tết VN qu ca dao

TÌM HIỂU VỀ TẾT VIỆT NAM QUA CA DAO, TỤC NGỮ
Từ trước đến nay, chưa thấy sử sách nào định rõ lễ Tết của nước ta bắt
đầu khi nào, chỉ hiểu rằng nó có từ rất xa xưa. Ta có câu ca ghi cái Tết thời
xưa như sau:
Một Tết chưa đủ sạch nhà
Phải nhiều cái Tết mới là no nê.
Tết Trần, Tết Lý, Tết Lê
Hơn trăm cái Tết ai chê Tết nào.
Mỗi thời kỳ lịch sử cũng được thể hiện qua các câu ca,có giá trị tài
liệu lịch sử:
-Tết Trung Quốc tràn sang Nam Việt
Đất Hoa Lư chưa biết tre nêu.
Một mai tre đổ nhà xiêu.
Chỉ còn sông trắng con diều lượn bay.
-Hồng Bàng trăm tết diễn trăm nơi
Thiên hạ vui thay rượu ngập trời.
Nhưng đến Dương Vương cùng họ Triệu
Tết buồn như gió,pháo như hơi.
Theo sách “Le Khmer, thì trước kia dân ta ăn tết theo Tàu,ta đã có
thời gian ăn tết theo Chiêm Thành.Tết này bắt đầu vào tháng 2 âm lịch,có đủ
lễ lạc vui chơi,hát xướng,chè rượu trong ba ngày liên tiếp, cũng đi viếng
thăm nhau,và cũng kiêng cữ nhiều điều.Trong mấy ngày ấy,dù gặp kẻ
thù,người ta cũng chào và chúc mừng nhau.Vì theo tục lệ người Chiêm thì
ngày ấy là ngày xóa hờn,xóa giận.Cái tục đầu năm lên chùa hái lộc ta vẫn
còn giữ.Những sách khảo cứu về dân tộc Chăm,có đề cập đến tục lệ ấy.
Kiêng cữ:
Người xưa có câu:“Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”.Hai câu
ca dao đó chỉ rõ phong tục kiêng trong ba ngày tết như không mua vôi ngày
đầu năm,vì vôi có nghĩa là bạc bẽo.Nhưng đầu năm họ mua muối,có ý mặn
mà, đầm thắm.Khi lễ giao thừa xong mọi người ngồi chờ nghe coi con vật
gì kêu trước tiên.Nếu được nghe tiếng chuột thì may mắn,vì chuột kêu “túc

túc” là có đầy đủ,nếu là tiếng mèo, tiếng cú là không may vì dân ta có câu
“Mèo kêu rậm rú,cú kêu rậm ma”.Hoặc “mèo đến nhà thì khó”.Trước kia
nhiều điều kiêng cữ gay gắt nữa.Tối ba mươi mọi gia dình nhúm một ngọn
lửa và phải giữ cho ngọn lửa ấy cháy liên tục trong ba ngày,nước cũng phải
dự trữ đủ trong 3 ngày tết,nhất là lu nước luôn đầy.Ba ngày Tết không hề
chẻ một cây củi, không quét nhà, có gia đình còn giấu kín cây chổi đi một
nơi,vì chổi mà mất thì bao nhiêu tiền bạc bị quét khỏi nhà.
Đoán mộng ngày tết:
Trong đêm ba mươi tết,nằm chiêm bao thấy gì,cứ theo đó mà đoán:
“Đoán mộng thì đoán ngược-Lội nước tức lên non.
Thấy còn thì chắc mất-Tưởng trật ất trúng nhiều.
Xem xiêu thì đoán đúng-Trông cứng thì hẳn mềm.
Muôn sự được êm êm-Là khi quên chuyệng mộng”.
Bói Tết:
Lối bói có nhiều cách.Bói bằng cách lắc ống xăm,ở các nhà chùa,miếu
trong thong dụng nhất,không mấy ai mà không biết tục lệ này.Trước
đây,dân thành phố Hồ Chí Minh thường đi xin xăm ở “Lăng Ông Bà Chiểu”.
phần đông là người Trung Quốc.
Bói truyện:
Thường dùng những quyển Kim Vân Kiều,Lục Văn Tiên,Nhị Độ
Mai,miệng khấn khấn rầm rầm rồi lật một trang ra,chỉ vào một hàng chữ sẽ
nương theo nghĩa câu ấy mà đoán chuyện có câu ấy mà đoán vận mạng mình
trong cả năm.
Bói Lửa:
Đêm ba mươi, bắc nồi lên bếp,rồi cứ trông ngọn lửa cháy thế nào thì
đoán theo mấy câu dân ca này:
“Ông táo bằng đất-Ông phật bằng vàng-lửa cháy xuê xoang-là điềm vui vẻ-
củi hay nắc nẻ-là điềm gây nhau-lửa trước lửa sau-là điềm tụ hợp…”
Bói đò: Đầu năm qua sông, bói đò theo mấy câu dân ca này:
“Hể đò xây mũi thì hay-Thiên hạ tiếp rước đủ đầy cả năm.

Quay lại thì bị tiếng tăm-Làm ăn không được đứng nằm không yên.Đò xa thì
triệu ưu phiền-Đò gần thì sướng như tiên trên trời”
Bói tuồng:
Đầu năm đi xem hát ở rạp,khi nào gặp vai nào thì đoán mệnh mình
trong năm theo vận hạn của vai ấy.Gặp vai nịnh thì được sung sướng
trước,nhưng cực khổ về sau,gặp người trung thì tuy có gian nan,nhưng có
quý nhân phò trợ và được ấm êm hạnh phúc.
Bói người:
Đầu năm đi đường gặp ai trước hết tùy theo người ấy mà đoán
điều.Gặp đàn bà là điều không tốt,nhưng đàn bà có gánh trên vai lại là điềm
hay. “Đầu năm gặp đàn bà không gánh-thì thà bị trời đánh còn hơn”.
Bói ông táo:
Đầu năm có lệ thay ông Táo mới và bắc nồi nước trà lên nấu trước
tiên.Khi nấu xong đem nồi xuống,cứ coi theo hình ba ông Táo,nếu ngã ngửa
ra thì ấy là tiền chĩa ra, ba ông chụm đầu vào là bao sự vui vẻ đoàn tụ,đầu ba
ông bằng nhau ra điềm an ủi đề huề.
“Gục đầu lại vui như ca,ngã đầu ra buồn như chết”.
Thạch Như Uyên(st)