Xơ vữa động mạch ở người cao tuổi docx

Xơ vữa động mạch ở người cao tuổi
Bệnh xơ vữa động mạch là gì, cách phòng và chữa trị bệnh hiện nay như thế nào là
vấn đề mà rất nhiều độc giả nhất là những người cao tuổi khi đi khám được chẩn
đoán là bị bệnh xơ vữa động mạch, đã viết thư về tòa soạn. Sau đây xin giới thiệu
bài viết của giáo sư Lê Sỹ Liêm về căn bệnh này.
Bệnh xơ vữa động mạch (atherosclrosis)
là bệnh do động mạch bị xơ cứng và nhỏ
hẹp hơn bình thường, bệnh có thể xảy ra ở
bất kỳ vùng nào trong cơ thể và là nguyên
nhân chính gây đột quỵ (rối loạn tuần
hoàn não), cơn đau tim và thiểu năng tuần
hoàn ở cẳng chân. Bệnh này gặp nhiều
hơn ở các nước phát triển như ở châu Âu,
Mỹ, còn ở các nước đang phát triển như
châu Á, Phi ít gặp hơn. Bệnh cũng thường
gặp ở người cao tuổi. Qua nghiên cứu thấy rằng chất nội tiết tố sinh dục của phụ nữ như
oestrogen cũng có tác dụng giúp hạn chế được bệnh. Vì vậy tỷ lệ bệnh này ở phụ nữ
trước tuổi mãn kinh thấp hơn ở nam giới (theo tư liệu của Mỹ). Phụ nữ tuổi từ 60 tuổi trở
lên bị bệnh này cũng nhiều ngang bằng với nam giới. Tuy vậy những phụ nữ có sử dụng
nội tiết tố oestrogen trong điều trị một số bệnh khác có tác dụng bảo vệ chống bệnh này
tốt hơn (theo một số tài liệu của Mỹ).
Nguyên nhân gây bệnh
Tai biến phát triển bệnh xơ vữa động mạch qua nghiên cứu thấy có liên quan với tỷ lệ
cholesterol trong máu của cơ thể mà chất này thực tế phụ thuộc vào chế độ ăn uống nuôi
dưỡng và cả một số yếu tố về “gen” (genetic factor).
Vì tỷ lệ chất cholesterol liên quan tới chế độ ăn uống nên bệnh xơ vữa động mạch thường
gặp ở người dân các nước Tây Âu vì ở đây người ta có chế độ ăn uống, có tỷ lệ chất béo
cao hơn. Một vài bệnh khác như bệnh tiểu đường cũng liên quan chặt chẽ với tỷ lệ chất

Vữa xơ động mạch. Google
cholesterol cao trong chế độ ăn. Một vài bệnh có tính chất di truyền cũng có tỷ lệ chất mỡ

cao trong máu (bệnh chất mỡ cao di truyền).
Ngoài yếu tố tỷ lệ chất cholesterol trong máu còn có một số yếu tố khác gây bệnh như:
hút thuốc lá, không vận động thể dục đều đặn, tăng huyết áp và tình trạng thừa cân béo
phì.
Các chất mỡ trong máu tích tụ dần ở lớp trong của thành động mạch và do chất mỡ làm
cho thành động mạch dày hơn, kết quả là các động mạch bị hẹp dần lại và lưu thông máu
bị cản trở.
Bệnh xơ vữa động mạch có những triệu chứng gì?
Ở giai đoạn sớm của bệnh thường không thấy có triệu chứng rõ. Dần dần về sau, các triệu
chứng được phát sinh rõ hơn do dòng máu cung cấp cho các tạng trong cơ thể bị giảm
dần do động mạch bị hẹp dần gây tắc dần dòng máu. Nếu động mạch vành cung cấp máu
cho cơ tim bị tắc dần thì sẽ xuất hiện những triệu chứng như đau tức ngực. Nếu động
mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn thì sẽ xảy ra cơn đau tim đột ngột gây tử vong. Nhiều
cơn đột quỵ ở người già thường do động mạch cung cấp máu cho não bị xơ cứng và bị
hẹp. Trường hợp động mạch ở cẳng chân bị xơ vữa thường có triệu chứng đầu tiên là cơn
đau cơ kiểu “chuột rút” do máu không được cung cấp đầy đủ ở cẳng chân.
Nếu bệnh xơ vữa động mạch kết hợp với bệnh rối loạn chất mỡ bẩm sinh di truyền thì
chất mỡ có thể tích tụ ứ đọng lên các gân cơ tạo nên những cục dưới da nhìn thấy rất rõ.
Chẩn đoán bệnh như thế nào?
Ở giai đoạn sớm thì bệnh chưa có triệu chứng rõ nhưng lại cần phải chẩn đoán sớm để
chữa trị có hiệu quả. Do đó người ta phải xét nghiệm máu để phát hiện tỷ lệ cholesterol
trong máu cao, cũng cần phát hiện bệnh tăng huyết áp và bệnh tiểu đường. Vì đây đều là
những yếu tố gây bệnh. Do đó ở các nước Âu, Mỹ, để chủ động phát hiện sớm bệnh này
người ta cho xét nghiệm máu, đo tỷ lệ cholesterol máu ít nhất 5 năm một lần sau tuổi 20
(theo tài liệu của Mỹ).
Nếu bệnh đã phát triển thì người ta thường cho làm những thử nghiệm về máu để có thể
vừa phát hiện được cả tổn thương của động mạch và cả tổn thương của các nội tạng được
cung cấp máu. Như vậy cả nguyên nhân và hậu quả đều được kiểm tra.
Ở bệnh viện có điều kiện, người ta làm những kỹ thuật hình ảnh cao như:
- Siêu âm Doppler (Doppler ultrasound scanning).

- Làm điện tâm đồ (ECG).
- Chụp động mạch vành.
Các kỹ thuật này giúp chẩn đoán và đánh giá chức năng động mạch tim, tình trạng dòng
máu tuần hoàn.
Điều trị bệnh theo các phương pháp hiện đại
Phương pháp điều trị tốt nhất hiện nay là phòng bệnh xơ vữa động mạch, làm giảm bớt
tốc độ phát triển của bệnh.
Các biện pháp phòng bệnh mới nhất vẫn là chế độ ăn ít mỡ.
- Không hút thuốc lá.
- Luyện tập thể dục đều đặn nghiêm túc hằng ngày.
- Quan tâm duy trì cân nặng cho phù hợp với chiều cao của cơ thể.
Đó vẫn là những biện pháp tốt nhất để làm giảm sự phát triển của bệnh xơ vữa động
mạch. Trường hợp vẫn có tình trạng sức khỏe tốt nhưng khám thấy tỷ lệ cholesterol máu
cao thì vẫn phải ăn theo chế độ ít chất mỡ.
Đồng thời có thể dùng thuốc hạ cholesterol theo đơn của bác sĩ điều trị.
Đối với người đã bị một cơn đau tim, qua nghiên cứu người ta thấy rằng làm thấp tỷ lệ
cholesterol máu vẫn có lợi kể cả tỷ lệ cholesterol vẫn trong giới hạn trung bình ở người
khỏe mạnh.
Qua nghiên cứu thấy rằng người ta có thể sử dụng thuốc aspirin để làm giảm các tai biến
đông máu ở lớp trong của động mạch bị hư tổn.
Trường hợp có thể bị biến chứng nặng thì người ta khuyên nên điều trị ngoại khoa như
tạo hình mạch máu, tạo hình động mạch vành (coronany angioplasty).
Luôn nhớ rằng, một chế độ ăn uống và một lối sống lành mạnh có khả năng làm giảm sự
phát triển của bệnh này ở nhiều người.
GS. Lê Sỹ Liêm