Phương pháp dạy Mỹ thuật - Phần 2 potx

TIỂU MÔ ĐUN 2: VẼ TRANG TRÍ - 30 tiết (6; 24)
~ MỤC TIÊU
Kiến thức
- Nắm được được một số kiến thức cơ bản về trang trí: Những kiến thức chung, cách
sử dụng màu vẽ, cách vẽ họa tiết, cách thực hiện bài trang trí cơ bản và bài trang trí ứng
dụng đơn giản.
- Phân biệt được trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng.
- Hiểu được giá trị của mĩ thuật cổ dân tộc.
Kỹ năng
- Rèn luyện các kỹ năng sử dụng màu, vẽ họa tiết, trang trí cơ bản và trang trí ứng
dụng
- Vẽ được các bài trang trí theo chương trình.
Thái độ
- Yêu quý và trân trọng cái đẹp.
- Có thị hiếu thẩm mĩ đúng đắn.
- Yêu thích trang trí, thể hiện thái độ nhiệt tình, tích cực trong dạy - học trang trí
II.GIỚI THIỆU TIỂU MÔ ĐUN
- Thời gian cần thiết để hoàn thành tiểu mô đun: 30 tiết.

STT Tên chủ đề Số tiết Trang số
1 Những kiến thức chung 2 33
2 Màu sắc 4 40
3 Chép họa tiết 4 44
4 Trang các trí hình cơ bản và trang trí ứng dụng 20 52
III.TÀI LIỆU THIẾT BỊ ĐỂ THỰC HIỆN TIỂU MÔ ĐUN
Tài liệu:
- Tài liệu in, băng hình, băng tiếng
- Nguyễn Quốc Toản, Đàm Luyện, Nguyễn Hữu Hạnh, Đỗ Thuật, Triệu Khắc Lễ,
Bạch Ngọc Diệp, Trịnh Minh Đức, Phạm Ngọc Tới: Sách giáo viên, sách giáo khoa, vở
bài tập mĩ thuật các lớp 1, 2, 3, 4, 5, 6,7, 8, 9 - NXB Giáo dục.
- Nguyễn Thị Nhung, Nguyễn Thế Hùng, Phạm Ngọc Tới: Giáo trình Trang trí –

NXB Giáo dục 1998.
- Hình chạm trổ Việt Nam qua các thời
đại - NXB Mĩ thuật Hà Nội.
- Đặng Bích Ngân (Chủ biên): Từ điển thuật ngữ Mĩ thuật phổ thông –NXB Giáo dục
2002.
- Nguyễn Quốc Toản: Giáo trình Mĩ thuật – NXB Đại học Sư phạm 2004 (Trung tâm
giáo dục từ xa).
- Phạm Viết Song: Tự học vẽ - NXB Giáo dục 1998.
Thiết bị
- Tivi, đầu máy
- Bảng pha màu, bảng vẽ, màu vẽ, giấy vẽ, bút chì, bút vẽ màu, tẩy chì …
IV. NỘI DUNG
Chủ đề 1 : Những kiến thức chung – 2 Tiết (2 ; 0)
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm về Trang trí
³
Thông tin cho hoạt động 1
Trang trí là nghệ thuật làm đẹp phục vụ đời sống tinh thần và vật chất của con
người.
Có nhiều cách hiểu khác nhau về trang trí, nhưng tất cả đều có một điểm chung, đó
là trang trí tạo nên vẻ đẹp cho sản phẩm.
Ngay từ xa xưa loài người đã biết làm đẹp bằng việc tự chế tạo cho mình những
chiếc vòng đeo cổ, đeo tay bằng đá, bằng xươ
ng, biết vẽ trên đồ gốm những hoa văn
trang trí đẹp mắt và tổ tiên chúng ta cũng đã tạo nên những đồ đồng trang trí tuyệt xảo ở
thời Hùng Vương dựng nước… xã hội càng văn minh thì nhu cầu làm đẹp cho cuộc
sống càng tăng. Có thể nói ngày nay không có một sản phẩm nào do con người chế tạo
ra để phục vụ cuộc sống lại không được quan tâm làm đẹp, vì thế trang trí đã trở thành
nhu cầ
u tất yếu của cuộc sống, một nhu cầu không thể thiếu đối với mỗi con người.
Ở đây, chúng ta cần phân biệt khái niệm: Trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng

Trang trí cơ bản như: Trang trí hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật, đường diềm…
nhằm rèn luyện kiến thức, kỹ năng bố cục hình, mảng trang trí, sắp xếp độ đậm nhạt,
phối sắc, phối màu trên các hình ấy sao cho hài hoà và đẹp mắ
t với mục đích cuối cùng
là trang bị vốn kiến thức, kĩ năng về nghệ thuật trang trí.
Trang trí ứng dụng như: Trang trí nội - ngoại thất, trang trí sân khấu – điện ảnh,
trang trí thời trang, trang trí đồ thủ công mĩ nghệ, trang trí ấn loát, trang trí công
nghiệp… nhằm mục đích làm đẹp cho các sản phẩm phục vụ đời sống vật chất và tinh
thần của con người
Bạn có thể tìm hi
ểu thêm về thông tin này ở trang 134, 135, 136 sách “Từ điển Mĩ
thuật phổ thông” Đặng Bích Ngân (chủ biên)
Từ trang 7 đến trang 20 sách Trang trí - Giáo trình đào tạo giáo viên phổ thông
THCS hệ CĐSP của Nguyễn Thế Hùng, Nguyễn Thị Nhung, Phạm Ngọc Tới.
Từ trang 107 đến trang 116 sách “Tự học vẽ” của Phạm Viết Song.
Trang 67, 68. Giáo trình Mĩ thuật - Nguyễn Quốc Toản - NXB Đại học sư phạm
2004 (Trung tâm giáo dục từ xa)
Bạn cũng có th
ể tìm thấy thông tin này qua kinh nghiệm cuộc sống hằng ngày và
qua việc quan sát môi trường xung quanh.
TRANG TRÍ CƠ BẢN CỦA SV NĂM THỨ I KHOA SPMT, TRƯỜNG CĐSPMG TW3


14


15
a} Trang trí đường diềm

16
b) Trang trí hình chữ nhật
TRANG TRÍ HÌNH VUÔNG

17


18
"
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về trang trí
Để tìm hiểu khái niệm về trang trí, bạn hãy đọc thông tin và quan sát, nhận xét
những sản phẩm do con người sáng tạo (các công trình kiến trúc, các đồ dùng phục vụ
cuộc sống, học tập, vui chơi giải trí, trang phục ở mọi lứa tuổi…). Bạn hãy tách riêng
giá trị sử dụng và giá trị thẩm mĩ rồi trả lời câu hỏi:
- Cuộc sống của chúng ta sẽ ra sao nếu con người không quan tâm đến nghệ thuật
trang trí?
- Đâu là giá trị sử dụng? đâu là giá trị thẩm mĩ trong những sản phẩm trang trí ?
Để củng cố kiến thức, bạn hãy làm một bài tập nhỏ minh họa hiểu biết của mình về
trang trí. Chẳng hạn tạo dáng và trang trí một lọ hoa, trang trí bìa cuốn sách hay trang trí
một gói quà sinh nhật…làm cho những sản phẩm ấy đẹp hơn – nghĩa là bạn đã bước đầu
hiểu và đạt được kết qu
ả trong việc trang trí.
Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu khái niệm trang trí cơ bản và trang trí ứng
dụng
Xem bài mẫu trang trí cơ bản (trang 34, 35) và trang trí ứng dụng (trang 38) để
tìm ra sự khác biệt giữa trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng
Bạn hãy tìm ra những điểm giống nhau và khác nhau giữa trang trí cơ bản và trang
trí ứng dụng, từ đó hiểu rõ hơn về khái niệm trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng.

- Nhiệm vụ 3: Làm sáng tỏ khái niệm trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng thông qua
thảo luận nhóm hoặc chung cả lớp
Các nhóm ho
ặc cá nhân trình bày ngắn gọn về khái niệm trang trí cơ bản và trang trí
ứng dụng.
Mỗi nhóm hay cá nhân hãy đưa ra cách diễn đạt khái niệm trang trí cơ bản và trang
trí ứng dụng theo cách hiểu của mình, với tinh thần xây dựng, các bạn có thể bày tỏ sự
đồng ý hay không đồng ý với cách diễn đạt của các nhóm hoặc cá nhân trong lớp, sẽ rất
tốt nếu như cả lớp có được tiếng nói chung. Các bạn có thể tham khảo khái niệm trang
trí từ
thông tin phản hồi, tuy nhiên đó không phải là cách diễn đạt duy nhất đúng về khái
niệm trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng.
Đánh giá hoạt động 1
- Bạn hãy trả lời các câu hỏi ở nhiệm vụ 1 và 2.
- Dựa vào bảng liệt kê, bạn hãy phân loại các sản phẩm trang trí cơ bản và trang trí
ứng dụng theo mẫu dưới đây:

STT
TÊN SẢN PHẨM
TRANG TRÍ
TRANG TRÍ CƠ
BẢN
TRANG TRÍ
ỨNG DỤNG
1
2
3
4
5
6

7
8
9
10
11
12
Gạch hoa
Khăn trải bàn
Đường diềm
Hội trường
Rèm cửa
Trang trí hình vuông
Đèn chùm
Đèn ngủ
Giá (kệ) sách
Trang trí hình tròn
Trang trí hình chữ nhật
Tủ ly



*

13
14
15
16
Bàn ghế
Tượng nhỏ
Tranh, ảnh

Bàn trang điểm

Hoạt động 2: Tìm hiểu các thể loại trang trí và vai trò của trang trí
³
Thông tin cho hoạt động 2
Trang trí có nhiều thể loại như:
- Trang trí sân khấu, điện ảnh
- Trang trí trang phục
- Trang trí mỹ nghệ
- Trang trí nội - ngoại thất
- Trang trí ấn loát
- Trang trí công nghiệp …
Trang trí có vai trò làm đẹp cho đời sống vật chất và tinh thần của con người.
"
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về các thể loại trang trí.
Đọc thông tin và chỉ rõ trong các thể loại trên, trang trí tham gia vào công việc cụ
thể nào? Ví dụ với sân khấu, điện ảnh - trang trí tham gia vào công việc thiết kế mĩ thuật
sân khấu, phim trường, phục trang, đạo cụ, hoá trang nhân vật…
Bạn hãy quan sát các đồ vật xung quanh chúng ta xem chúng thuộc thể lọai trang trí
nào?
Nhiệm vụ 2: Thảo luận để tìm hiểu vai trò của trang trí trong nghệ
thuật và trong cuộc sống
Với những hiểu biết về sự phong phú của các thể loại trang trí mà các bạn cảm nhận
được qua quá trình quan sát, nhận xét ở nhiệm vụ 1, các bạn thử đặt vấn đề: Nếu không
có sự tham gia của trang trí vào cuộc sống hay nói cách khác, con người không quan
tâm đến việc làm đẹp thế giới vật chất và tinh thần của mình thì thế giới mà chúng ta
đang sống sẽ ra sao? Từ đó bạn sẽ thấy được ý nghĩa, vai trò c
ủa trang trí đối với cuộc
sống.

CÁC MẪU TRANG TRÍ ỨNG DỤNG (nguồn: Từ điển Thuật ngữ Mĩ thuật phổ thông)

Đánh giá hoạt động 2
- Bạn hãy phân tích vai trò của một vài thể loại trang trí mà bạn thích?
- Cuộc sống sẽ ra sao nếu con người không quan tâm đến nghệ thuật trang trí.
8
Thông tin phản hồi cho các hoạt động
Thông tin phản hồi cho hoạt động 1
Trang trí là nghệ thuật làm đẹp, phục vụ cho đời sống vật chất và tinh thần của con
người.
Trang trí luôn tồn tại những giá trị trong mỗi sản phẩm mà con người sử dụng,
một ngôi nhà, nếu chỉ đơn thuần là nơi trú ngụ, che nắng, che mưa thì cấu trúc của nó
chỉ cần như một cái hang là đủ, nhưng ngôi nhà của chúng ta lại được các kiến trúc sư
thiết kế nhiều kiể
u dáng khác nhau, bên trong được lót gạch hoa, tường được sơn màu
(mát dịu ở xứ nóng và màu ấm ở xứ lạnh), xung quanh trần có đắp chỉ, giữa mảng trần
là một tấm phù điêu, dưới tấm phù điêu là một bộ đèn chùm, cửa kính màu hoặc cửa gỗ
với nhiều kiểu dáng đẹp, chạm trổ công phu… sự đầu tư ấy không có mục đích nào
khác hơn là làm cho ngôi nhà thêm đẹp. Trang phục mà chúng ta mặc hàng ngày, nếu
chỉ để che kín đáo và giữ ấm cơ thể thì sẽ chẳng có ngành thiết kế thời trang, chẳng cần
có gấm vóc, tơ lụa, chẳng cần có màu sắc, hoa văn trên vải… với cách đặt vấn đề như
thế bạn sẽ thấy được vai trò của trang trí trong cuộc sống, và cũng từ đó rút ra được khái
niệm của trang trí.
Trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng có sự khác nhau về mục
đích trang trí. Với
những bài trang trí cơ bản thì mục đích cuối cùng của việc trang trí là rèn luyện kĩ năng,
trau dồi kiến thức của nghệ thuật trang trí, còn trang trí ứng dụng là làm đẹp cho những
sản phẩm phục vụ đời sống vật chất và tinh thần của con người, sản phẩm ấy có tên gọi
cụ thể (khăn trải bàn, gạch hoa, vải hoa, thảm len, lọ hoa…) và chúng luôn song song
tồn tại hai giá tr

ị, đó là giá trị sử dụng và giá trị thẩm mĩ.
Trang trí cơ bản là một trong những môn học chính của nghệ thuật tạo hình, nhằm
cung cấp cho người học những kiến thức, kỹ năng cơ bản của nghệ thuật trang trí.
STT
TÊN SẢN PHẨM
TRANG TRÍ
TRANG TRÍ CƠ BẢN
TRANG TRÍ ỨNG
DỤNG
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Gạch hoa
Khăn trải bàn
Trang trí đường diềm
Hội trường
Rèm cửa

Trang trí hình vuông
Đèn chùm
Đèn ngủ
Giá (kệ) sách
Trang trí hình tròn
Trang trí hình chữ nhật
Tủ ly
Bàn ghế
Tượng nhỏ
Tranh, ảnh
Bàn trang điểm


*


*



*
*
*
*

*
*

*
*

*


*
*
*
*
*
Thông tin phản hồi cho hoạt động 2
Trang trí từ lâu đã trở thành nhu cầu của con người, ở đâu, lúc nào con người cũng
muốn vươn tới cái đẹp. Vì vậy con người không thể sống mà không có sự tham gia của
trang trí.
Vai trò của trang trí trong nghệ thuật và trong cuộc sống:
- Sân khấu: Trang trí tham gia vào việc thiết kế sân khấu cho toàn bộ vở kịch, cho
từng cảnh. Hóa trang, trang phục, đạo cụ cho các nhân vật trong vở diễn.
- Điện ảnh: Trang trí tham gia vào việc thiế
t kế trường quay, hóa trang nhân vật, thiết
kế trang phục, đạo cụ…
- Nội thất: Tạo vẻ đẹp cho không gian bên trong ngôi nha&.
- Ngoại thất: Trang trí tham gia vào việc thiết kế khuôn viên, vườn hoa, cây cảnh, lối
đi, tượng trang trí, đài phun nước… làm đẹp không gian bên ngoài ngôi nhà.
- Trang phục: Trang trí tham gia vào việc tạo mẫu găng tay, mũ, túi xách, giày dép,
trang phục phù hợp cho các lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp.
- Mỹ nghệ: Trang trí tham gia vào việc tạo dáng làm
đẹp các sản phẩm gốm mỹ nghệ,
mây tre đan, thảm len, chạm khắc, tranh mỹ nghệ…
- Trang trí ấn loát: Trang trí bìa sách, nhãn hiệu, bao bì, thiệp mời, danh thiếp, trình
bày báo…
- Mỹ thuật công nghiệp: Tạo dáng và trang trí cho sản phẩm công nghiệp (vỏ máy,
quạt điện, các loại mẫu xe…).

- Trang trí gốm sứ…
Chúng ta thấy trang trí có mặt ở khắp mọi nơi trong cuộc sống, có thể nói tất cả các
lĩ
nh vực thuộc đời sống vật chất và tinh thần của con người đều có sự tham gia của
trang trí. Bạn hãy quan sát những sự vật xung quanh chúng ta và phân loại chúng thuộc
nhóm nào? chẳng hạn một lọ hoa sơn mài xinh xắn ,bạn có thể xếp vào nhóm thủ công
mĩ nghệ Một bộ máy vi tính, ô tô, xe gắn máy có tạo dáng đẹp, bạn có thể xếp vào nhóm
tạo dáng công nghiệp. Bộ bàn ghế đẹp, chạm trổ tinh vi, bạn có thể xếp chúng vào nhóm
đồ trang trí nội thất. Bìa một cuốn sách có trang trí đẹp mắt, bạn có thể xếp chúng vào
nhóm trang trí ấn loát …Với cách quan sát và phân nhóm như vậy, bạn sẽ tìm ra được
sự phong phú của các thể loại trang trí.
Chủ đề 2: Màu sắc (4 tiết, 1 – 3)
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm về màu sắc.
³
Thông tin cho hoạt động 1
Màu sắc được xem là “linh hồn” của hội họa. Về mặt khái niệm cũng chưa có sự
phân biệt rõ ràng giữa màu và sắc, nhưng vai trò của màu sắc trong trang trí nói riêng và
trong nghệ thuật hội họa nói chung thì không thể phủ nhận. Tiến sĩ Mĩ học Đỗ Văn
Khang cho rằng: “Hội họa là bà chúa của màu sắc”, như thế đủ cho thấy màu sắc có vai
trò như thế nào đối với hội họa. Tìm hiểu sâu v
ề màu sắc sẽ có rất nhiều điều thú vị, mỗi
tài liệu mà chúng tôi giới thiệu trong phần thông tin sẽ có những cách trình bày khác
nhau về màu sắc. Nghiên cứu kỹ thông tin, các bạn sẽ có được những hiểu biết rất căn
bản về màu sắc. Theo Từ điển mĩ thuật phổ thông của Đặng Bích Ngân thì:
- Màu là những màu nguyên chất, chưa có sự biến đổi do pha trộn hay do ánh sáng
làm khác đi: Đỏ – vàng - lam
- Sắc là những màu đã biến đổi do ánh sáng hoặc do pha trộn thành những sắc thái
khác nhau: Lục, cam, nâu, vàng, tím, xanh lơ…
- Bạn có thể tìm hiểu khái niệm màu sắc trong sách Trang trí của Nguyễn Thế Hùng,
Nguyễn Thị Nhung, Phạm Ngọc Tới (từ trang 21 đến trang 26)

- Sách tự học vẽ của Phạm Viết Song (từ trang 92 đến trang 96)
- Bạn cũng có thể tìm thấy thông tin này qua việc tự quan sát, so sánh màu sắc trong
môi trường xung quanh chúng ta.
"
Nhiệm vụ
Nhiêm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm màu sắc
Đọc thông tin và quan sát môi trường xung quanh để phân biệt thuật ngữ màu và sắc
một cách khoa học, bạn hãy kể tên 3 màu và 3 sắc.
Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu màu sắc trong trang trí và trong tự nhiên
Đọc thông tin và quan sát môi trường xung quanh, so sánh màu sắc trong trang trí và
trong tự nhiên. Ví dụ: bạn có thể quan sát màu sắc của những công trình kiến trúc, màu
sắc của vải vóc, xe máy, tivi, tủ lạnh, xe hơi, hay những đồ dùng trong sinh hoạt hàng
ngày như phích nước, bàn, ghế… rồi so sánh với màu sắc của cỏ cây, hoa, lá, màu đất,
màu nước, màu trời trong tự nhiên để rút ra kết luận màu sắc trong trang trí và trong tự
nhiên có gì giống nhau? có gì khác nhau?

Nhiệm vụ 3: Trao đổi theo nhóm 3 người về sự giống nhau và khác
nhau giữa màu sắc trong tự nhiên và màu sắc trong trang trí
Các bạn hãy trình bày những nhận xét của mình về màu sắc trong tự nhiên và màu
sắc trong trang trí để bổ sung vốn kiến thức cho nhau và làm phong phú thêm sự hiểu
biết của mình về màu sắc
Đánh giá hoạt động 1
Bạn hãy vẽ 3 màu và 3 sắc mà bạn biết và phát biểu ngắn gọn những cảm nhận của
mình về màu sắc trong tự nhiên và màu sắc trong trang trí
Hoạt động 2: Tìm hiểu quy luật của màu sắc
³
Thông tin cho hoạt động 2
Thế giới màu sắc vô cùng phong phú, không ai có thể đếm được màu sắc trong tự
nhiên. Mỗi loài hoa, mỗi loài cây lá có những màu sắc riêng, cùng một cây nhưng lá
non, lá già cũng có sự khác nhau về màu sắc. Với hội họa màu sắc được xem là linh

hồn, cùng với các yếu tố tạo hình khác trong hội hoạ, màu sắc diễn tả tư tưởng, tình
cảm, không gian, thời gian, cảm xúc của người vẽ. Nắm được quy luật của màu sắc bạn
sẽ
thuận lợi hơn trong việc học tập mĩ thuật, sau đây là một số quy luật cơ bản của màu
sắc:
Màu cơ bản: Màu cơ bản là màu tự bản thân nó có mà không phải do kết quả pha
trộn, ba màu cơ bản là: Đỏ – vàng - lam. Ta không thể pha ba màu đỏ, vàng, lam từ
những màu khác nhưng ngược lại từ ba màu cơ bản ta lại có thể pha ra nhiều màu khác,
vì vậy trong hộp màu của bạn có thể thi
ếu một vài màu nhưng không th? thiếu ba màu
cơ bản.
Màu bổ túc: Màu bổ túc là những màu đặt cạnh nhau sẽ làm tôn nhau lên tươi thắm
hơn, ví dụ: đỏ – xanh lá cây, vàng – tím, lam – cam (xem bảng màu - trang 43). Màu bổ
túc thường được vận dụng trong trang trí và trong vẽ tranh, nhiều bức tranh chỉ dùng
những độ đậm nhạt khác nhau của một cặp màu bổ túc như đỏ – xanh lá cây hay cam –
lam cũng tạo được hoà sắc đẹp. Trong trang trí màu bổ túc cũng thường được đặt c
ạnh
nhau để tạo sự hài hoà về màu sắc cho sản phẩm trang trí.
Màu tương phản: Là những màu đặt cạnh nhau sẽ làm tăng cường độ về màu sắc
của nhau thêm mạnh hơn, ví dụ: đỏ và vàng, đen và trắng…Màu tương phản thường
được sử dụng trong vẽ tranh cổ động hay trong quảng cáo nhằm đạt hiệu quả tạo sự chú
ý cho người xem. Trong vẽ tranh người ta cũng dùng những màu tương ph
ản đặt cạnh
nhau để tạo điểm nhấn thu hút mắt người xem cho phần trọng tâm của tranh. Có nhiều
bức tranh tạo hoà sắc bằng cách dùng các màu tương phản đặt cạnh nhau nhưng chúng
được xen kẽ bằng những màu trung tính nhằm làm dịu sắc độ của các màu tương phản
đã đạt được hiệu quả cao trong nghệ thuật phối màu.
Màu nóng, lạnh, tươi, trầm: Màu nóng là những màu có sắc độ gần với đỏ, vàng và
cam, màu l
ạnh là những màu gần với xanh và tím. Màu trầm là những màu không rực

rỡ, màu tươi là những màu rực rỡ. Trong vẽ tranh người ta thường sử dụng gam màu
tươi để thể hiện những chủ đề có nội dung vui tươi như lễ hội, mùa xuân hay trang trí
cung thiếu nhi, trường mầm non, những bức tranh thể hiện chủ đề buồn thường hay
dùng gam màu trầm, tối. Tranh vẽ về biển thường dùng gam màu xanh mát dịu…
Màu hòa sắc
: Là những màu đặt cạnh nhau tạo được cảm giác hài hòa về màu sắc
Trong vẽ tranh người ta thường tạo hoà sắc bằng ba cách sau:
- Tạo hoà sắc bằng cách dùng nhiều độ đậm nhạt của một màu hay một sắc, ví dụ: bạn
có thể chỉ dùng một màu xanh với nhiều độ đậm nhạt khác nhau để trang trí cho một sản
phẩm hay vẽ một bức tranh. Bạn có thể dùng sắc nâu với nhiều
độ đậm nhạt khác nhau
để vẽ da người trong một bức chân dung hay một bài hình họa màu toàn thân, dùng màu
vàng với những sắc độ khác nhau để vẽ bức tranh diễn tả một vụ lúa bội thu…
- Tạo hòa sắc bằng cách dùng đậm nhạt của một cặp màu bổ túc (xem ở phần giới
thiệu màu bổ túc)
- Tạo hoà sắc bằng cách dùng màu trung tính đặt xen kẽ giữa hai màu tương phản
(xem phần giới thi
ệu màu tương phản).
- Bạn có thể đọc sách “Từ điển thuật ngữ mĩ thuật phổ thông” các trang: 101, 102,
103, 104, 105- Xem phiên bản ở giữa các trang 48 - 49, 96 - 97,144 - 145 và đọc từ
trang 116 đến 119 sách “Tự học vẽ” của Phạm Viết Song để tìm hiểu thêm về thông tin
này.

Vòng thuần sắc Bảng màu nhị hợp
"
Nhiệm vụ
Màu cơ bản Màu bổ túc Màu 7 sắc cầu voàng
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu quy luật về màu sắc
Bạn hãy đọc thông tin, xem bảng màu (trang 43) để tìm hiểu quy luật của màu sắc
rồi pha màu và vẽ theo bảng màu trên.
Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu thêm về cách vẽ màu nước và màu bột
Xem thông tin ở hoạt động 3 – chủ đề 1, tiểu mô đun Vẽ theo mẫu để tìm hiểu về
cách sử dụng màu nước và màu bột.
Bạn hãy tìm hiểu kỹ cách vẽ màu nước và màu bột rồi làm bài tập nhỏ về trang trí,
có nhiều cách thực hiện bài tập về màu sắc, chẳng hạn bạn có thể dùng màu bột hoặc
màu nước thể hiện lại một bài mẫu có gam màu đẹp, hoặc vẽ màu cho một bài trang trí
theo các hoà sắc sau:
- Hòa sắc nóng (tham khảo hình 18)
- Hòa sắc lạnh. (tham khảo hình 15)
- Hoà sắc nóng điểm lạnh. (tham khảo hình 17 )
- Hòa sắc lạnh điểm nóng. (tham khảo hình 16)
(hoàn thiện bài thực hành ngoài giờ)
Đánh giá hoạt động 2
Nhận xét bài tập theo nhóm (3 – 4 người) và tìm ra những bài tốt nhất cho mỗi loại.
8
Thông tin phản hồi cho các hoạt động
Thông tin phản hồi cho hoạt động 1
- Vẽ đúng 3 màu: Đỏ, vàng, xanh lam và 3 sắc theo tiêu chí sau:
Màu là những màu nguyên chất, chưa có sự biến đổi do ánh sáng hay cách pha trộn
làm khác đi.
Sắc là những màu đã biến đổi theo ánh sáng hoặc đã pha trộn thành những sắc thái
khác nhau.
- Màu sắc trong trang trí và trong tự nhiên có những điểm giống nhau và khác nhau.

Màu sắc trên sản phẩm trang trí phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có yếu tố quan
trọng là sản phẩm phục vụ đố
i tượng nào? (dân tộc, lứa tuổi, giới tính, đẳng cấp xã hội
nào, trình độ văn hoá, vùng miền, nông thôn, thành thị…) mỗi đối tượng có những sở
thích khác nhau về màu sắc, trẻ em thường thích những màu tươi sáng, người lớn thích
những màu trang nhã… có dân tộc dùng nhiều màu đỏ trên trang phục, có dân tộc lại
thích màu đen hay màu trắng…
Màu sắc trong tự nhiên như màu của hoa, lá, cỏ, cây, màu trời, mây, sông, nước thì
luôn tươi đẹp và tồn tại một cách khách quan. Vì vậy màu s
ắc trong trang trí và màu sắc
trong tự nhiên không hoàn toàn giống nhau, tuy nhiên màu sắc trong tự nhiên luôn là
người thầy, là niềm cảm hứng khơi nguồn sáng tạo cho các họa sĩ trang trí.
Thông tin phản hồi cho hoạt động 2
Bạn hãy dựa vào bài mẫu và vốn hiểu biết của các thành viên trong nhóm để đánh
giá bài tập thực hành
Chủ đề 3: Chép vốn cổ dân tộc 4 tiết (1; 3)
Hoạt động 1: Sưu tầm, tìm hiểu họa tiết vốn cổ dân tộc.
³
Thông tin cho hoạt động 1
- Hoạ tiết là những hình vẽ đẹp đã được cách điệu, có thể dùng để trang trí.
- Bạn có thể tìm thấy họa tiết vốn cổ dân tộc ở trang 73, 74, 75 sách giáo khoa mĩ
thuật lớp 6.
- Sách Hình trạm trổ Việt Nam qua các thời đại.
- Trang 72, 88, 89 Giáo trình Mĩ thuật - NXB Đại học sư phạm 2004.
- Trên các tờ giấy bạc do ngân hàng nhà nước Việt Nam phát hành…
"
Nhiệm vụ
- Nhiệm vụ 1: Sưu tầm họa tiết
Mỗi bạn hãy sưu tầm ít nhất 5 mẫu họa tiết đẹp
- Nhiệm vụ 2: Quan sát, nhận xét về cấu trúc, nhịp điệu của các họa tiết.

Làm việc theo nhóm 3 – 4 người, giới thiệu các hoạ tiết đã sưu tầm của cá nhân,
Quan sát, nhận xét về cấu trúc, nhịp điệu của các họa tiết, chọn các h
ọa tiết đẹp để thực
hành chép họa tiết
Đánh giá hoạt động 1
Bạn hãy phân tích cấu trúc và nhịp điệu họa tiết bông sen cách điệu và họa tiết con
rồng thời Lý.

Hình tượng con Rồng thời Lý
Hoa sen cách điệu Trên thớt đá ở tháp Chương Sơn
Hoạt động 2: Phương pháp chép họa tiết
³
Thông tin cho hoạt động 2
Để chép được họa tiết bạn hãy làm theo những bước sau:
- Lựa chọn họa tiết đẹp.
- Bố cục họa tiết trên giấy vẽ (khổ A.4) bằng hình kỷ hà.
- Phác nhẹ hình kỷ hà cho các chi tiết.
- Phác nhẹ họa tiết bằng các nét mờ.
- Hoàn chỉnh nét vẽ.
- Lên đậm nhạt, vẽ màu (nếu có).
Bạn cũng có thể tìm thấy thông tin này ở trang 74, 75 sách Mĩ thu
ật lớp 6




QUY TRÌNH CHÉP MỘT HỌA TIẾT


Họa tiết mẫu Họa tiết mẫu

↓ ↓



↓ ↓




Hình trang trí trên gốm Bát Tràng, Bắc Ninh – TK XVIII


Họa tiết trong kiến trúc đình chùa




Họa tiết trên trống đồng – Thế kỷ thứ 1 (T CN)


Bài tập chép họa tiết của sinh viên (khoa SPMT- trường CĐSP MG- TW3)
Họa tiết mặt trước hương án (chùa Bút Tháp)

Hoạ tiết trang trí ở lăng Khải Định



Hoạ tiết trên thổ cẩm của dân tộc ít người
"
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1: Tập chép họa tiết theo đúng phương pháp.
Làm bài tập nhỏ chép 3 họa tiết theo đúng phương pháp trên giấy A.4
Nhiệm vụ 2: Thực hành Chép họa tiết trên giấy A.4
Mỗi bạn hãy chép hoạ tiết trên 2 tờ giấy A.4, mỗi tờ từ 5 đến 8 họa tiết, bài vẽ đẹp,
bố cục cân đối, hình vẽ chính xác, thể hiện được nhịp điệu và tinh thần của họa tiết
Thời gian: 3 tiết (hoàn chỉnh bài thực hành ngoài giờ)
Đánh giá hoạt động 2
Bạn có thể căn cứ vào yêu cầu của bài chép họa tiết để đánh giá bài thực hành của hoạt
động 2.
8
Thông tin phản hồi cho các hoạt động
Thông tin phản hồi cho hoạt động 1
- Hoa sen cách điệu có cấu trúc hình tròn, hướng tâm, các cánh hoa có tỷ lệ cân đối,
hài hòa với những đường nét uốn lượn theo một nhịp điệu chung mềm mại, hoa sen
cách điệu là một họa tiết đẹp trong vốn cổ dân tộc
- “Con rồng thời Lý là một hình tượng nghệ thuật hoàn chỉnh và chặt chẽ, thường
được cấu trúc trong một hình tròn, thân rồng thoăn thoắt lượn uốn khúc nhỏ d
ần về
phía đuôi rất tự nhiên. Mào, mũi và bờm là những thành phần cơ thể được cấu tạo rất
sinh động. Mào thoát ra từ môi trên có đường sống quyện với răng nanh xo?n xuýt,

rung rinh bốc lên như ngọn lửa, bờm ở sau gáy bốc lên nhiều đợt cùng với râu ở hàm
uốn lượn nhịp nhàng… Bốn chân nhỏ nhắn thanh và dẻo với những móng cong nhọn
sắc như móng chim như đang bơi gi
ữa không gian” (theo Chu Quang Trứ – sách mĩ
thuật thời Lý- NXB Mĩ thuật 2001).

Thông tin phản hồi cho hoạt động 2
Dựa vào yêu cầu ở hoạt động 2 để đánh giá bài thực hành:
- Chép họa tiết trên 2 tờ giấy A.4, mỗi tờ từ 5 đến 8 họa tiết
- Bố cục các họa tiết cân đối với giấy vẽ
- Hình vẽ đúng và đẹp, thể hiện được nhịp điệu và tinh thần của họa tiết

VI.4. Chủ đề 4: Trang trí các hình cơ bản và trang trí ứng
dụng - 20 tiết (4; 16)
Hoạt động 1: Tìm hiểu thêm về trang trí cơ bản
³
Thông tin cho hoạt động 1
- Trang trí cơ bản gồm: Trang trí hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật và trang trí
đường diềm. Đây là những bài tập đầu tiên trong hệ thống những bài thực hành trang trí
cơ bản.
- Trang trí hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật, đường diềm là sắp xếp họa tiết, hình
mảng, đường nét, màu sắc, đậm nhạt trên các hình ấy theo các nguyên tắc bố cục trang
trí để tạo nên sự hài hoà và đẹp mắt.
- Trang 67, 68 Giáo trình Mĩ thuật (Trung tâm đào tạo từ xa) NXB Đạ
i học sư phạm
2004 của Nguyễn Quốc Toản, trước trang 145 sách “Tự học vẽ” của Phạm Viết Song)
sẽ giúp các bạn tìm hiểu thêm về thông tin này.

TRANG TRÍ HÌNH CHỮ NHẬT

Trang trí đường diềm






Đường diềm trên bia ở Văn Miếu Quốc Tử Giám – Hà Nội









Hình tròn có trang trí Trang trí hình tròn
(trang trí ứng dụng) (trang trí cơ bản)


Bản mẫu nền phân tích




Trang trí hình vuông

"
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu thêm về trang trí cơ bản.
Đọc thông tin, xem hình minh họa (trang 53, 54, 55) để tìm hiểu thêm về trang
trí cơ bản.
Nhiệm vụ 2: Phân biệt hình th?c trang trí ở hình vuông, hình tròn,
hình chữ nhật trong trang trí co b?n và trang trí ?ng d?ng.
Trong trang trí ứng dụng, hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật thường là những vật
dụng hàng ngày như cái đĩa, nắp hộp sơn mài, khăn trải bàn, tấm thảm… chúng được
trang trí một cách tự do, miễn sao tạo nên vẻ đẹp cho sản phẩm là được, họa tiết trang trí
không nhất thiết phải sắp xếp theo những nguyên tắc bố cục trang trí như: đăng đối, xen
kẽ, nhắc lại, phá thế…
Nhưng với nhữ
ng bài trang trí cơ bản như: trang trí hình vuông, hình tròn, hình
chữ nhật thì việc sắp xếp họa tiết, hình mảng, màu sắc đậm nhạt trên các hình ấy thường
tuân theo những nguyên tắc cơ bản của bố cục trang trí nên ta có thể xem những hình
trang trí tư ømọi góc độ mà vẫn thấy thuận mắt
Xem hình minh họa (trang 54) để thấy sự khác nhau về hình thức trang trí hình tròn,
trong trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng, từ đó suy ra sự khác nhau giữa trang trí cơ
b
ản và trang trí ứng dụng và cho ví dụ.
Đánh giá hoạt động 1
Bạn hãy nêu sự khác nhau về hình thức trang trí ở: hình vuông, hình tròn, hình chữ
nhật trong trang trí cơ bản và trang trí ứng dụng
Hoạt động 2: Tìm hiểu các nguyên tắc cơ bản của bố cục trang trí
³
Thông tin cho hoạt động 2
Các nguyên tắc cơ bản của bố cục trang trí gồm:
- Nguyên tắc cân đối: Cân đối là yêu cầu đầu tiên để đánh giá cái đẹp, vì vậy muốn

tạo nên vẻ đẹp cho một bài trang trí trước tiên phải đảm bảo sự cân đối cho các hình
mảng, màu sắc, đường nét và đậm nhạt. Sự cân đối trong hình mảng được biểu hiện
bằng sự cân đối giữa mảng chính, mảng phụ, giữa các mảng và hình tổng thể. Cân đối
giữa mảng và nét, quá nhiều nét sẽ r
ối, nhiều mảng mà thiếu nét dễ tạo cảm giác đơn sơ.
Độ đậm nhạt cũng cần có sự cân đối vì quá nhiều độ đậm bài trang trí sẽ nặng nề, quá
nhiều độ sáng bài vẽ sẽ bệch bạc và tạo cảm giác thiếu chặt chẽ. Đối với màu sắc
nguyên tắc cân đối thể hiện ở sự hài hòa chừng mực của màu sắc. Một bài trang trí cơ
bản
đẹp không nhất thiết phải dùng nhiều màu
- Nguyên tắc đối xứng: Xem bài trang các hình cơ bản trong tài liệu các bạn sẽ thấy sự
đối xứng của các hình mảng, đường nét, màu sắc, đậm nhạt qua mảng trung tâm, điều
này cũng được thể hiện ngay trong khi làm phác thảo mảng các bạn đã chú ý kẻ trục, vẽ
mảng chính ở giữa rồi vẽ các mảng phụ ở xung quanh theo nguyên tắc đối xứng (xem
phầ
n phương pháp trang trí hình cơ bản).
- Nguyên tắc xen kẽ: Là sự đan xen có quy luật của các hình mảng, đường nét, màu
sắc, đậm nhạt… trong một hình trang trí. Xem các hình trang trí cơ bản trong tài liệu
bạn sẽ thấy những mảng phụ ở xung quanh mảng trung tâm thường có sự xen kẽ giữa
mảng to và mảng nhỏ, giữa màu nóng và màu lạnh, giữa mảng sáng và mảng tối, giữa
màu tươi và màu trầm theo một quy luật nhất định nhắ
m làm cho hình trang trí thêm vui
mắt.
- Nguyên tắc nhắc lại: Là sự lặp đi lặp lại của cùng một hình mảng, hoạ tiết, đường
nét, màu sắc và đậm nhạt trong một hình trang trí. Nguyên tắc này nhằm hạn chế sự lạm
dụng luật xen kẽ, Xen kẽ là nhằm tạo nên sự vui mắt trong hình trang trí nhưng xen kẽ
quá nhiều dễ gây cảm giác rối, nhắc lại là để kiểm soát sự xen kẽ một cách có chừ
ng
mực.
Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin này từ trang 109 đến 111 sách Tự học vẽ của

Phạm viết Song:
- Trang 36, 60 sách Từ điển thuật ngữ Mĩ thuật phổ thông Đặng Bích Ngân (chủ
biên).
- Từ trang 33 đến trang 40 sách Trang trí (giáo trình đào tạo giáo viên THCS trình độ
CĐSP)
- Trang 69, 70, 71 Giáo trình Mĩ thuật (Trung tâm đào tạo từ xa) NXB Đại học sư
phạm 2004.
"
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu các nguyên tắc bố cục trang trí.
Đọc thông tin, quan sát, nhận xét các bài trang trí hình cơ bản trong tài liệu để tìm
hiểu việc vận dụng các nguyên tắc bố cục trang trí bằng cách chỉ ra được từng nguyên
tắc đã được vận dụng thế nào trong các hình trang trí.
Nhiệm vụ 2: Làm bài tập nhỏ vận dụng các nguyên tắc cơ bản về
bố cục trang trí trên: hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật,
đường diềm.
Bạn hãy dùng hình kỷ hà và vận dụng các nguyên tắc trang trí cơ bản để tìm bố cục
cho các bài trang trí hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật, đường diềm (xem hình minh
họa các bước tiến hành bài trang trí cơ bản ở hoạt động 4)
Đánh giá hoạt động 2
Bạn hãy phân tích việc vận dụng các nguyên tắc bố cục trang trí trên bài trang trí
đường diềm (trang 55)