101 điều thú vị trên trái đất

101 điều thú vị về trái đất
Chúng ta đang sống trên một quả cầu đầy những điều kỳ quặc và độc đáo. Thực chất nó không
phải hình cầu mà là một hành tinh hoang dại, lổn nhổn những ngọn núi lửa lụi tàn, rung chuyển
bởi các trận động đất kinh hoàng, ngập chìm trong những cơn đại hồng thuỷ. Nhưng đâu mới là
điều tồi tệ nhất?
Một số thung lũng của trái đất chìm sâu dưới biển. Nhiều ngọn núi lại vươn chồi lên trên lớp
không khí mỏng. Bạn có thể nêu tên điểm thấp nhất trên trái đất? Đỉnh cao nhất? Bạn có biết
đường vào trung tâm trái đất là bao xa và có gì ở đó? Nơi nóng nhất, lạnh nhất, khô nhất, lộng gió
nhất là ở đâu?
1. Nơi nào nóng nhất trên trái đất?
Nếu bạn đoán là Thung lũng chết ở California, Mỹ, thì bạn hoàn toàn sai. El Azizia ở Libya đã đạt được
nhiệt độ kỷ lục 57,8 độ C vào 13/9/1922. Thung lũng chết chỉ đạt 56,6 độ C vào 10/7/1913.
El Azizia ở Libya (Ảnh: fao.org)
2. Nơi lạnh nhất trên thế giới?
Ở rất xa, nhiệt độ thấp nhất từng đo được trên trái đất là -89 độ C ở Vostok, Nam Cực, vào ngày
21/7/1983.
3. Cái gì tạo nên sấm sét?
Nếu bạn đoán rằng "tia chớp" thì cũng xin bái phục. Nhưng có một câu trả lời sáng tỏ hơn. Không khí
xung quanh tia chớp bị hâm nóng lên gấp 5 lần nhiệt độ của mặt trời. Sự hâm nóng đột ngột này khiến
không khí nở ra nhanh hơn tốc độ của âm thanh, làm cho không khí xung quanh bị nén lại và tạo nên
shock wave, chúng ta nghe thấy như tiếng sấm.
Sấm sét (Ảnh: basinski-net)
4. Đá có thể nổi trên nước?
Trong những đợt phun trào núi lửa, lớp khí bị bắn ra mạnh mẽ từ dung nham tạo nên một loại đá sủi bọt
gọi là đá bọt, chứa đầy các bong bóng khí. Một số hòn đá này có thể nổi trên mặt nước.
5. Đá có thể to lên không?
Có, nhưng theo dõi quá trình này thì còn chán hơn là xem sơn khô. Những hòn đá này (iron-manganese
crusts) lớn lên trên các ngọn núi ở dưới biển. Chúng kết tủa chậm rãi vật chất từ nước biển, to lên
khoảng 1 mm trong 1 triệu năm. Móng tay của bạn cũng mọc lên từng đó trong 2 tuần.
6. Bao nhiêu lượng bụi từ không trung rơi xuống trái đất mỗi năm?
Con số này vô định, nhưng USGS cho rằng có ít nhất 1.000 triệu gram, tức là khoảng 1.000 tấn vật chất

rơi vào bầu khí quyển mỗi năm và hạ cánh xuống bề mặt trái đất.
Bùi mù (Ảnh: ecosyn)
7. Bụi có thể bay bao xa trong gió?
Một nghiên cứu vào năm 1999 cho biết bụi từ châu Phi đã tìm đường tới Florida và khiến nhiều nơi ở
bang này vượt giới hạn chất lượng không khí cho phép do Uỷ ban bảo vệ môi trường Mỹ quy định. Số bụi
đó được những cơn gió lớn ở Bắc Phi đón đường và đưa lên cao 6.100 m, nơi đó bụi lại gặp gió mậu
dịch và được đưa qua biển. Bụi từ Trung Quốc cũng đã vượt đại dương tìm sang Bắc Mỹ.
8. Thác nước cao nhất thế giới ở đâu?
Thác Thiên thần (Angel Falls) ở Venezuela, chảy từ độ cao 979 m.
Thác Thiên thần (Angel Falls) ở Venezuela (Ảnh: raphaelk)
9. Hai thành phố lớn nào của Mỹ sẽ bị nhập vào nhau?
Khe nứt San Andreas chạy theo hướng bắc nam đang phân tách với tốc độ 5 cm/năm, khiến cho Los
Angeles tiến gần về San Francisco. Ước đoán Los Angeles sẽ trở thành khu vực ngoại ô của Thành phố
bên Vịnh trong 15 triệu năm nữa.
Khe nứt San Andreas (Ảnh: wikipedia.org)
10. Trái đất có phải hình cầu?
Do hành tinh của chúng ta xoay tròn và linh hoạt hơn bạn có thể tưởng tượng, nó phình ra ở phần giữa,
tạo nên hình giống như quả bí ngô. Chỗ phình ra này đang giảm dần qua hàng thế kỷ, nhưng nay bỗng
nhiên nó lại phát triển. Chính sự băng tan ngày càng nhiều trên trái đất chính là nguyên nhân khiến vành
xích đạo nở ra.
11. Trọng lực trên sao Hỏa?
Trọng lực trên sao Hỏa bằng 38% trọng lực trái đất, tính ở mực nước biển. Vì thế, một người nặng 100 kg
trên trái đất sẽ nặng 38 kg trên sao Hoả. Tuy vậy, theo những kế hoạch hiện thời của NASA thì phải mất
hàng thập kỷ nữa con số này mới được kiểm chứng.
12. Một năm trên sao Hỏa dài bao nhiêu?
Nó đúng bằng một năm, nếu bạn đến từ sao Hỏa. Nhưng đối với người trái đất, nó gần như dài gấp đôi.
Hành tinh đỏ mất 687 ngày để quay quanh mặt trời, so với 365 ngày của trái đất.
Nasa thám hiểm sao Hỏa (Ảnh: Nasa)
13. Một ngày trung bình trên sao Hỏa dài bao nhiêu?
Người sao Hỏa có thể ngủ (hoặc làm việc) nhiều hơn nửa tiếng mỗi ngày so với bạn. Một ngày trên sao

Hỏa dài 24 giờ 37 phút, so với 23 giờ 56 phút trên trái đất. Một ngày trên bất cứ hành tinh nào thuộc hệ
mặt trời được tính bằng thời gian nó tự xoay tròn đúng một vòng trên trục, tức là làm cho mặt trời nhô lên
vào buổi sáng và lặn xuống vào buổi tối.
14. Núi lửa nào lớn nhất?
Núi Mauna Loa ở Hawaii chiếm danh hiệu này trên trái đất. Nó cao 15,2 km tính từ chân núi nằm ở dưới
đáy biển. Nhưng ngọn núi Olympus Mons trên sao Hoả còn vĩ đại hơn - nó xuyên thủng bầu trời hành tinh
đỏ với độ cao 26 km. Nền móng của ngọn núi này có thể bao phủ hầu như toàn bộ bang Arizona, Mỹ.
Núi Mauna Loa ở Hawaii (Ảnh: peakware)
15. Trận động đất gây thiệt mạng nhiều nhất từ trước tới nay?
Kỷ lục về trận động đất thần chết xảy ra vào năm 1557 ở Trung Quốc. Nó giáng xuống khu vực nơi người
dân chủ yếu sống trong những hang động bằng đá. Dãy đá sụp đổ, giết chết khoảng 830.000 người. Một
trận địa chấn kinh hoàng khác cũng đổ xuống Đường Sơn, Trung Quốc vào năm 1976. Hơn 250.000
người thiệt mạng.
Trận động đất ở Trung Quốc năm 1976 (Ảnh: teacher2.smithtown)
16. Trận động đất mạnh nhất trong giai đoạn gần đây?
Trận động đất xảy ở ngoài biển Chile vào năm 1960 có cường độ 9,6 richter và gây ra vết nứt dài 1.600
km. Một trận động đất như vậy xảy ra tại một thành phố lớn có thể làm tan tành những công trình có kỹ
thuật xây dựng hiện đại nhất.
Quân đội Mỹ tham gia cứu tế người dân Chile trong trận động đất năm 1960 (Ảnh: history.amedd.army)
17. Trận động đất nào kinh hoàng hơn: Kobe (Nhật Bản) hay Northridge, California (Mỹ)?
Trận động đất ở Northridge vào năm 1994 mạnh 6,7 độ richter và làm 60 người chết, 6.000 người bị
thương, thiệt hại hơn 40 tỷ USD. Trận động đất ở Kobe vào năm 1995 có cường độ 6,7 richter và giết
chết 5.530 người. Khoảng 37.000 người bị thương và nền kinh tế thất thoát 100 tỷ USD.
Trận động đất Kobe vào năm 1995 (Ảnh: sio.ucsd)
18. Khoảng cách tới trung tâm trái đất là bao xa?
Khoảng cách từ bề mặt trái đất tới trung tâm là gần 5.955 km. Hầu hết thành phần trái đất là chất lỏng.
Chỗ vỏ rắn nhất của hành tinh chỉ dày khoảng 66 km - mỏng hơn vỏ của một quả táo, tính theo tỷ lệ
tương đương.
19. Ngọn núi cao nhất thế giới?
Núi Everest ở Nepal cao gần 9 km trên mực nước biển.

Núi Everest ở Nepal (Ảnh: pacific.net)
20. Mặt trăng đã bao giờ gần hơn thế này chưa?
Nó đã từng gần hơn rất nhiều. Một tỷ năm trước đây, mặt trăng nằm trong một quỹ đạo nhỏ hơn, chỉ mất
khoảng 20 ngày để quay quanh chúng ta. Một ngày trên trái đất hồi đó dài 18 tiếng. Hiện mặt trăng vẫn
tiến ra xa, khoảng 4 cm/năm. Trong khi đó vòng quay của trái đất lại chậm lại, khiến cho ngày kéo dài ra.
Trong tương lai xa, một ngày trên trái đất sẽ dài 960 tiếng!
21. Điểm cạn thấp nhất trên trái đất?
Bờ biển Chết ở Trung Đông thấp 400 m dưới mặt biển. Vị trí thứ 2 là Bad Water ở Thung lũng Chết,
California, ở vị trí 86 m dưới mặt biển.
Bad Water ở Thung lũng Chết (Ảnh: atviews)
22. California đang chìm dần?
Thực tế là một số phần của bang này đang bị như vậy. Sự xê dịch lên xuống của một số hồ nước tự
nhiên ở dưới mặt đất đang khiến cho California lún xuống 11cm/năm. Các hệ thống nước và cống ngầm
có thể bị đe doạ.
Hồ Tahoe ở California (Ảnh: anders)
23. Con sông dài nhất?
Sông Nile ở châu Phi dài 6.695 km. Tuy nhiên, mới đây các nhà địa chất còn khám phá về cội nguồn con
sông này thì thấy chiều dài của nó còn lớn hơn rất nhiều.
Hình ảnh sông Nile do Nasa chụp từ trên cao thuộc sa mạc Egypt (Ảnh: LiveScience)
24. Bang chịu nhiều động đất nhất ở Mỹ?
Alaska thường xuyên phải chịu một trận động đất mạnh 7 độ richter mỗi năm, và một cơn động đất mạnh
hơn 8 độ richter trung bình sau 14 năm. Florida và North Dakota chịu ít động đất nhất ở Mỹ.
Động đất ở Alaska năm 1964 (Ảnh: earth.geol)
25. Nơi khô hạn nhất trên thế giới?
Vùng Arica ở Chile chỉ có 0,76 mm lượng mưa mỗi năm. Với lượng đó cần mất một thế kỷ để hứng đủ
một tách cà phê.
(Ảnh: ujf-grenoble)
26. Cái gì gây ra sụt lở đất?
Lượng mưa dồn dập trong một giai đoạn ngắn có thể gây ra các dòng chảy bùn và rác thải với tốc độ cao.
Lượng mưa dầm dề kéo dài trong một thời gian dài lại tạo ra những vụ lở đất lớn từ từ. Mỗi năm, nước

Mỹ thiệt hại 2 tỷ USD do sụt lở đất. Trong một trận bão kỷ lục ở San Francisco vào tháng 1/1982, khoảng
18.000 dòng chảy rác thải hình thành trong một đêm. Thiệt hại tài sản lên tới 66 triệu USD cùng 25 người
chết.
(Ảnh: geology)
27. Bùn chảy với tốc độ bao nhiêu?
Những dòng chảy như thác bùn có thể di chuyển với tốc độ 160 km/giờ.
Bùn lầy (Ảnh: clynefarm)
28. Vật chất trong lòng trái đất cũng chảy?
Bạn đoán đúng rồi đấy. Năm 1999, các nhà khoa học tìm thấy vật liệu tan chảy trong lõi trái đất chảy theo
các dòng xoáy mà sức mạnh của nó tương tự như bão lốc.
29. Nơi ẩm ướt nhất trên trái đất?
Lloro, Colombia có lượng mưa trung bình hàng năm là hơn 13 m, gấp 10 lần những thành phố ẩm nhất ở
châu Âu hoặc Mỹ.
30. Trái đất có chuyển qua các thời kỳ khác nhau như mặt trăng?
Từ sao Hoả, có thể nhìn thấy trái đất chuyển qua các giai đoạn khác nhau (cũng như chúng ta nhìn thấy
sao Kim thay đổi). Trái đất nằm trong quỹ đạo của sao Hoả và khi 2 hành tinh cùng di chuyển qua mặt
trời, ánh sáng mặt trời chiếu xuống hành tinh của chúng ta theo một góc khác.
So sánh giữa Trái đất và sao Hỏa (Ảnh: NaSa)
31. Hẻm núi lớn nhất sao Hỏa?
Grand Canyon được coi là hệ thống hẻm núi lớn nhất thế giới, dài 446 km. Nhưng hẻm núi Valles
Marineris trên sao Hoả còn dài tới 4.800 km. Nếu đặt trên bản đồ nước Mỹ, nó sẽ kéo dài từ New York tới
Los Angeles. Vết sẹo khổng lồ trên bề mặt hành tinh đỏ này sâu tới 8 km.
(Ảnh: planetarium)
32. Hẻm núi sâu nhất ở Mỹ?
Hẻm núi Hells dọc theo biên giới Oregon - Idaho sâu hơn 2,4 km. Trong khi đó, Grand Canyon sâu không
quá 2 km.
(Ảnh: talisman-activities)
33. Trái đất có phải là hành tinh đá lớn nhất trong hệ mặt trời?
Hoàn toàn đúng như vậy. Đường kính trái đất tại đường xích đạo là 12.756 km. Sao Kim là 12.104 km.
Sao Hoả và sao Thuỷ nhỏ hơn rất nhiều. Sao Diêm Vương cũng là hành tinh đá nhưng quá nhỏ.

Sao Hỏa (trái), Trái đất (giữa) và sao Kim (phải) (Ảnh: astro)
34. Có bao nhiêu núi lửa từng hoạt động trên trái đất?
Có khoảng 540 núi lửa trên mặt đất từng phun trào. Không ai biết rõ có bao nhiêu núi lửa ở dưới biển đã
hoạt động từ trước tới nay.
35. Không khí bao gồm chủ yếu là ôxy?
Bầu khí quyển của trái đất chiếm 80% là nitơ. Phần còn lại chủ yếu là ôxy, với một lượng rất nhỏ các tạp
chất khác.
36. Thác nước cao nhất ở Mỹ?
Thác Yosemite ở California cao 739 m.
(Ảnh: mariposa)
37. Bao nhiêu phần trăm lượng nước trên thế giới nằm ở đại dương?
Khoảng 97%. Đại dương chiếm 2/3 bề mặt trái đất, điều đó có nghĩa là nếu có một thiên thạch va vào trái
đất thì nó sẽ bắn tung toé.
38. Vùng đất nào chứa lượng nước ngọt lớn nhất trên thế giới?
Gần 70% lượng nước ngọt trên trái đất nằm trong các tảng băng ở Nam cực và Greenland. Số còn lại
nằm trong bầu khí quyển, sông suối, mạch nước ngầm và chiếm chỉ khoảng 1%.
(Ảnh: fvalk)
39. Đại dương lớn nhất trên trái đất?
Thái Bình Dương bao phủ một diện tích rộng 165 triệu km2, lớn hơn gấp 2 lần Đại Tây Dương. Nó có độ
sâu trung bình là 3,9 km.
40. Tại sao trái đất lại hầu như không có miệng hố, trong khi mặt trăng lại lỗ chỗ?
Trái đất hoạt động tích cực hơn về mặt địa lý và thời tiết. Một số miệng hố vài triệu tuổi đã được bao phủ
bởi thực vật, biến đổi qua động đất và lở đất, cùng với những hiện tượng mưa gió. Trong khi đó mặt trăng
khá yên tĩnh về mặt địa lý và hầu như không có thời tiết, nên các miệng hố trên đó vẫn nguyên sơ qua
hàng tỷ.
41. Vùng đất liền thấp nhất trên trái đất?
Bờ biển Chết, nằm giữa Israel và Jordan, nằm ở độ sâu 394 m dưới mực nước biển.
(Ảnh: plawner)
42. Hồ lớn nhất thế giới?
Cả về kích cỡ và dung lượng là Caspian Sea, nằm giữa đông nam châu Âu và tây Á.

(Ảnh: veimages)
43. Nơi có nhiều động đất và phun trào núi lửa nhất trên trái đất?
Hầu hết xảy ra dọc theo ranh giới của hàng chục mảng thạch quyển khổng lồ trôi nổi trên bề mặt trái đất.
Một trong những vành đĩa nơi động đất và phun trào núi lửa xảy ra nhiều nhất là quanh Thái Bình Dương,
thường được gọi là Vành đai lửa Thái Bình Dương. Nó gây ra các vụ chấn động và nung nóng trải dài từ
Nhật Bản tới Alaska và Nam Mỹ.
Vành đai lửa Thái Bình Dương (nét màu đỏ) (Ảnh: virgil)
44. Bên trong trái đất nóng đến mức nào?
Nhiệt độ của trái đất tăng 20 độ C cứ sau mỗi km tiến sâu vào trong. Gần trung tâm, nhiệt độ lên tới ít
nhất 3.870 độ C.
45. Ba quốc gia có số núi lửa hoạt động lớn nhất trong lịch sử?
Indonesia, Nhật Bản và Mỹ, theo thứ tự giảm dần về mức độ hoạt động.
Núi lửa Merapi thuộc đảo Java - Indonesia (Ảnh: gesource)
46. Có bao nhiêu người trên thế giới đối mặt với thảm họa từ núi lửa?
Vào năm 2000, các nhà khoa học đã ước tính núi lửa sẽ gây ra thảm họa rõ rệt cho ít nhất 500 triệu
người, tương đương với dân số toàn thế giới vào đầu thế kỷ 17.
47. Nguồn nào chứa lượng nước ngọt lớn nhất toàn cầu: hồ, suối hoặc nước ngầm?
Nước ngầm chứa tới 30 lần lượng nước so với tất cả các hồ nước ngọt, và gấp 3.000 lần lượng nước ở
sông, suối trên toàn cầu. Nước ngầm được chứa trong các tầng ngậm nước tự nhiên ở dưới mặt đất.
48. Vụ động đất nào lớn hơn, năm 1906 ở San Francisco hay 1964 ở Anchorage, Alaska?
Trận động đất ở Anchorage mạnh 9,2 độ richter, trong khi cơn địa chấn ở San Francisco có cường độ 7,8
richter. Ngày 18/4 vừa qua, để kỷ niệm 100 năm trận động đất lịch sử tại San Francisco, các nghiên
cứu viên đã Tái hiện trận động đất ở San Francisco bằng máy tính
Trận động đất ở Anchorage - Alaska năm 1964 (Ảnh: campus-online)
49. Vụ động đất nào kinh hoàng hơn về số người thiệt mạng và tài sản: động đất năm 1906 ở San
Francisco hay 1964 ở Anchorage?
Trận động đất ở San Francisco đứng đầu. Nó gây ra 700 cái chết so với 114 của trận động đất ở
Anchorage. Thiệt hại về tài sản ở San Francisco cũng lớn hơn, do hoả hoạn đã phá huỷ hầu hết các công
trình bằng gỗ thời đó.
Trận động đất ở San Francisco năm 1906 (Ảnh: stvincent)

50. Có phải nhân trái đất là rắn?
Phần bên trong nhân trái đất được coi là rắn. Nhưng phần bên ngoài của nhân lại tan chảy. Các nhà khoa
học vẫn chưa tìm ra được hợp chất chính xác của nó.
Cấu tạo bên trong Trái đất (Ảnh: NASA)
51. Có phải toàn bộ trái đất xoay tròn theo một tốc độ?
Phần lõi rắn bên trong - lượng sắt khổng lồ tương đương với kích cỡ của mặt trăng - xoay nhanh hơn
phần bên ngoài của lõi sắt là chất lỏng.
52. Có bao nhiêu người chết vì núi lửa trong 500 năm qua?
Ít nhất là 300.000 người. Từ năm 1980 đến 1990, núi lửa đã làm thiệt mạng ít nhất 26.000 người.
53. Bao nhiêu bề mặt trái đất gồm đá núi lửa?
Các nhà khoa học ước tính hơn 3/4 bề mặt trái đất là đá núi lửa - đá phun trào từ núi lửa hay đá tan chảy
dưới bề mặt trái đất.
54. Động đất có thể gây ra sóng thần?
Đúng, nếu trận động đất bắt nguồn từ dưới đáy biển. Gần tâm chấn, đáy biển dâng lên hạ xuống, đẩy
nước lên xuống. Nhịp điệu này tạo ra làn sóng toả ra mọi hướng. Một cơn sóng thần có thể rất to nhưng
khá thấp ở dưới nước sâu. Khi gần đến bờ nó vọt lên và có thể đạt tới chiều cao của các toà nhà cao
tầng. Thiên thạch cũng có thể gây ra sóng thần.
(Ảnh: LiveScience)
55. Có phải sóng thần đều là những đợt sóng cao khi nó đổ vào bờ biển?
Không, ngược lại với hình ảnh nghệ thuật về sóng thần, hầu hết không tạo thành các làn sóng khổng lồ
mà chúng giống như các đợt thuỷ triều nhanh và lớn.
Hình ảnh chụp được từ vệ tinh vụ sóng thần Kalutara, Sri Lanka (Ảnh: LiveScience)
56. Bao nhiêu phần đất liền trên trái đất là sa mạc?
Khoảng 1/3.
Sa mạc Sahara (Ảnh: saharamet)
57. Nơi sâu nhất trong đại dương?
Độ sâu lớn nhất là 11 km ở Rãnh Mariana, thuộc Thái Bình Dương, gần Nhật Bản.
Đảo Mariana (Ảnh: gesource)
58. Tốc độ gió cao nhất thu được từ trước đến nay?
Trước đây người ta vẫn cho rằng gió thổi nhanh nhất là 372 km/giờ ở Mounth Washington, New

Hampshire vào ngày 12/4/1934. Nhưng vào tháng 5/1999 ở Oklahoma, các nhà nghiên cứu thu được vận
tốc gió là 513 km/giờ. Để so sánh, gió trên sao Hải vương có tốc độ 1.448 km/giờ.