ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH DỊCH THỂ (Kỳ 2) pptx

ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH DỊCH THỂ
(Kỳ 2)
Các đáp ứng tạo kháng thể sau lần tiếp xúc đầu tiên với kháng nguyên được
gọi là đáp ứng kỳ đầu. Đáp ứng với những lần tiếp xúc sau đó được gọi là đáp
ứng kỳ sau (kỳ hai, kỳ ba …).
Các đáp ứng kỳ đầu và kỳ sau khác nhau hoàn toàn cả về lượng cũng như
về chất (hình 10.2). Lượng kháng thể được tạo ra sau lần tiếp xúc đầu tiên với một
kháng nguyên bất kỳ (đáp ứng kỳ đầu) nhỏ hơn lượng kháng thể được tạo ra sau
những lần tiếp xúc lại (các đáp ứng kỳ sau) với cùng kháng nguyên ấy. Đối với
các kháng nguyên có bản chất là protein thì ngoài tăng về số lượng kháng thể được
tạo ra còn có thay đổi về chất lượng, đó là có sự tăng cường chuyển lớp chuỗi
nặng và thuần thục ái lực do kích thích lặp đi lặp lại bởi kháng nguyên sẽ làm tăng
số lượng các tế bào lympho T hỗ trợ.
Với những hiểu biết sơ bộ như vậy, sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết các
yếu tố kích thích hoạt hoá các tế bào lympho B, các tế bào lympho B “trinh nữ”
biệt hoá như thế nào để trở thành các tế bào plasma chế tiết kháng thể cũng như
các quá trình chuyển lớp chuỗi nặng và thuần thục ái lực diễn ra như thế nào. Do
sự hoạt hoá tế bào B “trinh nữ” được khởi đầu bằng sự kiện nhận diện kháng
nguyên, vì thế chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc tìm hiểu xem các tế bào lympho B
nhận diện và đáp ứng với kháng nguyên như thế nào?


Hình 10.2: Đặc điểm của các đáp ứng tạo kháng thể kỳ đầu và kỳ hai
Kích thích các tế bào lympho B bởi kháng nguyên
Các đáp ứng miễn dịch dịch thể được bắt đầu khi các tế bào lympho B đặc
hiệu với kháng nguyên ở trong các nang lympho của lách, các hạch lympho, và
các mô lympho của màng nhầy nhận diện các kháng nguyên. Người ta quan sát
thấy một số kháng nguyên của vi sinh vật thâm nhập vào các mô hoặc trong máu
được chuyển đến và tập trung trong các nang giầu tế bào B của các cơ quan
lympho ngoại vi; tuy nhiên người ta vẫn chưa rõ những cơ chế nào giúp thâu tóm
các kháng nguyên vào các nang lympho như vậy. Các tế bào lympho đặc hiệu với

một kháng nguyên nào đó sử dụng các thụ thể có bản chất là các kháng thể trên
màng của chúng để nhận diện các kháng nguyên ở dạng cấu hình không gian
nguyên thuỷ (tức là không cần phải qua xử lý kháng nguyên). Sự nhận diện kháng
nguyên sẽ châm ngòi cho các con đường dẫn truyền tín hiệu có tác dụng khởi động
quá trình hoạt hoá tế bào B. Tương tự như các tế bào T, quá trình hoạt hoá tế bào
B cũng cần có các “tín hiệu thứ hai”. Rất nhiều trong số các tín hiệu này được tạo
ra trong các phản ứng của đáp ứng miễn dịch bẩm sinh chống vi sinh vật. Trong
phần tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu các tín hiệu hoạt hoá tế bào B và ảnh hưởng
của các tín hiệu này lên các hoạt động chức năng của tế bào như thế nào.
Tín hiệu tạo ra bởi kháng nguyên trong các tế bào B
Khi một kháng nguyên có khả năng gắn và làm cho các thụ thể có bản chất
là các kháng thể trên màng tế bào B co cụm lại với nhau thì sẽ phát ra các tín hiệu
hoá sinh được dẫn truyền bởi các phân tử làm nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu gắn
với các thụ thể ấy vào bên trong tế bào B (Hình 10.3).
Về cơ bản quá trình hoạt hoá các tế bào lympho B tương tự như quá trình
hoạt hoá các tế bào T (xem chương 5). Ở các tế bào B thì việc dẫn truyền tín hiệu
thông qua các thụ thể là kháng thể trên màng cần phải có ít nhất là hai phân tử thụ
thể được kéo lại gần nhau (được liên kết chéo với nhau) thông qua cầu nối là
kháng nguyên.
Liên kết chéo xẩy ra khi hai hoặc nhiều hơn nữa các phân tử kháng nguyên
ngưng tập lại với nhau, hoặc một phân tử kháng nguyên nhưng phân tử này có
nhiều quyết định kháng nguyên giống nhau bám vào các phân tử thụ thể đứng
cạnh nhau trên màng tế bào B.
Các polysaccharide, lipid và các kháng nguyên không phải protein khác
thường có nhiều quyết định kháng nguyên giống nhau trên cùng một phân tử nên
chúng có khả năng cùng một lúc gắn vào nhiều thụ thể là kháng thể trên màng một
tế bào B.

Hình 10.3: Dẫn truyền tín hiệu qua thụ thể dành cho kháng nguyên ở các tế
bào lympho B