Bài giảng dịch bệnh côn trùng - Virus gây bệnh doc

PhầnIII
Virus gâybệnhcôntrùng
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
1. Kháiniệmvềvirus côntrùng
•Làsinhvậtsốngkýsinhtrongtếbàovậtchủ
•Dựavàosựtổnghợpcủatếbàovậtchủđể sinh
sảntáitạocơthể mới
•Chỉ cóARN hoặcADN (1 số VSV kháccócả
hai)
•Thôngqua quátrìnhtổnghợptáitổhợpARN
hoặcAND, khôngqua giảmphânhoặcgián
phân
•Thiếuhệthốngenzyme, khôngcóribisome,
khôngcócấutạotếbào, sử dụngribosome của
tế bàovậtchủđể tổnghợpprotein
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
• Virus khôngnhạycảmvớithuốckhángsinh
hoặccon đườngtrao đổichấtcủaVSV
khác
•Làsinhvậtcókíchthướcrấtnhỏ: vàinm -
400nm, virus chỉ nhỏ bằng1 phântử
protein, lớnnhấtcũngchỉ bằngvi khuẩn
nhỏ nhất.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
• Thànhphầncấutạochủ yếugồmcóARN
(đasố) hoặcAND (mộtsốít) vàvỏprotein
•Cókhả năngsốngvàsinhsảntrêncácmô
vàtếbàosống–khôngnuôicấyđược
trênmôitrườngnhântạo
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
•Ký sinhchuyêntính–gâybệnhriêngchotừng

loạicôntrùng–trênnhữngmônhất định ⇒ mỗi
loạivirus cóphổ kýchủ riêng
VD: virus sâuxanhbôngchỉ cóthể gâybệnh
chosâuxanhbông, virus sâutơgâybệnhcho
sâutơ
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
2. Phânloạivirus gâybệnhcôntrùng
•Têncủavirus thườnggắnvớitênkýchủ. VD:
+ virus đadiệnnhânsâuxanhbông, kýhiệu:
NPVHa: Nuclear polyhydrosisvirus helicoverpa
armigera-chỉ gâybệnhchosâu Helicoverpa
armigera
+ virus sâutơlàvirus hạt Granulosisvirus:
GVPx- chỉ gâybệnhtrênsâutơPlutella
xylostella
•Xác địnhloạivirus: dựavàosựxuấthiệncủa
thể protein khácnhau.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
⇒ Virus thườngcóvỏprotein baobọctạonên
cácthể vùi(virion) hìnhkhối đadiệnhoặchình
hạt
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Căn cứ vàocấutrúccủavirionchiavirus côn
trùngthành7 nhóm:
(1) NhómBaculoviridae
-Virus códạnghìnhque, hìnhgậy
-Kíchthước40 -70nm x 250 -400nm
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Virus hìnhque, hìnhsợi Virus dạnghìnhcầu
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

-Thànhphầncấutạo:
+ có1 vỏ lipoprotein baoquanh1 protein, bên
tronglàlõiAND (nucleocapsid) –chứacác
virion ở bêntrong.
+ lõiAND: cấutrúc2 sợivòng, trọnglượng
phântử50 -100x10
6
+ cácvirion đượcbaoquanhbởitinhthể
protein lướimắtcáogọilàthể vùi PIB
(PolyherosisInclusion Body)
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
NhómBaculovirus: gồm4 lọaiphổ biến
a/ Virus đadiệnnhânNPV (Nuclear polyhydrosis
virus)
-Hình đagiác, bêntrongchứanhiềuhạtvirion
(thể vùiPIB)
-Virioncấutạobởivỏ(màngtrong) vàlõinhân
ADN códạngxoắn ốc
-Hạtvirion đượcbaotrongthể vùidạngtinhthể
do protein cấutạothành
-MỗiNPV cóthể vùimộthoặcnhiềuvirion
nhưngcũngcólọaisắpxếpnhiềuhạtvirion
thànhbó ⇒ bóvirus.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
-ThànhphầnhóahọccủaNPV:
+ chủ yếucóADN vàprotein
+ hàmlượngADN biến động7,9-16% tùyloài
+ protein: 16 loạiacid amin
+ chấtlipid vàhợpchấtcacbon đều ở trong
màngtúi

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
ĐặctínhcủaNPV:
-chỉ kýsinh, pháttriểnvàsinhsảntrongtếbàovật
chủ (côntrùng)
-làmthay đổihoặchủyhoạitếbàobêntrong
-cókhả năngbiến đổikhicơthể thay đổi
-gâybệnhcho7 bộ côntrùng: Lepidoptera,
Diptera, Hymenoptera, Coleoptera, Orthoptpra,
NeuropteravàHemiptera
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Triệuchứngcôntrùngbịbệnhdo virus NPV
-sứcăngiảm
-dichuyểnchậm, thườngbòlêntrêncao
-thântrướclúcchếtbịmềm, cácmôtrongcơthể
chứanhiềunước
-dadễbịvỡ, chảyradịchmàutrắnghoặcnâu–
khôngcómùihôi-nếucónấmmốcmọctrêncơ
thể ⇒ cómùihôi
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
-các đốtthânsưngphồng, mọngnước-chân
đuôibámchặtvàocànhcây, thânrủxuốngchúc
đầuxuốngdưới ⇒ chếttreo, dịchxuốngdưới–
phíatrướcphìnhto
-dịchtrongthânchứanhiềuNPV
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
- Thờigiantừkhicơthể sưngphồng, mọng
nước đếnkhichếtkhôngquá1 ngày
-Tùytheotừngloạisâu, thờigian ủ bệnhkhác
nhau.

VD: sâu Helicoverpaarmigera: 4-10 ngày
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
-Sâunon ngài độc Lymantriamonocha thường
treongượctrêncànhcây, loài L.dispa lạibò
xuốngdướigốccây
-thờigian ủ bệnh: 4 ngày-cóloài24 ngày-sâu
chết
- Đốivớiong ănlá:
+ đốt3 đến đốt5 củaongbiếnthànhmàu
vàngnhạt
+ giảm ăn
+ thânnhỏ
+ hậumôntiếtdịchnâusẫm
+ thântreolênlá
+ tiếtdịchmàutrắngsữakhichuyển động
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Triệuchứngsâuchếtdo virus NPV
Giai đoạncuốicủaquátrìnhxâm
nhiễmsâuchuyểnthànhmàutrắng,
cơ thể trươngphình, dichuyển
chậm
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Triệuchứngsâuchếtdo virus NPV
•Trướckhichết, sâubòlênphần
ngọncây, dínhvàolábằngchân
đuôi, thânrủ, chúc đầuxuống
dưới
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Triệuchứngsâu Spodopteralitura chếtdo virus NPV
Dịch

lỏng
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Sự lâynhiễm, xâmnhậpvàpháttriểncủaNPV
trongcơthể vậtchủ
w Lây nhiễmvàxâmnhập
-Xâmnhậpvàoruộtsâunon
-Lớpvỏvirus bị pháhủy
-Virus phântántựdo
-Táitạoa. nucleic
-Hìnhthànhvỏbọcchứacáca.nucleic
-Virus trongnhântếbàomômỡ
-Hìnhthànhvirus mới
-Cácphầntửvirus tậphợplại
-Hìnhthànhthểđadiệnhoànchỉnh
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
w Saukhixâmnhậpvàocơthể côntrùng:
-Virus bámvàotếbàomẫncảm
-Xâmnhậpvàotếbàocơthể -sinhsảntáitạovà
nhânmậtsố
-Cácvirus mớitiếptụcxâmnhiễmvàocáctếbào
khỏe
-Tạocácthể vùi(PIB) trongnhântếbào
-PIB vànhântếbàotăngkíchthước, pháhủytế
bàonhiễmbệnh
-Lantruyềnkhắpkhoangcơthể à xuấthiện
triệuchứngbệnh à chết
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
w Cơ chế gâybệnhcủavirus đadiệnnhân
Qua davàcon đườngtiêuhóa
* Cơ chế chung:

Saukhisâunon ănphảiNPV à PIB giảiphónghạt
virion(dịchvịcủahệtiêuhóa) à chuivàothượngbìcủa
ruộtgiữa à sinhsảntáitổhợpàxâm nhậpvàotếbào
máu à tế bàolipid à tế bàováchkhíquản à tế bàoda
à tế bàotuyếntơàtếbào đốtthầnkinhvàtếbàochất
trưởngthành à gây bệnhchosâu
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
• Quátrìnhtrảiqua 3 giai đoạnchính:
+ Giai đoạntiềm ẩn:
-Thờigian: 6-8 giờ
-PIB xâmnhậpvàotếbào
-Phóngthíchvirion
- Đínhvàomàngnhântếbàothànhruộtcủasâu
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version