Dạy trẻ khám phá cảm
giác cuộc sống
Bài học đầu tiên về cảm giác của trẻ là sờ nắn mọi vật.
Đôi khi, những sự vật chúng ta nhìn, nghe, hoặc
cảm thấy phải được diễn giải thì chúng ta mới có
thể hiểu được ý nghĩa. Bạn có thể giúp bé bằng
cách mang đến cho bé nhiều trải nghiệm và bằng
cách giúp bé hiểu được ý nghĩa của kinh nghiệm.
Trò chơi khám phá cảm giác là gì?
Tất cả chúng ta đều học từ cảm giác. Chúng ta học từ
việc thấy, nghe, nếm, ngửi và sờ. Chúng ta cũng học
từ cảm giác chuyển động. Trò chơi của bạn – và của
bé – nên bao gồm tất cả những cảm giác này.
Trẻ bắt đầu học từ cảm giác khi nào?
Trẻ sơ sinh hoàn toàn thích một số cảm giác hơn
những cảm giác khác. Chúng đáp ứng với những sự
việc mà chúng nhìn thấy. Chúng thích giọng nói và
thích ngọt hơn mặn và đắng. Chúng thích mùi dễ chịu
hơn là mùi nồng và cay.
Bé cũng có sở thích trên những vật mà bé cảm
thấy; thường thì bé sẽ thích vải lụa mềm hoặc vuốt ve
của người mẹ hơn là khăn lông nhám. Khi bé lớn
hơn, bé có thể phân biệt hình dáng, âm thanh, mùi và
chất liệu và học ý nghĩa của những cảm giác khác
nhau này. Bé biết rằng giọng cao là mẹ, giọng trầm là
bố và rằng thức ăn sẽ đến khi chúng nhìn vào bình
sữa.
Khi những kỹ năng cơ thể ngày càng được cải
thiện, bé tìm tòi bằng những ngón tay và bàn tay. Bé
thích thí nghiệm với vải, thường làm bẩn bằng những
thứ như bánh, cà chua hoặc nước.
Bạn có thể giúp con bạn sử dụng cảm giác để
khám phá và học như thế nào?
Từ khi sinh đến 1 tuổi: Treo những đồ vật di động
ngang qua giường cũi để cho bé nhìn. Mở những âm
thanh mới trên máy nghe nhạc. Tạo cơ hội cho bé sử
dụng khứu giác và xúc giác trong khi tắm bằng cách
dùng xà phòng thơm và thoa dầu hoặc phấn thơm.
Bằng cảm giác trẻ có thể phân biệt một số chất liệu khác nhau.
Lau, vuốt ve là những cử chỉ rất tốt nếu con của bạn
cứng nhắc hoặc mềm nhũn. Những bé có khuynh
hướng cứng nhắc thường đáp ứng tốt hơn với vuốt
ve thư giãn chậm rãi; bé mềm nhũn thích động tác
xoa bóp nhanh và mạnh.
Ngay khi bé có thể mở được bàn tay, chúng có thể
khám phá những chất liệu khác nhau. Gắn những đồ
vật một cách an toàn vào dây hoặc chốt và buộc nó
ngang qua giường cũi. Dùng những đồ vật không
tách rời ra hoặc vỡ, chẳng hạn:
- Dụng cụ cuộn tóc
- Cuộn chỉ màu lớn
- Nắp bình
- Những vòng bằng nhựa
Con của bạn cũng đã bắt đầu hành trình khám phá
mùi vị. Khi nấu ăn, hãy để cho bé ngửi các mùi gia vị
khác nhau, chẳng hạn quế, những lá bạc hà, vỏ cam
và chanh.
Bé lớn hơn có thể ngồi không cần đỡ để bàn tay
của bé được tự do. Treo những đồ chơi trên một
khung để chúng không lăn đi chỗ khác. Sờ và nếm có
thể được khám phá bằng cách vẽ bằng ngón tay với
bánh hoặc sữa chua. Có thể cho bé bóp, kéo và ném
mì ống đã nấu chín.
Tắm là khoảng thời gian tuyệt vời để bé khám phá cảm giác.
Tắm là thời gian tuyệt vời để khám phá những cảm
giác. Cho nước chảy qua những ngón tay của bé và
bàn tay của bé sẽ té nước làm nước văng tung tóe.
Bạn có thể trợ giúp thêm nếu bé không thể ngồi trong
thau tắm mà không có ai đỡ – một giỏ đựng quần áo
giặt bằng nhựa có lưới ở bên có thể giúp bé ngồi
vững hơn. Nếu con của bạn bị khiếm thị, hãy giúp bé
tìm đồ chơi trong bồn tắm.
Bé thường thích những trò chơi có âm thanh khi
gần đến tuổi thôi nôi. Giấu những đồ chơi có âm nhạc
hoặc những đồ vật phát ra tiếng động để bé có thể
tìm chúng. Trẻ bị khiếm thị có thể cần trợ giúp. Trong
lần đầu tiên bạn chơi trò chơi này, nên đặt đồ chơi có
âm thanh ở gần đó để bé tìm thấy dễ dàng.
Trẻ 1 tuổi khám phá bằng cách sờ. Trong một ngăn
kéo đặc biệt, giữ những đồ vật an toàn khi bé sờ đến
hoặc chơi (chẳng hạn muỗng , xoong cũ hoặc một
cuốn tạp chí cũ).
Đèn pin là một đồ chơi khác cho lứa tuổi này. Bé
thích kiểm tra công tắc và chiếu sáng trong một
phòng tối.
Bạn có thể thực hiện những trò chơi so sánh tương
tự với mùi. Đặt hành, tỏi, chanh, trong hộp nhỏ. Đậy
bình bằng giấy. Để cho bé so sánh những mùi này
với nhau.
Chơi cát và nước cũng là những trò chơi mang lại
nhiều hứng thú cho bé. Con của bạn cũng có thể cảm
thấy rất thú vị với việc cho cát khô chảy qua những kẽ
ngón tay.
Trẻ 2 tuổi sờ mó và nếm mọi thứ mà trẻ bắt gặp, vì
vậy bạn phải bảo vệ ổ cắm điện và để dây điện ở
ngoài tầm tay của bé và để những vật dễ vỡ ở trên kệ
cao.
Trẻ 2 tuổi rất thích khám phá những thứ cho cảm
giác mới hoặc âm thanh mới (chẳng hạn cát, bùn,
hoặc những lá cây).
Trẻ 2 tuổi có thể so sánh những thứ có chất liệu
khác nhau – phủ những cặp khối vuông bằng những
chất liệu khác nhau. Lúc này bé xác định dễ dàng
những mùi trong nhà khác nhau; chơi trò chơi gọi tên
mùi (chẳng hạn xà phòng, cà phê và thịt nướng).
Trẻ 2 tuổi cũng thích những trò chơi đòi hỏi phân
biệt giữa khô và ẩm. Hãy hỏi bé xem quần có khô
không và khen ngợi nếu bé trả lời đúng.
Trẻ 3 tuổi học hỏi nhiều hơn về thế giới xung
quanh. Bắt chước là cách trẻ 3 tuổi làm để hiểu sự
vật; chúng “lái” xe và “quét” nhà.
Trẻ 3 tuổi thích nghịch nước – làm bể bong bóng,
tóe nước, tìm đồ chơi giấu dưới bọt xà phòng – và
nghịch cát – làm cát chảy, làm đầy và đổ cát ra. Giấu
đồ chơi trong cát để khích lệ bé khám phá.