chất rắn kết tinh chất rắn vô định hình

Chương VII

Có phải tất cả các chất rắn đều có cấu trúc và tính chất
giống nhau hay không? Ta phân biệt các chất rắn khác nhau
dựa trên những dấu hiệu nào?
Tiết 58
Chất rắn
Chất rắn kết tinh
Chất rắn vô định hình
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể
Muối
Muối
Thạch anh
Thạch anh
Nêu đặc điểm về dạng hình học của muối và thạch anh?
Nêu đặc điểm về dạng hình học của muối và thạch anh?


Có dạng hình học
Có dạng hình học
xác định
xác định
Có cấu trúc
Có cấu trúc
tinh thể
tinh thể
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể

Là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử,ion)

liên kết chặt với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp
theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng
tinh thể, mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng
của nó.
Cấu trúc tinh thể muối ăn

Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết
tinh (hay chất rắn tinh thể)

Kích thước tinh thể phụ thuộc quá trình hình thành tinh
thể diễn biến nhanh hay chậm : Tốc độ kết tinh càng nhỏ,
tinh thể có kích thước càng lớn.
C1
C1
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh:


- Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại
hạt, nhưng cấu trúc tinh thể khác nhau thì tính chất vật
lý của chúng cũng khác nhau.
Ví dụ:
Ví dụ:
Cấu trúc tinh thể than chì
Cấu trúc tinh thể kim cương


I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
Cấu trúc tinh thể kim cương(dạng
tinh thể thứ nhất của cacbon)

Cấu trúc tinh thể than chì (dạng
tinh thể thứ hai của cacbon)
Tách than chì theo các lớp phẳng
thì dễ hơn theo các phương khác
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh:
b. Mỗi chất rắn kết tinh có
nhiệt độ nóng chảy xác định
không đổi ở mỗi áp suất cho
trước.
Ví dụ: Ở áp suất chuẩn (1 atm)

- Nước đá nóng chảy ở 0
0
C
- Thiếc nóng chảy ở 232
0
C
- Sắt nóng chảy ở 1530
0
C
Bảng nhiệt độ nóng chảy
Chất rắn
Niken
Sắt
Thép
Đồng đỏ
Vàng
Bạc
Nhôm

Chì
Thiếc
Nước đá
1452
1530
1300
1083
1063
960
659
327
232
0
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:


c. Các chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh
thể hoặc chất đa tinh thể.
Đơn tinh thể khác chất đa tinh thể
ở điểm nào?
Chất đơn tinh thể
Chất đa tinh thể



Được cấu tạo chỉ từ một
tinh thể (như muối ăn, kim
cương,thạch anh…)


Được cấu tạo từ vô số tinh
thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với
nhau (như kim loại, hợp kim)


Có tính dị hướng: Các
tính chất vật lí không giống
nhau theo các hướng khác
nhau

Có tính đẳng hướng: Các
tính chất vật lí giống nhau
theo mọi hướng.
C2
C2
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh:
-
Các chất đơn tinh thể: Silic (Si) và
Gemani (Ge)  dùng làm các linh
kiện bán dẫn, vi mạch điện tử
-
Kim cương  dùng làm mũi
khoan, dao cắt kính, đá mài, đồ
trang sức …
- Kim loại và hợp kim  luyện
kim, chế tạo máy, xây dựng,
điện tử, sản xuất đồ gia dụng …
Ứng dụng của các chất rắn kết tinh
Tinh thể Telua trắng bạc, có

ánh kim, giòn, là chất bán dẫn


II-CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:
Nhựa thông
Hắc ín
Thủy tinh
Chất rắn vô định hình là chất rắn:
- Không có cấu trúc tinh thể.
-

Không có dạng hình học xác định.
- Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
- Có tính đẳng hướng.
C3
C3
II-CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:

Một số chất như lưu huỳnh, đường … có thể là chất rắn
kết tinh, có thể là chất rắn vô định hình tuỳ theo điều kiện
làm rắn.
Ví dụ:
Lưu huỳnh
Vô định hình
lạnh đột ngột
Lưu huỳnh
Kết tinh
Nguội dần dần
LƯU HUỲNH
Nóng chảy ở 350

o
C
II-CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:
Đường có thể tồn tại ở dạng tinh thể (a)
hoặc vô định hình (b)
Các tinh thể mới phát hiện:

Dạng tinh thể thứ ba của cacbon gọi là fulơren:
cấu trúc giống như quả bóng tròn:

Dạng tinh thể thứ tư của cacbon:
ống nanô cacbon (đường kính vài
nanômét), chiều dài cỡ micrômét.




Graphene: Tấm cacbon
siêu mỏng (dày 1 nguyên
tử) trông như một sợi dây
phân tử nhỏ.
Hệ thống hóa kiến thức
Chất rắn
Chất rắn kết tinh
Có tính đẳng hướng
Chất rắn
đơn tinh thể
Chất rắn vô định hình
Chất rắn
đa tinh thể

Có tính dị hướng Có tính đẳng hướng
-
Có cấu trúc tinh thể
-Có nhiệt độ nóng
chảy xác định
-Không có cấu trúc tinh thể
- Không có nhiệt độ nóng
chảy xác định
C1: Tinh thể của một chất được hình
thành trong quá trình nóng chảy hay
đông đặc của chất đó?
Trả lời
Tinh thể của một chất được hình thành
trong quá trình đông đặc của chất đó
C2: Tại sao chất rắn đơn tinh thể có
tính dị hướng, còn chất rắn đa tinh thể
lại có tính đẳng hướng ?
Trả lời:
Chất rắn đa tinh thể được cấu tạo bởi vô
số các tinh thể nhỏ sắp xếp hỗn độn nên
tính dị hướng của mỗi tinh thể nhỏ được
bù trừ trong toàn khối chất vì thế chất rắn
đa tinh thể không có tính dị hướng như
chất rắn đơn tinh thể
C3 : Chất rắn vô định hình có tính dị hướng không ? Có
nhiệt độ nóng chảy xác định không ? Tại sao ?
Chất rắn vô định hình không có tính dị hướng
vì không có cấu trúc tinh thể nên tính chất vật
lý theo mọi hướng đều như nhau
Chất rắn vô định hình không có nhiệt độ nóng

chảy xác định
Trả lời: