Đường lối xây dựng, phát triển nền văn hóa và giải quyết các vấn đề xã hội docx

Chương VII:
Chương VII:
ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG, PHÁT
ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG, PHÁT
TRIỂN NỀN VĂN HÓA VÀ GIẢI
TRIỂN NỀN VĂN HÓA VÀ GIẢI
QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI
QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI




Người thực hiện:
Người thực hiện:
Văn Nam Thắng
Văn Nam Thắng


Học viện Chính trị-HC khu vực III
Học viện Chính trị-HC khu vực III

I/
I/
Quá trình nhận thức và nội dung xây
Quá trình nhận thức và nội dung xây
dựng và phát triển nền văn hóa.
dựng và phát triển nền văn hóa.
1.
1.
Trước thời kỳ đổi mới

Trước thời kỳ đổi mới
:
:
a) Quan điểm, chủ trương XD nền văn hóa mới.
a) Quan điểm, chủ trương XD nền văn hóa mới.
- T
- T
rong những năm
rong những năm
19
19
4
4
3-19
3-19
54:
54:


+
+
Đầu 1943, BTV TW Đảng thông qua bản “Đề
Đầu 1943, BTV TW Đảng thông qua bản “Đề
cương văn hóa Việt Nam”.
cương văn hóa Việt Nam”.


+
+
3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày 6

3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày 6
nhiệm vụ cấp bách trong đó có 2 thuộc về VH.
nhiệm vụ cấp bách trong đó có 2 thuộc về VH.


+
+
Đầu 1946, Ban TW vận động đời sống mới thành
Đầu 1946, Ban TW vận động đời sống mới thành
lập.
lập.


+
+
3/1947, Hồ Chí Minh viết TP “Đời sống mới”.
3/1947, Hồ Chí Minh viết TP “Đời sống mới”.






Đường lối văn hóa kháng chiến dần được hình
Đường lối văn hóa kháng chiến dần được hình
thành trong các chỉ thị của BCH TƯ Đảng.
thành trong các chỉ thị của BCH TƯ Đảng.

- T
- T

rong những năm
rong những năm
19
19
55-1986:
55-1986:


+
+
Đại hội III chủ trương tiến hành “Cuộc cách
Đại hội III chủ trương tiến hành “Cuộc cách
mạng tư tưởng văn hóa”
mạng tư tưởng văn hóa”


+
+
Đại hội IV và V tiếp tục đường lối của ĐH III.
Đại hội IV và V tiếp tục đường lối của ĐH III.
b) Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân:
b) Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân:
- Kết quả, ý nghĩa:
- Kết quả, ý nghĩa:




+
+

Nền văn hóa dân chủ mới đã xóa bỏ dần nền
Nền văn hóa dân chủ mới đã xóa bỏ dần nền
văn hóa lỗi thời(PK), nô dịch(TDP).
văn hóa lỗi thời(PK), nô dịch(TDP).


+
+
Văn hóa cứu quốc đã động viên nhân dân tham
Văn hóa cứu quốc đã động viên nhân dân tham
gia tích cực vào cuộc kháng chiến chống Pháp.
gia tích cực vào cuộc kháng chiến chống Pháp.


+
+
Trình độ văn hóa chung của XH được nâng lên.
Trình độ văn hóa chung của XH được nâng lên.




Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ có sự
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ có sự
góp phần của chính sách văn hóa của Đảng.
góp phần của chính sách văn hóa của Đảng.

-
-
Hạn chế

Hạn chế
:
:
+
+
Công tác tư tưởng VH thiếu sắc bén, thiếu tính chiến đấu.
Công tác tư tưởng VH thiếu sắc bén, thiếu tính chiến đấu.
Sự suy thoái về đạo đức, lối sống ngày càng phổ biến. Rất
Sự suy thoái về đạo đức, lối sống ngày càng phổ biến. Rất
ít tác phẩm đạt đỉnh cao…
ít tác phẩm đạt đỉnh cao…
+
+
Chiến tranh cùng cơ chế quan liêu, bao cấp đã triệt tiêu
Chiến tranh cùng cơ chế quan liêu, bao cấp đã triệt tiêu
động lực phát triển VH. Kìm hãm năng lực tự do sáng tạo.
động lực phát triển VH. Kìm hãm năng lực tự do sáng tạo.
Một số công trình VH có giá trị không được quan tâm bảo
Một số công trình VH có giá trị không được quan tâm bảo
tồn, thậm chí bị phá hủy.
tồn, thậm chí bị phá hủy.
Bên cạnh những thành
Bên cạnh những thành
tựu
tựu
đó,
đó,
còn tồn tại hạn
còn tồn tại hạn
chế gì

chế gì
?
?

2. T
2. T
rong thời kỳ đổi mới
rong thời kỳ đổi mới
a) Quá trình đổi mới tư duy:
a) Quá trình đổi mới tư duy:


Từ Đại hội VI đến ĐH X đã hình thành những nhận
Từ Đại hội VI đến ĐH X đã hình thành những nhận
thức mới về đặc trưng nền VH mới; về vai trò vị trí của
thức mới về đặc trưng nền VH mới; về vai trò vị trí của
VH trong phát triển, hội nhập.
VH trong phát triển, hội nhập.


- ĐH VI…
- ĐH VI…
-
-
ĐH VII, VIII, IX, X và nhiều Nghị quyết TƯ tiếp theo
ĐH VII, VIII, IX, X và nhiều Nghị quyết TƯ tiếp theo
đã xác định VH là “nền tảng tinh thần của XH” và coi
đã xác định VH là “nền tảng tinh thần của XH” và coi
“VH vừa là động lực vừa là mục tiêu của sự phát
“VH vừa là động lực vừa là mục tiêu của sự phát

triển”.
triển”.




Đây là tầm nhìn mới về VH phù hợp với tầm nhìn của
Đây là tầm nhìn mới về VH phù hợp với tầm nhìn của
thế giới.
thế giới.

b) Quan điểm chỉ đạo về XD & PT VH.
b) Quan điểm chỉ đạo về XD & PT VH.
-
Một là, VH là nền tảng tinh thần của XH, vừa là mục
Một là, VH là nền tảng tinh thần của XH, vừa là mục
tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự PT KtXH.
tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự PT KtXH.
-
Hai là, nền VH mà chúng ta XD là nền VH tiên tiến,
Hai là, nền VH mà chúng ta XD là nền VH tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc.
đậm đà bản sắc dân tộc.
-
Ba là, VH Việt Nam là nền VH đa dạng trong thống
Ba là, VH Việt Nam là nền VH đa dạng trong thống
nhất.
nhất.
-
Bốn là, XD và PT VH là sự nghiệp của toàn dân do

Bốn là, XD và PT VH là sự nghiệp của toàn dân do
Đảng lãnh đạo.
Đảng lãnh đạo.
-
Năm là, XD và PT VH là sự nghiệp cách mạng lâu dài
Năm là, XD và PT VH là sự nghiệp cách mạng lâu dài
đòi hỏi phải kiên trì, thận trọng.
đòi hỏi phải kiên trì, thận trọng.

c) Chủ trương XD & PT nền văn hóa.
c) Chủ trương XD & PT nền văn hóa.
-
Một là, PT VH gắn kết chặt chẽ và đồng bộ với phát
Một là, PT VH gắn kết chặt chẽ và đồng bộ với phát
triển KT-XH.
triển KT-XH.
-
Hai là, làm cho VH thấm sâu vào mọi lĩnh vực đời sống
Hai là, làm cho VH thấm sâu vào mọi lĩnh vực đời sống
XH.
XH.
-
Ba là, bảo vệ bản sắc dân tộc, mở rộng giao lưu tiếp
Ba là, bảo vệ bản sắc dân tộc, mở rộng giao lưu tiếp
thu VH nhân loại.
thu VH nhân loại.
-
Bốn là, đổi mới toàn diện GD&ĐT, phát triển nguồn
Bốn là, đổi mới toàn diện GD&ĐT, phát triển nguồn
nhân lực chất lượng cao.

nhân lực chất lượng cao.
-
Năm là, nâng cao năng lực và hoạt động khoa học và
Năm là, nâng cao năng lực và hoạt động khoa học và
công nghệ.
công nghệ.
-
Sáu là, XD và hoàn thiện các giá trị mới và nhân cách
Sáu là, XD và hoàn thiện các giá trị mới và nhân cách
con người Việt Nam trong tkỳ mới.
con người Việt Nam trong tkỳ mới.

d) Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân.
d) Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân.
* Kết quả & ý nghĩa:
* Kết quả & ý nghĩa:
-
Cơ sở vật chất, kỹ thuật của nền văn hóa mới đã bước
Cơ sở vật chất, kỹ thuật của nền văn hóa mới đã bước
đầu tạo dựng; quá trình đổi mới tư duy có bước phát
đầu tạo dựng; quá trình đổi mới tư duy có bước phát
triển rõ rệt; hợp tác quốc tế về văn hóa được mở
triển rõ rệt; hợp tác quốc tế về văn hóa được mở
rộng
rộng
-
Giáo dục và đào tạo có bước phát triển mới.
Giáo dục và đào tạo có bước phát triển mới.
-
Khoa học và công nghệ có bước phát triển, phục vụ

Khoa học và công nghệ có bước phát triển, phục vụ
thiết thực hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.
thiết thực hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.
-
Văn hóa phát triển, đời sống văn hóa và nếp sống văn
Văn hóa phát triển, đời sống văn hóa và nếp sống văn
minh tiến bộ rõ nét ở tất cả các tỉnh thành.
minh tiến bộ rõ nét ở tất cả các tỉnh thành.

* Hạn chế:
* Hạn chế:
-
Những tiến bộ và thành tựu trong lĩnh vực VH chưa
Những tiến bộ và thành tựu trong lĩnh vực VH chưa
tương xứng và chưa vững chắc. Đạo đức và lối sống
tương xứng và chưa vững chắc. Đạo đức và lối sống
có nhiều phức tạp ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và
có nhiều phức tạp ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và
niềm tin của nhân dân.
niềm tin của nhân dân.
-
Sự phát triển của VH chưa đồng bộ và tương xứng với
Sự phát triển của VH chưa đồng bộ và tương xứng với
tăng trưởng KT, thiếu gắn bó với xây dựng, chỉnh đốn
tăng trưởng KT, thiếu gắn bó với xây dựng, chỉnh đốn
Đảng.
Đảng.


-

Việc XD thể chế VH còn chậm, chưa đổi mới, thiếu
Việc XD thể chế VH còn chậm, chưa đổi mới, thiếu
đồng bộ làm hạn chế tác dụng của VH đối với đời
đồng bộ làm hạn chế tác dụng của VH đối với đời
sống đất nước.
sống đất nước.
-
Thiếu thốn, nghèo nàn, lạc hậu về văn hóa-tinh thần ở
Thiếu thốn, nghèo nàn, lạc hậu về văn hóa-tinh thần ở
nhiều vùng sâu, xa chưa được khắc phục. Chênh lệch
nhiều vùng sâu, xa chưa được khắc phục. Chênh lệch
về hưởng thụ văn hóa còn xa.
về hưởng thụ văn hóa còn xa.

* Nguyên nhân:
* Nguyên nhân:
-
Nhận thức của Đảng về vai trò của văn hóa chưa thật
Nhận thức của Đảng về vai trò của văn hóa chưa thật
đầy đủ.
đầy đủ.
-
Chưa xây dựng được cơ chế, chính sách và giải pháp
Chưa xây dựng được cơ chế, chính sách và giải pháp
phù hợp để phát triển văn hóa trong cơ chế thị trường
phù hợp để phát triển văn hóa trong cơ chế thị trường
định hướng XHCN và hội nhập quốc tế.
định hướng XHCN và hội nhập quốc tế.
-
Một bộ phận những người sống trên lĩnh vực văn hóa

Một bộ phận những người sống trên lĩnh vực văn hóa
có biểu hiện chạy theo chủ nghĩa thực dụng, thị hiếu
có biểu hiện chạy theo chủ nghĩa thực dụng, thị hiếu
thấp kém.
thấp kém.

II/
II/
QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC VÀ CHỦ TRƯƠNG
QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC VÀ CHỦ TRƯƠNG
GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI
GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI


1
1
.
.
Thời kỳ trước đổi mới.
Thời kỳ trước đổi mới.


a) Chủ trương của Đảng.
a) Chủ trương của Đảng.
-
-
Trong chiến tranh do Đảng và Nhà nước có đường
Trong chiến tranh do Đảng và Nhà nước có đường
lối phù hợp nên chúng ta đã huy động được sức
lối phù hợp nên chúng ta đã huy động được sức

mạnh của toàn dân tộc vùng lên đánh bại kẻ thù
mạnh của toàn dân tộc vùng lên đánh bại kẻ thù
xâm lược thống nhất Tổ quốc, cả nước cùng đi lên
xâm lược thống nhất Tổ quốc, cả nước cùng đi lên
CNXH.
CNXH.
-
-
Trong hòa bình, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm
Trong hòa bình, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm
đến các vấn đề XH, KT,VH nhằm nâng cao đời sống
đến các vấn đề XH, KT,VH nhằm nâng cao đời sống
nhân dân cả về vật chất lẫn tinh thần.
nhân dân cả về vật chất lẫn tinh thần.

b) Kết quả và hạn chế.
b) Kết quả và hạn chế.
* Kết quả và ý nghĩa:
* Kết quả và ý nghĩa:
•
Do Đảng ta luôn có quan điểm, chủ trương
Do Đảng ta luôn có quan điểm, chủ trương
đúng đắn về các vấn đề xã hội nên đã phát huy
đúng đắn về các vấn đề xã hội nên đã phát huy
được sức mạnh của toàn dân tộc cùng đứng lên
được sức mạnh của toàn dân tộc cùng đứng lên
chống Pháp và chống Mỹ.
chống Pháp và chống Mỹ.
•
Trong hòa bình, xây dựng CNXH các chính

Trong hòa bình, xây dựng CNXH các chính
sách về kinh tế-xã hội được Đảng đưa ra phù
sách về kinh tế-xã hội được Đảng đưa ra phù
hợp với nhu cầu xã hội nên đã tạo được những
hợp với nhu cầu xã hội nên đã tạo được những
chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực trong
chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực trong
cuộc sống.
cuộc sống.

* Hạn chế và nguyên nhân:
* Hạn chế và nguyên nhân:
Sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước
Sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước
thiếu chặt chẽ. Thiếu sự phối hợp đồng bộ, nhịp
thiếu chặt chẽ. Thiếu sự phối hợp đồng bộ, nhịp
nhàng giữa các ngành, đoàn thể trong công tác
nhàng giữa các ngành, đoàn thể trong công tác
phát triển văn hóa đi đôi với phát triển kinh tế,
phát triển văn hóa đi đôi với phát triển kinh tế,
văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng…
văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng…

2. Trong thời kỳ đổi mới
2. Trong thời kỳ đổi mới
a) Quá trình đổi mới nhận thức về giải quyết các
a) Quá trình đổi mới nhận thức về giải quyết các
vấn đề xã hội.
vấn đề xã hội.

- Trong những năm 1986-1995:
- Trong những năm 1986-1995:
•
Đại hội VI (1986) của Đảng mới bước đầu
Đại hội VI (1986) của Đảng mới bước đầu
nêu lên “trình độ phát triển kinh tế là điều kiện
nêu lên “trình độ phát triển kinh tế là điều kiện
vật chất để thực hiện chính sách xã hội, nhưng
vật chất để thực hiện chính sách xã hội, nhưng
những mục tiêu xã hội lại là những mục đích
những mục tiêu xã hội lại là những mục đích
của các hoạt động kinh tế”.
của các hoạt động kinh tế”.
•
Đại hội VII (1991), Đảng chính thức khẳng
Đại hội VII (1991), Đảng chính thức khẳng
định một số quan điểm chỉ đạo việc kết hợp
định một số quan điểm chỉ đạo việc kết hợp
hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và giải quyết
hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và giải quyết
các vấn đề xã hội.
các vấn đề xã hội.

- Trong những năm 1996-2008:
- Trong những năm 1996-2008:
•
Đại hội VIII (1996) của Đảng bổ sung một
Đại hội VIII (1996) của Đảng bổ sung một
quan điểm quan trọng là “Tăng trưởng kinh tế

quan điểm quan trọng là “Tăng trưởng kinh tế
là phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã
là phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã
hội, ngay trong từng bước và trong suốt quá
hội, ngay trong từng bước và trong suốt quá
trình phát triển”.
trình phát triển”.
•
Nghị quyết Đại hội IX (2001) Đảng ta tiếp
Nghị quyết Đại hội IX (2001) Đảng ta tiếp
tục khẳng định: “Tăng trưởng kinh tế đi liền
tục khẳng định: “Tăng trưởng kinh tế đi liền
với phát triển văn hóa trong từng bước cải
với phát triển văn hóa trong từng bước cải
thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân
thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân
dân, thực hiện tiến bộ công bằng xã hội…”
dân, thực hiện tiến bộ công bằng xã hội…”

Đại hội X nêu lên hai nội dung sau:
Đại hội X nêu lên hai nội dung sau:
–
Một là, kết hợp các mục tiêu kinh tế với các
Một là, kết hợp các mục tiêu kinh tế với các
mục tiêu xã hội trên bình diện cả nước cũng
mục tiêu xã hội trên bình diện cả nước cũng
như ở từng lĩnh vực, địa phương.
như ở từng lĩnh vực, địa phương.
–
Hai là, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội

Hai là, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội
ngay trong từng bước và từng chính sách
ngay trong từng bước và từng chính sách
phát triển.
phát triển.

b) Quan điểm về các vấn đề XH
b) Quan điểm về các vấn đề XH
•
Kết hợp các mục tiêu kinh tế với các mục tiêu xã
Kết hợp các mục tiêu kinh tế với các mục tiêu xã
hội.
hội.
•
Xây dựng và hoàn thiện thể chế tăng trưởng
Xây dựng và hoàn thiện thể chế tăng trưởng
kinh tế với tến bộ công bằng xã hội trong từng
kinh tế với tến bộ công bằng xã hội trong từng
chính sách phát triển.
chính sách phát triển.
•
Chính sách xã hội được thực hiện trên cơ sở
Chính sách xã hội được thực hiện trên cơ sở
phát triển kinh tế, gắn bó hữu cơ giữa quyền lợi
phát triển kinh tế, gắn bó hữu cơ giữa quyền lợi
và nghĩa vụ, giữa cống hiến và hưởng thụ.
và nghĩa vụ, giữa cống hiến và hưởng thụ.
•
Coi trọng chỉ tiêu GDP bình quân đầu người gắn
Coi trọng chỉ tiêu GDP bình quân đầu người gắn

với chỉ tiêu phát triển con người (HDI) và chỉ
với chỉ tiêu phát triển con người (HDI) và chỉ
tiêu các lĩnh vực xã hội.
tiêu các lĩnh vực xã hội.

c) Chủ trương giải quyết các vấn đề XH
c) Chủ trương giải quyết các vấn đề XH
•
Khuyến khích mọi người làm giàu theo pháp luật, thực
Khuyến khích mọi người làm giàu theo pháp luật, thực
hiện có hiệu quả các mục tiêu xóa đói giảm nghèo.
hiện có hiệu quả các mục tiêu xóa đói giảm nghèo.
•
Bảo đảm cung ứng dịch vụ công cộng thiết yếu, bình
Bảo đảm cung ứng dịch vụ công cộng thiết yếu, bình
đẳng cho mọi người dân, tạo việc làm và thu nhập,
đẳng cho mọi người dân, tạo việc làm và thu nhập,
chăm sóc sức khỏe.
chăm sóc sức khỏe.
•
Phát triển hệ thống y tế công bằng và hiệu quả.
Phát triển hệ thống y tế công bằng và hiệu quả.
•
Xây dựng chiến lược quốc gia về nâng cao sức khỏe
Xây dựng chiến lược quốc gia về nâng cao sức khỏe
và cải thiện giống nòi.
và cải thiện giống nòi.
•
Thực hiện tốt các chính sách dân số kế hoạch hóa gia
Thực hiện tốt các chính sách dân số kế hoạch hóa gia

đình.
đình.
•
Chú trọng các chính sách ưu đãi xã hội.
Chú trọng các chính sách ưu đãi xã hội.
•
Đổi mới cơ chế quản lý và phương thức cung ứng các
Đổi mới cơ chế quản lý và phương thức cung ứng các
dịch vụ công cộng.
dịch vụ công cộng.

Hết Chương VII
Hết Chương VII