định hướng phát triển không gian đô thị

Nguyên lý quy hoạch xây dựng đô thị
Nguyên lý quy hoạch xây dựng đô thị
Quy hoạch chung xây dựng
3 / ĐÞNH H¦íNG PH¸T TRIÓN KH¤NG GIAN D¤ THÞ
KHOA QUY HOẠCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC
KIẾN TRÚC HÀ NỘI
9/09/2009
Mọi người trong lớp chú ý ?
Group
work
Group
work
Tư duy của Quy hoạch sư
-Hãy nối liền 9 điểm
trong hình bên với
nhau bằng 4 đường
thẳng liên tục
-(Thời gian suy nghĩ 2
phút)
Khi thựchiện đồ án
quy hoạch, hãy luôn
nhìn rộng ra bên
ngoài ranh giớithực
hiệncủa đồ án
Nguyên lý quy hoạch xây dựng đô thị
Nguyên lý quy hoạch xây dựng đô thị
Quy hoạch chung xây dựng
3 / ĐÞNH H¦íNG PH¸T TRIÓN KH¤NG GIAN D¤ THÞ
KHOA QUY HOẠCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC

KIẾN TRÚC HÀ NỘI
9/09/2009
3.1. Những nguyên tắc cơ bản của sơ đồ định hướng phát
triển không gian đô thị
1. Tuân thủ hướng chỉ đạo của quy hoạch vùng
Như chúng ta đã biết mỗi đô thị phát triển đều cho
sự gắn bó và quan hệ mật thiết với sự phát triển của toàn
vùng.Bởi lẽ, quy hoạch vùng đã cân đối sự phát triển cho
mỗi điểm dân cư trong vùng lãnh thổ.
Dĩ nhiên quy hoạch tổng thể đô thị phải có những
kiến nghị bổ sung sửa đổi các dự kiến và phương hướng
quy hoạch vùng đã xác định. Đặc biệt là trong trường hợp
chưa có quy hoạch vùng thì việc định hướng phát triển của
quy hoạch tổng thể đô thị phải thông qua quy hoạch tổng
thể đô thị phải thông qua quy hoạch liên đới vùng đô thị
đó.
Những kiến nghị điều chỉnh không nên vượt quá
những giới hạn cho phép quy hoạch vùng đã xác định,nhằm
tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thống nhất giữa
trong và ngoài đô thị, hài hoà và hỗ trợ nhau phát triển.
2. Triệt để khai thác các điều kiện tự nhiên
Thiên nhiên là tài sản quý báu có sẵn. Vì vậy, việc
khai thác điều kiện địa hình khí hậu, môi trường là
nhiệm vụ hàng đầu đối với mỗi đô thị.
Những đặc trưng của cảnh quan thiên nhiên là cơ sở
để hình thành cấu trúc không gian đô thị. Các giải
pháp quy hoạch, đặc biệt là trong cơ cấu chức năng

cần phải tận dụng triệt để các điều kiện tự nhiên
nhằm cải thiện, nâng cao hiệu quả của cảnh quan môi
trường đô thị và hình thành cho đô thị một dặc thù
riêng hoà hợp với thiên nhiên ở địa phương đó.
3. Phù hợp với tập quán sinh hoạt truyền thống của địa
phương và dân tộc
Đây là một yếu tố và cũng là một nguyên tắc cơ vản đối với
mỗi đồ án quy hoạch xây dựng. Con người là đối tượng chính ở
đô thị. Mỗi địa phương, mỗi dân tộc có một cách sống, một tập
quán, một quan niệm khác nhau trong quan hệ giao tiếp và
trong sinh hoạt. Những đặc thù riêng đólàvốn quý của dân
tộc, cần được khai thác và kế thừa để tạo cho mỗi đô thị một
hình ảnh riêng của dân tộcvà địa phuơng mình. Cuộc sống hiện
đại đã thay đổi rất nhanh những tập quán của nhiều dân tộc,
nhưng nó cũng không thể và không nên quốc tế hoá tất cả mọi
dặc trưng riêng của từng dân tộc, từng địa phương.
3. Phù hợp với tập quán sinh hoạt truyền thống của địa
phương và dân tộc
Các nhà xã hội học đô thị cũng đã khẳng định một cách
chắc chắn là hình ảnh của một đô thị tương lai, ý niệm về niềm
vui hạnh phúc, sự thuận tiện hợp lý dễ dàng trong cuộc sống
hàng ngày ở đô thị không thể và không nên giống nhau, bởi vì
mỗi dân tộc đều có một phong tục tập quán riêng của họ để họ
tôn sùng và gìn giữ. Một đô thị được nhiều người ngưỡng mộ,
chính là cái đô thị giữ được nhiều sắc thái của dân tộc mình.
Quy hoạch xây dựng phát triển đô thị cong phải hết sức
lưu ý đến vân đề này, đặc biệt là trong cơ cấu tổ chức sinh hoạt
của các khu ở, khu trung tâm thành phố và các khu đặc trưng
khác như các khu vực danh lam thắng cảnh, khu vực lịch sử,
khu vực tâm linh tôn giáo…

Chúng ta sẽ có lỗi với dân tộc nếu không tập trung tư
tưởng và quan điểm để tìm và khai thác những yếu tố truyền
thống dân tộc vào trong các đồ án thiết kế xây dựng, trong tổ
chức cuộc sống mới luôn luôn phát triển ở đô thị.
4. Kế thừa và phát huy thế mạnh của hiện trạng
Các cơ sở vật chất hiện có ở đô thị, đặc biệt là các khu ở, các
công trình công cộng, hệ thống trang thiết bị đô thị, danh lam
thắng cảnh, các di sản văn hoá và lịch sử có giá trị vật chất,
tinh thần rất cao. Cần phải kết hợp và phát huy mọi tiềm năng
giữa cái cũ và mới trong đô thị, giữa truyền thống và hiện đại,
đặc biệt chú ý đến các công trình kiến trúc có giá trị, các khu
phố cổ truyền thống.
5. phát huy vai trò của khoa học kĩ thuật tiên tiến
Thiết kế quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị phải đảm bảo
phát huy tốt các mặt về kỹ thuật đô thị, trang thiết bị khoa
học kỹ thuật hiện đại, đặc biệt là giao thông đô thị. Cần bảo
đảm thực hiện các quy chế và chỉ tiêu về kinh tế kỹ thuật xây
dựng, phải tuân thủ các đường lối, chính sách của Nhà nước và
địa phương về xây dựng, phát triển đô thị, hiện đại hoá các
trang thiết bị kỹ thuật, phương tiện giao thông vận tải, thông
tin liên lạc… Trong thời đại mới khoa học kỹ thuật phát triển
rất nhanh chóng. Quy hoạch xây dựng đô thị phải có được
những dự phòng thích đáng về kỹ thuật, đất đai nhằm đáp ứng
kịp thời những biến đổi trong quá trình phát triển đô thị.
6. Tính cơ động và hiện thực của đồ án quy hoạch
Bất kì một đồ án nào khi thiết kế cĩng phải đề cập tới khả
năng thực thi của nó trong từng giai đoạn. Đồ án quy hoạch
xây dựng nhất định rất nhiều vấn đề về hướng phát triển
tương lai cho đô thị. Muốn thực hiện được ý đồ phát triển tốt

thì tính cổ động và linh hoạt của đồ án phải rất cao, có nghĩa
là trước những hiện tượng đột biến về đàu tư xây dựng hoặc
những chủ trương mới của chính quyền về xây dựng đô thị,
hướng phát triển cơ bản và lâu dài của đô thị vẫn được đảm
bảo
3.2. Cơ cấu chức năng đất đai phát triển đô thị
Đây là một nhiệm vụ nặng nề mà người thực hiện chính là các
kiến trúc sư quy hoạch. Đây không chỉ là nghệ thuật bố cục
không gian đơn thuần mà là một khoa học tổng hợp đòi hỏi phải
có óc tư duy khoa học , óc tổ chức sáng tạo cao để phối hhợp một
cách có hiệu quả các hoạt đoọng đồng thời của các thành phần
vật chất của đô thị trong quá trình phát triển
1. Chọn đất và chọn hướng phát triển đô thị
Đất đai đô thị trước đây được chia làm 5 loại theo chức năng sử dụng
bao gồm:
a) Đất công nghiệp và các khu vực sản xuất
b) Đất kho tàng
c) Đất giao thông đối ngoại
d) Đất dân dụng, trong đó:
- Đất xây dựng nhà ở
- Đất cây xanh và thể dục thể thao
- Đất trung tâm và phục vụ công cộng
- Đất đường và quản trường
e) Đất đặc biệt ngoài đô thị.
Năm loại đất được phân chia theo phạm vi khu vực đât đai
và tổ chức quản lý. Hiện nay, khi phân chia theo chức năng
sử dụng người ta còn tách phần cây xanh nghỉ ngơi giải trí
ở đô thị thành một loại hình riêng, cũng có nơi còn tách cả
phần đất trung tâm và dịch vụ công cộng ra ngoài khu dân
dụng. Cách phân chia các loại đất trong đô thị tuy có chỗ

không thống nhất với nhau nhưng cơ bản vẫn gióng nhau,
chỉ có khác ở chỗ là chi tiết trong khu dân dụng và giao
thông được phân thành từng loại theo chức năng cụ thể mà
thôi. Điều đókhông làm ảnh hưởng đến vấn đề chọn đất và
cơ cấu tổ chức sử dụng đất đai trong đô thị.
Chọn đất và chọn hướng phát triển trong đô thị trước tiên là
phải làm sao cho mối quan hệ hữu cơ bên trong và bên
ngoài của các khu đất không ảnh hưởng lẫn nhau trong quá
trình pphát triển. Sơ đồ cơ cấu chức năng tổng hợp có tính
chất lý thuyết được biểu hiện qua 4 chức năng cơ bản của
đô thị:
- Khu đất dân dụng
- Khu đất sản xuất công nghiệp
- Khu đất cây xanh nghỉ ngơi, giải trí
- Khu đất giao thông đối ngoại
Mối quan hệ cơ bản giữa các loại đất tạo thành một cơ cấu
thống nhất, hài hoà và hỗ trợ cho nhau cùng phát triển
(hình 49).
2. Chọn mô hình phát triển đô thị
Mỗi loại đất có một nhu cầu riêng về địa hình, địa mạo, địa chất
thuỷ văn, điềi kiện tự nhiên và kỹ thuật. Chính điều kiện đất đai đó
đã cho phép mỗi đô thị có thể lựa chọn cho mình một mô hình phát
triển không gian thích hợp với quy mô tính chất và giai đoạn phát
triển của đô thị. Mô hình phát triển không gian đô thị rất phong
phú, phụ thuộc rất lớn vào hệ thống giao thông chính của đô thị
xương- sống của mọi hoạt động và định hướng phát triển lâu dài
của đô thị.
Tuỳ theo quy mô và điều kiện tự nhiên, đô thị phát triển theo một
số dạng sau đây :

+ Dạng tuyển và dải đô thị phát triển dọc các trục giao thông, theo
nhiều hình thức khác nhau dựa trên cơ sở lý luận chuỗi và tuyến, dải
của Soria Y Mata, Le Corbusier và Milutin… Quy hoạch thành phố
Brasilia của KTS Lucio Costa (1956) là một ví dụ về dạng ,ô hình
tuyến được phối kết rất linh hoạt với mô hình đơn vịởtheo một bố
cục phát triển không gian rất đặc sắc.
+ Đô thị phát triển theo dạng tập trung và mở rộng ra
nhiều nhánh hình sao (hình51)
+ Dạng hướng tâm vành đai, đô thị phát triển theo hướng tâm và
mở rộng ra nhiều hướng có vành đai theo trung tâm nối liền các
tuyến giao thông với nhau. Ví dụ như thành phố Moskva (hình 52),
thành phố Berlin (hình 53)
Cơ cấu thành phố Moskva
+ Đô thị phát triển hỗn hợp xen kẽ nhau bởi nhiều loại đơn vị đô
thị khác nhau gắn với hệ thống giao thông kiểu hình sao và vành đai xen
kẽởkhu vực gần trung tâm
+ Đô thị phát triển hình học với nhiều đơn vị khác nhau, xây dựng
tập trung hoặc tuyến hay chuỗi. Một trong những đô thị giữ vững cơ cấu
hình học và phát triển có tính chất bền vững là thành phố Canberra ở úc.
Đây là một ví dụ phát triển đô thị trên cơ cấu hình học hướng tâm của
từng đơn vị.