Lịch sử lớp 10 Bài 23 pot

Bài 23
Bài 23
PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP
PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP
THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC BẢO VỆ TỔ QUỐC
THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC BẢO VỆ TỔ QUỐC
CUỐI THẾ KỶ XVIII
CUỐI THẾ KỶ XVIII
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong yêu cầu HS nắm được.
1. Kiến thức
- Thế kỷ XVI – XVIII đất nước bị chia làm 2 miền
có chính quyền riêng biệt mà hầu như các tập đoàn
phong kiến thống trị không còn khả năng thống nhất
lại.
- Trước tình trạng khủng hoảng của chế độ phong
kiến ở cả 2 miền, nguy cơ chia cắt càng gia tăng, phong
trào Tây Sơn, trong quá trình đánh đổ các tập đoàn
phong kiến đang thống trị, đã xoá bỏ tình trạng chia
cắt, bước đầu lại đất nước.
- Trong quá trình đấu tranh của mình, phong trào
nông dân còn hoàn thành thắng lợi 2 cuộc kháng chiến
(chống Xiêm và chống Thanh) bảo vệ nền độc lập dân
tộc, góp thêm những chiến công huy hoàng vào sự
nghiệp giữ nước anh hùng của dân tộc.
2. Tư tưởng
- Giáo dục lòng yêu nước đấu tranh cho sự nghiệp
bảo vệ toàn vẹn đất nước.
- Tự hào về tinh thần đấu tranh của người nông
dân Việt Nam.

3. Kỹ năng
- Bồi dưỡng kỹ năng sử dụng bản đồ lịch sử.
- Bồi dưỡng khả năng phân tích, nhận định sự kiện
lịch sử.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Bản đồ Việt Nam có những địa danh cần thiết.
- Lược đồ các trận đánh mang tính quyết chiến.
- Một số câu nói của vua Quang Trung, thơ ca của
người đương thời nói về Quang Trung.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi  : Thế kỷ Xvi – XVIII kinh tế nước ta có
bước phát triển mới, phồn thịnh như thế nào?
Câu hỏi  : Tại sao thủ công nghiệp ngày càng
tăng tiến nhưng không thể chuyển hoá sang phương
thức sản xuất tư bản chủ nghĩa?
2. Dẫn dắt vào bài mới
Qua bài 22 chúng ta đã thấy vào cuối thế kỷ XVIII
chế độ phong kiến Đàng Ngoài, Đàng Trong đều bước
vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một phong trào
nông dân bùng lên rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn (Bình
Định) và trong quá trình đấu tranh kiên cường của
mình đã làm nên 2 sự nghiệp lớn: thống nhất đất nước
và đánh bại giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc.
3. Tổ chức dạy học bài mới
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS

cần nắm vững
Hoạt động 1: Cả lớp – Cá
nhân
- GV: Giới thiệu sơ lược về
tình trạng khủng hoảng của
chế độ phong kiến ở đàng
Ngoài; giữa thế kỷ XVIII chế
độ phong kiến Đàng Ngoài
làm vào cuộc khủng hoảng
trầm trọng: Ruộng đất bị địa
chủ chiếm đoạt, thuế khoá
nặng nề, quan lại tham nhũng,
đời sống nhân dân sa sút
nghiêm trọng, phong trào đấu
tranh của nông dân bùng lên
rầm rộ, tiêu biểu có cuộc khởi
I. Phong trào Tây Sơn
và sự nghiệp thống
nhất đất nước (cuối thế
kỉ XVIII)
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
nghĩa của Nguyễn Danh
Phương, Nguyễn Hữu Cầu,
Hoàng Công Chất, Lê duy
Nhật (HS được học ở cấp 2).
- GV tiếp tục giới thiệu về
tình trạng của chế độ phong

kiến Đàng Trong: Trong khi
chế độ phong kiến đàng
Ngoài khủng hoảng thì ở
Đàng Trong, năm 1744 Chúa
Nguyễn Phúc Khoát đã làm
gì? Sự kiện này nói lên điều
gì?
- HS nhớ lại kiến thức bài
trước để trả lời.
- GV giảng tiếp : 1744 chúa
Nguyễn xưng vương, bắt tay
xây dựng chính quyền Trung
ương, nước ta đứng trước
nguy cơ bị chia làm 2 nước.
Chính quyền Đàng Trong từ
đó cũng lâm vào khủng hoảng
suy yếu, đời sống nhân dân
cực khổ. Theo một giáo sĩ
- Giữa thế kỉ XVIII chế
độ phong kiến ở cả Đàng
Trong, Đàng Ngoài
khủng hoảng sâu sắc →
phong trào nông dân
bùng nổ.
- 1771 khởi nghĩa nông
dân bùng lên ở Tây Sơn
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững

phương Tây lúc bấy giờ "gạo
đắt như vàng, tình trạng đói
khổ bày ra lắm cảnh thương
tâm khó tả, các xác chết chồng
chất lên nhau". Phong trào
nông dân bùng nổ ở Đàng
Trong.
- GV kết luận:
+ HS nghe, ghi chép.
+ GV yêu cầu HS theo dõi
SGK để thấy được diễn biến
chính của phong trào nông
dân Tây Sơn và vai trò của
khởi nghĩa Tây Sơn.
+ HS theo dõi SGK phát
biểu.
+ GV bổ sung, kết luận về
những nét chính của phong
trào Tây Sơn.
- GV có thể đàm thoại với
HS về 3 anh em Nguyễn
Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn
Lữ: gốc họ Hồ, lớn lên gặp lúc
Quốc phó Trương Thúc Loan
(Bình Định).
+ Từ một cuộc khởi
nghĩa nhanh chóng phát
triển thành phong trào
lật đổ chúa Nguyễn ở
Đàng Trong.

- 1786 – 1788 nghĩa
quân tiến ra Bắc lật độ
tập đoàn Lê – Trịnh,
thống nhất đất nước.
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
chuyên quyền; nhân dân lầm
than cực khổ. Ba anh em đã
lên vùng Tây Sơn xây dựng
căn cứ khởi nghĩa. Năm 1771
cả 3 anh em đổi sang họ
Nguyễn, dựng cờ chống
Trương Thúc Loan, tại Tây
Sơn – Bình Định. Khởi nghĩa
phát triển dần thành phong
trào nông dân rộng lớn, đảm
nhận sứ mệnh tiêu diệt các tập
đoàn phong kiến thống nhất
đất nước.
- HS nghe, ghi chép.
- GV dẫn dắt: Ngoài sự
nghiệp thống nhất đất nước
phong trào Tây Sơn còn đảm
đương nhiệm vụ kháng chiến
chống ngoại bang bảo vệ Tổ
quốc.
Hoạt động 2: cả lớp, cá nhân
- GV yêu cầu HS theo dõi

SGK để thấy được nguyên
nhân, diễn biến, kết quả của
II. Các cuộc kháng
chiến ở cuối thế kỉ
XVIII
1. Kháng chiến chống
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
cuộc kháng chiến chống quân
Xiêm 1785.
- HS theo dõi SGK phát
biểu.
- GV bổ sung, kết hợp với
sử dụng lược đồ chiến thắng
Rạch Gầm, Xoài Mút để trình
bày về cuộc kháng chiến
chống quân Xiêm, sau đó GV
chốt ý:
+ Nghĩa quân Tây Sơn đã
bắt giết 2 chúa là Nguyễn
Phúc Dương và Nguyễn Phúc
Thuần. Còn lại một người
cháu của chúa Nguyễn là
Nguyễn Anh chạy thoát.
Trong hai năm 1782 – năm
1783 Nguyễn Huệ đã hai lần
đem quân đánh Nguyễn Anh ở
Gia Định. Cùng đường

Nguyễn Anh đã bỏ chạy sang
Xiêm cầu cứu. Vua Xiêm sai
tướng đem 5 vạn quân thuỷ bộ
tiến sang nước ta cuối năm
quân Xiêm 1785
- Nguyễn Anh cầu viện
quân Xiêm → 5 vạn
quân Xiêm hầu vào
nước ta.
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
1784 chiếm gần nửa đất Nma
Bộ, ra sức cướp phá chuẩn bị
tấn công quân Tây Sơn.
+ Trước giặc ngoại xâm,
vua Tây Sơn là Thái Đức
(Nguyễn Nhạc) đã sai em là
Nguyễn Huệ đem binh thuyền
vào Nam chống giặc.
- GV có thể yêu cầu HS
tường thuật về chiến thắng
Rạch Gầm – Xoài Mút hoặc
nói lên những hiểu biết của
mình về chiến thắng này.
- HS nhớ lại kiến thức đã
học trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung:
Đây là một thắng lợi lớn tiêu

diệt gần 4 vạn quân Xiêm, thể
hiện tài tổ chức, cầm quân của
Nguyễn Huệ. Chiến thắng này
đã khiến “người Xiêm sau
trận thua năm Giáp Thìn
(1785) ngoài miệng thì nói
khoác nhưng trong bụng thì sợ
- Năm 1785 Nguyễn
Huệ đã tổ chức trận
đánh phục kích Rạch
Gầm – Xoài Mút (trên
sông Tiền – tỉnh Tiền
Giang) đánh tan quân
Xiêm, Nguyễn Anh phải
chạy sang Xiêm.
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
quân Tây Sơn như sợ cọp”.
Chiến thắng đã đập tan mưu
đồ xâm lược của quân Xiêm,
nêu cao ý thức dân tộc của
phong trào Tây Sơn.
Hoạt động 3: Cả lớp, cá
nhân
- Gv giảng bài: sau khí đánh
,thắng quân Xiêm, 1786
Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc
tiêu diệt họ Trịnh. Họ Trịnh

đổ, ông tôn phù vua Lê kết
duyên với công chúa lê Ngọc
Hân (con gái Lê Hiển Tông).
Sau đó ông về Nam (Phú
Xuân).
- Ở ngoài Bắc, Nguyễn Hữu
Chỉnh giúp vua Lê Chiếu
Thống phản bội Tây Sơn. Sau
khi bị quân Tây Sơn đánh vua
Lê Chiêu Thống đã cầu cứu
quân Thanh. Vua Thanh đã
cho 29 vạn quân sang nước ta.
- GV yêu cầu HS theo dõi
 Kháng chiến chống
quân Thanh (1789)
- Vua Lê Chiêu Thống
cầu viện quân Thanh kéo
sang nước ta.
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
SGK: nguyên nhân, diễn biến,
kết quả của cuộc kháng chiến
chông quân Thanh. Qua đó
thấy được vai trò của Nguyễn
Huệ – Quang Trung và tinh
thần dân tộc của nghĩa quân
Tây Sơn.
- HS theo dõi SGK tóm tắt

diễn biến cuộc kháng chiến
chống Thanh, phát biểu.
- GV bổ sung, kết luận,
giảng giải thêm: Việc làm của
Lê Chiêu Thống chứng tỏ
triều đình phong kiến nhà Lê
không thể duy trì được nữa.
Mặc dù Nguyễn Huệ đã rất cố
gắng phù Lê. Trước tình hình
đó, Nguyễn Huệ đã lên ngôi
Hoàng đế ngày 25-11-1788.
- GV đọc bài hiểu dụ của
vua Quang Trung trong SGK
trang 107 để giúp HS thấy
được mục tiêu của cuộc tiến
quân ra Bắc lần này và ý
- Năm 1788 Nguyễn
Huệ lên ngôi Hoàng Đế,
lấy niên hiệu là Quang
Trung chỉ huy quân tiến
ra Bắc.
- Mùng 5 Tết 1789 nghĩa
quân Tây Sơn giành
chiến thắng vang dội ở
Ngọc Hồi – Đống Đa
tiến vào Thăng Long
đánh bại hoàn toàn quân
xâm lược.
- Phong trào nông dân
Tây Sơn đã bước đầu

hoàn thành sự nghiệp
thống nhất đất nước và
bảo vệ Tổ quốc.
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
nghĩa bài hiểu dụ. (Thể hiện
tinh thần dân tộc cao cả, ý
thức quyết tâm bảo vệ độc
lập).
Bài hiểu dụ đã cổ vũ, tạo khí
thế quyết tâm chiến đấu của
nghĩa quân Tây Sơn sau 5
ngày hành quân thần tốc, ngày
5 Tết nghĩa quân thắng lợi ở
Ngọc Hồi – Đống Đa.
Hoạt động 4: Cá nhân
- GV phát vấn: cho biết
công lao của phong trào nông
dân Tây Sơn và Nguyễn Huệ
- HS dựa vào phần kiến thức
vừa học ,trả lời.
- GV kết luận.
Gv đàm thoại với Hs về vai
trò của Nguyễn Huệ trong
việc tiêu diệt các tập đoàn
phong kiến phản động và
trong cuộc kháng chiến chống
Xiêm và chống quân Thanh.

Hoạt động 5: Cả lớp, cá III. Vương triều Tây
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
nhân
- GV trình bày về sự thành
lập Vương triều Tây Sơn 1778
nhưng không giải quyết được
các yêu cầu Lịch sử, phong
trào khởi nghĩa vẫn tiếp tục.
- GV trình bày tiếp sự kiện
Nguyễn Huệ lên ngôi 1788.
- HS nghe, ghi chép.
- GV yêu cầu HS theo dõi
SGK các chính sách của vua
Quang Trung.
- HS theo dõi, bổ sung, kết
luận về những chính sách của
vua Quang Trung.
- HS nghe, ghi chép.
GV minh hoạ về chính sách
đối ngoại của Quang Trung.
Sau khi đánh tan 29 vạn quân
Thanh, Quang Trung cử Ngô
Văn Sở và Phan Huy Ích sang
trung quốc cầu phong, lập lại
hoà bình để xây dựng đất
nước. Nhà Thanh đã giảng
Sơn

Năm 1778 Nguyễn Nhạc
xưng Hoàng đế (hiệu
Thái Đức) → Vương
triều Tây Sơn thành lập.
- Năm 1788 Nguyễn
Huệ lên ngôi Hoàng đế
thống trị vùng đất từ
Thuận Hoá trở ra Bắc.
- Thành lập chính quyền
các cấp, kêu gọi nhân
dân khôi phục sản xuất.
- Lập lại sổ hộ khẩu, tổ
chức lại giáo dục, thi cử,
tổ chức quân đội (dịch
chữ Hán, chữ Nôm để
làm tài liệu dạy học).
- Đối ngoại hoà hảo với
nhà Thanh, quan hệ với
Lào và Chân Lạp rất tốt
đẹp.
Các hoạt động của thầy và
trò
Những kiến thức HS
cần nắm vững
hoà, phong vương và gửi quà
tặng cho Quang Trung.
Hoạt động 6: Cá nhân
- GV phát vấn: Em có nhận
xét gì về những việc làm của
Quang Trung?

- HS suy nghĩ trả lời.
- GV kết luận: Những chính
sách của Quang trung mang
tính chất tiến bộ, thể hiện ý
tưởng mới của một ông vua
muốn thực hiện những chính
sách tiến bộ của ông chưa có
ảnh hưởng lớn trên phạm vi cả
nước. Năm 1792 Quang
Trung đột ngột qua đời, sự
nghiệp thống nhất đất nước,
đưa đất nước thoát khỏi khủng
hoảng chưa thành.
- Năm 1792 Quang
Trung qua đời.
- Năm 1802 Nguyễn
Anh tấn công các vương
triều Tây Sơn lần lượt
sụp đổ.
4. Củng cố
Vai trò của Nguyễn Huệ và phong trào nông dân
Tây Sơn.
5. Dặn dò
- HS học bài, làm bài tập SGK (109).
- Sưu tầm tranh ảnh về những công trình nghệ
thuật thế kỷ XVI – XVIII.