Làng sen quê Bác docx

BAI THUYET MINH LANG SEN QUE BAC
Thưa quý khách, từ biệt quê ngoại đầy lưu luyến, gia đình ông
Nguyễn Sinh Sắc trở về mảnh đất Làng Sen này không phải là nhà
ông bà nội của Bác. Mà lúc bấy giờ trong làng mới có một người
đậu cao như vậy, cả làng đã góp công, góp của mua ngôi nhà gỗ 5
gian dựng trên mảnh đất này cho gia đình quan Phó Bảng. Đồng
thời, người anh cùng cha khác mẹ của cụ Nguyễn Sinh Sắc là
Nguyễn Sinh Tuyết cũng dựng ngôi nhà ngang 3 gian để mừng em
công thành danh toại. Chính vì thế lần đầu tiên sau hơn 50 năm xa
cách trở về đây đúng trước ngôi nhà này, Bác bảo đây không phải
là nhà của mình mà bảo với mọi người là: Đây là nhà của ông Phó
Bảng. Bác mình nói như vậy có nghĩa là nhờ việc đỗ đạt của bố
Bác mà có được nhà rộng như thế này.
Nhưng tiếc rằng trở về chỉ có bố Bác và 3 người con lớn nữa thôi.
Cho nên việc đầu tiên của một chồng trọng ơn nghĩa, ông Nguyễn
Sinh Sắc đã chọn ngay gian giữ trang trọng này để thờ tự người vợ
hiền yêu thương. Bản tính giản dị, ông đặt bàn thờ cho vợ cũng rất
đơn sơ. Chúng ta thấy rằng chỉ bằng tre, bằng nứa thôi Ngay cạnh
bàn thờ ông thường treo tấm biển- đây là món quà cao quý của vua
Thành Thái ban cho ông khi ông đỗ học vị Phó Bảng và tấm biển
sơn son thiếp vàng này khắc 4 chữ “Ân tứ ninh gia”. Có nghĩa là
ơn vua ban về cho gia đình tốt. Ông Nguyễn Sinh Sắc cũng đặt nó
ngay cạnh bàn thờ của vợ mình với ngỏ ý dâng lên hương hồn của
bà những thành công mà ông đã đặt đựơc trên con đường khoa cử.
Thưa quý khách, bàn thờ này chỉ đế thờ mẹ của Bác thôi nhưng
năm tháng trôi qua những người thân trong gia đình Bác cũng lần
lượt qua đời. Bố của Bác đã mất ở Cao Lãnh, Đồng Tháp còn anh
chị của Bác mất tại làng Sen. Bác mình không lập gia đình và anh
chị Bác cũng không ai lấy vợ,lấy chồng, theo phong tục ở đây thì
họ đều được về hương khói với bố mẹ. Vậy hôm nay với những
tình cảm sâu sắc nhất mà đoàn của chúng ta từ đã tổ chức hành

hương về đây dâng bó hoa tươi thắm lên bàn thờ này chính là
chúng ta đã dâng lên hương hồn của những người thân trong gia
đình Bác rồi đấy ạ.
Còn trở về đây lúc bấy giờ ngoài món quà làng mừng là ngôi nhà
gỗ năm gian thì dân làng còn ngả một cây đa lớn làm một tấm phản
mừng cho gia đình nhà ông Sắc. Bố của Bác đã dành bộ phận lớn
của gian nhà này làm nơi tiếp khách. Còn gian buồng thứ 3 này
ông dành cho cô con gái đầu đó là cô Nguyễn Thị Thanh. Quý vị
biết rằng ngày xưa buồng của phụ nữ thì rất kín đáo chỉ có 2 cửa
ngách ở góc bên này và góc bê kia thôi a.
Nhưng mà sau này, vì lượng khách quá đông cho nên ban quản lí
di tích đã mở rộng thêm 2 cửa ngách nữa cho khách qua lại. Còn
kế tiếp là nơi nghỉ của ông Sắc và 2 cậu con trai.
Thưa quý khách, đây là nơi sinh hoạt của ông Sắc và hai cậu con
trai. Vào mùa hè thì ông Nguyễn Sinh Sắc có một thói quen là nằm
gối đầu lên bậc cửa sổ, lấy ánh sáng từ ngoài vào để đọc sách, đọc
xong rồi ông thường cất ngăn nắp lên giá sách nhỏ phía trên.
Án thờ gian nhà thứ 4 chính là nơi ông Nguyễn Sinh Sắc dạy hai
người con trai học, ở đó ta còn thấy bộ ấm chén thời Nguyễn, vào
lúc rỗi thì chị gái của Bác thường nấu chè xanh hay nồi khoai luộc
rồi mời xóm làng sang đây uống bát nước ăn củ khoai luộc cho
thắm tình làng nghĩa xóm.
Còn bộ phận nhỏ gian nhà cuối cùng này chính là nơi nghỉ ngơi
của 2 anh em: Nguyễn Sinh Khiêm và Nguyễn Sinh Cung. Anh em
chỉ cách nhau 2 tuổi thôi, cùng học cùng chơi và đặc biệt là cùng
nghỉ ngơi trên chiếc giường này. Nó đã chứng kiến rất nhiều kỷ
niệm tuổi thơ của 2 anh em. Chính vì thế, lần đầu tiên sau hơn 50
năm xa cách, trở về đây Bác thăm lần lượt kỷ vật của gia đình,
đứng lặng người trước giường trong gian nhà cuối cùng này. Ngạc
nhiên và xúc động Bác đã gọi bà con lại và bảo rằng:”Bà con ạ,

Bác thấy chiếc giường này có vẻ ngắn hơn phải không?”.Bác nói
vậy bởi vì chúng ta biết rằng Bác đã gắn bó với căn nhà này 5 năm,
đến khi 16 tuổi Bác mới vào Huế cùng với bố và anh trai. Trước
khi đi, bố của Bác vì thương một người nghèo trong làng nên đã
cho mượn chiếc giường này. Thời gian sau đó, do đốt lửa sưởi vào
mùa đông nên họ đã vô tình làm cháy mất một ít. Khi chiếc giường
này đựơc mang về khu di tích này thì ban quản lý di tích đã xin cưa
đi 10 phân. Bác đi xa hơn 50 năm rồi, dù thay đổi nhỏ thôi nhưng
Bác vẫn nhận ra đấy ạ. Và quý vị có thể quan sát một phần vết
cháy vẫn nằm ở phía ngoài của chiếc giường.
Còn đây là chiếc tủ gỗ hai ngăn, cũng là món quà dân mừng cho
quan Phó Bảng. Lúc bấy giờ dân làng mong muốn gia đình Bác để
những vật quý ở đây. Nhưng quý vị thấy là vật quý nhất trong nhà
Bác chỉ là chiếc thau đồng rửa mặt thôi. Còn trên này là chiếc mâm
gỗ sơn đen, chỉ là chiếc mâm tròn làm bằng gỗ nhưng lúc bấy giờ
gia đình chỉ sử dụng nó khi có khách quý đến chơi. Ánh sáng trong
gia đình chỉ là chiếc đèn dầu lạc ở góc kia. Còn sinh hoạt trong gia
đình là ở khu nhà ngang 3 gian phía dưới. Và bây giờ xin mời đoàn
của chúng ta xuốn dưới tham quan.
Thưa quý vị, ngày còn sống ở đây thì chiếc kiềng 3 chân bằng sắt
là nơi gia đình Bác nấu đồ ăn thức uống, còn bên góc kia có chiếc
chum nhỏ mà hàng ngày cậu Nguyễn Sinh Cung lấy nước dổ vào
bếp cho chị gái nấu cơm. Vật dụng trong bếp rất đơn sơ. Chúng chỉ
đựơc xếp gọn trong chiếc chạn 2 ngăn này. Bình thường gia đình
Bác ăn cơm trên chiếc bàn tre, chỉ khi có khách mới dùng chiếc
mâm gỗ sơn đen. Tiếng địa phương của người Nghệ An gọi cái
bàn tre này là cái “mươn” các bạn ạ.Gia đình ngồi trên ghế tre nhỏ
và ăn cơm trên chiếc bàn tre này.
Như vậy quý vị biết rằng Bác của chúng ta chỉ gắn bó ở đây có 5
năm thôi. Khi 16 tuổi Bác vào Huế cùng với anh trai lần thứ hai.

Anh trai Bác vào Huế chỉ một thời gian ngắn sau đó lại trở về đây
sinh sống cùng với người chị gái. Và có thể nói kể từ đó thì gia
đình Bác mỗi người một nơi và chỉ có một dịp duy nhất để gia đình
đoàn tụ là sau khi cách mạng tháng 8 thành công. Năm 1946, khi
nghe tin chủ tịch Hồ Chí Minh là em trai của mình, ông Khiêm và
bà Thanh không còn tin vào tai mình nữa, bởi vì năm 1929 thì toà
án Nam Kiều ở Vinh đã xử tử hình vắng mặt Bác với cái tên là
Nguyễn Ái Quốc. Chính vì thế mà chị Thanh mới vội vàng ra Hà
Nội để tìm hiệu xem thực hư thế nào. Quả đúng như vậy, Chủ tịch
Hồ Chí Minh chính là em trai bà. Mừng mừng tủi tủi sau gần 40
năm xa cách và không ai ngờ đó là lần cuối cùng hai chị em Bác
được gặp nhau. Một tuần sau đó thì anh Khiêm cũng ra thăm em,
ôm chầm lấy nhau khi đó hai anh em đã là hai cụ già rồi, trò
chuyện khá lâu, khi chia tay, anh Khiêm có hỏi Bác là : “Bao giờ
chú mới về thăm quê?”.Ngậm ngùi Bác trả lời anh:” Chắc chắn là
em sẽ về nhưng còn lâu anh a”.11 năm sau Bác mới có dịp trở về
làng Sen, kỷ vật trong nhà cái còn cái mất. Tiếc rằng người thân
trong gia đình lúc bấy giờ không còn ai nữa. Anh trai Bác đã qua
đời cách đó 7 năm rồi tức vào năm 1950. Thời gian đó Bác bận
việc nước nên không thể về lo lễ tang của anh được. Trước nỗi đau
đó, Bác chỉ kịp gửi một bức điện để chia buồn với bà con dòng tộc.
Nội dung Bác viết lúc bấy giờ là:” Nghe tin anh cả mất lòng tôi rất
buồn rầu. Vì việc nước nặng nhiều, đường xá xa cách. Lúc anh đau
yếu tôi không thể chăm nom, lúc anh tạ thế tôi không thể lo liệu.
Than ôi!Tôi xin chịu tội bất đễ trước linh hồn anh và xin bà con
nguyên lượng cho một người con phải hi sinh tình nhà để lo việc
nước.” Bức điện của Bác gửi về chỉ ngắn ngọn thế thôi nhưng chứa
chan tình cảm mà Bác dành cho người anh trai. Nỗi đau đó chưa
nguôi ngoai thì 4 năm sau người chị gái thân yêu nhất cũng qua
đời. Vậy là sau hơn nửa thế kỷ ra đi tìm đường cứu nước khi trở về

thăm quê hương thì người thân không còn ai nữa và cảnh vật xung
quanh cũng không còn giống như ngày xưa nữa. Lần thứ nhất Bác
về quê là mùa hè năm 1957, di tích làng Sen mới đựơc khôi phúc
được 1 năm thôi.Theo như lời kể của người già trong làng thì cổng
nhà Bác mở ngay sau phía ngôi nhà ngang 3 gian này. Bác đã về
đây, mọi người mời Bác đi vào cổng phía sau Bác vẫn đi vào cổng
đó, khi ra phía sân Bác mới bảo bà con: “ Bà con ạ, Bác nhớ ngày
xưa nhà của Bác nằm ở phía này, một bên có và một bên
có hàng dâm bụt.” Bác còn nhắc thêm ngay cổng ra vào nhà Bác
còn có một cây ổi đào, trước nhà có cây bưởi, đầu hồi nhà có cây
cam. Ở phía sau nhà Bác có hàng cau rất đẹp. Sau này nghe theo
lời chỉ dẫn của Bác ban quản lý di tích đã dựng lại và trồng lại
giống như quý vị nhìn thấy hôm nay đấy ạ.Về quê làn thứ hai là
vào mùa đông năm 1961 và không ai ngờ đó là lần cuối cùng quê
hương chào đón Bác. Nhưng dấu chân về kỷ niệm về Người vẫn
còn mãi trong lòng người dân nơi đây. Hôm nay, thời gian quý báu
và tình cảm thiêng liêng từ quý vị đã tổ chức một cuộc hành
hương về thăm quê Bác. Chắc rằngmỗi chúc ta đều mang trong
lòng một tình yêu rất lớn dành cho vị anh hùnh dân tộc, danh nhân
văn hoá kiệt xuất thế giới. Bây giờ để tưởng nhớ công lao trời biển
của Người tôi xin mời đoàn chúng ta tham quan nhà tưởng niệm
thắp hương và dâng hoa cho Bác.