phân tích mùa xuân nho nhỏ

phân tích mùa xuân nho nhỏ
Giây phút đầu tiên khi năm mới gõ cửa, hãy hòa mình vào những vẻ
đẹp của mùa xuân qua bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ
Thanh Hải - cũng là một trong những trọng tâm ôn thi tốt nghiệp của
các bạn học sinh lớp 9.
Mùa xuân đã về trên đất nước Việt Nam tươi đẹp của chúng ta. Đâu
đây dặt dìu lời ca êm dịu về “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ôi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Mùa xuân xứ Huế thơ mộng hiển hiện trước mắt ta. Chỉ một bông
hoa tím mỏng manh, mọc giữa dòng sông Hương xanh biếc mà sao
sức sống lại dồi dào mãnh liệt đến vậy ? Và cũng chỉ một con chim
chiền chiện cất lời, mà sao tiếng hót vang xa bay bổng đến thế ?
Từng giọt âm thanh tiếng chim thả vào không gian, hội tụ tất cả ánh
sáng, sự thanh khiết trong lành của đất trời mùa xuân nên nó cứ long
lanh, long lanh. Không cầm lòng được, nhà thơ bất chợt đưa tay ra
hứng lấy âm thanh ấy, những mong nắm bắt điều diệu kỳ của thiên
nhiên tươi đẹp trên quê hương. Sự chuyển đổi cảm giác trong ông
diễn ra thật nhanh chóng, bất ngờ, mà cũng thật tinh tế. Rồi ông đưa
mắt nhìn những chồi non lộc biếc đậu trên vành lá ngụy trang của
người ra trận, trải dài theo bước chân người ra đồng, trên khắp đất
nước mình. Mặc dù chúng ta vừa ngưng nghỉ tiếng súng ở hai đầu
biên cương. Mặc dù thời bao cấp vẫn in hằn dấu vết trong mỗi gia
đình Việt Nam. Nhưng thành quả chiến đấu và lao động suốt 4.000
năm lịch sử đã ngời ngời trong mùa xuân 1980 ấy.
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước

Quả thực là “chẳng kẻ thù nào ngăn nổi bước ta đi”.
Bằng sự mẫn cảm, bằng niềm tin son sắt, Thanh Hải đã nhận ra sức
sống bền bỉ và tư thế luôn vững vàng thăng tiến của dân tộc ta. Đến
hôm nay, mùa xuân 2006 đã về, ta càng khẳng định rằng điều Thanh
Hải dự báo từ 26 năm trước đã, đang và mãi mãi là hiện thực trên Tổ
quốc thân yêu của chúng ta. Đáng trân trọng biết bao, tấm lòng của
một người con đất Việt ! Khi đang lâm bệnh nặng, sắp từ giã cõi đời,
còn phải sống trong thiếu thốn khó khăn, ông vẫn có những cảm
nhận vô cùng tươi trẻ về thiên nhiên, về đất nước, về cuộc sống.
Phải chăng, có sự đồng điệu trong tâm hồn thi sĩ:
“Tôi lại nhìn như đôi mắt trẻ thơ
Tổ quốc tôi, chưa đẹp thế bao giờ”.
(Tố Hữu)
Từ niềm say sưa trước mùa xuân thiên nhiên và cuộc sống trên đất
nước, Thanh Hải đã chân thành bộc lộ ước nguyện của bản thân:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Tuy đó là ước nguyện khiêm nhường (muốn hóa thân làm những thứ
bé nhỏ : Một con chim, một cành hoa, một nốt trầm, một mùa xuân
nho nhỏ để “lặng lẽ dâng cho đời”). Nhưng đó là ước nguyện rất tự
nhiên, đẹp đẽ, sáng trong như thiên nhiên tươi đẹp, trong sáng (con
chim, cành hoa), rất bền bỉ, thiết tha:
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Đó cũng là ước nguyện hết sức chân thành của Thanh Hải. Bởi vì cả
cuộc đời ông đã bám trụ ở quê hương (vùng Thừa Thiên Huế) cùng
đồng bào, đồng chí đánh giặc qua hai cuộc kháng chiến ác liệt
trường kì. Từ vùng đất này, những bài thơ “Mồ anh hoa nở”, “Cháu
nhớ Bác Hồ” của ông đã có sức lay động sâu xa tâm hồn bao bạn
đọc. Rồi đến giờ phút cuối cùng, ông vẫn như con tằm rút ruột nhả
tơ, dâng cho đời “mùa xuân nho nhỏ” thiết tha nồng thắm từ đáy tâm
can. Những “nốt trầm” ấy sao mà “xao xuyến”, sao mà đắm say!
Và bạn ơi, bạn có thấy Thanh Hải đã nói hộ chúng ta ước nguyện
của mỗi người bằng cách chuyển đổi đại từ “tôi” sang “ta” đó không?
Bài thơ của Thanh Hải đề cập đến vấn đề nhân sinh quan. Sống có
ích, sống đẹp là có cống hiến cho đời. Vậy mà nó không hề khô cứng
như lời giáo huấn đạo lý. Bởi vì, tác giả đã nói bằng cảm xúc thực,
bằng những điều tâm niệm chân thành, thiết tha, bằng giọng thơ nhẹ
nhàng và hình ảnh thơ bình dị. Chính vì thế những dòng thơ của ông
thấm sâu vào lòng người, thức tỉnh những ước nguyện, những cách
sống đẹp của mỗi con người.
Mùa xuân nay đi trong dìu dặt lời ca :
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm tình
Ta thấy nhớ Thanh Hải - nhớ một “Mùa xuân nho nhỏ” của dân tộc
thiết tha!