Gây tê (Kỳ 1) ppsx

Gây tê
(Kỳ 1)
1. Định nghĩa
Gây tê là một phương pháp vô cảm sử dụng phương tiện lý, hoá học làm
mất cảm giác trên một vùng nhất định của cơ thể, vẫn duy trì ý thức của bệnh
nhân.
2. Phân loại
Gây tê được chia thành hai phương pháp:
+ Gây tê tại chỗ (local anesthesia).
+ Gây tê vùng (regional anesthesia).
2.1. Gây tê tại chỗ:
Gây tê tại chỗ là phương pháp dùng các tác nhân vật lý - hóa học tác động
trực tiếp lên những nhánh tận cùng của thần kinh ngoại vi.
Phương pháp này bao gồm:
+ Gây tê bề mặt (surface anesthesia): thực hiện bằng cách nhỏ, phun, bôi
thuốc tê lên bề mặt niêm mạc. Phương pháp này thường dùng trong các phẫu thuật
mắt, tai, mũi, họng, nội soi, răng miệng.
+ Tiêm ngấm (infiltration anesthesia): còn gọi là phương pháp Visnepxki,
thực hiện bằng cách tiêm thuốc tê theo từng lớp tổ chức. Chỉ sử dụng cho các
trường hợp mổ nhỏ, mổ nông, chích rạch áp xe
+ Gây lạnh:
- Phun các loại thuốc mê bốc hơi nhanh lên mặt da (kêlen): dùng trong
chích tháo mủ áp xe, mụn, nhọt
- Làm lạnh bằng nước đá: là phương pháp cổ điển, sử dụng trong các
trường hợp cắt đoạn chi ở bệnh nhân có thể trạng rất kém, không sử dụng được
các phương pháp vô cảm khác.
Cách thực hiện: đặt một garô khoảng 10cm phía trên vị trí sẽ mổ sau khi đã
chườm đá vùng đó rồi ngâm chi trong bể nước đá:
. Chi trên 90 phút.
. Chi dưới 150 phút.

2.2. Gây tê vùng (regional anesthesia):
Gây tê vùng là phương pháp dùng thuốc tê tác dụng trực tiếp lên các đường
dẫn truyền thần kinh (thân, đám rối, rễ thần kinh) qua đó làm mất cảm giác ở một
vùng tương ứng do thần kinh đó chi phối.
Gây tê vùng bao gồm:
+ Gây tê đám rối thần kinh cổ.
+ Gây tê đám rối thần kinh cánh tay.
+ Gây tê ngoài màng cứng.
+ Gây tê dưới màng nhện (gây tê tủy sống).
+ Gây tê tĩnh mạch.
+ Gây tê trong xương.

3. Tính chất chung của các thuốc tê.
Đã có nhiều giả thuyết nói về cơ chế tác dụng của thuốc tê như thuyết
enzym, thuyết Lypoit của Mayer - Overton nhưng thuyết ion của Eccler được
nhiều người chấp nhận hơn. Theo thuyết này, thuốc tê ngăn chặn sự dẫn truyền
xung động bằng cách ngăn cản các ion Na
+
qua màng tế bào thần kinh, làm chúng
không khử cực được.
+ Cường độ, thời gian tiềm tàng (latency), thời gian tác dụng của thuốc tê
(duration) phụ thuộc vào:
- Loại thuốc tê.
- Liều lượng (nhiều hay ít).
- Dùng đơn thuần hay pha với thuốc co mạch.
- Nồng độ thuốc tê được sử dụng (cao hay thấp).
+ Sự nhạy cảm của các sợi thần kinh với thuốc tê phụ thuộc vào đường kính
của nó. Các sợi có kích thước nhỏ tác dụng trước, kích thước lớn tác dụng sau theo
thứ tự.
- Sợi thực vật.

- Sợi cảm giác (nóng, lạnh, đau, xúc giác).
+ Sự hồi phục của các sợi sẽ theo chiều ngược lại.
+ Các thuốc tê chủ yếu bị phân hủy ở gan, một phần ở tổ chức bởi các men
đặc hiệu cho từng loại thuốc. Sản phẩm phân hủy của thuốc đào thải qua thận,
phổi, chỉ một tỷ lệ rất nhỏ thải nguyên chất (khoảng 5%).