bài giảng tá tràng - tụy

TÁ TRÀNG – TỤY
TÁ TRÀNG
Tá tràng dài khoảng 25 cm, đi
từ môn vị (ngang sườn phải ĐS
TL I) tới góc tá - hỗng tràng ở
ngang sườn trái ĐS TL II.
Tá tràng nằm sau phúc mạc
và cố định, trừ bóng tá tràng.
Tá tràng đặc biệt quan trọng vì
là nơi ống mật và ống tụy đổ
vào.


TÁ TRÀNG: Hình thể ngoài
Tá tràng gồm bốn phần trên,
xuống, ngang và lên.
Phần trên: ngang thân ĐS TLI.
Có hành tá tràng, di động giữa
các mạc nối.
Phần xuống chạy xuống dọc
theo bờ phải các thân ĐS TLI -
III. Có ống mật chủ và ống tụy
đổ vào
Phần ngang chạy ngang ở
dưới đầu tụy, bắt chéo trước
thân ĐS TLIII.
Phần lên chạy lên và tận cùng
tại góc tá hỗng tràng ở ngang
sườn trái thân ĐS TLII.

Hình thể trong:

Tá tràng được cấu tạo bởi
4 lớp mô như cấu tạo chung
của ống tiêu hoá dưới cơ
hoành.
Ống mật chủ và ống tụy đổ
vào tá tràng tại đỉnh nhú tá
tràng lớn, ống tụy phụ đổ
vào đỉnh nhú tá tràng bé.

TỤY
 Tụy (pancreas): Tụy vừa là một tuyến ngoại tiết của
hệ tiêu hoá, vừa là một tuyến nội tiết.
 Tụy màu xám hồng, dài 12 đến 15 cm, cao 6 cm,
dày 3 cm, nặng khoảng 80 g. Từ phần xuống của tá
tràng, tụy đi chếch lên trên và sang trái tới cuống tỳ,
vắt ngang trước thân các ĐS TLtrên.
Hình thể ngoài và liên quan của tụy
Với hình dáng như một cái búa, tụy có ba phần từ phải sang
trái là đầu, thân và đuôi; giữa đầu và thân có khuyết tụy.
Đầu tụy là một khối gần có hình vuông mà phần dưới tách
ra một mỏm gọi là mỏm móc.
Đầu được phần cố định của tá tràng vây quanh và gắn với
phần này thành một khối có những liên quan chung.
Mặt sau của khối không có phúc mạc bọc.
Mặt trước có phúc mạc phủ và bị rễ của mạc treo đại
tràng ngang bắt chéo theo chiều ngang. Phần trên chỗ bắt
chéo bị gan, môn vị và túi mật trùm lên; phần dưới tiếp
xúc với các quai ruột non.
Hình thể ngoài và liên quan của tụy

Thân tụy có ba mặt (trước, sau
và dưới) và ba bờ (trên, dưới và
trước).
 Mặt trước thân tụy có phúc
mạc phủ, liên quan qua túi mạc
nối với dạ dày
 Mặt sau không được phúc
mạc bọc và dính với thận trái,
cuống thận trái và tuyến
thượng thận trái.
Rễ mạc treo đại tràng ngang
bám dọc theo bờ dưới của
thân; bờ trên có ĐM tỳ nằm.
Hình thể ngoài và liên quan của tụy
Đuôi tụy cùng với các mạch
tỳ di động trong hai lá của
d/chằng tụy - tỳ.
Vùng tiếp nối thân và đầu
tụy ở ngang mức khuyết tụy.
Có ba động mạch vây quanh
vùng này: động mạch thân
tạng ở trên, động mạch chủ
bụng ở sau và động mạch
mạc treo tràng trên ở dưới.
Cấu tạo của tụy - các ống tiết
Tuỵ được tạo nên bởi hai loại
mô tuyến khác nhau.
Khôí mô tuyến chính của tuỵ là
mô tụy ngoại tiết, bao gồm
nhiều tiểu thuỳ. Mỗi tiểu thuỳ

do nhiều nang tuyến hợp nên
và thành của mỗi nang lại do
các tế bào tiết dịch (tụy) tạo
thành.
Dịch từ mỗi tiểu thuỳ được dẫn
lưu bởi một ống tiết nhỏ, và
những ống này hợp lại để cuối
cùng đổ vào hai ống lớn là ống
tụy và ống tụy phụ.
Cấu tạo của tụy - các ống tiết
 Ống tụy đi ngang qua suốt chiều
dài đuôi tụy và thân tụy, qua đầu
tụy rồi cùng ống mật chủ đổ vào
phần xuống tá tràng tại một lỗ ở
đỉnh nhú tá tràng lớn.
 Ống tụy phụ dẫn dịch của phần
dưới đầu tụy đổ vào phần xuống
tá tràng ở đỉnh nhú tá tràng bé.
 Ống tụy phụ không thông với ống
tụy ở 9% số trường hợp.

Cấu tạo của tụy - các ống tiết
Các đảo tế bào nội tiết của tuỵ
nằm xen kẽ với các nang tuyến
tụy ngoại tiết được gọi là các
tiểu đảo Langerhans.
Ở các tiểu đảo Langerhans có
các loại tế bào tiết nội tiết:
TB A (Alpha): Glucagon

TB B (Beta): Insulin
TB D (Delta): Somatostatin

Động mạch. Thân và
đuôi tụy được cấp máu bởi
các nhánh của ĐM tỳ. Đầu
tụy và tá tràng cùng được
nuôi dưỡng bởi các nhánh
tá - tụy của ĐM vị tá tràng
và ĐM mạc treo tràng trên.
Thần kinh chi phối cho tá
tràng và tụy gồm những
nhánh tách từ đám rối tạng
và đám rối mạc treo tràng
trên.