Sống theo phương thức 80-20 ppt

© Richard Koch 2004. Taác phêím “Living The 80/20 Way: Work Less,
Worry Less, Succeed More, Enjoy More” xuêët baãn lêìn àêìu búãi Nicholas
Brealey Publishing, London and Boston, 2004. Baãn dõch àûúåc xuêët baãn
theo thoãa thuêån vúái Nicholas Brealey Publishing.
5
Mc lc
Lúâi tûåa 7
Phêìn 1
GIÚÁI THIÏÅU
1. tûúãng lúán lâ gò? 17
2. Sấng tẩo nhiïìu tûâ sưë đt 31
3. Chng ta súã hûäu toân bưå thúâi gian
trong thïë giúái nây 45
Phêìn 2
TẨO NÏN CẤCH SƯËNG VÂ CÅC SƯËNG
4. Têåp trung vâo 20 phêìn trùm
tưët nhêët ca bẩn 65
5. Vui vúái cưng viïåc vâ thânh cưng 93
6. Vến mân bđ êín ca àưìng tiïìn 116
7. Nhûäng mưëi quan hïå theo cấch 80/20 139
8. Cåc sưëng àún giẫn vâ tûúi àểp 167
6
Phờỡn 3
HAY ẽ IẽèU O DIẽẻN RA
9. Sỷỏc maồnh cuóa haõnh ửồng
tủch cỷồc khửng laọng phủ 191
10. Kùở hoaồch haồnh phuỏc
80/20 cuóa baồn 199
7
Lúâi tûåa
N

ïëu bẩn biïët rùçng mònh cố thïí cố nhiïìu àiïìu tuåt
vúâi hún mâ thïë giúái cố thïí mang lẩi, vúái chó cêìn đt
cưng sûác vâ chi phđ, thò bẩn cố mën khưng?
Nïëu bẩn cố thïí lâm viïåc hai ngây mưỵi tìn mâ vêỵn cố kïët
quẫ tưët hún nhiïìu vâ àûúåc trẫ lûúng cao hún lâ lâm viïåc
ngun tìn nhû bêy giúâ, bẩn cố mën khưng?
Nïëu bẩn cố thïí tòm ra giẫi phấp àún giẫn cho vêën àïì ca
mònh bùçng cấch tn theo mưåt phûúng cấch ln ln hiïåu
quẫ, bẩn cố mën khưng?
Nïëu phûúng cấch nây àûúåc ấp dng khưng chó àưëi vúái viïåc
kiïëm sưëng, kiïëm tiïìn, vâ sûå thânh àẩt, mâ côn ấp dng àûúåc
ngay cẫ trong cấc lơnh vûåc quan trổng hún ca cåc sưëng -
nhûäng ngûúâi mònh quan têm lo lùỉng, cng nhû hẩnh phc vâ
thânh tûåu – thò bẩn cố mën khưng?
Chùỉc chùỉn lâ bẩn sệ mën. Vâ bẩn cố thïí biïën àưíi cåc àúâi
ca mònh nïëu bẩn tn theo Phûúng thûác 80/20.
Phûúng thûác 80/20 liïn quan àïën mưåt thay àưíi thûåc sûå vïì
cấch chng ta cẫm nhêån sûå viïåc vâ giẫi quët sûå viïåc, song
theo Phûúng thûác 80/20 thò àún giẫn vâ dïỵ dâng hún chng
ta nghơ nhiïìu.
8
Sao lẩi thïë àûúåc? Nïëu chng ta hiïíu àûúåc thïë giúái tưí chûác
theo cấch thûác nâo – cho d nố cố thïí ngûúåc hoân toân vúái
nhûäng gò chng ta nghơ – thò chng ta cng cố thïí thđch ûáng
vúái cấch àố vâ thu nhêån àûúåc nhiïìu hún nhûäng gò chng ta
nhùỉm àïën mâ lẩi tiïu hao đt nùng lûúång hún. Lâm đt lẩi, nhûng
chng ta vêỵn cố thïí vui sưëng vâ àẩt àûúåc nhiïìu hún.
Cën sấch nây nối vïì hânh àưång, nhûng lâ đt hânh
àưång hún
Àêy lâ cën sấch vư cng thûåc tiïỵn, nhûng cng rêët àùåc

biïåt, trong àố nố liïn quan àïën viïåc đt hânh àưång ài chûá khưng
phẫi lâ nhiïìu hún. Theo lệ thûúâng, chng ta hêìu nhû khưng
thïí cẫi thiïån thûåc sûå cåc sưëng ca mònh trûâ phi chng ta lâm
theo cấch khấc. Àiïìu àố lâ chên l - thïë nhûng phûúng thûác
80/20 cng cho chng ta biïët lâm nhû thïë nâo àïí rt cåc chó
cêìn lâm đt. Chng ta lâm khấ nhiïìu viïåc àïí àem lẩi hẩnh phc
cho mònh, nhûng chđnh vò àêëy chó lâ mưåt phêìn nhỗ trong têët
cẫ nhûäng gò chng ta lâm àûúåc, nïn chng ta cố thïí lâm đt ài
vïì sưë lûúång mâ vêỵn biïën chuín cåc sưëng ca chng ta.
Chng ta tû duy nhiïìu hún, têåp trung nhiïìu hún vâo mưåt vâi
viïåc, vâ lâm chng tưët hún, mưåt cấch quët liïåt hún, nhûng rt
cåc phẫi lâm đt hún.
Tưi tònh cúâ biïët àûúåc phûúng thûác 80/20 nhû thïë nâo
Tưi cố thïí ca tng vâ nối khưng cht do dûå vïì phûúng thûác
80/20 k diïåu nhû thïë nâo búãi vò tưi khưng phẫi lâ ngûúâi phất
minh ra nố. Phûúng thûác 80/20 dûåa trïn mưåt ngun l khoa
hổc gổi lâ ngun l 80/20 àûúåc minh chûáng hiïåu quẫ trong
9
kinh doanh vâ kinh tïë hổc. Vïì bẫn chêët, ngun l nây lêåp
lån rùçng 80% nhûäng kïët quẫ àẩt àûúåc chó tûâ 20% nhûäng
ngun nhên vâ nưỵ lûåc.
Cën sấch trûúác àêy ca tưi, cën Ngun l 80/20, dêỵn
giẫi cấch ấp dng khấi niïåm nây ra lâm sao àïí gia tùng lúåi
nhån ca cưng ty. Tưi cng dânh mưåt phêìn ngùỉn àïí giẫi
thđch ngun l 80/20 cố thïí cố tấc dng trong cåc sưëng cấ
nhên ca chng ta nhû thïë nâo àïí thânh cưng vâ hẩnh phc
hún. Viïåc ûáng dng ngun l nây àưëi vúái cấ nhên àậ gêy ra
sûå tranh cậi lúán. Mưåt sưë nhâ phï bònh cho rùçng àêy lâ mưåt
tûúãng vïì kinh doanh àấng nïí, nhûng nố khưng bao giúâ cố thïí
vûúåt ra ngoâi lơnh vûåc kinh doanh. Tuy nhiïn, nhûäng àưåc giẫ

àậ tûâng lâm thûã thò viïët thû bẫo rùçng ngun l nây àậ thay
àưíi cåc sưëng ca hổ.
Cën Ngun l 80/20 àậ àûúåc dõch ra 22 thûá tiïëng vâ bấn
ra trïn nûãa triïåu bẫn. Ban àêìu nố lâ mưåt cën sấch vïì kinh
doanh àún thìn, do cấc nhâ xët bẫn kinh doanh êën hânh
vâ nùçm trïn cấc giấ ch àïì kinh doanh trong cấc hiïåu sấch,
dêìn dâ nố trúã nïn hûäu dng vâ àûúåc ngûúâi ta xem nhû lâ mưåt
cën sấch hổc lâm ngûúâi. tûúãng nây dûúâng nhû cố tấc àưång
tưët àïën àưåc giẫ nïn hổ kïí lẩi cho bẩn bê, vâ nhûäng bẩn bê àố
sau khi àổc xong cën sấch lẩi kïí cho ngûúâi khấc, rưìi cën
sấch àûúåc lan truìn rêët nhanh.
Bẫy nùm sau àố, tưi liïn tc nhêån àûúåc ngây câng nhiïìu thû
vâ email tûâ khùỉp núi trïn thïë giúái. Rêët đt ngûúâi àïì cêåp àïën
cưng viïåc kinh doanh ca hổ. Hổ chó nối vïì nhûäng gò tûúãng
vơ àẩi àố àậ àem lẩi cho hẩnh phc vâ thânh cưng ca hổ: nố
àậ gip hổ cấch têåp trung vâo mưåt sưë mưëi quan hïå vâ vêën àïì
10
thûåc sûå quan trổng àưëi vúái hổ, tùng cẫm giấc tûå do, khụëch
trûúng nghïì nghiïåp, lâm cho hổ thoất khỗi chiïëc cưëi xay ca
sûå bon chen. Hổ nối rùçng sûã dng ngun l nây àậ xua ài
mùåc cẫm tưåi lưỵi tûâng lâm phđ phẩm thúâi gian ca hổ, àưí rêët
nhiïìu cưng sûác cho nhûäng viïåc khưng quan trổng tđ nâo.
Ngun l 80/20 àậ àûa hổ trúã lẩi vúái chđnh hổ vâ nhûäng gò
hổ thûåc sûå cêìn trong cåc sưëng.
Chùỉc chùỉn àiïìu àố àng vúái bẫn thên tưi. Ngun l 80/20
àậ gip tưi nhêån ra àiïìu gò lâ quan trổng àưëi vúái mònh. Nùm
1990, tưi thoất ra khỗi nghïì nghiïåp thưng thûúâng. Tưi bỗ viïåc,
khưng lâm tû vêën quẫn l nûäa vâ bùỉt àêìu trúã lẩi sưëng theo
àng nghơa. thûác rùçng mònh vêỵn phẫi thânh àẩt, cố nghơa
lâ sệ lâm “cưng viïåc” gò àố, nhûng tưi cûúng quët cåc sưëng

ca tưi sệ àõnh àoẩt cưng viïåc chûá khưng phẫi theo cấch ngûúåc
lẩi. Kïí tûâ àố, tưi lâm à thûá - tûâ viïët sấch àïën lâm mưåt “doanh
nhên lûúâi biïëng”, theo nghơa khúãi tẩo nhûäng cưng viïåc kinh
doanh múái nhûng khưng phẫi tûå mònh lùn lưån vâo viïåc gò vêët
vẫ, chó vúái àiïìu kiïån chng lâm tưi phêën khđch.
Ngoẩi trûâ mưåt nùm cưng tấc úã Nam Phi, tưi àậ khưng cố mưåt
“cưng viïåc àđch thûåc” nâo tûâ khi cố quët àõnh àố vâ tưi ln
dânh phêìn lúán thúâi gian cho gia àònh, bẩn bê vâ niïìm vui
sưëng trổn vển. Tưi cố nhâ úã London, Cape Town vâ úã vng
nhiïìu nùỉng nhêët ca Têy Ban Nha. Tưi dânh mưỵi nùm vâi
thấng thùm th tûâng núi - thûúâng cố nhûäng ngûúâi bẩn rêët
thên àïën chúi. Tuy vêåy, tưi chûa phẫi àậ nghó hûu àêu. Theo
bêët k chín mûåc mc tiïu nâo thò tưi àang àẩt àûúåc gêëp bưåi
vúái lưëi sưëng cûåc k thoẫi mấi so vúái nhûäng gò lâm àûúåc trûúác
àêy khi cây ẫi hïët sưë giúâ mưỵi ngûúâi àïìu cố.
11
Tưi tuåt àưëi tin tûúãng bêët k ai cng cố thïí àûúåc lúåi rêët
nhiïìu bùçng cấch lâm đt hún vâ thỗa mận niïìm say mï ca
mònh hún. Cên bùçng cåc sưëng ca bẩn lẩi khưng chó tẩo nïn
sûác khỗe vâ hẩnh phc nhiïìu hún, mâ côn cố thïí dêỵn àïën
thânh cưng vûúåt trưåi – tuy nhiïn bẩn phẫi xấc àõnh àûúåc nố.
HÛÚÁNG DÊỴN SÛÃ DNG SẤCH 80/20
Ngun l 80/20

Giúái thiïåu tûúãng àùçng sau Phûúng thûác 80/20

àõnh ban àêìu ch ëu dânh cho doanh nhên.

Tưi ấp dng ngun l 80/20 nhû thïë nâo àïí nêng
cao lúåi nhån ca cưng ty vâ àïí cho bẫn thên hiïåu

quẫ hún?
Con ngûúâi 80/20

Dânh cho doanh nhên vâ nhâ quẫn l

Lâm thïë nâo tưi cố thïí sûã dng ngun l 80/20
vâo nghïì nghiïåp, nhùçm tẩo ra ca cẫi vâ hẩnh
phc vúái tû cấch lâ mưåt cấ nhên?
Sưëng theo phûúng thûác 80/20

Dânh cho mổi ngûúâi

Lâm thïë nâo tưi cố thïí sûã dng ngun l 80/20
cho bẫn thên, nhùçm trúã nïn hẩnh phc vâ thânh
cưng?
12
Vò sao cố cën sấch múái nây?
Cën sấch hùèn sệ khưng àûúåc viïët nïëu nhû khưng vò hai
ngûúâi. Thûá nhêët lâ Steve Gersowsky, mưåt ngûúâi bẩn lâm ch
nhâ hâng tẩi Cape Town. Steve lâ ngûúâi thưng minh, nùng
àưång, hoẩt bất vâ rêët hiïíu biïët. Tưi ngẩc nhiïn khi anh ta nối,
“Àậ thûã tòm hiïíu cën Ngun l 80/20 rưìi. Thêëy khố quấ.
Khưng thïí nâo àổc quấ trang 10.”
“Cêåu àa àêëy â,” tưi nối.
“Khưng àêu, nối thûåc àêëy anh bẩn,” anh ta àấp, “têët cẫ
nhûäng sưë liïåu, nhûäng võ giấo sû vâ nhûäng con sưë thưëng kï.
Nhiïìu quấ. Nghe nối cën sấch hay lùỉm nïn múái tòm hiïíu,
nhûng tưi bố tay.”
Lc àố tưi nhêån ra rùçng khưng phẫi lâ Steve bố tay, mâ
chđnh lâ tưi bố tay Steve. Tưi tûúãng rùçng cën sấch nhể nhâng

vâ dïỵ àổc. Nhûng phẫi thûâa nhêån rùçng mùåc d mưåt sưë àoẩn,
kïí cẫ phêìn lúán nhûäng àoẩn cëi cng gip cho cấ nhên ấp
dng tûúãng lúán nây lâ dïỵ àổc, côn cố nhûäng vđ d minh hổa
trong kinh doanh lâm rưëi trđ ngûúâi ngoẩi àẩo. Do phêìn vïì kinh
doanh nùçm àêìu cën sấch nïn nố tẩo cẫm giấc rùçng tûúãng
lúán nây khố, trong khi thûåc chêët nố rêët àún giẫn.
Vò lâ lêìn àêìu tiïn tưi thùm dô cën sấch àố vïì cấch ấp dng
khấi niïåm 80/20 vâo cåc sưëng ca chng ta, tưi àậ tung
tûúãng lïn khưng trung, àïí àưåc giẫ tûå tòm cấch chp lêëy vâ ấp
dng chng. Lệ ra tưi nïn nối “Àiïìu àố cố nghơa rùçng chng
ta nïn lâm cấch nây àïí àûúåc hẩnh phc hún.”
Mưåt anh bẩn c, Laurence Toltz, cng lâ ngìn cẫm hûáng
cho cën sấch nây.
13
“Mêëy thûá cêåu viïët tuåt lùỉm,” cêåu ta gúãi email cho tưi, “nhûng
mú ûúác ca túá lâ mổi ngûúâi úã bêët cûá mûác thu nhêåp hay trònh
àưå hổc vêën nâo àïìu cố thïí ấp dng àûúåc. Cêåu cố thïí viïët mưåt
cën sấch giẫi thđch hïët sûác àún giẫn cấch mổi ngûúâi cố thïí
sûã dng ngun l 80/20 àïí giẫi quët vêën àïì mâ hổ gùåp
phẫi àûúåc khưng? Cën Ngun l 80/20 àûúåc viïët dânh cho
doanh nhên vâ nhâ chun mưn. Cêåu cố thïí viïët cho nhûäng
ngûúâi khưng lâm kinh doanh hay chûa qua àẩi hổc khưng?
Mưåt cën sấch hûúáng dêỵn lâm thïë nâo àïí sûã dng phûúng
thûác 80/20 cho nhûäng viïåc àún giẫn nhû chổn lêëy cưng viïåc
hổ thđch th, hay thấo gúä nhûäng vêën àïì tâi chđnh chùèng hẩn?”
“Àûúåc chûá,” tưi trẫ lúâi. “Thêåt lâ mưåt tûúãng hay! Túá sệ bùỉt
àêìu ngay àêy.” Vâ thïë lâ quín sấch ra àúâi.
Phûúng thûác 80/20 vêån hânh ra sao?
Àố lâ nhûäng gò toân bưå cën sấch àïì cêåp àïën. Nhûng tưi cố
thïí giẫi thđch toân bưå nưåi dung ca nố rêët vùỉn tùỉt, vò nố xoay

quanh hai tûúãng:

Ngun l têåp trung: đt thò àûúåc nhiïìu

Ngun l tiïën bưå: chng ta cố thïí tẩo ra àûúåc nhiïìu hún
mâ chó cêìn rêët đt nưỵ lûåc.
tûúãng têåp trung rêët dïỵ hiïíu. Chûúng 1 sệ phấc hổa khấi
niïåm rùçng 80% nhûäng gò chng ta cêìn àûúåc sẫn sinh ra búãi 20%
nhûäng gò chng ta lâm. Vò thïë, khi àưång àïën kïët quẫ chng ta
cêìn, àïí hưỵ trúå nhûäng con ngûúâi vâ nhûäng l do thûåc sûå quan
trổng àưëi vúái chng ta, thò chó mưåt sưë rêët đt nhûäng àiïìu chng
ta lâm thûåc sûå cố nghơa. Côn lẩi chó lâ sûå phđ phẩm.
14
Vò thïë nïëu chng ta hổc àûúåc cấch xấc àõnh nhûäng àiïìu cố
nghơa nhêët àưëi vúái chng ta vâ lâm phong ph nhêët cåc
sưëng ca mònh - nïëu chng ta hổc àûúåc cấch têåp trung vâo
nhûäng àiïìu ta nghơ lâ quan trổng nhêët – chng ta sệ khấm
phấ ra rùçng đt thò àûúåc nhiïìu hún. Bùçng cấch têåp trung vâo đt
viïåc hún - sưë đt nhûäng khđa cẩnh thûåc sûå quan trổng àưëi vúái
cåc sưëng ca chng ta vâ nhûäng àiïìu mâ sệ diïỵn tiïën theo
cấch chng ta mën – thò cåc àúâi bưỵng nhiïn sệ trúã nïn cố
chiïìu sêu hún vâ àấng sưëng hún. Cën sấch nây sệ gip bẩn
tòm ra nhûäng gò thûåc sûå cố nghơa àưëi vúái bẩn vâ lâm thïë nâo
àïí têåp trung vâo nhûäng àiïìu àố.
tûúãng thûá hai – lâ chng ta cố thïí tẩo ra àûúåc nhiïìu hún
tûâ đt hún – thò khưng rộ lùỉm. Ngun l tiïën bưå cho rùçng chng
ta ln ln cố thïí àẩt àûúåc nhiïìu hún nhûäng gò chng ta
mën vúái đt nùng lûúång, mưì hưi vâ ûu tû hún. tûúãng nây,
rùçng chng ta khưng chó cố thïí cẫi thiïån àấng kïí sûå viïåc mâ
côn lâm àûúåc vúái đt cưng sûác hún, àng lâ mang tđnh cấch

mẩng, rêët tûúng phẫn vúái sûå hiïíu biïët thưng thûúâng, àấng àïí
nghiïn cûáu cêín thêån.
Cën sấch sệ hûúáng dêỵn cấc bẩn ấp dng đt lâ nhiïìu vâ
nhiïìu tûâ đt vâo bẫn thên, cưng viïåc vâ thânh cưng, tiïìn bẩc,
quan hïå, vâ cåc sưëng àún giẫn, tûúi àểp, àưìng thúâi sệ gip
bẩn xêy dûång kïë hoẩch hânh àưång àïí biïën àưíi cåc àúâi mònh.
15
Phêìn 1
Giúái thiïåu
16
17
1
tûúãng lúán lâ gò?
Khưng hùèn phẫi lâm nhûäng àiïìu phi thûúâng múái
cố àûúåc kïët quẫ phi thûúâng.
Warren Buffett
C
åc sưëng hiïån àẩi lâ mưåt sai lêìm. Tưi khưng nối vïì
nhûäng tiïën bưå k diïåu mâ chng ta àẩt àûúåc vïì
khoa hổc, cưng nghïå vâ kinh doanh àậ lâm cho chng ta ùn
ngon hún, trễ lêu hún, sưëng thổ hún, chïë ngûå àûúåc bïånh têåt,
ài lẩi dïỵ dâng vâ àûúåc hûúãng tiïån nghi hún nhiïìu cấc thïë hïå
ài trûúác.
Chđnh cấch thûác chng ta tưí chûác cåc sưëng cấ nhên vâ xậ
hưåi lâ mưåt sai lêìm. Thay vò lâm viïåc àïí sưëng, chng ta lẩi sưëng
18
àïí lâm viïåc. Nïëu chng ta tûå tin hún vâ cố triïët l àng, chng
ta àậ cố thïí hoân thânh thêåm chđ hún nhiïìu lêìn so vúái bêy giúâ
vâ u thđch cưng viïåc ca chng ta hún, nhûng chó phẫi lao
àưång đt thúâi gian hún vâ dânh phêìn lúán nùng lûúång ca ta cho

cåc sưëng gia àònh vâ xậ hưåi.
Àiïìu nây sệ lâ mưåt biïën chuín lúán lao vïì cấch chng ta trẫi
nghiïåm cåc sưëng. ÚÃ àêy sûå tiïën bưå àang chẩy tht li. Chng
ta thûúâng quen vui hûúãng cåc sưëng thùng bùçng vâ tûå tẩi, vúái
lưëi sưëng thanh nhân, ung dung vïì thúâi gian hún, quan têm
nhiïìu hún àïën gia àònh vâ bẩn bê, xậ hưåi cưng bùçng vâ bấc
ấi hún, nhậ nhùån vúái ngûúâi lẩ hún, giẫm búát cùng thùèng àêìu
ốc vâ chấn nẫn, đt lïå thåc vâo rûúåu vâ ma ty, đt àam mï tiïìn
bẩc vâ quìn lûåc. Giúâ àêy chng ta thûác nhiïìu hún vïì bẫn
thên vâ súã thđch cấ nhên, nhûng phêìn nhiïìu chng ta cẫm
thêëy hoẫng súå trûúác sûå tûå do múái. Chng ta lo êu nhiïìu hún,
tòm kiïëm trong tuåt vổng ẫo giấc vïì sûå an toân, mâ d cố
khưng ngûâng phêën àêëu àiïn cìng nố vêỵn cûá li xa khỗi
chng ta.
Cåc sưëng thúâi nay chia thânh nhõp sưëng nhanh vâ nhõp
sưëng chêåm. Cẫ hai àïìu đt àûúåc chêëp nhêån so vúái nhõp sưëng
phưí biïën ca ngây trûúác. Àưëi vúái nhiïìu ngûúâi, nhõp sưëng chêåm
cố nghơa lâ khưng an toân vïì kinh tïë: thu nhêåp kếm, võ thïë xậ
hưåi thêëp, lo thêët nghiïåp, vâ khưng àûúåc hûúãng nhûäng tiïån
nghi vêåt chêët ngây câng tùng nhû nhûäng ngûúâi theo nhõp
sưëng nhanh. Nhûng nhõp sưëng nhanh khưng phẫi lâ khưng cố
nhûäng ri ro ca nố. Àưëi vúái nhiïìu ngûúâi nố cố nghơa lâ nưỵi
ấm ẫnh duy nhêët àïí tiïën lïn phđa trûúác, toân têm cho cưng
viïåc vúái cấi giấ lâ nhûäng mưëi quan hïå cấ nhên, vâ lưëi sưëng
19
àiïn cìng xem trổng cưng viïåc hún bêët cûá gò khấc. Nhõp sưëng
nhanh cng mang lẩi êu lo vâ thiïëu thưën, cho d trong trûúâng
húåp nây lâ thiïëu thưën thúâi gian vâ tònh cẫm chûá khưng phẫi
tiïìn bẩc.
Nïëu phên tđch nây vïì nhûäng lúåi thïë vêåt chêët vâ bêët lúåi vïì

cấ nhên ca cåc sưëng hiïån àẩi àûúåc tấn àưìng, thò tưi cố
chuån àïí nối àêy. Nïëu chng ta thûâa nhêån rùçng cåc sưëng
hiïån àẩi hiïåu quẫ úã cêëp àưå vêåt chêët, khoa hổc vâ k thåt,
nhûng lẩi thûúâng lâm nghêo nân cåc sưëng cấ nhên ca chng
ta, thò tưi cố thïí tun bưë rùçng cố mưåt cấch rêët múái mễ gip
thoất khỗi tònh trẩng nây.
Tưi àang nối àïën ngun l 80/20, vúái quan sất rùçng khoẫng
80% kïët quẫ bùỉt ngìn tûâ 20% hóåc đt hún nhûäng ngun
nhên. Phêìn tiïëp theo trong chûúng nây tưi sệ giẫi thđch ngun
l nây hoẩt àưång nhû thïë nâo vúái nhiïìu vđ d múái mễ. Côn bêy
giúâ, tưi chó nối rùçng trong khi ngun l 80/20 àûúåc ấp dng
thânh cưng trong kinh doanh vâ kinh tïë hổc, vâ àậ chêo lấi sûå
tiïën bưå sët cẫ quấ trònh ca thïë giúái hiïån àẩi, nố vêỵn chûa
àûúåc ấp dng vâo bêët k àiïìu gò úã qui mư tûúng tûå trong cåc
sưëng cấ nhên. Nïëu nố àậ àûúåc ấp dng thò chng ta cố thïí
hûúãng th cåc sưëng nhiïìu hún, lâm viïåc đt hún vâ àẩt thânh
tûåu nhiïìu hún.
Trong thûåc tïë, cấch tưët nhêët àïí àẩt àûúåc nhiïìu hún lâ lâm
đt ài. Đt lẩi lâ nhiïìu khi chng ta têåp trung vâo mưåt vâi viïåc
thûåc sûå quan trổng, chûá khưng phẫi cấi tưëi thiïíu ca nhûäng
gò mang lẩi hẩnh phc cho chđnh chng ta vâ ngûúâi thên ca
mònh.
20
Cåc àúâi nây sệ ra sao nïëu trân àêìy sûå quan têm,
Ta khưng côn thúâi gian àïí
chùm chùm àûáng nhòn nûäa.
William Henry Davies
Tưi sệ l giẫi nhû thïë nâo vâ vò sao sûã dng ngun l 80/
20 cố thïí gêy ra sûå thay àưíi cú bẫn vïì cấch chng ta tiïëp cêån
cåc sưëng úã Chûúng 2 vâ 3. Nhûng tưi khưng cho phếp mònh

chẩy trûúác chđnh mònh. Trûúác hïët, tưi sệ giúái thiïåu vúái cấc bẩn
àêìy à vïì ngun l 80/20, mưåt trong nhûäng khấm phấ lâm
mï say, cố ẫnh hûúãng sêu rưång vâ gêy ngẩc nhiïn nhêët trong
vông 200 nùm qua.
N
ïëu ta chổn lêëy 100 ngûúâi vâ chia thânh mưåt nhốm
80 vâ mưåt nhốm 20 ngûúâi, chng ta sệ k vổng
nhốm 80 ngûúâi hoân thânh gêëp bưën lêìn nhốm kia. Vâ nïëu
chng ta chổn ngêỵu nhiïn thò cố lệ nố xẫy ra nhû thïë thêåt.
Tuy nhiïn hậy tûúãng tûúång mưåt thïë giúái
khêåp khiïỵng
núi 20 ngûúâi àẩt àûúåc
nhiïìu kïët quẫ

hún 80 ngûúâi kia.
Hậy lâm cho thïë giúái khêåp khiïỵng àố lẩ àúâi hún. Thûã tûúãng
tûúång rùçng 20 ngûúâi àố khưng chó àẩt àûúåc nhiïìu hún 80
ngûúâi, mâ hổ côn àẩt àûúåc nhiïìu hún gêëp bưën lêìn.
21
Àiïìu nây àng lâ ngûúåc àúâi. Chng ta sệ nghơ rùçng 80
ngûúâi sệ àẩt àûúåc gêëp bưën lêìn 20 ngûúâi. Bêy giúâ, trong cấi thïë
giúái lẩ lng vâ khưng cên xûáng nây, chng ta tûúãng tûúång
ngûúåc lẩi: 20 ngûúâi nây bùçng cấch nâo àố àậ cố àûúåc kïët quẫ
gêëp bưën lêìn 80 ngûúâi kia.
Khưng thïí lâm àûúåc û? Khưng thïí xẫy ra sao? Chùỉc chùỉn
rùçng cấi thïë giúái khêåp khiïỵng àố, d khố cố thïí hònh dung ra
àûúåc, phẫi lâ rêët hiïëm.
Chuån gò xẫy ra nïëu mưåt ngây nâo àố chng ta phất hiïån
ra rùçng chùèng nhûäng khưng bònh thûúâng, thïë giúái khêåp khiïỵng
àố thûåc tïë lẩi lâ tiïu biïíu - rùçng thïë giúái thûúâng phên chia

thânh mưåt sưë thïë lûåc rêët hng mẩnh vâ sưë àưng lâ nhûäng
ngûúâi hoân toân khưng quan trổng. Liïåu àiïìu nây cố àẫo
ngûúåc toân bưå quan àiïím ca chng ta hay khưng?
Àêy chđnh lâ àiïìu xẫy ra khi chng tưi khấm phấ ngun
l 80/20.
Chng tưi phất hiïån rùçng 20% con ngûúâi àûáng àêìu, lûåc
lûúång tûå nhiïn, àêìu vâo kinh tïë, hay bêët k ngun nhên gò
khấc mâ chng ta cố thïí cên àong ào àïëm àûúåc, àem àïën tiïu
biïíu khoẫng 80% kïët quẫ, thânh quẫ hay hiïåu quẫ.
Àïëm cấc thânh phưë hâng àêìu ca nûúác Anh, tưi thêëy rùçng
53 thânh phưë lúán nhêët cố 25.793.036 ngûúâi dên sinh sưëng,
vâ 210 thânh phưë àûáng tiïëp theo cố 6.539.772 ngûúâi. Àêy lâ
mưëi quan hïå 80/20 chđnh xấc àïën kinh ngẩc: 20,2% thânh
phưë chiïëm sưë dên 79,8%.
1

53 trong sưë 263 thânh phưë = 20,2%

25.793.036 trong sưë 32.332.808 dên = 79,8%
22
Quìn nùng ca ngun l 80/20 tưìn tẩi trong sưë liïåu àố thêåt
khấc thûúâng, khưng nhû chng ta nghơ. Dûúâng nhû chng ta
àûúåc lêåp trònh – cố lệ do nïìn vùn hốa tûå do ca chng ta hóåc
cẫm giấc bêím sinh vïì sûå qn bònh - àïí mong chúâ bûác tranh
nhû trong hònh 1, úã àố nhên vâ quẫ khấ lâ ngang bùçng nhau.
Nhên Quẫ
Hònh 1: Nhên vâ quẫ: Àiïìu chng ta mong mën
Thay vâo àố, cấi mâ chng ta cố àûúåc thò hoân toân khấc,
theo kiïíu hònh 2
Nhên Quẫ

Hònh 2: Nhên vâ quẫ: Àiïìu thûåc tïë xẫy ra
23
Sau àêy lâ mưåt sưë minh hổa khấc:

Nùm ngûúâi ngưìi àấnh bâi poker. Hêìu nhû mưåt ngûúâi trong
sưë àố – 20% – sệ ra vïì vúái đt nhêët 80% sưë tiïìn thùỉng àûúåc.

Trong bêët k mưåt cûãa hâng bấn lễ lúán nâo, 20% nhên viïn
bấn hâng sệ bấn àûúåc trïn 80% doanh sưë.

Cấc nghiïn cûáu cng cho thêëy tûúng tûå rùçng 20% khấch
hâng àem lẩi trïn 80% lúåi nhån cho bêët cûá cưng ty nâo. Thđ
d, Ngên hâng Royal ca Canada àùåt tẩi Toronto múái àêy
tđnh toấn lúåi nhån mưỵi khấch hâng ca mònh àûa lẩi nhû
thïë nâo. Ngûúâi ta ngẩc nhiïn khi biïët rùçng 17% khấch hâng
àem lẩi 93% lúåi nhån.

Khưng àêìy 20% nhûäng ngưi sao truìn thưng lưi kếo àûúåc
80% sûå ch ca cưng chng, vâ hún 80% sưë sấch bấn ra
lâ ca 20% tấc giẫ.

Trïn 80% nhûäng bûúác àưåt phấ vïì khoa hổc xët phất tûâ
chûa àïën 20% cấc khoa hổc gia. Trong mổi thúâi àẩi, chđnh
sưë đt nhûäng nhâ khoa hổc àûúåc vinh danh lẩi chiïëm hêìu hïët
nhûäng phất minh.

Thưëng kï vïì tưåi phẩm liïn tc cho thêëy khoẫng 20% tïn
trưåm chưm trốt lổt 80% tâi sẫn mêët cùỉp.
AI ĐƯC HẸN HÒ NHIỀU NHẤT THEO KIỂU HẸN HÒ TỐC ĐỘ?
Phong trào gần đây nhất của người độc thân ở New York và

London – dù nó có thể đã xẹp xuống lúc bạn đọc cuốn sách này –
là hẹn hò tốc độ.
Hình thức của nó như thế này: đưa khoảng 20-40 người vào
chung một phòng. Nữ giới ngồi ở bàn, còn nam thì di chuyển từ chỗ
24
này sang chỗ khác. Mỗi đôi có từ 3-5 phút chuyện trò trước khi
người nam chuyển sang người nữ tiếp theo. Mỗi người đeo một con
số riêng và bạn phải ghi lại số của bất kỳ người nào bạn muốn hẹn
hò. Ban tổ chức sẽ thu lại bản ghi chép của bạn vào cuối buổi tối
hôm đo
ù và ghép những đôi thích nhau lại. Ngày hôm sau họ gởi
email những đôi được ghép với đầy đủ tên và đòa chỉ liên lạc.
Người điều hành chính hẹn hò tốc độ ở Hoa Kỳ khẳng đònh
rằng hầu hết những cuộc hẹn hò rơi vào tương đối số ít những
người tham dự. “Ít nhất 75% sự quan tâm lọt và
o khoảng 25%
người,” ông nhận xét. “Lẽ tất nhiên họ có xu hướng là những
người hấp dẫn, nhưng cũng có một thực tế là phân nửa những anh
chàng làm tốt đã từng đến với hẹn hò tốc độ trước đó, và vì
vậy tự tin hơn.”
Dường như để có được nhiều cuộc hẹ
n, thì nên tham dự ít
nhất hai lần sự kiện hẹn hò tốc độ.
Lûu rùçng 80/20 chó lâ cấch rt gổn àưëi vúái mưëi quan hïå
rêët chïnh lïåch giûäa nhên vâ quẫ. Cấc con sưë khưng phẫi àïí
cưång lẩi cho à 100. Trong mưåt sưë trûúâng húåp, 30% nhên dêỵn
àïën 70% quẫ. Nhûäng vđ d khấc cố thïí cho thêëy quan hïå 70/
20: 20% nhên dêỵn àïën 70% quẫ. Hóåc cố thïí phên chia 80/
10, 90/10 hay thêåm chđ 99/1.
Chng tưi thûúâng thêëy mưåt hònh ẫnh thêåm chđ côn lïåch xa

hún cẫ mûác 80/20, àố lâ khi tó lïå con ngûúâi vâ ngun nhên
thêëp hún nhiïìu mûác 20%, trong mưåt sưë trûúâng húåp đt àïën mûác
1% hay thêëp hún nûäa, àem àïën 80% kïët quẫ. Àêy lâ mưåt vâi
vđ d rêët khêåp khiïỵng:
25

Betfair, “sân giao dõch cấ cûúåc” hâng àêìu thïë giúái, núi ngûúâi
ta àấnh cûúåc vúái nhau, cho biïët 90% sưë tiïìn àùåt cûúåc lâ ca
10% khấch hâng.

Tẩi Indonesia nùm 1985, ngûúâi Hoa chiïëm chûa àêìy 3% sưë
dên, nhûng súã hûäu 70% ca cẫi.
2
Tûúng tûå, ngûúâi Hoa chó
chiïëm mưåt phêìn ba dên sưë Malaysia, tuy nhiïn súã hûäu 95%
ca cẫi.
3
Tẩi Mauritius, cấc gia àònh ngûúâi Phấp chiïëm 5%
dên sưë nhûng súã hûäu 90% ca cẫi.

Trong sưë 6700 ngưn ngûä, 100 ngưn ngûä – 1,5% hâng àêìu
– lâ àûúåc 90% ngûúâi dên trïn thïë giúái sûã dng.

Trong mưåt thđ nghiïåm nưíi tiïëng, nhâ Têm l hổc Stanley
Milgram àậ chổn ngêỵu nhiïn 160 cưng dên ca Omaha,
Nebraska vâ àïì nghõ hổ gúãi mưåt ti hâng cho mưåt ngûúâi mưi
giúái chûáng khoấn úã Boston, nhûng khưng gúãi trûåc tiïëp. Hổ
phẫi gúãi ti hâng cho mưåt ngûúâi nâo àố mâ hổ quen biïët,
rưìi ngûúâi àố phẫi chuín nố cho ngûúâi khấc cố quan hïå vúái
mònh, mâ hổ nghơ cố thïí biïët ai àố quen vúái ngûúâi gêìn gi

vúái ngûúâi mưi giúái chûáng khoấn, vên vên. Hêìu hïët cấc ti
hâng àïën àûúåc ngûúâi mưi giúái chûáng khoấn trong vông sấu
bûúác, dêỵn àïën tûúãng “sấu cêëp àưå phên chia”. Nhûng àiïìu
chng ta xết àïën lâ hún mưåt nûãa cấc ti hâng àïën àûúåc vúái
ngûúâi mưi giúái chûáng khoấn thưng qua chó ba ngûúâi cố
quan hïå rưång úã Boston. Ba ngûúâi àố cố vai trô quan trổng
trong viïåc cố àûúåc kïët quẫ mong mën hún nhiïìu so vúái têët
cẫ cấc cû dên khấc ca Boston.
4

Dõch bïånh xẫy ra do mưåt tó lïå rêët nhỗ cấc ca bïånh, vâ sau
àố ẫnh hûúãng àïën toân bưå. Lêëy thđ d vïì àúåt bng phất
bïånh lêåu tẩi khu vûåc quanh Colorado Springs núi chó cố 6%
26
dên sưë thânh phưë nhûng chiïëm àïën 50% ca nhiïỵm bïånh.
Àiïìu tra phất hiïån ra rùçng 168 ngûúâi gùåp gúä trong 6 quấn
bar àậ gêy nïn toân bưå trêån dõch. Vò thïë, chûa àêìy 1% dên
sưë ca Colorado Springs chõu trấch nhiïåm àưëi vúái 100% dõch
bïånh.
5

Ngûúâi M chiïëm chûa àêìy 5% dên sưë thïë giúái, nhûng lẩi tiïu
th 50% lûúång cocain.

Trïn 80% ca cẫi àûúåc tẩo ra tûâ nhûäng lơnh vûåc kinh doanh
múái xët phất tûâ chûa àïën 20% nhûäng ngûúâi khúãi tẩo ra
chng. Cố lệ chó 1% cấc cưng ty múái trong 30 nùm qua – kïí
cẫ Microsoft cố tâi sẫn trïn 200 tó àưla – chiïëm 80% giấ trõ
àûúåc tẩo nïn. Tûúng tûå, 1% cấc doanh gia – àấng ch lâ
Bill Gates ngûúâi cố trïn 30 tó àưla – àậ lâm ra 80% tâi sẫn

tûâ cấc doanh nghiïåp múái.

Cấc tâi liïåu lõch sûã àậ cho thêëy rùçng mêåt v tẩi chêu Êu biïët
àûúåc trong nhûäng nùm tûâ 1847 àïën 1917 cố hâng nghòn
“nhâ cấch mẩng chun nghiïåp”. Tuy nhiïn, chó mưåt ngûúâi
trong sưë àố – Vladimir Ilyich Ulyanov, ngûúâi xûng lâ Lï-nin
– múái thûåc sûå tiïën hânh cåc cấch mẩng lêu dâi. Vò thïë, mưåt
nhâ cấch mẩng trong sưë trïn 3.000 – 0,03% nhâ cấch mẩng
tẩo nïn 100% nhûäng cåc cấch mẩng thânh cưng trong thúâi
gian àố. Cho d àêy lâ mưåt vđ d cûåc àoan, nhûng trong
lõch sûã cố àêìy rêỵy nhûäng trûúâng húåp mưåt thiïíu sưë rêët đt
nhûäng tấc nhên àậ lâm biïën àưíi toân bưå tònh thïë.
Chùỉc chùỉn lâ 20% hay đt hún nûäa nhûäng ngûúâi tẩo ra 80%
hóåc hún cấc kïët quẫ, d tưët hay xêëu, cng khưng phẫi àûúåc
chổn lûåa ngêỵu nhiïn. Hổ khưng phẫi lâ tiïu biïíu. Hổ lâm
27
ngûúâi ta quan têm chđnh vò hổ tẩo ra nhûäng kïët quẫ đt nhêët
lâ hún 10 àïën 20 lêìn so vúái kïët quẫ mâ ngûúâi khấc tẩo ra. Do
nhûäng ngûúâi cố hiïåu sët cao nhû vêåy khưng phẫi thưng minh
hún ngûúâi khấc gêëp 10 hóåc 20 lêìn, mâ chđnh phûúng phấp
vâ ngìn lûåc hổ sûã dng cố sûác mẩnh khấc thûúâng.
Mn mùåt cåc sưëng
Ngun l 80/20 khưng chó ấp dng cho nhûäng nhốm ngûúâi
vâ hânh vi ca hổ, mâ gêìn nhû àưëi vúái mổi mùåt ca cåc
sưëng. Ln tưìn tẩi mưåt thiïíu sưë nhỗ vúái lûåc lûúång rêët hng
mẩnh vâ àẩi àa sưë khưng cố vai trô quan trổng. Thđ d:

20% qëc gia vúái chûa àêìy 20% dên sưë thïë giúái tiïu th 70%
nùng lûúång, 75% kim loẩi vâ 85% gưỵ.


Chûa àïën 20% bïì mùåt trấi àêët cho 80% khoấng sẫn.

Dûúái 20% sưë loâi gêy ra hún 80% suy thoấi vïì sinh thấi.
Ngûúâi ta ûúác tđnh chó mưåt trong sưë 30 triïåu loâi trïn trấi àêët,
tûác lâ 0,00000003%, lâ ngun nhên ca 40% thiïåt hẩi.

Mưåt tó lïå phêìn trùm rêët nhỗ cấc thiïn thẩch rúi xëng trấi
àêët gêy ra trïn 80% tưín thêët.

Chûa àêìy 20% cåc chiïën dêỵn àïën hún 80% thûúng vong.

Àa sưë hẫi cêíu con úã Alaska chïët non; 80% nhûäng con sưëng
sốt lâ con ca 20% cấ thïí mể.

D bẩn ài àêu cng thïë, khưng àïën 20% àấm mêy gêy ra
80% mûa.

Gêìn 20% têët cẫ bẫn nhẩc àậ ghi êm àûúåc biïíu diïỵn hún 80%
thúâi gian. Nïëu bẩn ài xem mưåt chûúng trònh ca nhẩc, nhẩc
rock hay cưí àiïín cng thïë, nhûäng khc nhẩc quen thåc
28
xûa c, mưåt phêìn rêët nhỗ trong toân bưå cấc tiïët mc, sệ
àûúåc trònh têëu lẩi.

Chûa àïën 20% cấc bấu vêåt trong kho tẩi hêìu hïët cấc bẫo
tâng nghïå thåt àûúåc trûng bây trïn 80% thúâi gian.

Vïì àêìu tû ca cấc nhâ tû bẫn thânh cưng, 5% trong sưë hổ
cung cêëp 55% tiïìn mùåt, 10% chiïëm 73%, vâ 15% chiïëm tưíng
sưë 82%.


Gêìn 20% cấc phất minh cố 80% tấc àưång vâo cåc sưëng
chng ta. Trong thïë k 20, nùng lûúång hẩt nhên vâ mấy vi
tđnh cố lệ àậ ẫnh hûúãng nhiïìu hún hâng trùm nghòn phất
kiïën vâ cưng nghïå múái khấc.

Trïn 80% lûúng thûåc cố àûúåc tûâ chûa àïën 20% àêët àai.
Tûúng tûå, trấi cêy chiïëm tó lïå thêëp hún 20% nhiïìu vïì sinh
khưëi hay trổng lûúång ca cẫ cêy hay dêy leo. Vâ thõt lâ mưåt
dẩng tinh gổn ca sưë lûúång cûåc lúán ng cưëc vâ cỗ àậ àûúåc
tiïu hốa.

Cấc loẩi thûác ëng cng lâ mưåt minh chûáng cûåc àoan ca
ngun l 80/20. Cấi gò lâm cho Coca-Cola giấ trõ hún nhiïìu
so vúái cấc loẩi nûúác giẫi khất khấc trïn hânh tinh nây? Cưng
thûác bđ êín vïì mưåt lûúång tđ xđu chêët cư àùåc hôa vúái mưåt lûúång
nûúác lúán tẩo thânh “Coke”. Hay àiïìu gò lâm cho bia vâ cấc
nhận hiïåu bia trúã nïn khấc biïåt?

Trong thûåc tïë, toân bưå quấ trònh trong cåc sưëng, tûâ quẫ
àêëu àïën cêy sưìi to lúán, tûâ la mẩch àïën ưí bấnh mò àïìu lâ
sûå diïỵn àẩt hoân hẫo ca ngun l 80/20, úã cêëp àưå àêìy
à nhêët. Nhên nhỗ, quẫ lúán.

Cëi cng, sûå tiïën hốa cho ta mưåt thđ d thêåt tuåt vúâi vïì
tđnh chổn lổc. Nhâ sinh vêåt hổc Richard Dawkins ûúác tđnh