PHỨC CHẤT pptx

PH C CH TỨ Ấ
PH C CH TỨ Ấ

C u t o ph c ch tấ ạ ứ ấ
C u t o ph c ch tấ ạ ứ ấ

Cầu nội
Cầu nội
: viết trong dấu móc vuông
: viết trong dấu móc vuông

Cation: [Co(NH
Cation: [Co(NH
3
3
)
)
6
6
]Cl
]Cl
3
3

Anion: K
Anion: K
2
2
[Zn(OH)
[Zn(OH)

4
4
]
]

Trung hòa: [Pt(NH
Trung hòa: [Pt(NH
3
3
)
)
2
2
Cl
Cl
2
2
], [Ni(CO)
], [Ni(CO)
4
4
]
]

Cầu ngoại
Cầu ngoại
: những ion nằm ngoài và ngược dấu với cầu nội.
: những ion nằm ngoài và ngược dấu với cầu nội.

Ph i tố ử

Ph i tố ử

Một càng
Một càng
: F
: F
-
-
, Cl
, Cl
-
-
, OH
, OH
-
-
, CN
, CN
-
-
…H
…H
2
2
O, NH
O, NH
3
3

Nhiều càng

Nhiều càng
: en, C
: en, C
2
2
O
O
4
4
2-
2-
, EDTA…
, EDTA…
Số phối trí
Số phối trí
: là số phối tử bao quanh chất tạo phức. Phổ biến nhất là 4,6.
: là số phối tử bao quanh chất tạo phức. Phổ biến nhất là 4,6.


Số phối tử
Số phối tử
:
:

1 càng: di, tri, tetra, penta, hexa,
1 càng: di, tri, tetra, penta, hexa,

Nhiều càng: bis, tris, tetrakis, pentakis, hexakis…
Nhiều càng: bis, tris, tetrakis, pentakis, hexakis…


Tên phối tử:
Tên phối tử:

Anion: tên của anion + “o”
Anion: tên của anion + “o”
F
F
-
-
: floro, CO
: floro, CO
3
3
2-
2-
: carbonato, CN
: carbonato, CN
-
-
: ciano
: ciano

Trung hòa: H
Trung hòa: H
2
2
O: aquo (aqua), NH
O: aquo (aqua), NH
3
3

: ammin, CO:
: ammin, CO:
carbonyl, NO: nitrozyl
carbonyl, NO: nitrozyl

Tên m t s ph i tộ ố ố ử
Tên m t s ph i tộ ố ố ử
NO
NO
2
2
-
-
: ONO
: ONO
-
-
:
:
SO
SO
3
3
2-
2-
: S
: S
2
2
O

O
3
3
2-
2-
:
:
SCN
SCN
-
-
: NCS
: NCS
-
-
:
:
NH
NH
2
2
CH
CH
2
2
CH
CH
2
2
NH

NH
2
2
:
:
CH
CH
3
3
NH
NH
2
2
:
:
C
C
5
5
H
H
5
5
N:
N:
C
C
6
6
H

H
6
6
:
:

Nguyên t trung tâmử
Nguyên t trung tâmử

Nếu M nằm trong cation, tên M kèm theo chữ số La Mã trong dấu ngoặc đơn.
Nếu M nằm trong cation, tên M kèm theo chữ số La Mã trong dấu ngoặc đơn.

Nếu M nằm trong anion, tên M thêm đuôi “at”, kèm theo số La Mã, nếu phức là
Nếu M nằm trong anion, tên M thêm đuôi “at”, kèm theo số La Mã, nếu phức là
acid thì thay “at” bằng “ic”.
acid thì thay “at” bằng “ic”.
VD:
VD:
[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
6
6
]Cl
]Cl
3
3

: hexaammincobalt (III) clorur
: hexaammincobalt (III) clorur

G i tênọ
G i tênọ

Tên ion dương đặt trước tên ion âm
Tên ion dương đặt trước tên ion âm

Tên của ligand đặt trước tên của ion kim loại trung tâm.
Tên của ligand đặt trước tên của ion kim loại trung tâm.

Ligand mang điện tích âm > ligand trung hòa điện > ligand mang
Ligand mang điện tích âm > ligand trung hòa điện > ligand mang
điện tích dương
điện tích dương

Số oxh của KL trung tâm để trong ngoặc đơn
Số oxh của KL trung tâm để trong ngoặc đơn

Tên của phức ion âm tận cùng bằng “at”
Tên của phức ion âm tận cùng bằng “at”

Ví dụ
Ví dụ

[Cr(NH
[Cr(NH
3
3

)
)
6
6
]Cl
]Cl
3
3
:
:

[Co(H
[Co(H
2
2
O)
O)
5
5
Cl]Cl
Cl]Cl
2
2
:
:

Na
Na
2
2

[Zn(OH)
[Zn(OH)
4
4
]:
]:

[Cu(NH
[Cu(NH
2
2
CH
CH
2
2
CH
CH
2
2
NH
NH
2
2
)
)
2
2
]SO
]SO
4

4

[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
4
4
][PtCl
][PtCl
4
4
]
]

[Cr(NH
[Cr(NH
3
3
)
)
6
6
][Co(CN)
][Co(CN)
6
6
]:

]:

[Pt(NH
[Pt(NH
3
3
)
)
4
4
][PtCl
][PtCl
6
6
]:
]:

H[AuCl
H[AuCl
4
4
]
]

Đ ng phân ph c ch tồ ứ ấ
Đ ng phân ph c ch tồ ứ ấ

Đồng phân hình học: cis-, trans-
Đồng phân hình học: cis-, trans-
Phức vuông phẳng:

Phức vuông phẳng:
Pt
NH
3
NH
3
Cl
Cl
cis-diclorodiamminplatin(II)
(màu vàng da cam).
Pt
Cl
NH
3
H
3
N
Cl
trans-diclorodiamminplatin(II)
(màu vàng nhat)

Phức bát diện:
Phức bát diện:

Dạng MA
Dạng MA
4
4
B
B

2
2
Cis: 2 ligand B vị trí 1,2
Cis: 2 ligand B vị trí 1,2
Trans: 2 ligand B nằm ở vị trí 1,6
Trans: 2 ligand B nằm ở vị trí 1,6

Dạng MA
Dạng MA
3
3
B
B
3
3
:
:
Cis: 3 ligand B nằm ở vị trí 1,2,3.
Cis: 3 ligand B nằm ở vị trí 1,2,3.
Trans: 3 ligand B nằm ở vị trí 1,2,6.
Trans: 3 ligand B nằm ở vị trí 1,2,6.

VD: Hãy vẽ đồng phân cis-trans cho các phức chất có công thức sau:
VD: Hãy vẽ đồng phân cis-trans cho các phức chất có công thức sau:
a.
a.
[CoCl
[CoCl
2
2

(NH
(NH
3
3
)
)
4
4
]
]
+
+
b.
b.
[CoCl
[CoCl
3
3
(NH
(NH
3
3
)
)
3
3
]
]



Đồng phân phối trí
Đồng phân phối trí
: sinh ra do sự phối trí khác nhau của loại phối tử quanh 2
: sinh ra do sự phối trí khác nhau của loại phối tử quanh 2
nguyên tử trung tâm
nguyên tử trung tâm
[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
6
6
][Cr(CN)
][Cr(CN)
6
6
]
]
và
và
[Cr(NH
[Cr(NH
3
3
)
)
6
6

][Co(CN)
][Co(CN)
6
6
]
]
[Cu(NH
[Cu(NH
3
3
)
)
4
4
][PtCl
][PtCl
4
4
] và [Pt(NH
] và [Pt(NH
3
3
)
)
4
4
][CuCl
][CuCl
4
4

]
]
[Pt(NH
[Pt(NH
3
3
)
)
4
4
][PtCl
][PtCl
6
6
] và [Pt(NH
] và [Pt(NH
3
3
)
)
4
4
Cl
Cl
2
2
][PtCl
][PtCl
4
4

]
]


Đồng phân ion hóa
Đồng phân ion hóa
: do sự sắp xếp các anion trong cầu nội và cầu
: do sự sắp xếp các anion trong cầu nội và cầu
ngoại.
ngoại.
[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
5
5
Br]SO
Br]SO
4
4
và
và
[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)

5
5
SO
SO
4
4
]Br
]Br

Đồng phân liên kết
Đồng phân liên kết
:
:
[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
5
5
NO
NO
2
2
]Cl
]Cl
2
2
và

và
[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
5
5
ONO]Cl
ONO]Cl
2
2
[Mn(CO)
[Mn(CO)
5
5
SCN) và [Mn(CO)
SCN) và [Mn(CO)
5
5
NCS]
NCS]

S phân ly trong dung ự
S phân ly trong dung ự
d chị
d chị
[Ni(NH
[Ni(NH

3
3
)
)
6
6
]Cl
]Cl
2
2
= [Ni(NH
= [Ni(NH
3
3
)
)
6
6
]
]
2+
2+
+ 2Cl
+ 2Cl
-
-
[Ni(NH
[Ni(NH
3
3

)
)
6
6
]
]
2+
2+
= Ni
= Ni
2+
2+
+ 6 NH
+ 6 NH
3
3


Hằng số cân bằng của quá trình phân ly:
Hằng số cân bằng của quá trình phân ly:
K
cb
=
[Ni
2+
].[NH
3
]
6
[[Ni(NH

3
)
6
]
2+
]

H ng s b nằ ố ề
H ng s b nằ ố ề
β = 1/K
β = 1/K
cb
cb

Thuy t liên k t hóa tr ế ế ị
Thuy t liên k t hóa tr ế ế ị
(VB)
(VB)

Phức chất được tạo thành bằng các liên kết cho nhận giữa e tự do của phối tử và
Phức chất được tạo thành bằng các liên kết cho nhận giữa e tự do của phối tử và
obitan trống của NTTT.
obitan trống của NTTT.

Co
Co
3+
3+
+ 6 :NH
+ 6 :NH

3
3
= [Co(NH
= [Co(NH
3
3
)
)
6
6
]
]
3+
3+
Acid Lewis Bazo Lewis muối Lewis
Acid Lewis Bazo Lewis muối Lewis


Ví dụ:
Ví dụ:

[Cu(NH
[Cu(NH
3
3
)
)
2
2
]+

]+

[CoCl
[CoCl
4
4
]
]
2-
2-

[PtCl
[PtCl
4
4
]
]
2-
2-

[Co(NH
[Co(NH
3
3
)
)
6
6
]
]

3+
3+

[CoF
[CoF
6
6
]
]
3-
3-



Ưu điểm: mô tả đơn giản cụ thể các liên kết trong
Ưu điểm: mô tả đơn giản cụ thể các liên kết trong
phức, giải thích được từ tính của phức chất.
phức, giải thích được từ tính của phức chất.

Nhược điểm: không giải thích được màu sắc của phức chất.
Nhược điểm: không giải thích được màu sắc của phức chất.

Thuy t tr ng tinh thế ườ ể
Thuy t tr ng tinh thế ườ ể

Sự tạo phức là tương tác tĩnh điện giữa chất tạo phức và phối tử.
Sự tạo phức là tương tác tĩnh điện giữa chất tạo phức và phối tử.

Phối tử là những điện tích điểm hay lưỡng cực.
Phối tử là những điện tích điểm hay lưỡng cực.


Sắp xếp phối tử sao cho năng lượng đẩy giữa chúng là nhỏ nhất.
Sắp xếp phối tử sao cho năng lượng đẩy giữa chúng là nhỏ nhất.

Đối với NTTT có spt 6: bát diện
Đối với NTTT có spt 6: bát diện

Đối với NTTT có spt 4: tứ diện.
Đối với NTTT có spt 4: tứ diện.

Thông s tách năng ố
Thông s tách năng ố
l ngượ
l ngượ

Là hiệu năng lượng của d “cao” và d “thấp”.
Là hiệu năng lượng của d “cao” và d “thấp”.
△
△

Yếu tố ảnh hưởng lên
Yếu tố ảnh hưởng lên
△
△

Cấu hình phức: vuông phẳng> bát diện>tứ diện
Cấu hình phức: vuông phẳng> bát diện>tứ diện

Điện tích ion trung tâm: =Kz△
Điện tích ion trung tâm: =Kz△

2
2
r
r
2
2


Kích thước ion trung tâm:
Kích thước ion trung tâm:

Phối tử.
Phối tử.
I
I
-
-
<Br
<Br
-
-
<Cl
<Cl
-
-
<SCN
<SCN
-
-
<F

<F
-
-
<OH
<OH
-
-
<C
<C
2
2
O
O
4
4
2-
2-
<H
<H
2
2
O<NCS
O<NCS
-
-
<py<
<py<
NH
NH
3

3
<en<dipy<NO
<en<dipy<NO
2
2
-
-
<CN
<CN
-
-
<CO
<CO

Gi i thích t tính c a ả ừ ủ
Gi i thích t tính c a ả ừ ủ
ph c ch tứ ấ
ph c ch tứ ấ

P>
P>
: phức chất có spin cao△
: phức chất có spin cao△

P< : phức chất có spin thấp.△
P< : phức chất có spin thấp.△
Ví dụ:
Ví dụ:
P của Co
P của Co

3+
3+
là 251kJ/mol
là 251kJ/mol
△
△
của [CoF
của [CoF
6
6
]
]
3-
3-
là 156kJ/mol, của [Co(NH△
là 156kJ/mol, của [Co(NH△
3
3
)
)
6
6
]
]
3+
3+
là 265kJ/mol. Xác định từ tính của
là 265kJ/mol. Xác định từ tính của
2 phức chất trên.
2 phức chất trên.

Màu c a ph c ch tủ ứ ấ
Màu c a ph c ch tủ ứ ấ

Màu là kết quả của sự hấp phụ một phần ánh sáng trông thấy.
Màu là kết quả của sự hấp phụ một phần ánh sáng trông thấy.

Sự chuyển dời e từ obitan có năng lượng thấp đến cao gây nên phổ hấp thụ.
Sự chuyển dời e từ obitan có năng lượng thấp đến cao gây nên phổ hấp thụ.
Giải thích tại sao Cu
Giải thích tại sao Cu
+
+
không có màu?
không có màu?

Zn, Cd, Hg
Zn, Cd, Hg

Giới thiệu:
Giới thiệu:

Cấu hình e hóa trị: (n-1)d
Cấu hình e hóa trị: (n-1)d
10
10
ns
ns
2
2


Có 2 e hóa trị
Có 2 e hóa trị


giống với các nguyên tố nhóm IIA
giống với các nguyên tố nhóm IIA

Khác với nhóm IIA: điện tích hạt nhân lớn, bk nhỏ, có khả năng tạo nối đôi, …
Khác với nhóm IIA: điện tích hạt nhân lớn, bk nhỏ, có khả năng tạo nối đôi, …

Điều chế
Điều chế

Nhiệt luyện: 2ZnS + 3O
Nhiệt luyện: 2ZnS + 3O
2
2




2ZnO + 2SO
2ZnO + 2SO
2
2

ZnO + C
ZnO + C


Zn + CO
Zn + CO

Zn được điều chế từ quặng aphalerit ((ZnFe)S). Thủy luyện
Zn được điều chế từ quặng aphalerit ((ZnFe)S). Thủy luyện


ZnSO
ZnSO
4
4




Zn
Zn


Cd: làm tương tự như Zn
Cd: làm tương tự như Zn

Hg: từ quặng cinnabar (HgS), đem nung thu được oxid HgO, nung đến khoảng 500
Hg: từ quặng cinnabar (HgS), đem nung thu được oxid HgO, nung đến khoảng 500
o
o

C
C
oxid phân hủy
oxid phân hủy


thu Hg
thu Hg

Tính chất:
Tính chất:

Zn, Cd, Hg: kim loại có màu trắng bạc
Zn, Cd, Hg: kim loại có màu trắng bạc

Liên kết Hg-Hg: liên kết kim loại + Vanderwaals
Liên kết Hg-Hg: liên kết kim loại + Vanderwaals

Hg có khả năng bay hơi ở RT, và rất độc
Hg có khả năng bay hơi ở RT, và rất độc

Zn, Cd, Hg: dễ tạo hợp kim
Zn, Cd, Hg: dễ tạo hợp kim

Tính khử giảm dần: Zn > Cd > Hg
Tính khử giảm dần: Zn > Cd > Hg

Phản ứng với O
Phản ứng với O
2

2

Phản ứng với phi kim
Phản ứng với phi kim

X + S
X + S


XS (X: Zn, Cd, Hg)
XS (X: Zn, Cd, Hg)


H
H
2
2
O
O

Zn, Cd không phản ứng vì có lớp oxid bảo vệ
Zn, Cd không phản ứng vì có lớp oxid bảo vệ

Zn, Cd phản ứng với HCl, H
Zn, Cd phản ứng với HCl, H
2
2
SO
SO
4

4
(l)
(l)

Zn, Cd phản ứng với H
Zn, Cd phản ứng với H
2
2
SO
SO
4
4
(đ)
(đ)


SO
SO
2
2
hoặc H
hoặc H
2
2
S
S

Hg phản ứng tốt với HNO
Hg phản ứng tốt với HNO
3

3


Hg + 4HNO
Hg + 4HNO
3
3
(đ)
(đ)


Hg(NO
Hg(NO
3
3
)
)
2
2
+ 2NO
+ 2NO
2
2
+ 2H
+ 2H
2
2
O
O

6Hg + 8HNO
6Hg + 8HNO
3
3
(l)
(l)


3Hg
3Hg
2
2
(NO
(NO
3
3
)
)
2
2
+ 2NO + 4H
+ 2NO + 4H
2
2
O
O


4Zn + 10HNO

4Zn + 10HNO
3
3
(l)
(l)


4Zn(NO
4Zn(NO
3
3
)
)
2
2
+ NH
+ NH
4
4
NO
NO
3
3
+ 3H
+ 3H
2
2
O
O


Dung dịch kiềm
Dung dịch kiềm


Zn + 2NaOH + 2H
Zn + 2NaOH + 2H
2
2
O
O


Na
Na
2
2
[Zn(OH)
[Zn(OH)
4
4
] + H
] + H
2
2


Cd và Hg không phản ứng.
Cd và Hg không phản ứng.