Bé nói, cha mẹ không hiểu! pps

Bé nói, cha mẹ không hiểu!

Hiện nay, số lượng trẻ chậm nói đến khám tại khoa tâm
lý - Bệnh viện Nhi Đồng 2 ngày càng đông. Trong đó
không ít trẻ có biểu hiện sử dụng ngôn ngữ tự phát, nói
nhiều âm khác nhau nhưng người khác không hiểu điều
trẻ nói.
Một trong những
nguyên nhân dẫn đến
hiện tượng này bắt
nguồn từ việc các trẻ
xem tivi quá sớm và
quá nhiều.

Trên thực tế, các
chuyên gia nghiên cứu
về nhi khoa phát triển
đều khuyên không nên
cho các bé sơ sinh (1


tuổi trở xuống) và các bé ở tuổi chập chững (1-2 tuổi) xem
tivi.
Ở lứa tuổi này, bé cần học hỏi trực tiếp từ cha mẹ và môi
trường xung quanh, điều này sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện
hơn. Trong quá trình tương tác với cha mẹ, người lớn, trẻ

sẽ dần dần học cách dùng từ để mô tả những gì mà trẻ nhìn
- nghe - sờ - cảm thấy cũng như các suy nghĩ của mình, từ
đó trẻ có những bước nhảy vọt về trí tuệ, tình cảm và hành
vi ứng xử.
Rối loạn vốn từ
Như chúng ta đã biết lời nói được xem như một chuỗi âm
thanh liên tục. Chỉ khi chúng ta có vốn từ, nhận ra trật tự
các từ trong câu rồi kết hợp với ngữ cảnh cũng như các yếu
tố phi ngôn ngữ khác, chúng ta mới hiểu đúng thông tin
vừa tiếp nhận. Ngược lại, nếu chúng ta nghe một câu mà
chưa được học thứ tiếng đó, chúng ta chỉ có thể đoán ý
nghĩa của câu và để hiểu một cách chính xác, nói lại hay sử

dụng nó vào tình huống khác dường như không phải dễ
dàng.
Chính vì vậy, khi trẻ em từ sơ sinh đến 2 tuổi xem tivi càng
sớm và càng nhiều, vốn từ và âm vị của trẻ dễ bị rối loạn.
Trẻ không đi từ việc cảm nhận, bắt chước từng âm, từng từ
để tạo thành câu, mà ngược lại, từ đầu trẻ tri giác cả câu
vốn dĩ là chuỗi âm thanh vô nghĩa (vì trẻ chưa có vốn từ
nên không xử lý được thông tin đó).
Những trẻ thường xuyên xem quảng cáo, phim hoạt hình,
chương trình tiếng nước ngoài càng gặp khó khăn vì tốc độ
lời nói trẻ nghe được rất nhanh, khác với ngôn ngữ đời
thường, lại không nhìn thấy hình miệng cho từng âm nên có

thể nói ngôn ngữ mà trẻ đang tri giác và ghi nhận chỉ là một
chuỗi âm thanh liên tục. Trẻ không thể phân đoạn dòng âm
thanh này thành những đơn vị tách biệt và nhận dạng chúng
là những từ riêng biệt được kết hợp lại. Tivi chỉ phát ra âm
thanh một chiều, trẻ thu nhận tất cả không chọn lọc và
không phản hồi. Điều này gây khó khăn cho việc hiểu cũng
như diễn đạt ngôn ngữ ở trẻ về sau.
Một tràng âm thanh
Trao đổi với chúng tôi, nhiều cha mẹ than phiền con của họ
nói thứ tiếng gì đó mà họ không thể hiểu, hoặc trẻ có xu
hướng tái diễn hoàn toàn những gì mình nghe được như
một tràng âm thanh (nhờ việc kết hợp các âm trẻ đã lưu trữ

trong bộ não), hay trẻ thích bắt chước ngữ điệu và lời nói
của các nhân vật trong phim như Tom và Jerry
Trong khi đó, những từ ngữ đơn giản, liên quan đến cuộc
sống thường nhật, mối quan hệ trong gia đình thì trẻ dường
như không nói hoặc chỉ lặp lại khi người lớn dạy và ép trẻ
nói. Nhiều trường hợp tệ hơn, trẻ có thể nghe nhưng không
thể xử lý được điều người khác nói vì không có vốn từ, nên
trẻ không có phản ứng thích hợp với những tình huống đó.
Tóm lại, chúng ta thấy rằng việc trực tiếp chơi, phát ra
những âm đơn giản để trẻ bắt chước là cơ hội để trẻ tập
luyện cơ quan tạo âm của trẻ (như môi, răng, lưỡi ) và làm
quen với những biểu tượng ngôn ngữ đầu tiên. Những hoạt

động khác như nói chuyện, đọc truyện, chỉ và gọi tên
những vật xung quanh sẽ làm phong phú biểu tượng hình
ảnh, vốn từ cho trẻ. Đây là những cách thức cơ bản giúp trẻ
phát triển ngôn ngữ hiệu quả mà cha mẹ có thể dành cho
con, thay vì đặt trẻ trước màn hình tivi hay mua thật nhiều
đĩa CD quảng cáo cho trẻ xem và an tâm tiếp tục công việc
của mình.
Chúng ta nhớ rằng sự phát triển ngôn ngữ là yếu tố quan
trọng giúp trẻ hoàn thiện các khả năng khác như giao tiếp,
nhận thức, bộc lộ cảm xúc, kiểm soát hành vi và ứng xử
của trẻ. Việc cha mẹ nói chuyện với trẻ khi còn nhỏ sẽ làm
phong phú vốn từ của trẻ, và trẻ sẽ có chỉ số thông minh

cao hơn so với các bé khác ít được cha mẹ quan tâm, trò
chuyện và chơi đùa.