Lịch sử lớp 10 Bài 15 doc

Bài 15
Bài 15
THỜI BẮC THUỘC VÀ CUỘC ĐẤU TRANH
THỜI BẮC THUỘC VÀ CUỘC ĐẤU TRANH
GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC (Từ thế kỷ I đến
GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC (Từ thế kỷ I đến
đầu thế kỷ X)
đầu thế kỷ X)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Giúp HS nắm được nội dung cơ bản chính
sách đô hộ của triều đại phong kiến phương Bắc ở
nước ta và những chuyển biến kinh tế, văn hoá, xã
hội nước ta trong thời Bắc thuộc.
2. Tư tưởng
- Giáo dục tinh thần đấu tranh bền bỉ chống
đồng hoá giành độc lập dân tộc của nhân dân ta.
3. Kỹ năng
- Bồi dưỡng kỹ năng liên hệ giữa nguyên nhân
và kết quả, chính trị với kinh tế, văn hoá, xã hội.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Lược đồ SGK ban KHXH nhân văn lớp 10.
- Tài liệu minh hoạ khác.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi  : Tóm tắt quá trình hình thành
quốc gia Văn Lang – Âu Lạc.
Cuâ hỏi  : Đời sống vật chất tinh thần của

người Việt cổ trong xã hội Văn Lang – Âu Lạc.
2. Mở bài
Từ sau khi nước Âu Lạc bị Triệu Đà xâm
chiếm 179 TCN cho đến thế kỷ X nước ta bị các
Triều đại phong kiến phương Bắc đô hộ. Lịch sử
thường gọi đó là thời kỳ Bắc thuộc. Để thấy được
chế độ cai trị tàn bạo, âm mưu thâm độc của
phong kiến phương Bắc với dân tộc ta và những
chuyển biến về kinh tế, văn hoá xã hội ở nước ta
thời Bắc thuộc, chúng ta tìm hiểu bài 15.
3. Tổ chức các hoạt động trên lớp
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
I. CHẾ ĐỘ CAI TRỊ CỦA CÁC TRIỀU ĐẠI
PHONG KIẾN PHƯƠNG BẮC VÀ NHỮNG
CHUYỂN BIẾN TRONG XÃ HỘI VIỆT
NAM
Hoạt động 1: Cả lớp –
cá nhân
- GV giảng giải: 179
TCN Triệu Đà xâm lược
Âu Lạc, từ đó nước ta lần
lượt bị các triều đại
phong kiến Trung quốc:
nhà Triệu, Hán, Tuỳ,
Đường đô hộ. Đất Âu
Lạc cũ bị chia thành các
quận huyện.

- Nhà Triệu chia thành
2 Quận, sáp nhập vào
quốc gia Nam Việt.
- Nhà Hán chia làm 3
Quận sáp nhập vào Giao
Chỉ cùng với một số quận
của Trung Quốc.
 Chế độ cai trị
a. Tổ chức bộ máy cai
trị:
- Các triều đại phong
kiến phương Bắc từ
nhà Triệu, Hán, tuỳ,
đường đều chia nước
ta thành các quận,
huyện cử quan lại cai
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
- Nhà Tuỳ, Đường chia
làm nhiều châu.
Từ sau khởi nghĩa Hai
Bà Trưng năm 40, chính
quyền đô hộ cử quan lại
cai trị đến cấp huyện
(Trực trị).
- GV phát vấn: các
triều đại phong kiến
phương Bắc chia Âu Lạc

cũ thành quận, huyện
nhằm mục đích gì?
- HS suy nghĩ trả lời.
- GV bổ sung, kết luận
về âm mưu thâm độc của
chính quyền phương Bắc.
trị đến cấp huyện.
- Mục đích của phong
kiến phương Bắc là
sáp nhập đất Âu Lạc
cũ vào bản đồ Trung
Quốc.
Hoạt động 2: Cả lớp -
Cá nhân
- GV yêu cầu HS đọc
SGK để thấy những
chính sách bóc lột kinh tế
b. Chính sách bóc lột
về kinh tế và đồng
hoá về văn hoá.
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
chính quyền đô hộ.
- HS theo dõi SGK trả
lời câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung,
kết luận.
- GV có thể minh hoạ

bằng tư liệu tham khảo
về chính sách bóc lột tàn
bạo, triệt để của chính
quyền đô hộ trong sách
hướng dẫn GV.
- GV phát vấn: Em có
nhận xét gì về chính sách
bóc lột của chính quyền
đô hộ?
- HS suy nghĩ, trả lời:
Đó là một chính sách
bóc lột triệt để tàn bạo,
+ Thực hiện chính
sách bóc lột, cống nạp
nặng nề.
+ Nắm độc quyền
muối và sắt.
+ Quan lại đô hộ bạo
ngược tham lam ra
sức bóc lột dân chúng
để làm giàu.
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
đặc biệt nặng nề chỉ có ở
một chính quyền ngoại
bang.
Hoạt động 3: cả lớp -
Cá nhân

- GV yêu cầu HS theo
dõi SGK để thấy được
chính sách về văn hoá
của chính quyền đô hộ.
- HS theo dõi SGK, trả
lời câu hỏi.
- GV bổ sung, kết luận:
- GV có thể gợi cho HS
nhớ lại những kiến thức
đã học về Nho giáo. Giáo
lý của Nho Giáo quy
định tôn ti, trật tự xã hội
rất khắt khe ngặt nghèo
vì vậy chính quyền đô hộ
phương Bắc truyền bá
Nho giáo vào nước ta
cũng không nằm ngoài
- Chính sách đồng
hoá về văn hoá.
+ Truyền bá Nho
giáo, mở lớp chữ
Nho.
+ Bắt nhân dân ta
phải theo phong tục,
tập quán người Hoa.
+ Đưa người Hán vào
sống chung với người
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS

cần nắm vững
mục đích.
- GV phát vấn: Chính
sách đó chính quyền đô
hộ nhằm mục đích gì?
GV có thể gợi ý: Chính
quyền đô hộ bắt nhân dân
phải thay đổi cho giống
với người Hán, giống đến
mức không phân biệt
được đâu là người Hán
đâu là người Việt thì
càng tốt.
- Hán hoá người Việt
âm mưu đó thường gọi là
gì?
- HS suy nghĩ và trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung,
kết luận: Về mục đích
Việt.
→ Nhằm mục đích
thực hiện âm mưu
đồng hoá dân tộc Việt
Nam.
- Chính quyền đô hộ
còn áp dụng luật pháp
hà khắc thẳng tay đàn
áp các cuộc đấu tranh
của nhân dân ta.
Các hoạt động của thầy

và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
của chính quyền đô hộ để
HS thấy được âm mưu
thâm độc của chính
quyền phương Bắc.
- GV giảng giải tiếp về
luật pháp hà khắc và
chính sách đàn áp các
cuộc đấu tranh của chính
quyền đô hộ.
- GV tiểu kết: Chính
sách bóc lột vô cùng tàn
bạo và thâm độc của
chính quyền đô hộ kéo
dài hàng nghìn năm trong
thời Bắc thuộc quả là một
thử thách vô cùng cam
go, ác liệt với dân tộc ta
trong cuộc đấu tranh giữ
gìn bản sắc văn hoá dân
tộc. Những chính sách đó
đưa đến sự chuyển biến
xã hội như thế nào?
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
Chúng ta vào mục 2.

Hoạt động 4: Cả lớp và
cá nhân
- GV thuyết trình về
tình hình kinh tế của
nước ta thời Bắc thuộc cơ
bản như trong SGK sau
đó kết luận.
- GV phát vấn: Em có
nhận xét gì về tình hình
 Những chuyển
biến xã hội
a. Về kinh tế
- Trong nông nghiệp:
+ Công cụ sắt được sử
dụng phổ biến.
+ Công cuộc khai
hoang được đẩy
mạnh.
+ Thuỷ lợi mở mang.
⇒ Năng suất lúa tăng
hơn trước.
- Thủ công nghiệp,
thương mại có sự
chuyển biến đáng kể.
+ Nghề cũ phát triển
hơn: Rèn sắt, khai
thác vàng bạc làm đồ
trang sức.
+ Một số nghề mới
xuất hiện như làm

Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
kinh tế nước ta thời Bắc
thuộc? GV có thể gợi ý:
So với thời kỳ Văn Lang
– Âu Lạc có biến đổi
không? Biến đổi nhanh
hay chậm? Nguyên nhân
dẫn đến sự biến đổi?
- HS suy nghĩ, so sánh
trả lời.
- GV bổ sung kết luận:
Mặc dù chịu sự kìm hãm
và bóc lột nặng nề của
chính quyền đô hộ nhưng
nền kinh tế Âu Lạc cũ
vẫn phát triển tuy chậm
chạp và không toàn diện.
Do sự giao lưu kinh tế
một số thành tựu kỹ
thuật của Trung Quốc đã
theo bước chân những kẽ
đô hộ vào nước ta như sử
dụng phân bón trong
giấy, làm thuỷ tinh.
+ Đường giao thông
thuỷ bộ giữa các vùng
quận hình thành.

Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
nông nghiệp, dùng kiến
diệt sâu bọ, rèn sắt, làm
giấy, làm thuỷ tinh …
góp phần làm biến đổi
nền kinh tế của Âu Lạc
cũ.
Hoạt động 5: Cả lớp -
cá nhân
- GV yêu cầu HS đọc
SGK để thấy được trong
bối cảnh chính quyền đô
hộ ra sức thực hiện âm
mưu đồng hoá thì văn
hoá dân tộc ta phát triển
như thế nào?
- HS theo dõi SGK, trả
lời câu hỏi.
- GV bổ sung và kết
luận.
- GV có thể minh hoạ
thêm tiếp thu có chọn lọc
các yếu tố bên ngoài đó
b. Về văn hoá – xã
hội:
+ Về văn hoá
- Một mặt ta tiếp thu

những tích cực của
văn hoá Trung Hoa
thời Hán – Đường
như: ngôn ngữ, văn
tự.
- Bên cạnh đó nhân
dân ta vẫn giữ được
phong tục tập quán:
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
là kết quả tất yếu của sự
giao lưu văn hoá.
GV phân tích: mặc dù
chính quyền đô hộ thi
hành những chính sách
đồng hoá bắt nhân dân ta
phải thay đổi phong tục
theo người Hán. Nhưng
do tổ tiên đã kiên trì đấu
tranh qua hàng nghìn
năm nên đã bảo vệ được
bản sắc văn hoá dân tộc.
Dưới bầu trời của các
làng, xã Việt Nam phong
tục, tập quán của dân tộc
vẫn được giữ và phát
huy.
Nhuộm răng, ăn trầu,

làm bánh chưng, bánh
dày, tôn trọng phụ nữ.
→ Nhân dân ta không
bị đồng hoá.
Hoạt động 6: Cá nhân
- GV yêu cầu HS theo
dõi SGK rồi so sánh với
thời kỳ Văn Lang Âu Lạc
để thấy được sự biến đổi
Về xã hội có chuyển
biến
- Quan hệ xã hội là
Các hoạt động của thầy
và trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
về xã hội.
- Gv phân tích để HS
thấy được quan hệ bóc
lột địa tô phong kiến xâm
nhập vào đất Âu Lạc cũ
và sẽ dẫn đến sự biến đổi
sâu sắc hơn về mặt xã
hội. Các tầng lớp xã hội
có chuyển biến thành các
tầng lớp mới. Một số
nông dân công xã tự do
biến thành nông nô. Một
số người nghèo khổ biến
thành nô tì.

quan hệ giữa nhân
dân với chính quyền
đô hộ (thường xuyên
căng thẳng).
- Đấu tranh chống đô
hộ.
- Ở một số nơi nông
dân tự do bị nông nô
hoá, bị bóc lột theo
kiểu địa tô phong
kiến.
4. Sơ kết bài học
- Chính sách đô hộ của chính quyền phương
Bắc: mục đích, kết quả.
- Sự biến đổi về kinh tế văn hoá, xã hội ở nước
ta thời Bắc thuộc.
5. Dặn dò
- HS Học bài, trả lời câu hỏi SGK trang 73.