Cái chết có gì đẹp? pdf

Cái chết có gì đẹp?
Hải Phương dịch


Vào thể kỷ 17, các họa sỹ đã nghĩ ra một hình thức biểu đạt để cho
thấy bản chất phù du của cuộc sống trần tục. Họ trình bày cuộc sống ấy
chỉ đơn thuần như một sự chuẩn bị cho thế giới bên kia, như trích dẫn
từ Kinh thánh: “Là hư vô của mọi hư vô, tất thảy chỉ là hư vô.”
Trong một cuộc triển lãm tại Paris do Quỹ Pierre Bergé – Yves Saint
Laurent tổ chức, từ giữa tháng 6 đến 19. 9. 2010 có tên “Vanité — Mort
que me veux-tu?” (“Hư vô, Cái chết, ngươi muốn gì ở ta?” – bạn nào
biết tiếng Pháp sửa giúp), cái nhìn ngày trước lại được đặt ra, nhưng
cập nhật hơn, theo tinh thần của đương đại.
Tiếp tục đặt cái sống cạnh cái chết, thể loại nghệ thuật có sức sống dài
lâu này (nếu không nói là mãi mãi) buộc người xem phải đối mặt với
cái chết của chính mình qua những kiểu tiếp cận hình ảnh khác
nhau, đa dạng, đúng như Tapié nói, “Chủ đề Hư vô trong hội họa có thể
là một sự suy ngẫm, một cách thể hiện đầy ám ảnh và quyến rũ về
cái đẹp tự nhiên, một sự sắp đặt ’có nghề’ các hình khối và đồ vật, hoặc
có thể đơn giản chỉ là một kỹ thuật tuyệt vời.”
Cuộc triển lãm bắt đầu bằng các bức tranh của họa sỹ Bắc Âu, là những
bố cục được tính toán kỹ với những thứ rực rỡ (một bông hoa nở
bung, tia lấp lánh của chiếc gương trong suốt) kết hợp với những biểu
tượng chết chóc (đầu lâu hoặc chuột). Thế rồi triển lãm nhảy phóc
một phát sang thời kỳ đương đại, thời mà các họa sỹ xử lý chủ đề sống-
chết này theo những cách thức khác hơn, cá nhân hơn, như một sự đối
đầu với cái chết, ”xáp lá cà” hay từ xa.

Joel-Peter Witkin “Nụ hôn Mễ tây cơ” 1982 - chụp từ hai đầu người
chết
Joel-Peter Witkin chẳng hạn, gây sốc với những bức ảnh chụp các tử

thi được đặt nằm như những con búp bê, cho thấy một thẩm mỹ nổi
loạn và u ám.
Andres Serrano thì nhìn tận mặt cái chết qua bộ ảnh “Nhà xác”, tập
trung vào hình hài cuối cùng của cơ thể; những khuôn mặt người chết
ấy có thể cực kỳ biểu cảm, có thể lại rất thanh thản.

Chân dung tử thi của Serrano

Andres Serranto “Xác chết (Nạn nhân bị giết bởi 4 người Đan Mạch)”
năm 1992
Khái niệm hư vô giống như một chiếc gương thô ráp phản chiếu tính
mong manh và bất định của chính chúng ta. Duane Michals thể hiện
điều này trong tác phẩm Balthus và Setsuko – thực hiện ngay trước khi
ông qua đời – một cuộc đời họa sỹ rất dài và thành đạt. Trong tác
phẩm, ông ngắm nhìn hình phản chiếu của mình trong tấm gương nhỏ
hình tròn do người vợ trẻ cầm trên tay.

Balthus và Setsuko

*
Từ ArtInfo