
n v
ậ

y ph
ả
i có chính sách tài chính qu
ố
c gia tiên ti
ế
n phù
h
ợ
p, trong đó NSNN là m
ộ
t tong nh
ữ
ng công c
ụ
quan tr
ọ
ng nh
ấ
t. Thông
qua công c
ụ
NSNN th
ự
c hi
ệ
n phân ph
ố
i l
ầ

n
đầ
u và phân ph
ố
i l
ạ
i thu
nh
ậ
p qu
ố
c dân, nh
ờ
đó t
ậ
p trung m
ộ
t ph
ầ
n quan tr
ọ
ng thu nh
ậ
p qu
ố
c dân
vào NSNN,
đả
m b
ả

o ngu
ồ
n v
ố
n cho tái s
ả
n xu
ấ
t m
ở
r
ộ
ng c
ủ
a n
ề
n kinh
t
ế
.
NSNN là công c
ụ

để
th
ự
c hi
ệ
n tích lu
ỹ

và t
ậ
p trung v
ố
n, phân ph
ố
i
và s
ử
d
ụ
ng v
ố
n cho quá tr
ì
nh CNH, HĐH
đấ
t n
ướ
c, xây d
ự
ng cơ s
ở
v
ậ
t
ch
ấ
t k
ỹ

thu
ậ
t cho ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, t
ừ
ng b
ướ
c làm thay
đổ
i cơ c
ấ
u n
ề
n
kinh t
ế
theo h
ướ
ng đi lên n
ề
n s
ả
n xu

ấ
t l
ớ
n x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a.
NSNN gi
ữ
vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh trong vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n các m
ụ
c tiêu
chi

ế
n lư
ợ
c phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i, các k
ế
ho
ạ
ch phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã

h
ộ
i, các cân
đố
i l
ớ
n trong n
ề

n kinh t
ế
qu
ố
c dân. NSNN c
ò
n cung c
ấ
p
kinh phí cho ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a các l
ĩ
nh v
ự
c không s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t, duy tr
ì

ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a b
ộ
máy Nhà n
ướ
c, gi
ữ

ổ
n
đị
nh t
ì
nh h
ì
nh kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i,
ph
ấ
n

đấ
u xây d
ự
ng m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n theo h
ướ
ng CNH, HĐH.
V
ì
v
ậ
y c
ầ
n ph
ả
i nh
ậ
n th
ứ
c
đầ
y
đủ

, đúng
đắ
n v
ị
trí, vai tr
ò
c
ủ
a
NSNN, trên cơ s
ở
đó ti
ế
n hành
đổ
i m
ớ
i các ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a NSNN cho
phù h
ợ
p v
ớ
i đi
ề

u ki
ệ
n n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng hi
ệ
n nay, nh
ằ
m
đả
m b
ả
o
ngu
ồ
n v
ố
n đáp
ứ
ng cho s
ự
nghi
ệ
p xây d

ự
ng và phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ủ
a
đấ
t n
ướ
c.
3

Hà Giang là m
ộ
t t
ỉ
nh mi
ề
n núi phía B
ắ
c c
ủ
a T
ổ

qu
ố
c, có nhi
ề
u
ti
ề
m năng th
ế
m
ạ
nh. Tuy nhiên cho
đế
n nay v
ẫ
n là m
ộ
t t
ỉ
nh nghèo nh
ấ
t
c
ủ
a n
ướ
c ta. Đi
ề
u đó
đượ

c th
ể
hi
ệ
n r
õ
nh
ấ
t trên các m
ặ
t kinh t
ế
, x
ã
h
ộ
i,
v
ề
các cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t k
ỹ
thu
ậ
t,

đặ
c bi
ệ
t là k
ế
t c
ấ
u h
ạ
t
ầ
ng, v
ề
l
ự
c l
ượ
ng
s
ả
n xu
ấ
t và NSLĐ đang y
ế
u kém và l
ạ
c h
ậ
u. V
ớ

i t
ì
nh tr
ạ
ng đó th
ì
chưa
th
ể
đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u CNH, HĐH n
ề
n kinh t
ế
c
ủ
a t
ỉ
nhvà
đồ
ng th
ờ
i c
ũ
ng
g
ặ

p khó khăn trong vi
ệ
c c
ả
i thi
ệ
n và nâng cao
đờ
i s
ố
ng nhân dân các dân
t
ộ
c trong t
ỉ
nh. M
ộ
t trong nh
ữ
ng nguyên nhân cơ b
ả
n c
ủ
a t
ì
nh tr
ạ
ng đó là
Hà Giang c
ò

n quá thi
ế
u ngu
ồ
n v
ố
n v
ậ
t ch
ấ
t. V
ì
v
ậ
y,
để
gi
ả
i quy
ế
t mâu
thu
ẫ
n trên đây c
ầ
n ph
ả
i ti
ế
n hành

đồ
ng b
ộ
nhi
ề
u v
ấ
n
đề
. M
ộ
t trong nh
ữ
ng
v
ấ
n
đề
có t
ầ
m quan tr
ọ
ng
đặ
c bi
ệ
t là gi
ả
i quy
ế

t t
ố
t v
ấ
n
đề
ngân sách.
Chính v
ì
v
ậ
y tôi ch
ọ
n
đề
tài "M
ộ
t s
ố
v
ấ
n
đề
v
ề
nâng cao công tác qu
ả
n
l
ý

và s
ử
d
ụ
ng NSNN trên
đị
a bàn t
ỉ
nh Hà Giang"
để
vi
ế
t lu
ậ
n văn t
ố
t
nghi
ệ
p c
ử
nhân chính tr
ị
.
2. M
ụ
c đích, nhi
ệ
m v
ụ

, phương pháp và ph
ạ
m vi c
ủ
a
đề
tài.
- M
ụ
c đích c
ủ
a
đề
tài: Trên cơ s
ở
làm r
õ
m
ộ
t s
ố
v
ấ
n
đề
v
ề
l
ý
lu

ậ
n,
quan đi
ể
m c
ủ
a
Đả
ng, th
ự
c ti
ễ
n c
ủ
a
đị
a phương
để
tr
ì
nh bày b
ả
n lu
ậ
n văn
t
ố
t nghi
ệ
p c

ử
nhân chính tr
ị
c
ủ
a m
ì
nh;
đồ
ng th
ờ
i thông qua s
ự
nghiên
c
ứ
u này có th
ể
có đóng góp nh
ỏ
v
ề
suy ngh
ĩ
c
ủ
a b
ả
n thân tôi trong l
ĩ

nh
v
ự
c qu
ả
n l
ý
NSNN
ở
t
ỉ
nh Hà Giang.
- Nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a
đề
tài: T
ừ
m
ụ
c đích nói trên,
đề
tài lu
ậ
n văn có các
nhi

ệ
m v
ụ
sau:
+ Khái quát m
ộ
t vài nét chung nh
ấ
t v
ề
l
ý
lu
ậ
n c
ủ
a NSNN và vai
tr
ò
c
ủ
a NSNN trong s
ự
nghi
ệ
p xây d
ự
ng và phát tri
ể
n kinh t

ế
- x
ã
h
ộ
i
c
ủ
a n
ướ
c ta trong TKQĐ lên CNXH.
+ Phân tích, đánh giá nh
ữ
ng nét l
ớ
n v
ề
th
ự
c tr
ạ
ng kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i
c
ũ

ng như th
ự
c tr
ạ
ng qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh Hà Giang hi
ệ
n
nay.
+ T
ừ
hai nhi
ệ
m v
ụ
trên,
đề
tài có nhi
ệ

m v
ụ
ph
ả
i nêu lên
đượ
c
phương h
ướ
ng và nh
ữ
ng gi
ả
i pháp ch
ủ
y
ế
u
để
qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN
c
ủ

a t
ỉ
nh Hà Giang t
ố
t hơn trong th
ờ
i gian t
ớ
i.
4

- Phương pháp c
ủ
a
đề
tài:
Đề
tài này thu
ộ
c th
ể
lo
ạ
i ngh
ị
lu
ậ
n kinh t
ế
- x

ã
h
ộ
i. Do đó, trong
quá tr
ì
nh nghiên c
ứ
u và th
ể
hi
ệ
n, lu
ậ
n văn coi tr
ọ
ng phương pháp lu
ậ
n
duy v
ậ
t bi
ệ
n ch
ứ
ng và duy v
ậ
t l
ị
ch s

ử
c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác - Lênin,
đồ
ng
th
ờ
i bám sát vào quan đi
ể
m
đườ
ng l
ố
i c
ủ
a
Đả
ng, chính sách c
ủ
a Nhà
n
ướ
c trong l
ĩ
nh v

ự
c c
ủ
a
đề
tài nêu ra.
Để
th
ể
hi
ệ
n
đề
tài, lu
ậ
n văn c
ò
n s
ử
d
ụ
ng t
ổ
ng h
ợ
p phương pháp
phân tích, th
ố
ng kê, t
ổ

ng h
ợ
p t
ừ
t
ì
nh h
ì
nh và các s
ố
li
ệ
u c
ủ
a th
ự
c ti
ễ
n,
để

t
ừ
đó rút ra nh
ữ
ng nh
ậ
n xét có căn c
ứ
. Lu

ậ
n văn c
ò
n coi tr
ọ
ng tính k
ế

th
ừ
a có ch
ọ
n l
ọ
c thành qu
ả
c
ủ
a nh
ữ
ng công tr
ì
nh, nh
ữ
ng tác gi
ả

đã

nghiên c

ứ
u v
ấ
n
đề
này.
- Ph
ạ
m vi c
ủ
a
đề
tài:
V
ấ
n
đề
qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN là m
ộ
t v
ấ
n

đề
r
ộ
ng l
ớ
n, khó
khăn và ph
ứ
c t
ạ
p,
đặ
c bi
ệ
t là
đố
i v
ớ
i nh
ữ
ng
đị
a phương như Hà Giang
n
ề
n kinh t
ế
c
ò
n

ở
tr
ì
nh
độ
th
ấ
p và phát tri
ể
n ch
ậ
m. Tuy nhiên, trong
khuôn kh
ổ
có m
ứ
c
độ
c
ủ
a lu
ậ
n văn c
ử
nhân chính tr
ị
,
đề
tài ch
ỉ

gi
ớ
i h
ạ
n
ở
ph
ạ
m vi nghiên c
ứ
u công tác qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN
ở
m
ộ
t
đị
a
phương - đó là t
ỉ
nh Hà Giang. Trong đó t
ậ
p trung làm r

õ
th
ự
c tr
ạ
ng c
ủ
a
qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh và qua đó nêu lên m
ộ
t s
ố
gi
ả
i pháp
để
th
ự

c hi
ệ
n qu
ả
n l
ý
t
ố
t hơn NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh.
Đề
tài không
đủ
đi
ề
u ki
ệ
n
để
nghiên c
ứ
u và th
ể
hi
ệ
n h
ế

t m
ọ
i khía c
ạ
nh c
ủ
a
đề
tài nói trên.
3. B
ố
c
ụ
c c
ủ
a lu
ậ
n văn.
Ngoài ph
ầ
n
đặ
t v
ấ
n
đề
, ki
ế
n ngh
ị

và k
ế
t lu
ậ
n, n
ộ
i dung c
ủ
a lu
ậ
n
văn g
ồ
m c
ả
3 ph
ầ
n chính sau đây:
Ph
ầ
n th
ứ
nh
ấ
t: M
ộ
t s
ố
v
ấ

n
đề
l
ý
lu
ậ
n chung v
ề
ngân sách Nhà
n
ướ
c (NSNN).
Ph
ầ
n th
ứ
hai: T
ì
nh h
ì
nh cơ b
ả
n v
ề
t
ự
nhiên - kinh t
ế
- x
ã

h
ộ
i và
th
ự
c tr
ạ
ng công tác qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh Hà Giang.
Ph
ầ
n th
ứ
ba: Phương h
ướ
ng và nh
ữ
ng gi
ả

i pháp ch
ủ
y
ế
u
để
nâng
cao công tác qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh Hà Giang.
5




N
ỘI
DUNG L
UẬN
VĂN

Ph
ầ
n th
ứ
nh
ấ
t
M
ỘT

SỐ

VẤN

ĐỀ

LÝ

LUẬN
CHUNG
VỀ

NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC
(NSNN )

I. KHÁI
NIỆM

VỀ

NSNN VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHOÁ.
1. Ngân sách Nhà n
ướ
c .
a. Khái ni
ệ
m NSNN:
Thu
ậ
t ng
ữ
"NSNN " có t
ừ
lâu và ngày nay
đượ
c dùng ph
ổ
bi
ế
n
trong
đờ
i s
ố
ng kinh t
ế
- x
ã
h
ộ

i và
đượ
c di
ễ
n
đạ
t d
ướ
i nhi
ề
u góc
độ
khác
nhau. Song quan ni
ệ
m NSNN
đượ
c bao quát nh
ấ
t c
ả
v
ề
l
ý
lu
ậ
n và th
ự
c

ti
ễ
n c
ủ
a n
ướ
c ta hi
ệ
n nay là:
NSNN là toàn b
ộ
các kho
ả
n thu, chi c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong d
ự
toán
đã

đượ
c cơ quan Nhà n
ướ
c có th
ẩ
m quy
ề
n quy

ế
t
đị
nh và
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n
trong m
ộ
t năm
để
b
ả
o
đả
m th
ự
c hi
ệ
n các ch
ứ
c năng c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
Trong th

ự
c t
ế
nh
ì
n b
ề
ngoài, ho
ạ
t
độ
ng NSNN là ho
ạ
t
độ
ng thu chi
tài chính c
ủ
a Nhà n
ướ
c. Ho
ạ
t
độ
ng đó đa d
ạ
ng, phong phú,
đượ
c ti
ế

n
hành h
ầ
u h
ế
t trên các l
ĩ
nh v
ự
c, tác
độ
ng
đế
n m
ọ
i ch
ủ
th
ể
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
Tuy đa d
ạ
ng, phong phú như v
ậ

y, nhưng chúng có nh
ữ
ng
đặ
c đi
ể
m chung:
Các ho
ạ
t
độ
ng thu chi c
ủ
a NSNN luôn luôn g
ắ
n ch
ặ
t v
ớ
i quy
ề
n l
ự
c
kinh t
ế
- chính tr
ị
c
ủ

a Nhà n
ướ
c,
đượ
c Nhà n
ướ
c ti
ế
n hành trên cơ s
ở

nh
ữ
ng lu
ậ
t l
ệ
nh
ấ
t
đị
nh.
Đằ
ng sau nh
ữ
ng ho
ạ
t
độ
ng thu chi tài chính đó

ch
ứ
a
đự
ng n
ộ
i dung kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh và ch
ứ
a
đự
ng các quan h
ệ

kinh t
ế
, quan h
ệ
l
ợ
i ích nh

ấ
t
đị
nh. Trong các quan h
ệ
l
ợ
i ích đó, l
ợ
i ích
6

qu
ố
c gia, l
ợ
i ích chung bao gi
ờ
c
ũ
ng
đượ
c
đặ
t lên hàng
đầ
u và chi ph
ố
i
các m

ặ
t l
ợ
i ích khác trong thu, chi ngân sách Nhà n
ướ
c.
Quá tr
ì
nh th
ự
c hi
ệ
n các ch
ỉ
tiêu thu, chi NSNN nh
ằ
m h
ì
nh thành
qu
ỹ
ti
ề
n t
ệ
t
ậ
p trung c
ủ
a Nhà n

ướ
c và là quá tr
ì
nh phân ph
ố
i và ph
ố
i l
ạ
i
giá tr
ị
t
ổ
ng s
ả
n ph
ẩ
m x
ã
h
ộ
i ph
ụ
c v
ụ
cho vi
ệ
c th
ự

c hi
ệ
n ch
ứ
c năng,
nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trên các l
ĩ
nh v
ự
c, trong t
ừ
ng giai đo
ạ
n l
ị
ch s
ử
nh
ấ
t
đị
nh.

Như v
ậ
y, chúng ta th
ấ
y r
ằ
ng thu, chi c
ủ
a NSNN hoàn toàn không
gi
ố
ng b
ấ
t k
ỳ
m
ộ
t h
ì
nh th
ứ
c thu chi c
ủ
a m
ộ
t lo
ạ
i qu
ỹ
nào. Thu c

ủ
a NSNN
ph
ầ
n l
ớ
n
đề
u mang tính ch
ấ
t b
ắ
t bu
ộ
c, c
ò
n các kho
ả
n chi c
ủ
a NSNN l
ạ
i
mang tính ch
ấ
t không hoàn l
ạ
i. Đây là
đặ
c trưng n

ổ
i b
ậ
t c
ủ
a NSNN trong
b
ấ
t c
ứ
m
ộ
t Nhà n
ướ
c nào. Xu
ấ
t phát t
ừ
quy
ề
n l
ự
c c
ủ
a Nhà n
ướ
c và các
nhu c
ầ
u v

ề
tài chính
để
th
ự
c hi
ệ
n ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
và đi
ề
u hành c
ủ
a
Nhà n
ướ
c
đố
i v
ớ
i n
ề
n kinh t
ế
- x
ã

h
ộ
i. Do nhu c
ầ
u chi tiêu c
ủ
a m
ì
nh,
Nhà n
ướ
c
đã
s
ử
d
ụ
ng quy
ề
n l
ự
c thông qua h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t tài chính
bu
ộ

c m
ọ
i pháp nhân và th
ể
nhân ph
ả
i đóng góp m
ộ
t ph
ầ
n thu nh
ậ
p c
ủ
a
m
ì
nh cho NSNN, t
ứ
c là các ch
ủ
th
ể
kinh t
ế
th
ự
c hi
ệ
n ngh

ĩ
a v
ụ
c
ủ
a m
ì
nh
v
ớ
i Nhà n
ướ
c. S
ự
b
ắ
t bu
ộ
c đó là hoàn toàn khách quan, v
ì
l
ợ
i ích c
ủ
a
toàn x
ã
h
ộ
i ch

ứ
không ph
ả
i ph
ụ
c v
ụ
cho l
ợ
i ích riêng c
ủ
a Nhà n
ướ
c. Các
đố
i t
ượ
ng n
ộ
p thu
ế
c
ũ
ng hoàn toàn
ý
th
ứ
c
đượ
c ngh

ĩ
a v
ụ
c
ủ
a m
ì
nh trong
vi
ệ
c
đả
m b
ả
o s
ự
t
ồ
n t
ạ
i và phát tri
ể
n c
ủ
a Nhà n
ướ
c. H
ọ
c
ũ

ng hi
ể
u
đượ
c
vai tr
ò
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính nh
ằ
m
th
ự
c hi
ệ
n các ch
ứ

c năng kinh t
ế
, x
ã
h
ộ
i, do nhân dân giao phó. S
ự
t
ồ
n t
ạ
i
và ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a Nhà n
ướ
c chính là y
ế
u t
ố
quy
ế
t
đị
nh tính ch

ấ
t ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a NSNN, nói lên b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a NSNN. M
ọ
i ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a NSNN
đề
u nh
ằ
m vào vi
ệ
c t
ạ
o l

ậ
p và s
ử
d
ụ
ng các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính, nó ph
ả
n
ánh h
ệ
th
ố
ng các quan h
ệ
kinh t
ế
gi
ữ
a Nhà n
ướ
c và các ch
ủ
th
ể
trong x
ã

h
ộ
i, phát sinh do Nhà n
ướ
c t
ạ
o l
ậ
p thông qua NSNN. Đó là m
ố
i quan h
ệ

kinh t
ế
gi
ữ
a ph
ầ
n n
ộ
p vào NSNN và ph
ầ
n
để
l
ạ
i cho các ch
ủ

th
ể
kinh t
ế

trong x
ã
h
ộ
i. Ph
ầ
n n
ộ
p vào ngân sách s
ẽ
ti
ế
p t
ụ
c
đượ
c phân ph
ố
i l
ạ
i
nh
ằ
m th
ự

c hi
ệ
n các ch
ứ
c năng c
ủ
a Nhà n
ướ
c và ph
ụ
c v
ụ
cho các nhu c
ầ
u
phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
7

V
ớ
i quy
ề

n l
ự
c t
ố
i cao c
ủ
a m
ì
nh, Nhà n
ướ
c có th
ể
s
ử
d
ụ
ng các
công c
ụ
s
ẵ
n có
để
b
ắ
t bu
ộ
c m
ỗ
i thành viên trong x

ã
h
ộ
i cung c
ấ
p cho
m
ì
nh các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính c
ầ
n thi
ế
t. Song cơ s
ở
t
ạ
o l
ậ
p các ngu
ồ
n l
ự
c
tài chính xu
ấ
t phát t

ừ
s
ả
n xu
ấ
t, mà ch
ủ
th
ể
c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t chính là các
thành viên trong x
ã
h
ộ
i. M
ọ
i thành viên
đề
u có l
ợ
i ích kinh t
ế
và
đấ

u
tranh b
ả
o v
ệ
l
ợ
i ích kinh t
ế
đó, ngh
ĩ
a là thông qua quy
ề
n l
ự
c c
ủ
a m
ì
nh,
Nhà n
ướ
c s
ử
d
ụ
ng các công c
ụ
, chính sách gi
ả

i quy
ế
t hài hoà gi
ữ
a l
ợ
i ích
Nhà n
ướ
c và l
ợ
i ích c
ủ
a các thành viên trong x
ã
h
ộ
i. Do v
ậ
y mu
ố
n có
NSNN đúng
đắ
n, lành m
ạ
nh th
ì
ph
ả

i tôn tr
ọ
ng và v
ậ
n d
ụ
ng các quy lu
ậ
t
kinh t
ế
m
ộ
t cách khách quan, ph
ả
i d
ự
a trên cơ s
ở

đả
m b
ả
o hài hoà l
ợ
i ích
c
ủ
a Nhà n
ướ

c và l
ợ
i ích cho các thành viên trong x
ã
h
ộ
i. M
ộ
t NSNN l
ớ
n
m
ạ
nh ph
ả
i
đả
m b
ả
o s
ự
cân
đố
i trên cơ s
ở
khuy
ế
n khích phát tri
ể
n s

ả
n
xu
ấ
t kinh doanh, bao quát h
ế
t toàn b
ộ
các ngu
ồ
n thu, nuôi d
ưỡ
ng ngu
ồ
n
thu
để
đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u chi ngày càng tăng.
Như v
ậ
y b
ả
n ch
ấ
t c
ủ

a NSNN là h
ệ
th
ố
ng các m
ố
i quan h
ệ
kinh t
ế

gi
ữ
a Nhà n
ướ
c và các thành viên trong x
ã
h
ộ
i, phát sinh trong quá tr
ì
nh
Nhà n
ướ
c huy
độ
ng và s
ử
d
ụ

ng các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính, nh
ằ
m
đả
m b
ả
o
th
ự
c hi
ệ
n các ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
và đi
ề
u hành n
ề
n kinh t
ế
, x
ã
h

ộ
i c
ủ
a Nhà
n
ướ
c.
Ch
ứ
c năng
đầ
u tiên c
ủ
a NSNN là ch
ứ
c năng phân ph
ố
i. B
ấ
t k
ỳ

m
ộ
t Nhà n
ướ
c nào, mu
ố
n t
ồ

n t
ạ
i và duy tr
ì

đượ
c các ch
ứ
c năng c
ủ
a
m
ì
nh, tr
ướ
c h
ế
t ph
ả
i có ngu
ồ
n l
ự
c tài chính. Đó là các kho
ả
n chi cho b
ộ

máy qu
ả

n l
ý
Nhà n
ướ
c, cho l
ự
c l
ượ
ng quân
độ
i, c
ả
nh sát, cho nhu c
ầ
u
văn hoá, giáo d
ụ
c, y t
ế
, phúc l
ợ
i x
ã
h
ộ
i, chi cho
đầ
u tư phát tri
ể
n v.v

Nhưng mu
ố
n t
ạ
o l
ậ
p
đượ
c NSNN, tr
ướ
c h
ế
t ph
ả
i t
ậ
p h
ợ
p các kho
ả
n thu
theo lu
ậ
t
đị
nh, cân
đố
i chi tiêu theo tiêu chu
ẩ
n

đị
nh m
ứ
c đúng v
ớ
i chính
sách hi
ệ
n hành. Đó chính là s
ự
huy
độ
ng các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính và
đả
m
b
ả
o nhu c
ầ
u chi tiêu theo k
ế
ho
ạ
ch c
ủ
a Nhà n

ướ
c, th
ự
c hi
ệ
n vi
ệ
c cân
đố
i
thu chi b
ằ
ng ti
ề
n c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
Ch
ứ
c năng th
ứ
hai c
ủ
a NSNN là giám
đố
c quá tr
ì
nh huy

độ
ng các
kho
ả
n thu và th
ự
c hi
ệ
n các kho
ả
n chi. Thông qua ch
ứ
c năng này, NSNN
ki
ể
m tra, giám sát quá tr
ì
nh
độ
ng viên các ngu
ồ
n thu, tránh t
ì
nh tr
ạ
ng
8

tr
ố

n l
ậ
u thu
ế
, chây
ỳ
n
ộ
p thu
ế
c
ủ
a các
đố
i t
ượ
ng th
ự
c hi
ệ
n ngh
ĩ
a v
ụ
n
ộ
p
NSNN ho
ặ
c b

ị
l
ạ
m d
ụ
ng, làm trái pháp lu
ậ
t, coi th
ườ
ng pháp lu
ậ
t và các
chính sách
độ
ng viên khác. Trong khâu c
ấ
p phát n
ế
u buông l
ỏ
ng vi
ệ
c
ki
ể
m tra, ki
ể
m soát chi th
ì
d

ễ
d
ẫ
n
đế
n t
ì
nh tr
ạ
ng làm sai lu
ậ
t
đị
nh và các
ch
ế

độ
chi quy
đị
nh.
Đồ
ng th
ờ
i thông qua ki
ể
m tra, ki
ể
m soát ho
ạ

t
độ
ng
thu chi NSNN giúp ta giám sát vi
ệ
c ch
ấ
p hành các ch
ế

độ
, chính sách
c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n
ướ
c. Thông qua đó đánh giá hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
và hi
ệ
u
qu
ả
x

ã
h
ộ
i c
ủ
a v
ố
n NSNN, hi
ệ
u qu
ả
c
ủ
a các ch
ủ
trương, chính sách, ch
ế

độ
do
Đả
ng và Nhà n
ướ
c
đề
ra.
Như v
ậ
y, hai ch
ứ

c năng phân ph
ố
i và giám
đố
c luôn có m
ố
i quan
h
ệ
m
ậ
t thi
ế
t v
ớ
i nhau, có v
ị
trí và t
ầ
m quan tr
ọ
ng như nhau, không th
ể

coi ch
ứ
c năng này hơn ch
ứ
c năng kia, mà ph
ả

i coi tr
ọ
ng c
ả
hai ch
ứ
c
năng
ở
m
ọ
i lúc, m
ọ
i n
ớ
i trong t
ạ
o l
ậ
p và s
ử
d
ụ
ng v
ố
n NSNN.
b. Các kho
ả
n thu huy
độ

ng vào NSNN và chi NSNN.
* Các kho
ả
n thu NSNN.
- Các kho
ả
n thu t
ừ
thu
ế
, phí, l
ệ
phí.
Đây là các kho
ả
n thu b
ắ
t bu
ộ
c th
ự
c hi
ệ
n ngh
ĩ
a v
ụ
c
ủ
a các doanh

nghi
ệ
p, các t
ổ
ch
ứ
c và công dân do nh
ữ
ng yêu c
ầ
u t
ấ
t y
ế
u v
ề
kinh t
ế
-
chính tr
ị
- x
ã
h
ộ
i
để
b
ả
o

đả
m các ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a b
ộ
máy Nhà n
ướ
c, gi
ữ

v
ữ
ng qu
ố
c ph
ò
ng, an ninh và b
ả
o
đả
m các s
ự
nghi
ệ
p x
ã

h
ộ
i.
- Các kho
ả
n thu t
ừ
ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
Đây là các quan h
ệ
thu th
ự
c hi
ệ
n l
ợ
i ích kinh t
ế
các lo
ạ

i tài s
ả
n và
v
ố
n b
ằ
ng ti
ề
n thu
ộ
c s
ở
h
ữ
u toàn dân giao cho Nhà n
ướ
c qu
ả
n l
ý
và cho
phép các ch
ủ
th
ể
trong n
ề
n kinh t
ế

s
ử
d
ụ
ng. Các quan h
ệ
này c
ũ
ng là b
ắ
t
bu
ộ
c, nhưng d
ự
a trên các y
ế
u t
ố
kinh t
ế
là
đả
m b
ả
o cho ch
ủ
s
ở
h

ữ
u th
ự
c
hi
ệ
n
đượ
c l
ợ
i ích kinh t
ế
, quy
ề
n s
ở
h
ữ
u các lo
ạ
i tài s
ả
n đưa vào quá tr
ì
nh
s
ả
n xu
ấ
t x

ã
h
ộ
i. Nh
ữ
ng ai s
ử
d
ụ
ng nhi
ề
u tài s
ả
n c
ủ
a Nhà n
ướ
c vào m
ụ
c đích
kinh doanh trên các
đị
a bàn và nh
ữ
ng ngành ngh
ề
có hi
ệ
u qu
ả

kinh t
ế
cao th
ì

ph
ả
i đóng góp nhi
ề
u vào NSNN.
9

Tr
ì
nh
độ
x
ã
h
ộ
i hóa càng cao, quy mô s
ở
h
ữ
u càng l
ớ
n th
ì
ngu
ồ

n
thu t
ậ
p trung vào NSNN và nh
ữ
ng ngu
ồ
n l
ự
c tài chính c
ũ
ng càng nhi
ề
u.
Th
ự
c hi
ệ
n thu đúng, thu
đủ
t
ừ
các h
ì
nh th
ứ
c này không ch
ỉ

đả

m
b
ả
o ngu
ồ
n l
ự
c tài chính cho Nhà n
ướ
c, mà c
ò
n là h
ì
nh th
ứ
c c
ụ
th
ể
th
ự
c
hi
ệ
n qu
ả
n l
ý
ch
ặ

t các tài s
ả
n thu
ộ
c s
ở
h
ữ
u Nhà n
ướ
c
để
b
ả
o t
ồ
n và phát
tri
ể
n ch
ế

độ
s
ở
h
ữ
u toàn dân.
- Các kho
ả

n đóng góp c
ủ
a các t
ổ
ch
ứ
c và cá nhân thu
ộ
c
đố
i t
ượ
ng
ph
ả
i đóng góp theo lu
ậ
t
đị
nh.
- Các kho
ả
n vi
ệ
n tr
ợ
: H
ì
nh th
ứ

c ch
ủ
y
ế
u là vi
ệ
n tr
ợ
không hoàn
l
ạ
i, c
ủ
a các t
ổ
ch
ứ
c, các t
ổ
ch
ứ
c phi chính ph
ủ
c
ủ
a các n
ướ
c và qu
ố
c t

ế
.
Ngu
ồ
n thu này ch
ủ
y
ế
u ph
ụ
thu
ộ
c vào
đườ
ng l
ố
i
đố
i ngo
ạ
i c
ủ
a
Đả
ng và
Nhà n
ướ
c. Đây là ngu
ồ
n thu nh

ấ
t th
ờ
i, không
ổ
n
đị
nh, không tính toán
tr
ướ
c m
ộ
t cách chính xác.
- Các kho
ả
n do Nhà n
ướ
c vay
để
bù
đắ
p b
ộ
i chi
đượ
c đưa vào cân
đố
i NSNN.
Kho
ả

n thu này
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n thông qua quan h
ệ
tín d
ụ
ng Nhà
n
ướ
c trong n
ướ
c và qu
ố
c t
ế

để
s
ử
d
ụ
ng vào m
ụ
c đích
đầ
u tư phát tri

ể
n
kinh t
ế
. Đây là ngu
ồ
n thu không thu
ộ
c quy
ề
n s
ở
h
ữ
u Nhà n
ướ
c,
đế
n k
ỳ

h
ạ
n Nhà n
ướ
c ph
ả
i thanh toán. V
ì
v

ậ
y, vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng h
ì
nh th
ứ
c này
đò
i
h
ỏ
i các t
ổ
ch
ứ
c Nhà n
ướ
c ph
ả
i tính toán nhu c
ầ
u
đầ
u tư, hi
ệ

u qu
ả
kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a công tr
ì
nh và kh
ả
năng thu h
ồ
i v
ố
n
để
tr
ả
n
ợ
.
- Các kho
ả
n thu khác theo quy
đị

nh c
ủ
a pháp lu
ậ
t.
* Các kho
ả
n chi l
ấ
y t
ừ
NSNN.
Chi NSNN là m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng các quan h
ệ
r
ấ
t đa d
ạ
ng, ph
ứ
c t
ạ
p, bao
g

ồ
m:
- Các kho
ả
n chi phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
- Các kho
ả
n chi b
ả
o
đả
m qu
ố
c ph
ò
ng, an ninh, b
ả
o
đả
m ho
ạ
t

độ
ng
c
ủ
a b
ộ
máy Nhà n
ướ
c.
10

Đây là nh
ữ
ng kho
ả
n chi b
ắ
t bu
ộ
c trong NSNN c
ủ
a m
ọ
i qu
ố
c gia
nh
ằ
m
để

gi
ữ
v
ữ
ng an ninh t
ổ
qu
ố
c,
ổ
n
đị
nh chính tr
ị
- x
ã
h
ộ
i.
Quy mô kho
ả
n chi này tu
ỳ
thu
ộ
c vào vi
ệ
c xác
đị
nh ch

ứ
c năng
nhi
ệ
m v
ụ
và t
ổ
ch
ứ
c b
ộ
máy Nhà n
ướ
c xu
ấ
t phát t
ừ
t
ì
nh h
ì
nh kinh t
ế
-
chính tr
ị
- x
ã
h

ộ
i
ở
trong n
ướ
c và qu
ố
c t
ế
. Trên cơ s
ở
xác
đị
nh quy mô
chi tiêu c
ầ
n thi
ế
t cho l
ĩ
nh v
ự
c này, ti
ế
n hành phân b
ổ
các lo
ạ
i thu
ế

tr
ự
c
thu và gián thu, thông qua th
ự
c thu các s
ắ
c thu
ế
mà b
ả
o
đả
m ngu
ồ
n l
ự
c
tài chính
đầ
y
đủ
cho nhu c
ầ
u này.
- Các kho
ả
n chi tr
ả
n

ợ
c
ủ
Nhà n
ướ
c: Tu
ỳ
theo m
ứ
c
độ
b
ộ
i chi c
ủ
a
ngân sách, quy mô và các đi
ề
u ki
ệ
n tín d
ụ
ng Nhà n
ướ
c v
ề
th
ờ
i h
ạ

n tr
ả
n
ợ

và m
ứ
c l
ã
i su
ấ
t mà kho
ả
n chi này có t
ỷ
l
ệ
cao hay th
ấ
p trong t
ổ
ng chi
NSNN.
Ở
n
ướ
c ta hi
ệ
n nay, do h
ậ

u qu
ả
c
ủ
a vi
ệ
c qu
ả
n l
ý
v
ố
n vay chưa
t
ố
t,
để
th
ấ
t thoát l
ớ
n và vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng hi
ệ
u qu

ả
th
ấ
p, cho nên n
ợ
n
ướ
c
ngoài t
ồ
n
đọ
ng r
ấ
t l
ớ
n, cho nên chi tr
ả
n
ợ
n
ướ
c ngoài đang là v
ấ
n
đề

căng th
ẳ
ng. Kh

ả
năng tr
ả
n
ợ
th
ấ
p, tuy nhiên chúng ta v
ẫ
n ph
ả
i
đả
m b
ả
o
uy tín trong quan h
ệ
qu
ố
c t
ế
.
Để
gi
ả
i quy
ế
t v
ấ

n
đề
này, chúng ta c
ầ
n
kh
ố
ng ch
ế
nhu c
ầ
u chi tiêu trong n
ướ
c
để
dành ti
ề
n tr
ả
n
ợ
.
Đố
i v
ớ
i vay t
ừ
ngu
ồ
n trong n

ướ
c d
ướ
i nhi
ề
u h
ì
nh th
ứ
c, trong đó
ch
ủ
y
ế
u là h
ì
nh th
ứ
c tín phi
ế
u kho b
ạ
c Nhà n
ướ
c ng
ắ
n h
ạ
n và tín phi
ế

u
dài h
ạ
n
để
huy
độ
ng v
ố
n trong dân vào nhu c
ầ
u
đầ
u tư. H
ướ
ng ch
ủ
y
ế
u
c
ủ
a tín d
ụ
ng Nhà n
ướ
c là các kho
ả
n vay dài h
ạ

n
đầ
u tư phát tri
ể
n kinh t
ế
.
Nhưng h
ì
nh th
ứ
c này ch
ỉ
phát tri
ể
n trong đi
ề
u ki
ệ
n s
ứ
c mua
đồ
ng ti
ề
n
ổ
n
đị
nh và l

ã
i su
ấ
t h
ợ
p l
ý
đem l
ạ
i l
ợ
i ích ng
ườ
i cho vay,
đồ
ng th
ờ
i
đả
m b
ả
o
cho Nhà n
ướ
c thanh toán
đượ
c n
ợ
.
- Các kho

ả
n chi d
ự
tr
ữ
Nhà n
ướ
c (t
ừ
3 - 5% t
ổ
ng s
ố
dư). Đây là
kho
ả
n d
ự
ph
ò
ng cho nh
ữ
ng nhu c
ầ
u
độ
t xu
ấ
t b
ấ

t tr
ắ
c có th
ể
x
ả
y ra trong
khi th
ự
c hi
ệ
n nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
- Các kho
ả
n chi vi
ệ
n ch
ợ
và các kho
ả
n chi khác theo quy
đị

nh c
ủ
a
pháp lu
ậ
t.
NSNN bao g
ồ
m hai c
ấ
p: Trung ương và
đị
a phương. Quan h
ệ
gi
ữ
a
hai c
ấ
p này
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n theo nguyên t
ắ
c ch
ủ
y

ế
u là phân
đị
nh ngu
ồ
n
11

thu và nhi
ệ
m v
ụ
chi c
ụ
th
ể
; th
ự
c hi
ệ
n b
ổ
sung t
ừ
ngân sách c
ấ
p trên cho
ngân sách c
ấ
p d

ướ
i
để
b
ả
o
đả
m s
ự
cân b
ằ
ng, phát tri
ể
n cân
đố
i và th
ự
c
hi
ệ
n
đượ
c nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a các vùng, các
đị

a phương.
NSNN
đượ
c cân
đố
i theo nguyên t
ắ
c t
ổ
ng s
ố
thu t
ừ
thu
ế
, phí, l
ệ

phí ph
ả
i l
ớ
n hơn t
ổ
ng s
ố
chi th
ườ
ng xuyên và góp ph
ầ

n tích lu
ỹ
ngày
càng cao vào
đầ
u tư phát tri
ể
n. N
ế
u có b
ộ
i chi th
ì
s
ố
b
ộ
i chi đó ph
ả
i nh
ỏ

hơn chi
đầ
u tư phát tri
ể
n, ti
ế
n t
ớ

i cân b
ằ
ng thu - chi ngân sách. N
ế
u có
vay
để
bù
đắ
p b
ộ
i chi NSNN th
ì
ph
ả
i trên nguyên t
ắ
c ti
ề
n vay
đượ
c
không s
ử
d
ụ
ng cho tiêu dùng mà ch
ỉ
s
ử

d
ụ
ng vào m
ụ
c đích phát tri
ể
n và
có k
ế
ho
ạ
ch thu h
ồ
i v
ố
n vay
để

đả
m b
ả
o cân
đố
i ngân sách, ch
ủ

độ
ng tr
ả

n
ợ

đế
n h
ạ
n. Ngân sách
đị
a phương
đượ
c cân
đố
i theo quy t
ắ
c: t
ổ
ng s
ố

chi không
đượ
c v
ượ
t quá t
ổ
ng s
ố
thu

2. Chính sách tài khoá.

Chính sách tài khoá là chính sách c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong vi
ệ
c huy
độ
ng các ngu
ồ
n thu vào NSNN và s
ử
d
ụ
ng nó trong h
ạ
n nh
ấ
t
đị
nh
(th
ườ
ng là 1 năm).
Chính sách tài khoá có tác
độ
ng
đế
n s
ả

n l
ượ
ng th
ự
c t
ế
,
đế
n ki
ề
m
ch
ế
l
ạ
m phát và t
ì
nh tr
ạ
ng th
ấ
t nghi
ệ
p; có tác
độ
ng
đế
n đi
ề
u ch

ỉ
nh n
ề
n
kinh t
ế
, cơ c
ấ
u kinh t
ế
. M
ụ
c tiêu c
ủ
a chính sách tài khoá là b
ả
o
đả
m các
ngu
ồ
n l
ự
c tài chính, t
ạ
o môi tr
ườ
ng và đi
ề
u ki

ệ
n cho phát tri
ể
n kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i. Đ
ể

đạ
t
đượ
c m
ụ
c tiêu đó, chính sách tài khoá c
ầ
n x
ử
l
ý
nhi
ề
u m
ố
i
quan h

ệ
, trong đó gi
ả
i quy
ế
t đúng
đắ
n nh
ữ
ng mâu thu
ẫ
n ch
ủ
y
ế
u sau đây
là n
ộ
i dung c
ố
t l
õ
i c
ủ
a chính sách tài khoá:
+ Mâu thu
ẫ
n thu - chi NSNN. Đây là mâu thu
ẫ
n v

ố
n có c
ủ
a b
ấ
t k
ỳ

m
ộ
t qu
ố
c gia nào,
đặ
c bi
ệ
t gay g
ắ
t
đố
i v
ớ
i các n
ướ
c kém phát tri
ể
n. Xu
ấ
t
phát c

ủ
a mâu thu
ẫ
n này là do chi tiêu c
ủ
a Nhà n
ướ
c l
ớ
n, trong khi ngu
ồ
n
thu b
ị
h
ạ
n ch
ế
. V
ì
v
ậ
y, c
ầ
n có nh
ữ
ng bi
ệ
n pháp tích c
ự

c
để
kh
ố
ng ch
ế

nhu c
ầ
u chi c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
Đồ
ng th
ờ
i tích c
ự
c thu đúng, thu
đủ
, t
ậ
n d
ụ
ng
các ngu
ồ
n thu.
Để

th
ự
c hi
ệ
n cân
đố
i thu - chi, c
ầ
n gi
ữ
v
ữ
ng 2
đố
i cân
đố
i ch
ủ
y
ế
u:
12

M
ộ
t là, thu t
ừ
các lo
ạ
i thu

ế
tr
ự
c thu và gián thu ph
ả
i b
ả
o
đả
m nhu
c
ầ
u chi th
ườ
ng xuyên c
ủ
a b
ộ
máy Nhà n
ướ
c, qu
ố
c ph
ò
ng, an ninh
Hai là, quy mô
đầ
u tư phát tri
ể
n kinh t

ế
- x
ã
h
ộ
i ph
ả
i tương
ứ
ng
v
ớ
i t
ổ
ng s
ố
thu t
ừ
th
ự
c hi
ệ
n l
ợ
i ích kinh t
ế
các tài s
ả
n thu
ộ

c s
ở
h
ữ
u Nhà
n
ướ
c và các ngu
ồ
n l
ự
c huy
độ
ng
đượ
c trong n
ướ
c và ngoài n
ướ
c thông
qua tín d
ụ
ng dài h
ạ
n.
+ Mâu thu
ẫ
n gi
ữ
a t

ậ
p trung vào NSNN v
ớ
i tích lu
ỹ
trong các cơ s
ở

kinh doanh. V
ì
v
ậ
y chính sách tài khoá c
ầ
n gi
ả
i quy
ế
t t
ố
t mâu thu
ẫ
n này,
đó là yêu c
ầ
u khách quan c
ủ
a phát tri
ể
n kinh t

ế
- x
ã
h
ộ
i.
Mâu thu
ẫ
n này hi
ệ
n nay
ở
n
ướ
c ta đang gay g
ắ
t, bi
ể
u hi
ệ
n
ở
ch
ỗ

t
ố
c
độ
tăng thu vào NSNN năm sau cao hơn năm tr

ướ
c và l
ớ
n hơn nhi
ề
u
l
ầ
n so v
ớ
i t
ố
c
độ
tăng t
ổ
ng s
ả
n ph
ẩ
m qu
ố
c dân, trong khi t
ì
nh tr
ạ
ng th
ấ
t
thu t

ừ
thu
ế
c
ò
n l
ớ
n.
+ M
ẫ
u thu
ẫ
n gi
ữ
a tăng tr
ưở
ng kinh t
ế
v
ớ
i vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n công
b
ằ
ng x

ã
h
ộ
i. Nguyên nhân c
ủ
a mâu thu
ẫ
n này: t
ừ
m
ộ
t m
ặ
t NSLĐ x
ã
h
ộ
i
c
ò
n th
ấ
p kém, mu
ố
n tăng tr
ưở
ng th
ì
ph
ả

i tích lu
ỹ
, do đó tiêu dùng b
ị
h
ạ
n
ch
ế
, không gi
ả
i quy
ế
t đúng m
ứ
c nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
x
ã
h
ộ
i c
ấ
p bách. N
ế
u

ng
ượ
c l
ạ
i th
ì
không
đả
m b
ả
o th
ự
c hi
ệ
n
đượ
c m
ụ
c tiêu kinh t
ế
. M
ặ
t khác,
do phát tri
ể
n kinh t
ế
theo cơ ch
ế
th

ị
tr
ườ
ng, s
ẽ
d
ẫ
n t
ớ
i phân hoá giàu
nghèo là không tránh kh
ỏ
i. V
ì
v
ậ
y,
để
gi
ả
i quy
ế
t mâu thu
ẫ
n trên, chính
sách tài khoá ph
ả
i th
ể
hi

ệ
n n
ộ
i dung đi
ề
u ti
ế
t thu nh
ậ
p sao cho h
ợ
p l
ý
.
II. B
ẢN

CHẤT
,
CHỨC
NĂNG VÀ VAI
TRÒ

CỦA
NSNN NÓI CHUNG,
CỦA

HÀ GIANG NÓI RIÊNG TRONG
SỰ

NGHIỆP
PHÁT
TRIỂN
KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI
.
1. B
ả
n ch
ấ
t và ch
ứ
c năng c
ủ
a NSNN nói chung.
Như trên
đã
tr
ì
nh bày, NSNN là qu
ỹ
ti
ề
n t
ệ
t

ậ
p trung l
ớ
n nh
ấ
t c
ủ
a
Nhà n
ướ
c, là công c
ụ
v
ậ
t ch
ấ
t quan tr
ọ
ng
để
đi
ề
u ti
ế
t v
ĩ
mô n
ề
n kinh t
ế

-
x
ã
h
ộ
i. Cho nên có th
ể
nói ch
ứ
c năng và nhi
ệ
m v
ụ
cơ b
ả
n c
ủ
a NSNN là
độ
ng viên h
ợ
p l
ý
các ngu
ồ
n thu (
đặ
c bi
ệ
t là thu

ế
, phí, l
ệ
phí).
Đồ
ng th
ờ
i
t
ổ
ch
ứ
c và qu
ả
n l
ý
chi tiêu NSNN, th
ự
c cân
đố
i thu - chi. Tóm l
ạ
i,
NSNN có các ch
ứ
c năng, nhi
ệ
m v
ụ
cơ b

ả
n sau đây:
M
ộ
t là, ch
ứ
c năng phân ph
ố
i NSNN.
13

B
ộ
máy Nhà n
ướ
c mu
ố
n th
ự
c hi
ệ
n
đượ
c s
ự
ho
ạ
t
độ
ng c

ủ
a m
ì
nh
m
ộ
t cách b
ì
nh th
ườ
ng và
ổ
n
đị
nh
để
th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t các ch
ứ
c năng, nhi
ệ
m
v
ụ
là qu

ả
n l
ý
m
ọ
i m
ặ
t c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i c
ủ
a m
ộ
t qu
ố
c gia th
ì
nh
ấ
t thi
ế
t

ph
ả
i có ngu
ồ
n NSNN
đả
m b
ả
o.
V
ớ
i quy
ề
n l
ự
c t
ố
i cao c
ủ
a m
ì
nh, Nhà n
ướ
c s
ử
d
ụ
ng các công c
ụ
,

các bi
ệ
n pháp b
ắ
t bu
ộ
c các thành viên trong x
ã
h
ộ
i cung c
ấ
p cho m
ì
nh
các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính c
ầ
n thi
ế
t. Nhưng cơ s
ở

để
h
ì
nh thành ngu

ồ
n l
ự
c
tài chính đó là t
ừ
s
ự
phát tri
ể
n kinh t
ế
, phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh. V
ì

v
ậ
y, mu
ố
n
độ
ng viên
đượ
c ngu

ồ
n thu NSNN ngày càng tăng và có hi
ệ
u
qu
ả
th
ì
n
ề
n kinh t
ế
nói chung, s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh nói riêng ph
ả
i
đượ
c
phát tri
ể
n v
ớ
i t
ố
c
độ
nhanh, b

ề
n v
ữ
ng và có hi
ệ
u qu
ả
cao. V
ì
v
ậ
y, Nhà
n
ướ
c trong quá tr
ì
nh qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i ph
ả
i n
ắ

m
đượ
c quy lu
ậ
t
kinh t
ế
và tôn tr
ọ
ng các quy lu
ậ
t kinh t
ế
khách quan.
Đồ
ng th
ờ
i ph
ả
i b
ả
o
đả
m hài hoà các quan h
ệ
l
ợ
i ích c
ủ
a các ch

ủ
th
ể
c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
.
M
ộ
t NSNN v
ữ
ng m
ạ
nh là m
ộ
t ngân sách mà cơ ch
ế
phân ph
ố
i c
ủ
a
nó
đả
m b
ả
o

đượ
c s
ự
cân
đố
i trên cơ s
ở
khuy
ế
n khích phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t
kinh doanh nuôi d
ưỡ
ng ngu
ồ
n thu, trên cơ s
ở
đó tăng
đượ
c thu
để
đáp
ứ
ng nhu c
ầ

u chi tiêu c
ủ
a Nhà n
ướ
c ngày càng tăng lên.
M
ặ
t khác, m
ộ
t NSNN v
ữ
ng m
ạ
nh c
ò
n ph
ả
i th
ể
hi
ệ
n vi
ệ
c phân ph
ố
i
và qu
ả
n l
ý

chi đúng
đắ
n, h
ợ
p l
ý
và hi
ệ
u qu
ả
. Nhà n
ướ
c s
ử
d
ụ
ng kh
ố
i
l
ượ
ng tài chính t
ừ
ngu
ồ
n NSNN
để
chi tiêu vào m
ụ
c đích phát tri

ể
n kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i và chi tiêu cho s
ự
ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a b
ộ
máy Nhà n
ướ
c. Như v
ậ
y,
ch
ứ
c năng c
ủ
a NSNN, ngoài vi
ệ
c

độ
ng viên ngu
ồ
n thu th
ì
c
ò
n ph
ả
i th
ự
c
hi
ệ
n qu
ả
n l
ý
và phân ph
ố
i chi tiêu sao cho có hi
ệ
u qu
ả
. Đó c
ũ
ng là m
ộ
t
t

ấ
t y
ế
u khách quan.
T
ừ
s
ự
phân tích trên đây, ta có th
ể
hi
ể
u
đượ
c b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a NSNN -
đó là h
ệ
th
ố
ng các m
ố
i quan h
ệ
kinh t

ế
gi
ữ
a Nhà n
ướ
c v
ớ
i các thành viên
trong x
ã
h
ộ
i, phát sinh trong quá tr
ì
nh Nhà n
ướ
c huy
độ
ng và s
ử
d
ụ
ng
các ngu
ồ
n l
ự
c tài chính nh
ằ
m

đả
m b
ả
o yêu c
ầ
u th
ự
c hi
ệ
n trong các ch
ứ
c
năng qu
ả
n l
ý
và đi
ề
u hành n
ề
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ủ
a Nhà n
ướ

c. Ho
ạ
t
độ
ng
c
ủ
a NSNN luôn luôn g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i th
ự
c hi
ệ
n các ch
ứ
c năng c
ủ
a Nhà
n
ướ
c.
14

Hai là, ch
ứ
c năng giám

đố
c quá tr
ì
nh huy
độ
ng các ngu
ồ
n thu và
th
ự
c hi
ệ
n các kho
ả
n chi tiêu.
Th
ự
c hi
ệ
n ch
ứ
c năng này, Nhà n
ướ
c thông qua NSNN
để
bi
ế
t
đượ
c ngu

ồ
n thu - chi nào là cơ b
ả
n c
ủ
a t
ừ
ng th
ờ
i k
ỳ
, t
ừ
ng giai đo
ạ
n và
do đó có nh
ữ
ng gi
ả
i pháp
để
làm t
ố
t thu - chi. Nhà n
ướ
c
đị
nh ra cơ c
ấ

u
thu- chi h
ợ
p l
ý
; theo d
õ
i các phát sinh và nh
ữ
ng nhân t
ố

ả
nh h
ưở
ng
đế
n thu-
chi
Tóm l
ạ
i, NSNN có hai ch
ứ
c năng cơ b
ả
n- ch
ứ
c năng phân ph
ố
i và

ch
ứ
c năng giám
đố
c. NSNN không th
ể
cân
đố
i
đượ
c n
ế
u như không th
ự
c
hi
ệ
n
đầ
y
đủ
hai ch
ứ
c năng đó, b
ở
i v
ì
: n
ế
u không có s

ự
giám
đố
c trong
vi
ệ
c
độ
ng viên khai thác h
ợ
p l
ý
các ngu
ồ
n thu và do đó s
ẽ
d
ẫ
n
đế
n t
ì
nh
tr
ạ
ng th
ấ
t thu d
ướ
i nhi

ề
u h
ì
nh th
ứ
c. N
ế
u không th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t ch
ứ
c năng
phân ph
ố
i th
ì
c
ũ
ng không th
ể

độ
ng viên
đượ
c ngu
ồ

n thu cho NSNN.
Ch
ứ
c năng phân ph
ố
i và ch
ứ
c năng giám
đố
c c
ủ
a NSNN
đề
u có v
ị

trí và t
ầ
m quan tr
ọ
ng c
ủ
a nó. Do đó, c
ầ
n ph
ả
i coi tr
ọ
ng c
ả

hai ch
ứ
c năng
đó và t
ổ
ch
ứ
c ch
ỉ

đạ
o
để
các cơ quan ch
ứ
c năng th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t hai ch
ứ
c
năng đó c
ủ
a NSNN.
2. Quan đi
ể
m cơ b

ả
n v
ề
qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN.
Để
th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t công tác qu
ả
n l
ý
và s
ử
d
ụ
ng NSNN, tu
ỳ
theo ch

ứ
c
năng, nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a t
ừ
ng c
ấ
p, t
ừ
ng ngành, c
ầ
n ph
ả
i quán tri
ệ
t các quan
đi
ể
m sau đây:
+ Trong chính sách t
ạ
o v
ố
n c
ủ

a NSNN ph
ả
i quán tri
ệ
t tư t
ưở
ng
không t
ậ
n thu
để
bao chi, mà ph
ả
i
độ
ng viên ngu
ồ
n thu ngân sách m
ộ
t
cách h
ợ
p l
ý

để
đáp
ứ
ng nhu c
ầ

u chi trên cơ s
ở
v
ừ
a b
ồ
i d
ưỡ
ng và phát
tri
ể
n ngu
ồ
n thu, v
ừ
a ki
ể
m soát và t
ậ
p trung khai thác m
ộ
t cách h
ợ
p l
ý
và
có hi
ệ
u qu
ả

các ngu
ồ
n thu.
+ Th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t công tác phân ph
ố
i và s
ử
d
ụ
ng v
ố
n NSNN theo
nguyên t
ắ
c ti
ế
t ki
ệ
m, hi
ệ
u qu
ả
, ch
ấ

m d
ứ
t t
ì
nh tr
ạ
ng các kho
ả
n chi bao
c
ấ
p tràn lan c
ủ
a cơ ch
ế
c
ũ
tr
ướ
c đây. Th
ự
c hi
ệ
n phương châm "Nhà n
ướ
c
và nhân dân cùng làm".
15

+ Th

ự
c hi
ệ
n phương pháp cân
đố
i ngân sách m
ộ
t cách khoa h
ọ
c
để

v
ừ
a phát huy t
ố
t các ngu
ồ
n l
ự
c bên trong và tranh th
ủ
cao
độ
, có hi
ệ
u
qu
ả
ngu

ồ
n l
ự
c tài chính bên ngoài; v
ừ
a phù h
ợ
p v
ớ
i pháp lu
ậ
t c
ủ
a Nhà
n
ướ
c ta, v
ừ
a phù h
ợ
p v
ớ
i thông l
ệ
qu
ố
c t
ế
và b
ả

o
đả
m s
ự
ch
ủ

độ
ng c
ủ
a
NSNN.
+
Đổ
i m
ớ
i ch
ế

độ
phân c
ấ
p qu
ả
n l
ý
NSNN theo h
ướ
ng gi
ả

m b
ớ
t
ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
c
ủ
a chính quy
ề
n
đị
a phương, tránh
để
t
ì
nh
tr
ạ
ng phân tán và s
ử
d
ụ
ng kém hi
ệ

u qu
ả
ngu
ồ
n v
ố
n ngân sách.
+ Ban hành
đồ
ng b
ộ
hoá và ti
ế
p t
ụ
c hoàn thi
ệ
n lu
ậ
t NSNN.
Đồ
ng th
ờ
i
giáo d
ụ
c, nâng cao tr
ì
nh
độ

cho toàn dân, cho các ch
ủ
th
ể
c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế

c
ũ
ng như tr
ì
nh
độ
chuyên môn nghi
ệ
p v
ụ
c
ủ
a cơ quan ch
ứ
c năng tr
ự
c ti
ế
p

làm công tác qu
ả
n l
ý
NSNN. Nghiêm ch
ỉ
nh ch
ấ
p hành lu
ậ
t NSNN.
3. Vai tr
ò
c
ủ
a NSNN trong các l
ĩ
nh v
ự
c kinh t
ế
- chính tr
ị
- x
ã
h
ộ
i.
Chúng ta bi
ế

t r
ằ
ng, trong cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng, m
ọ
i ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
,
s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a các thành ph
ầ
n kinh t

ế
, các ngành kinh
t
ế
ch
ủ
y
ế
u tuân theo s
ự
đi
ề
u ti
ế
t c
ủ
a các quy lu
ậ
t v
ố
n có c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng.
Nh
ậ
n th

ứ
c
đượ
c đi
ề
u đó, Nhà n
ướ
c ta
đã
có nh
ữ
ng cơ ch
ế
, chính sách
h
ạ
n ch
ế
s
ự
can thi
ệ
p và ki
ể
m soát tr
ự
c ti
ế
p
đố

i v
ớ
i các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
,
nh
ấ
t là các ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh. Nhà n
ướ
c ta v
ớ
i ch
ứ
c năng
c
ủ
a m
ì

nh là th
ự
c hi
ệ
n qu
ả
n l
ý
hành chính kinh t
ế
b
ằ
ng các công c
ụ
pháp
lu
ậ
t, k
ế
ho
ạ
ch hoá và các chính sách do Nhà n
ướ
c ban hành tuân theo
pháp lu
ậ
t hi
ệ
n hành do cơ quan quy
ề

n l
ự
c cao nh
ấ
t là Qu
ố
c h
ộ
i ban
hành. Đó chính là s
ự

đổ
i m
ớ
i cơ b
ả
n v
ề
cơ ch
ế
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a Nhà n
ướ
c ta:

t
ừ
ch
ỗ
qu
ả
n l
ý
, đi
ề
u hành nên kinh t
ế
m
ộ
t cách tr
ự
c ti
ế
p
đế
n ch
ỗ
qu
ả
n l
ý

và đi
ề
u hành m

ọ
i ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i thông qua vi
ệ
c t
ạ
o m
ọ
i đi
ề
u
ki
ệ
n, môi tr
ườ
ng, hành lang (trong đó có c
ả
hành lang pháp l
ý
)
để

cho
n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n v
ừ
a tuân theo qui l
ụ
t kinh t
ế
khách quan, v
ừ
a b
ả
o
đả
m s
ự

đị
nh h
ướ
ng XHCN, nh
ằ
m nhanh chóng
đạ
t

đượ
c các m
ụ
c tiêu
mà
Đả
ng ta
đã

đề
ra trong các k
ỳ

đạ
i h
ộ
i.
Trong t
ấ
t c
ả
các công c
ụ

để
qu
ả
n l
ý
m

ọ
i ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i, Nhà
n
ướ
c ta h
ế
t s
ứ
c quan tâm
đế
n công c
ụ
NSNN, v
ì
nó là y
ế
u t
ố
v
ậ

t ch
ấ
t vô cùng
quan tr
ọ
ng trong đi
ề
u ki
ệ
n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
đị
nh h
ướ
ng XHCN.
16

V
ớ
i cơ ch
ế

c
ũ
tr
ướ
c đây, Nhà n
ướ
c can thi
ệ
p sâu vào ho
ạ
t
độ
ng
kinh t
ế
vi mô. Trong cơ ch
ế
m
ớ
i- cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng các v
ấ
n
đề
c

ủ
a kinh
t
ế
s
ẽ

đượ
c gi
ả
i quy
ế
t theo qui lu
ậ
t c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng và các quan h
ệ
cung-
c
ầ
u. Nhà n
ướ
c ch
ỉ
dùng các bi

ệ
n pháp v
ề
thu
ế
, các kho
ả
n chi ngân sách
để
can thi
ệ
p nh
ằ
m
ổ
n
đị
nh nên kinh t
ế
và phát tri
ể
n theo m
ụ
c tiêu
đã

đị
nh.
Ho
ạ

t
độ
ng c
ủ
a NSNN g
ắ
n v
ớ
i ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng, do đó thu NSNN luôn luôn bi
ế
n
đổ
i và ph
ụ
thu

ộ
c vào nh
ị
p
độ

phát tri
ể
n kinh t
ế
và hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
. Xu h
ướ
ng chung là khi n
ề
n kinh t
ế

tăng trư
ở
ng s
ẽ
làm tăng kh
ả
năng tăng kh

ố
i l
ượ
ng thu và ng
ượ
c l
ạ
i. Tuy
nhiên, đi
ề
u c
ầ
n lưu
ý

ở
đây là m
ứ
c thu NSNN ph
ả
i g
ắ
n v
ớ
i nh
ị
p
độ
tăng
c

ủ
a n
ề
n kinh t
ế
, n
ế
u t
ậ
n thu quá m
ứ
c s
ẽ
d
ẫ
n t
ớ
i t
ì
nh tr
ạ
ng suy thoái do
không kích thích
đượ
c s
ả
n xu
ấ
t và
đầ

u tư.
Trong b
ấ
t k
ỳ
t
ì
nh hu
ố
ng nào, s
ứ
c ép chi luôn luôn là gánh n
ặ
ng
cho NSNN.
Đặ
c bi
ệ
t là trong giai đo
ạ
n
đầ
u khi mà n
ề
n kinh t
ế
chưa k
ị
p
phát tri

ể
n, trong khi đó ph
ả
i nhanh chóng gi
ả
i quy
ế
t nhi
ề
u v
ấ
n
đề
b
ứ
c
xúc c
ủ
a x
ã
h
ộ
i. Bên c
ạ
nh đó chi NSNN c
ò
n b
ị
s
ứ

c ép c
ủ
a t
ì
nh tr
ạ
ng có
l
ạ
m phát cao x
ẩ
y ra. Khi có l
ạ
m phát cao th
ì
kh
ố
i l
ượ
ng ngân sách tăng
ch
ậ
m hơn nhu c
ầ
u chi, v
ì
v
ậ
y n
ế

u x
ử
l
ý
không t
ố
t s
ẽ
d
ẫ
n
đế
n r
ố
i lo
ạ
n,
gây thi
ệ
t h
ạ
i v
ề
nhi
ề
u m
ặ
t cho n
ề
n kinh t

ế
.
Tóm l
ạ
i, NSNN có vai tr
ò
vô cùng quan tr
ọ
ng. B
ở
i l
ẽ
NSNN có
ch
ứ
c năng huy
độ
ng ngu
ồ
n l
ự
c tài chính
để
h
ì
nh thành các qu
ỹ
ti
ề
n t

ệ
t
ậ
p
trung,
đả
m b
ả
o các nhu c
ầ
u chi tiêu c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
Đồ
ng th
ờ
i NSNN c
ò
n
th
ự
c hi
ệ
n cân
đố
i b
ằ
ng ti

ề
n gi
ữ
a các kho
ả
n thu và các kho
ả
n chi tiêu c
ủ
a
Nhà n
ướ
c. Đây là vai tr
ò
cơ b
ả
n c
ủ
a NSNN mà b
ấ
t k
ỳ
m
ộ
t qu
ố
c gia nào
c
ũ
ng ph

ả
i th
ự
c hi
ệ
n.
NSNN là m
ộ
t công c
ụ
qu
ả
n l
ý
quan tr
ọ
ng trong đi
ề
u ch
ỉ
nh n
ề
n
kinh t
ế
v
ĩ
mô c
ủ
a

đấ
t n
ướ
c,
đặ
c bi
ệ
t th
ể
hi
ệ
n r
ấ
t r
õ
trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng
đị
nh h
ướ
ng x
ã

h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a. Vai tr
ò
đó
đã

đượ
c th
ể
hi
ệ
n c
ụ
th
ể

ở

các l
ĩ
nh v
ự
c sau:
- V
ề

kinh t
ế
: Nhà n
ướ
c t
ạ
o các môi tr
ườ
ng và đi
ề
u ki
ệ
n
để
xây
d
ự
ng cơ c
ấ
u kinh t
ế
m
ớ
i, kích thích phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh và

17

ch
ố
ng
độ
c quy
ề
n. NSNN
đả
m b
ả
o cung c
ấ
p kinh phí
đầ
u tư xây d
ự
ng và
nâng c
ấ
p cơ s
ở
k
ế
t c
ấ
u h
ạ
t

ầ
ng, h
ì
nh thành các doanh nghi
ệ
p Nhà n
ướ
c
thu
ộ
c các ngành kinh t
ế
, các l
ĩ
nh v
ự
c kinh t
ế
then ch
ố
t. Trên cơ s
ở
đó
t
ừ
ng b
ướ
c làm cho kinh t
ế
Nhà n

ướ
c
đả
m đương
đượ
c vai tr
ò
ch
ủ

đạ
o
n
ề
n kinh t
ế
nhi
ề
u thành ph
ầ
n.
M
ặ
t khác, trong nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n cho phép th

ì
ngu
ồ
n kinh phí t
ừ

NSNN c
ũ
ng có th
ể

đượ
c s
ử
d
ụ
ng
để
h
ỗ
tr
ợ
cho s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a các
doanh nghi

ệ
p thu
ộ
c các TPKT khác
để
các doanh nghi
ệ
p đó có cơ s
ở
v
ề

tài chính t
ố
t hơn và do đó có
đượ
c phương h
ướ
ng kinh doanh có hi
ệ
u qu
ả

hơn.
- V
ề
m
ặ
t x
ã

h
ộ
i: Thông qua ho
ạ
t
độ
ng thu, chi NSNN c
ấ
p phát
kinh phí cho t
ấ
t c
ả
các l
ĩ
nh v
ự
c ho
ạ
t
độ
ng v
ì
m
ụ
c đích phúc l
ợ
i x
ã
h

ộ
i.
Thông qua công c
ụ
ngân sách, Nhà n
ướ
c có th
ể
đi
ề
u ch
ỉ
nh các m
ặ
t ho
ạ
t
độ
ng trong
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i như: Thông qua chính sách thu
ế

để

kích thích
s
ả
n xu
ấ
t
đố
i v
ớ
i nh
ữ
ng s
ả
n ph
ẩ
m c
ầ
n thi
ế
t c
ấ
p bách,
đồ
ng th
ờ
i có th
ể

h
ạ

n ch
ế
s
ả
n xu
ấ
t nh
ữ
ng s
ả
n ph
ẩ
m không c
ầ
n khuy
ế
n khích s
ả
n xu
ấ
t.
Ho
ặ
c
để
h
ướ
ng d
ẫ
n s

ả
n xu
ấ
t và tiêu dùng h
ợ
p l
ý
. Thông qua ngu
ồ
n v
ố
n
ngân sách
để
th
ự
c hi
ệ
n h
ì
nh th
ứ
c tr
ợ
c
ấ
p giá
đố
i v
ớ

i các ho
ạ
t
độ
ng thu
ộ
c
chính sách dân s
ố
, chính sách vi
ệ
c làm, chính sách thu nh
ậ
p, chính sách b
ả
o
tr
ợ
x
ã
h
ộ
i v.v
- V
ề
th
ị
tr
ườ
ng: Thông qua các kho

ả
n thu, chi NSNN s
ẽ
góp ph
ầ
n
b
ì
nh
ổ
n giá c
ả
th
ị
tr
ườ
ng. Ta bi
ế
t r
ằ
ng, trong đi
ề
u ki
ệ
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ

ng,
s
ự
bi
ế
n
độ
ng giá c
ả

đế
n m
ứ
c gây
ả
nh h
ưở
ng x
ấ
u
đế
n s
ự
phát tri
ể
n n
ề
n kinh
t
ế

có nguyên nhân t
ừ
s
ự
m
ấ
t cân
đố
i cung - c
ầ
u. B
ằ
ng công c
ụ
thu
ế
và d
ự

tr
ữ
Nhà n
ướ
c can thi
ệ
p
đế
n quan h
ệ
cung - c

ầ
u và b
ì
nh
ổ
n giá c
ả
th
ị
tr
ườ
ng.
Ho
ạ
t
độ
ng thu chi NSNN có m
ố
i quan h
ệ
ch
ặ
t ch
ẽ
v
ớ
i v
ấ
n
đề

l
ạ
m
phát. L
ạ
m phát là căn b
ệ
nh nguy hi
ể
m
đố
i v
ớ
i n
ề
n kinh t
ế
. L
ạ
m phát x
ả
y
ra khi m
ứ
c chung c
ủ
a giá c
ả
và chi phí tăng.
Để

ki
ề
m ch
ế

đượ
c l
ạ
m phát
t
ấ
t y
ế
u ph
ả
i dùng các bi
ệ
n pháp
để
h
ạ
th
ấ
p giá, h
ạ
th
ấ
p chi phí. B
ằ
ng

bi
ệ
n pháp gi
ả
i quy
ế
t t
ố
t thu chi NSNN có th
ể
ki
ề
m ch
ế
,
đẩ
y lùi
đượ
c l
ạ
m
phát, góp ph
ầ
n thúc
đẩ
y kinh t
ế
- x
ã
h

ộ
i phát tri
ể
n.
18

4. Vai tr
ò
c
ủ
a NSNN trong vi
ệ
c phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ủ
a
t
ỉ
nh Hà Giang.
Hà Giang là m
ộ
t t
ỉ

nh mi
ề
n núi biên gi
ớ
i, tr
ì
nh
độ
dân trí th
ấ
p, đi
ề
u
ki
ệ
n
đị
a l
ý
ph
ứ
c t
ạ
p, giao thông đi l
ạ
i khó khăn, l
ạ
i có nhi
ề
u dân t

ộ
c cùng
chung s
ố
ng. Sau chi
ế
n tranh gi
ả
i phóng dân t
ộ
c, t
ỉ
nh Hà Giang c
ò
n ch
ị
u
h
ậ
u qu
ả
n
ặ
ng n
ề
c
ủ
a 10 năm chi
ế
n tranh b

ả
o v
ệ
biên gi
ớ
i. H
ầ
u như các cơ
s
ở
kinh t
ế

đề
u b
ị
tàn phá n
ặ
ng n
ề
,
đờ
i s
ố
ng v
ậ
t ch
ấ
t, tinh th
ầ

n c
ủ
a
đồ
ng
bào các dân t
ộ
c h
ế
t s
ứ
c khó khăn. Tháng 10/1991 khi tách t
ỉ
nh, k
ế
t c
ấ
u h
ạ

t
ầ
ng h
ầ
u như không có g
ì
. Trong nh
ữ
ng năm qua
đượ

c s
ự
quan tâm giúp
đỡ
c
ủ
a Trung ương, nhân dân các dân t
ộ
c t
ỉ
nh Hà Giang
đã
kh
ắ
c ph
ụ
c khó
khăn, t
ừ
ng b
ướ
c
ổ
n
đị
nh
đờ
i s
ố
ng, phát tri

ể
n s
ả
n xu
ấ
t.
Đạ
t
đượ
c nh
ữ
ng
thành tích đó, ngoài s
ự
l
ã
nh ch
ỉ

đạ
o sát sao c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n
ướ
c t
ừ

Trung

ướ
ng
đế
n cơ s
ở
, c
ò
n có các nhân t
ố
khác, trong đó có vai tr
ò
c
ủ
a
NSNN. Nh
ờ
có ngu
ồ
n thu NSNN m
ớ
i
đả
m b
ả
o chi th
ườ
ng xuyên cho s
ự

ho

ạ
t
độ
ng c
ủ
a các cơ quan
Đả
ng, Nhà n
ướ
c, các đoàn th
ể
và các cơ quan
hành chính s
ự
nghi
ệ
p, kinh t
ế
, văn hoá, x
ã
h
ộ
i, an ninh qu
ố
c ph
ò
ng. Nh
ờ

có NSNN mà ph

ầ
n nào
đã
đáp
ứ
ng
đượ
c nhu c
ầ
u các kho
ả
n chi c
ấ
p bách,
đặ
c bi
ệ
t là chi cho
đầ
u tư phát tri
ể
n chi
ế
m t
ỷ
l
ệ
khá cao trong chi ngân
sách. Nh
ờ

đó mà hi
ệ
n nay
ở
Hà Giang nhi
ề
u cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng kinh t
ế
, văn
hoá x
ã
h
ộ
i
đã
và đang
đượ
c xây d
ự
ng, tu b
ổ
, nâng c
ấ
p và đưa vào s

ử

d
ụ
ng.
Trong nông nghi
ệ
p, chi NSNN t
ậ
p trung cho vi
ệ
c
ứ
ng d
ụ
ng khoa
h
ọ
c- k
ỹ
thu
ậ
t vào s
ả
n xu
ấ
t,
đầ
u tư
để

t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n th
ự
c hi
ệ
n chuy
ể
n d
ị
ch
cơ c
ấ
u cây tr
ồ
ng v
ậ
t nuôi và cơ c
ấ
u mùa v
ụ
v.v Ch
ẳ
ng h
ạ
n

đầ
u tư cho
vi
ệ
c lai t
ạ
o gi
ố
ng cây con cho năng su
ấ
t cao. Tuy lâm nghi
ệ
p
đã
chú
ý

đầ
u tư
để

đẩ
y m
ạ
nh tr
ồ
ng m
ớ
i r
ừ

ng, b
ả
o v
ệ
và tái sinh r
ừ
ng, phát tri
ể
n
mô h
ì
nh r
ừ
ng trang tr
ạ
i, v
ườ
n r
ừ
ng, theo phương th
ứ
c lâm-nông k
ế
t h
ợ
p.
Trong l
ĩ
nh v
ự

c văn hoá- x
ã
h
ộ
i: NSNN
đã
dành m
ộ
t t
ỷ
l
ệ
thích
đáng cho
đầ
u tư xây d
ự
ng và phát tri
ể
n các cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t- k
ỹ
thu
ậ
t cho

l
ĩ
nh v
ự
c giáo d
ụ
c đào t
ạ
o, h
ệ
th
ố
ng tr
ườ
ng chuyên, l
ớ
p ch
ọ
n, tr
ườ
ng dân
t
ộ
c n
ộ
i trú, tr
ườ
ng cao
đẳ
ng sư ph

ạ
m. M
ặ
c dù ngu
ồ
n thu ngân sách c
ò
n
h
ạ
n ch
ế
, nhưng t
ỉ
nh c
ũ
ng r
ấ
t quan tâm
đầ
u tư cho l
ĩ
nh v
ự
c y t
ế
và dân s
ố

19

k
ế
ho
ạ
ch hoá gia
đì
nh. C
ụ
th
ể
là
đầ
u tư nâng c
ấ
p c
ả
i t
ạ
o các cơ s
ở
khám
ch
ữ
a b
ệ
nh, t
ạ
o đi
ề

u ki
ệ
n chăm sóc s
ứ
c kho
ẻ
cho nhân dân
đượ
c t
ố
t hơn.
Ngoài ra NSNN c
ò
n th
ự
c hi
ệ
n m
ộ
t lo
ạ
t các chương tr
ì
nh khác
như: c
ủ
ng c
ố
m
ở

r
ộ
ng nâng c
ấ
p các
đườ
ng giao thông liên huy
ệ
n, liên
x
ã
,
đầ
u tư
để
xây d
ự
ng
đườ
ng dây, tr
ạ
m bi
ế
n áp
để
đưa đi
ệ
n l
ướ
i qu

ố
c
gia v
ề
các huy
ệ
n vùng cao. Đ
ầ
u tư xây d
ự
ng các cơ s
ở
phát thanh, truy
ề
n
h
ì
nh, bưu đi
ệ
n
để
đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u
đờ
i s
ố
ng văn hoá, tinh th

ầ
n cho các
dân t
ộ
c trong t
ỉ
nh.
Đồ
ng th
ờ
i c
ũ
ng nh
ằ
m t
ạ
o các phương ti
ệ
n tuyên
truy
ề
n
đườ
ng l
ố
i chính sách c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n

ướ
c,
để
nhân dân các dân
t
ộ
c hi
ể
u r
õ

đườ
ng l
ố
i, ch
ủ
trương c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n
ướ
c trên t
ấ
t c
ả
các
m
ặ
t c

ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i,
để
h
ọ
có s
ự
tin t
ưở
ng và t
ự
giác th
ự
c hi
ệ
n.
Đố
i v
ớ
i l
ĩ
nh v

ự
c thu NSNN: thông qua các h
ì
nh th
ứ
c ho
ạ
t
độ
ng
thu NSNN mà
đã

độ
ng viên
đượ
c ngày càng nhi
ề
u hơn, t
ố
t hơn ngu
ồ
n
l
ự
c tài chính cho
đị
a phương. S
ự

độ
ng viên đó, m
ộ
t m
ặ
t
đả
m b
ả
o ngu
ồ
n
thu, tránh th
ấ
t thu cho NSNN, nhưng
đồ
ng th
ờ
i c
ũ
ng qua đó th
ự
c hi
ệ
n s
ự

b
ì
nh

đẳ
ng v
ề
quy
ề
n và ngh
ĩ
a v
ụ
đóng góp c
ủ
a nhân dân, c
ủ
a các ch
ủ
th
ể

kinh t
ế
, các TPKT trong t
ỉ
nh.
Tóm l
ạ
i, NSNN có vai tr
ò
vô cùng quan tr
ọ
ng trong s

ự
phát tri
ể
n
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i nói chung.
Đố
i v
ớ
i t
ỉ
nh Hà Giang th
ì
vai tr
ò
NSNN l
ạ
i
càng
đặ
c bi
ệ
t quan tr
ọ
ng. Nh

ờ
có ngu
ồ
n thu NSNN mà
đã
t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n
v
ề
ngu
ồ
n tài chính
để
đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u xây d
ự
ng và phát tri
ể
n kinh t
ế
-
x

ã
h
ộ
i,
đả
m b
ả
o kinh phí chi tiêu cho các ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a b
ộ
máy chính
quy
ề
n và các t
ổ
ch
ứ
c
Đả
ng, đoàn th
ể
, các l
ự
c l
ượ

ng v
ũ
trang an ninh
Tuy nhiên, hi
ệ
n nay NSNN c
ủ
a t
ỉ
nh c
ò
n h
ế
t s
ứ
c nh
ỏ
bé, chưa đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u nói trên. Do đó, chúng ta c
ầ
n ph
ả
i ti
ế
p t
ụ
c nghiên c

ứ
u
để

t
ì
m ra phương h
ướ
ng và gi
ả
i pháp phù h
ợ
p, nh
ằ
m th
ự
c hi
ệ
n công tác
NSNN t
ỉ
nh Hà Giang.

20

Ph
ầ
n th
ứ
hai

TÌNH

HÌNH
CƠ
BẢN

VỀ

TỰ
NHIÊN - KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI
VÀ
THỰC

TRẠNG
CÔNG TÁC
QUẢN

LÝ
,
SỬ

DỤNG
NSNN
TỈNH
HÀ GIANG

I.
ĐIỀU

KIỆN

TỰ
NHIÊN - KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI

CỦA

TỈNH
HÀ GIANG.
1. V
ề
đi
ề
u ki
ệ
n t
ự
nhiên.
* V
ị
trí
đị

a l
ý
: Hà Giang là t
ỉ
nh mi
ề
n núi phía B
ắ
c c
ủ
a Vi
ệ
t Nam,
n
ằ
m
ở
v
ị
trí t
ừ
21
0
23'
đế
n 22
0
10' v
ĩ
b

ắ
c và 104
0
25'
đế
n 105
0
34' kinh
đông, cách th
ủ
đô Hà N
ộ
i trên 320 km.
Phía B
ắ
c giáp t
ỉ
nh Vân Nam c
ủ
a Trung Qu
ố
c, có
đườ
ng biên giáp
Trung Qu
ố
c dài trên 270 km.
Phía Đông giáp t
ỉ
nh Cao B

ằ
ng, phía Tây giáp t
ỉ
nh Lào Cai và Yên
Bái, phía Nam giáp t
ỉ
nh Tuyên Quang.
Hà Giang có 10 huy
ệ
n, th
ị
: B
ắ
c Giang, V
ị
Xuyên, B
ắ
c Mê, Hoàng
Su Ph
ì
, Xí M
ầ
n, Qu
ả
n B
ạ
, Yên Minh,
Đồ
ng Văn, Mèo V
ạ

c và th
ị
x
ã
Hà Giang.
*
Đị
a h
ì
nh:
- Hà Giang có
đị
a h
ì
nh núi cao chia c
ắ
t ph
ứ
c t
ạ
p,
độ
d
ố
c l
ớ
n, nhi
ề
u
d

ã
y núi đá có
độ
cao trên 2000m, t
ạ
o nên nhi
ề
u ti
ể
u vùng v
ớ
i các đi
ề
u
ki
ệ
n v
ề

đị
a h
ì
nh, khí h
ậ
u,
đấ
t đai, ngu
ồ
n n
ướ

c và dân cư khác bi
ệ
t,
độ
c
đáo, có đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ
n l
ợ
i
để
phát tri
ể
n kinh t
ế
đa d
ạ
ng theo cơ c
ấ
u
nông - lâm - công nghi
ệ
p v
ớ
i nhi
ề

u s
ả
n ph
ẩ
m phong phú, có nhi
ề
u c
ả
nh
quan thiên nhiên
đẹ
p
để
phát tri
ể
n du l
ị
ch, d
ã
ngo
ạ
i
- Tuy nhiên, bên c
ạ
nh nh
ữ
ng thu
ậ
n l
ợ

i trên c
ò
n không ít khó khăn
do
đị
a h
ì
nh chia c
ắ
t m
ạ
nh,
độ
d
ố
c l
ớ
n, nhi
ề
u d
ã
y núi đá nên không ít khó
khăn trong phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t nông nghi
ệ

p
đặ
c bi
ệ
t
ở
các huy
ệ
n vùng cao.
*
Đấ
t đai:
T
ổ
ng di
ệ
n tích t
ự
nhiên là: 788.437 ha (7884,37 km
2
).
Trong đó:
21

-
Đấ
t nông nghi
ệ
p : 106.425,113 ha
+

Đấ
t tr
ồ
ng cây hàng năm : 39.817,77 ha

Đấ
t ru
ộ
ng lúa, m
ầ
u : 28.372,09 ha

Đấ
t nương r
ẫ
y : 52.192,03 ha

Đấ
t cây hàng năm khác : 9.353,65 ha
+
Đấ
t v
ườ
n t
ạ
p : 4.908,20 ha
+
Đấ
t dùng vào chăn nuôi : 1.140,45 ha
+

Đấ
t cây lâu năm : 9.874,87 ha
+
Đấ
t có m
ặ
t n
ướ
c nuôi thu
ỷ
s
ả
n : 683,75 ha
-
Đấ
t nông nghi
ệ
p : 279.450,7 ha
+
Đấ
t có r
ừ
ng t
ự
nhiên : 229.587,96 ha

Đấ
t có r
ừ
ng s

ả
n xu
ấ
t : 34.071,03 ha

Đấ
t có r
ừ
ng ph
ò
ng h
ộ
: 177.439,97 ha

Đấ
t có r
ừ
ng
đặ
c d
ụ
ng : 17.191,36 ha
+
Đấ
t có r
ừ
ng tr
ồ
ng : 49.861,09 ha

Đấ
t có r
ừ
ng s
ả
n xu
ấ
t : 41.030,68 ha

Đấ
t có r
ừ
ng ph
ò
ng h
ộ
: 8.793,46 ha
+
Đấ
t cây ươm gi
ố
ng : 1,65 ha
-
Đấ
t chuyên dùng : 4.183,33 ha
-
Đấ
t
ở
: 5.973,1 ha

-
Đấ
t chưa s
ử
d
ụ
ng : 392.404,74 ha

Đấ
t b
ằ
ng chưa s
ử
d
ụ
ng : 1.663,77 ha

Đấ
t
đồ
i núi chưa s
ử
d
ụ
ng : 313.165,67 ha

Đấ
t có m
ặ
t n

ướ
c chưa SD : 10,9 ha
Sông su
ố
i : 5.500,67 ha
22

Núi đá không cây : 71.480,88 ha

Đấ
t chưa s
ử
d
ụ
ng khác : 627,9 ha
Qua s
ố
li
ệ
u trên th
ấ
y
đượ
c
đấ
t đai t
ự
nhiên c
ủ
a Hà Giang r

ấ
t r
ộ
ng,
tuy nhiên vi
ệ
c khai thác và s
ử
d
ụ
ng vào m
ụ
c đích s
ả
n xu
ấ
t nông, lâm
nghi
ệ
p chưa
đượ
c nhi
ề
u, hi
ệ
n t
ạ
i v
ẫ
n c

ò
n trên 314.828 ha
đấ
t b
ằ
ng và
đồ
i núi chưa s
ử
d
ụ
ng, đó là ngu
ồ
n tài nguyên l
ớ
n c
ầ
n ph
ả
i t
ậ
p trung
đầ
u
tư các ngu
ồ
n l
ự
c nh
ằ

m khai thác ph
ụ
c vu chương tr
ì
nh phát tri
ể
n kinh t
ế

- x
ã
h
ộ
i c
ủ
a t
ỉ
nh.
* V
ề

đặ
c đi
ể
m khí h
ậ
u thu
ỷ
văn:
Do

đị
a bàn r
ộ
ng, khí h
ậ
u thu
ỷ
văn các vùng phân b
ố
không
đồ
ng
đề
u:
Ở
các huy
ệ
n vùng cao: L
ượ
ng mưa trung b
ì
nh 2000mm - 2400mm;
Nhi
ệ
t
độ
trung b
ì
nh 15 - 20
0

C, có tháng mùa đông xu
ố
ng 3- 4
0
C, có tuy
ế
t.
Vùng này khí h
ậ
u mang tính ôn
đớ
i.
Các huy
ệ
n vùng th
ấ
p: Nhi
ệ
t
độ
trung b
ì
nh 27
0
C; L
ượ
ng mưa 4.633
mm/năm.
Ở
huy

ệ
n B
ắ
c Quang là vùng có l
ượ
ng mưa b
ì
nh quân cao nh
ấ
t
n
ướ
c. Thông th
ườ
ng mùa đông Hà Giang ch
ị
u
ả
nh h
ưở
ng nhi
ề
u c
ủ
a gió
mùa đông b
ắ
c.
Sông su
ố

i: Toàn t
ỉ
nh có 7 sông l
ớ
n nh
ỏ
: Sông Lô, Sông Gâm,
Sông Ch
ả
y, Sông Nho Qu
ế
, Sông Ni
ệ
m, Sông Con, Sông B
ạ
c, c
ò
n l
ạ
i là
su
ố
i c
ạ
n. Lưu l
ượ
ng n
ướ
c sông ph
ụ

thu
ộ
c l
ớ
n vào mùa mưa l
ũ
, mùa khô
th
ườ
ng c
ạ
n ki
ệ
t, các d
ò
ng sông phân b
ổ
không
đề
u,
đặ
c bi
ệ
t là vùng cao
núi đá, r
ấ
t ít n
ướ
c. Nh
ữ

ng tháng mùa khô c
ò
n trên 100.000 ng
ườ
i thi
ế
u
n
ướ
c sinh ho
ạ
t.
* V
ề
th
ổ
nh
ưỡ
ng: Trên
đị
a h
ì
nh t
ỉ
nh Hà Giang h
ì
nh thành các
nhóm
đấ
t chính như

đấ
t phù sa t
ậ
p trung
ở
vùng B
ắ
c Quang, nhóm
đấ
t
đỏ
vàng ( có tác d
ụ
ng t
ố
t phát tri
ể
n cây công nghi
ệ
p ăn qu
ả
)
ở
V
ị
Xuyên,
B
ắ
c Quang, Th
ị

x
ã
Hà Giang, Xín M
ầ
n, Hoàng Su Ph
ì
, nhóm
đấ
t phù sa
c
ổ
trên cao nguyên
Đồ
ng Văn và các huy
ệ
n vùng cao.
* Tài nguyên khoáng s
ả
n: Qua kh
ả
o sát đi
ề
u tra Hà Giang phát
hi
ệ
n
đượ
c 28 lo
ạ
i khoáng s

ả
n khác nhau như ( Ăngtimon, vàng, ch
ì
,
23

k
ẽ
m, s
ắ
t, Măngan, thu
ỷ
ngân , n
ướ
c khoáng) v
ớ
i s
ố
l
ượ
ng 149 m
ỏ
và
các đi
ể
m qu
ặ
ng. Hi
ệ
n nay đang ti

ế
n hành thăm d
ò
khai thác các lo
ạ
i
khoáng s
ả
n như Măngan, Firit, K
ẽ
m, Thi
ế
c,
đồ
ng, ch
ì
, s
ắ
t, vàng, n
ướ
c
khoáng khoáng s
ả
n có nhi
ề
u tri
ể
n v
ọ
ng n

ế
u
đượ
c
đầ
u tư thăm d
ò
khai thác
thích h
ợ
p.
2. Đi
ề
u ki
ệ
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ủ
a t
ỉ
nh Hà Giang
* Dân s
ố
và lao
độ

ng: Dân s
ố
toàn t
ỉ
nh tính
đế
n 1/4/1999 có:
60,268 v
ạ
n ng
ườ
i v
ớ
i 22 dân t
ộ
c, trong đó 90% là
đồ
ng bào dân t
ộ
c thi
ể
u
s
ố
. Trong đó dân t
ộ
c Mông chi
ế
m 31,3%; Tày 26,5%; Dao 15,3%; Kinh
11,8% c

ò
n l
ạ
i các dân t
ộ
c ít ng
ườ
i khác.
Hà Giang có 9 Huy
ệ
n và 1 th
ị
x
ã
t
ỉ
nh l
ỵ
, trong đó có 7 Huy
ệ
n
vùng cao biên gi
ớ
i th
ì
có 4 huy
ệ
n
đặ
c bi

ệ
t khó khăn trong 9 Huy
ệ
n khó
khăn nh
ấ
t c
ả
n
ướ
c. Hi
ệ
n nay toàn t
ỉ
nh có 128/191 x
ã
thu
ộ
c di
ệ
n x
ã

đặ
c
bi
ệ
t khó khăn (vùng III).
* V
ề

s
ự
phân vùng kinh t
ế
:
Xu
ấ
t phát t
ừ
đi
ề
u ki
ệ
n,
đặ
c đi
ể
m t
ự
nhiên, kinh t
ế
, x
ã
h
ộ
i t
ỉ
nh Hà
Giang h
ì

nh thành làm 3 vùng kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i và m
ỗ
i vùng có các ti
ề
m
năng th
ế
m
ạ
nh khác nhau:
- Vùng cao núi đá g
ồ
m 4 huy
ệ
n phía B
ắ
c là Mèo V
ạ
c,
Đồ
ng Văn,
Yên Minh, Qu
ả
n B

ạ
. Đây là vùng khó khăn nh
ấ
t so v
ớ
i c
ả
n
ướ
c. Di
ệ
n tích
toàn vùng này là 2.353 km
2
,
độ
cao trung b
ì
nh: 1000 - 1600m; Dân s
ố
:
203.027 ng
ườ
i, khí h
ậ
u
đấ
t đai phù h
ợ
p v

ớ
i tr
ồ
ng cây ôn
đớ
i, d
ượ
c li
ệ
u.
S
ả
n xu
ấ
t nông nghi
ệ
p ch
ủ
y
ế
u là tr
ồ
ng ngô m
ộ
t v
ụ
trên
đấ
t h
ố

c đá, chăn
nuôi là b
ò
, ng
ự
a, dê, ong và gia c
ầ
m. Trong vùng có ti
ề
m năng v
ề
khoáng
s
ả
n.
Khó khăn l
ớ
n c
ủ
a vùng: Khí h
ậ
u kh
ắ
c nghi
ệ
t c
ủ
a mùa đông kéo
dài, nhi
ệ

t
độ
th
ấ
p 5 - 10
0
C, có năm tuy
ế
t rơi, sương mu
ố
i
ả
nh h
ưở
ng t
ớ
i
phát tri
ể
n nông nghi
ệ
p, là vùng cao núi đá t
ì
nh tr
ạ
ng thi
ế
u n
ướ
c sinh

ho
ạ
t, nghiêm tr
ọ
ng nh
ấ
t là trong nh
ữ
ng tháng mùa khô lên t
ớ
i 10 v
ạ
n
dân. Thu nh
ậ
p b
ì
nh quân ch
ỉ

đạ
t 70 - 80 USD/ng
ườ
i/năm. T
ỷ
l
ệ
ng
ườ
i

24

mù ch
ữ
th
ấ
t h
ọ
c v
ẫ
n c
ò
n r
ấ
t cao,
đị
a h
ì
nh hi
ể
m tr
ở
, di
ệ
n tích canh tác
manh mún, giao thông đi l
ạ
i khó khăn.
- Vùng cao núi
đấ

t g
ồ
m 2 huy
ệ
n Hoàng Su Ph
ì
và Xín M
ầ
n; di
ệ
n
tích vùng này là 1460 km
2
,
độ
cao trung b
ì
nh 500 - 900 m; Dân s
ố
:
105.083 ng
ườ
i, khí h
ậ
u thích h
ợ
p v
ớ
i nh
ữ

ng cây ôn
đớ
i, thu
ậ
n l
ợ
i cho
phát tri
ể
n r
ừ
ng, nuôi ong, tr
ồ
ng cây công nghi
ệ
p như chè, thông nh
ự
a,
tr
ẩ
u,
đậ
u tương cây l
ượ
ng th
ự
c chính là lúa, ngô, chăn nuôi ch
ủ
y
ế

u là
trâu, b
ò
, ng
ự
a, dê và gia c
ầ
m.
Khó khăn l
ớ
n nh
ấ
t c
ủ
a vùng này là
độ
d
ố
c r
ấ
t l
ớ
n, h
ệ
th
ố
ng giao
thông d
ễ
s

ạ
t l
ở
và sinh l
ầ
y trong mùa mưa l
ũ
. Thu th
ậ
p b
ì
nh quân 80 -90
USD/ng
ườ
i/năm, v
ề
văn hoá x
ã
h
ộ
i c
ũ
ng khó khăn tương t
ự
như vùng cao.
- Vùng th
ấ
p g
ồ
m 3 huy

ệ
n, th
ị
x
ã
: B
ắ
c Quang, B
ắ
c Mê, V
ị
Xuyên
và th
ị
x
ã
Hà Giang. Di
ệ
n tích t
ự
nhiên là 4071 km
2
,
độ
cao trung b
ì
nh
100 - 500 m; dân s
ố
: 294.574 ng

ườ
i. Đây là vùng phù h
ợ
p v
ớ
i cây nhi
ệ
t
đớ
i phát tri
ể
n như cam, qu
ý
t, d
ượ
c li
ệ
u, cây công nghi
ệ
p như chè, cà
phê, qu
ế
, dâu t
ằ
m,
đậ
u tương, l
ạ
c cây lương th
ự

c ch
ủ
y
ế
u là lúa n
ướ
c,
ngô. Chăn nuôi: trâu b
ò
, dê, cá và gia c
ầ
m. Trong vùng có c
ử
a kh
ẩ
u
qu
ố
c gia Thanh Thu
ỷ
r
ấ
t thu
ậ
n l
ợ
i cho giao lưu kinh t
ế
, văn hoá v
ớ

i
Trung Qu
ố
c, có đi
ề
u ki
ệ
n v
ề
xu
ấ
t nh
ậ
p kh
ẩ
u và phát tri
ể
n thương m
ạ
i,
d
ị
ch v
ụ

Đây là vùng thu
ậ
n l
ợ
i nh

ấ
t c
ủ
a t
ỉ
nh, song v
ẫ
n là khu v
ự
c c
ò
n
nh
ữ
ng khó khăn v
ề

đờ
i s
ố
ng kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i. Thu nh
ậ
p b
ì

nh quân
ở
m
ứ
c
100 - 130 USD/ng
ườ
i/năm. H
ầ
u h
ế
t h
ệ
th
ố
ng thu
ỷ
l
ợ
i, kênh mương chưa
đượ
c kiên c
ố
hoá.
* Th
ự
c tr
ạ
ng s
ả

n xu
ấ
t nông, lâm nghi
ệ
p c
ủ
a t
ỉ
nh trong nh
ữ
ng năm v
ừ
a
qua:
- M
ộ
t s
ố
k
ế
t qu
ả
chung v
ề
phát tri
ể
n kinh t
ế
x
ã

h
ộ
i c
ủ
a t
ỉ
nh:
Th
ự
c hi
ệ
n
đườ
ng l
ố
i c
ủ
a
Đả
ng và chính sách c
ủ
a Nhà n
ướ
c, trong
đó v
ấ
n
đề
quan tr
ọ

ng có tính chi
ế
n l
ượ
c l
ầ
u dài là ch
ủ
trương phát tri
ể
n
kinh t
ế
nhi
ề
u thành ph
ầ
n v
ậ
n hành theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l

ý