Ngô Sĩ Liên nhà Sử học lỗi lạc

Ngô Sĩ Liên: Một sử gia lỗi lạc

Ngô Sĩ Liên quê làng Chúc Lý, huyện Chương Đức, phủ Ứng Thiên (nay
thuộc huyện Mỹ Đức, Hà Tây). Ông từng tham gia khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427)
chống quân Minh xâm lược.

Ông đậu Tiến sĩ khoa Nhâm Tuất năm Đại Bảo thứ 3 thời Lê Thái Tông (1434-
1442). Dưới triều Lê, ông làm quan từng giữ chức Phó đô Ngự sử, Lễ bộ Hữu thị
lang, Triều liệt Đại phu kiêm Quốc Tử Giám Tư nghiệp kiêm Quốc sử Viện Tu soạn,
cuối đời được phong chức Đô ngự sử, thọ 98 tuổi.

Ngô Sĩ Liên được Lê Thánh Tông giao soạn Đại Việt sử ký toàn thư, hoàn
thành năm Kỷ Hợi (1479). Bộ sử này có 15 quyển, chia làm hai phần: Phần ngoại kỷ
gồm 5 quyển và phần bản kỷ gồm 10 quyển. Trong Đại Việt sử ký toàn thư của ông,
phần bản kỷ, ông dựa trên cơ sở của Đại Việt sử ký do Lê Văn Hưu viết năm 1272 và
Đại Việt sử ký tục biên do Phan Phu Tiên viết năm 1455. Qua nghiên cứu, ông
thường đánh giá cao hai nhà sử học tiền bối: “Văn Hưu là đại thủ bút, Phu Tiên là
bậc cố lão của thánh triều ta, đều vâng chiếu biên soạn lịch sử nước ta, tìm thêm các
sách vở còn sót lại, gom hợp thành sách để cho người xem đời sau không có gì phải
tiếc nữa là được, song ghi chép có chỗ chưa đủ, nghĩa lệ còn có chỗ chưa đáng, văn
tự còn có chỗ chưa ổn, người đọc không khỏi có chỗ còn chưa vừa ý ”.

Phần mà Ngô Sĩ Liên đã có cống hiến to lớn là phần ngoại kỷ, chép lịch sử từ
họ Hồng Bàng cho đến hết đời An Dương Vương Thục Phán. Để hoàn thành 5 quyển
sách viết về phần này, ông đã phải dày công sưu tầm, nghiên cứu, chọn lọc từ trong
các câu chuyện truyền miệng dân gian, các chuyện thần thoại, các sự tích các vị thần
hoàng, các thánh thần nhân dân thường thờ cúng Như vậy, chính Ngô Sĩ Liên là sử
gia lỗi lạc đầu tiên viết lịch sử thời kỳ này bao gồm các đời: Kinh Dương Vương,
Lạc Long Quân, Hùng Vương, An Dương Vương, lần đầu tiên được chính thức đưa
vào quốc sử (năm 1479).

Ngoài các phần trên, ông còn viết những đoạn bình luận lịch sử được lưu giữ dưới đề
mục “Sử thần Ngô Sĩ Liên viết”. Bộ Đại Việt sử ký toàn thư do ông viết có đến 166
đoạn trích dẫn lời bình của ông.

Đại Việt sử ký toàn thư là một di sản văn hóa vô giá của văn hóa dân tộc, được
hình thành trên cơ sở đóng góp của nhiều sử gia nổi tiếng sống trong một giai đoạn
kéo dài hơn 4 thế kỷ (từ cuối thế kỷ XIII đến cuối thế kỷ XVIII). Ngô Sĩ Liên trước
sau trong nhiều năm đã gắn bó đời mình với việc viết sử. Với những cống hiến to lớn
nói trên, Ngô Sĩ Liên thực sự là một trong những sử gia lỗi lạc nhất của dân tộc.