Tiểu luận "Một số giải pháp thúc đẩy sự hoạt động thị trường chứng khoán Việt Nam” potx

Đề án môn học Thị trường chứng khoán
Tiểu luận
Đề tài: "Một số giải pháp thúc đẩy sự hoạt
động thị trường chứng khoán Việt Nam”
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
MỤC LỤC
MỤC LỤC 2
LỜI MỞ ĐẦU 4
NỘI DUNG 5
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 5
I. KHÁI NIỆM VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 5
1. Khái niệm về chứng khoán 5
2. Khái niệm về thị trường tài chính 5
3. Thị trường chứng khoán 5
II. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 6
1. Thời kỳ phôi thai (từ giữa thế kỷ 15 đến năm 1929) 6
2. Thời kỳ phục hưng (1930-1970) 6
3. Thời kỳ quốc tế hoá và công chúng hoá thị trường chứng khoán (1971 đến nay).
6
III. VAI TRÒ VÀ CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 7
1. Chức năng của thị trường chứng khoán 7
1.1. Chức năng thu hút vốn nhàn rỗi vào đầu tư phát triển 7
1.2. Chức năng điều tiết các nguồn vốn 7
1.3.Chức năng hoà nhập nền kinh tế thế giới 7
1.4. Chức năng điều tiết vĩ mô 8
2. Vai trò của thị trường chứng khoán 8
2.1. Tạo vốn cho nền kinh tế quốc dân 8
2.2. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sử dụng vốn linh hoạt và có hiệu quả
hơn 8
2.3. Thị trường chứng khoán là công cụ đánh gía DN, dự đoán tương lai 9
IV. MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 9

1. Thị trường chứng khoán là nơi cung cấp sự đầu cơ 9
2. Thị trường chứng khoán làm cho mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt hơn 9
3. Thị trường chứng khoán làm cho nền kinh tế dễ mất ổn định 10
V. CƠ CẤU TỔ CHỨC THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 10
1. Uỷ ban chứng khoán quốc gia (UBCKQG) 10
2. Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) 10
3. Các nhà đầu tư 10
4. Các đơn vị phát hành chứng khoán 10
5. Các trung gian tài chính (TGTC) 11
6. Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán 11
VI. HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 11
1. Các nghiệp vụ trực tiếp của thị trường chứng khoán 11
1.1. Phát hành chứng khoán: 11
1.2. Nghiệp vụ trợ giúp phát hành 12
1.3. Nghiệp vụ môi giới chứng khoán 12
1.4. Nghiệp vu kinh doanh chứng khoán 12
2. Các nghiệp vụ khác liên quan 13
2.1. Nghiệp vụ tín thác đầu tư chứng khoán 13
2.2. Tư vấn đầu tư 13
2.3. Nghiệp vụ tín dụng chứng khoán 13
3. Các yếu tố kỹ thuật nghiệp vụ 13
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
3.1. Phân tích chỉ số chứng khoán 13
3.2. Xác định giá chứng khoán 14
CHƯƠNG II 15
THỰC TRẠNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM 15
I. SỰ CẦN THIẾT CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM 15
1. Nền kinh tế Việt Nam hơn 10 năm đổi mới 15
2. Nhu cầu về vốn trung hạn và dài hạn cho các doanh nghiệp Việt Nam là rất lớn.
15

3. Thị trường chứng khoán là sự đòi hỏi khách quan của nền kinh tế nước ta 16
II. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN TRONG VIỆC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN THỊ
TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 17
1. Thuận lợi 17
2. Những khó khăn và thách thức 18
III. NHỮNG ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT
NAM 19
1. Điều kiện kinh tế 19
2. Điều kiện pháp lý 20
3. Điều kiện kỹ thuật tổ chức 20
IV. QUÁ TRÌNH CHUẨN BỊ CHO SỰ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT
NAM 21
1. Khuôn khổ pháp lý 21
1.1. Thành lập Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) 21
1.2. Qui chế phát hành 23
1.3. Phương thức và quy mô hoạt động của thị trường giao dịch chứng khoán
Việt Nam 23
2. Về hàng hoá cho thị trường chứng khoán Việt Nam 24
3. Vấn đề tạo nguồn nhân lực cho thị trường chứng khoán 26
CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ THÚC ĐẨY SỰ HOẠT ĐỘNG THỊ TRƯỜNG
CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM 27
I. HOÀN THIỆN CƠ CẤU TỔ CHỨC THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM 27
1. Hoàn thiện trung tâm giao dịch chứng khoán Tp Hồ Chí Minh 27
2. Hoàn thiện cơ cấu các tổ chức liên quan 28
II. HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỔ CHỨC VẬN HÀNH THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN HIỆN NAY
Ở NƯỚC TA 29
1. Về các giao dịch chứng khoán phi tập trung 29
2. Các Ngân hàng thương mại Việt Nam (NHTM) với thị trường chứng khoán 29
III. VẤN ĐỀ TẠO HÀNG HOÁ CHO THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 30
1. Những nguyên nhân làm cho cung ít hơn cầu 30

2. Các giải pháp tạo hàng hoá cho thị trường chứng khoán 31
3. Giải pháp về chứng khoán 31
IV. GIẢI PHÁP TẠO NGUỒN NHÂN LỰC, NÂNG CAO SỰ HIỂU BIẾT CỦA CÔNG CHÚNG.
32
2. Các hình thức đào tạo phổ biến 33
V. XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG CHO THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 33
VI. GIẢI PHÁP ỔN ĐỊNH KINH TẾ VĨ MÔ 34
KẾT LUẬN 37
TÀI LIỆU THAM KHẢO 38
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
LỜI MỞ ĐẦU
Phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) là việc rất quan trọng và cần
thiết khi nước ta phát triển một nền kinh tế hàng hoá. Vốn tư bản sẽ trở thành
hàng hoá và tất yếu phải có một thị trường để có thể thực hiện việc trao đổi.
Với lịch sử phát triển hàng trăm năm và được tổ chức một cách hết sức chặt
chẽ, TTCK từ lâu nay đã được coi là một thể chế tài chính bậc cao và hoàn
thiện nhất của nền kinh tế thị trường, nếu thiếu nó, như nhiều chuyên gia kinh
tế học vẫn nói, nền kinh tế thị trường thiếu tính hoàn hảo. Vai trò cơ bản của thị
TTCK đối với nền kinh tế được thể hiện rất rõ bằng việc tạo dựng một kênh
huy động vốn hữu hiệu cho các doanh nghiệp (DN) từ nhiều nguồn khác nhau,
trong đó phải kể đến các nguồn vốn nước ngoài.Thực tế hiện nay, nhu cầu vè
vốn của các DN rất lớn. Thống kê từ những thông tin điều tra do các DN cung
cấp cho thấy, trong năm 2000, nhu cầu vốn hoạt động kinh doanh của các DN
cần khoảng 20 nghìn tỷ đồng Việt Nam,tính bình quân mỗi DN cần khoảng 84
tỷ đồng. Nếu tính đến 2005 con số này vào khoảng 30 nghìn tỷ đồng,trung bình
mỗi DN cần khoảng 100 tỷ đồng. Mặt khác, các DN có nhu cầu mở rộng sản
xuất kinh doanh nhưng huy động vốn lại chủ yếu từ vay vốn ngắn hạn ngân
hàng, lượng vốn vay lại không được đáp ứng đầy đủ. Từ những khó khăn đó,
TTCH với tư cách là kênh huy động vốn dài hạn sẽ tháo gỡ được những khó
khăn trên.

Hiện nay, ngoài sự quan trọng và cần thiết, TTCK cũng là vấn đề thời sự,
nóng bỏng trong nền kinh tế Việt Nam. Đây cũng là vấn đề khá mới mẻ đối với
người Việt Nam.Với tư cách là một sinh viên-một nhà đầu tư tương lai, em rất
quan tâm tới vấn đề này.Vì vậy, em cũng mạnh dạn viết đề tài “Một số giải
pháp thúc đẩy sự hoạt động thị trường chứng khoán Việt Nam”. Do trình độ
và thời gian có hạn, nên không thể tránh được những sai sót, em rất mong nhận
được ý kiến của cô giáo TS- Lê Thị Anh Vân, người đã hướng dẫn em hoàn
thành đề tài này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
NỘI DUNG
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
I. KHÁI NIỆM VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Khái niệm về chứng khoán.
Chứng khoán là những giấy tờ có giá trị, được xác nhận quyền sở hữu hợp
pháp của người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức phát
hành chứng khoán. Chứng khoán bao gồm các loại như: Cổ phiếu, Trái phiếuvà
các loại giấy tờ khác có giá trị.
2. Khái niệm về thị trường tài chính.
Thị trường tài chính (TTTC) là nơi cung và cầu về vốn gặp nhau, nơi
diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán quyền sử dụng các nguồn tài chính
thông qua những phương thức giao dịch và công cụ tài chính nhất định.
Cấu trúc của thị trường tài chính:

3. Thị trường chứng khoán.
Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua, bán, chuyển
nhượng các loại cổ phiếu, trái phiếu và một số loại giấy tờ có giá trị khác nhăm
mục đích kiếm lợi.
Thị trường chứng khoán theo tiếng Latinh là Bursa, nghĩa là các ví đựng
tiền, còn gọi là sở giao dịch ckứng khoán, là một thị trường có tổ chức và hoạt

động có điều khiển.
Thị trường
chứng khoán
Thị trường vay
nợ dài hạn
TTCK d i hà ạn
(trên một
năm)
TTCK ngắn hạn
(dưới một
năm)
Thị trường
tiền tệ
TTCK
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
II. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Thời kỳ phôi thai (từ giữa thế kỷ 15 đến năm 1929).
Trong thời kỳ này, thị trường chứng khoán hưng thịnh nhất vào thế kỷ
19. Nhưng đến giữa thế kỷ 19, nó đã bắt đầu thể hiện các mặt tiêu cực, như
những cuộc khủng hoảng có tính chu kỳ, đỉnh cao là đầu thế kỷ 20-được kết
thúc bằng cuộc khủng hoảng nền kinh tế toàn cầu (1929-1933).
Các đặc điểm nổi bật thời kỳ này:
 Việc hình thành thị trường chứng khoán và sở giao dịch chứng khoán là
mang tính chất tự phát, Nhà nước không can thiệp vào mà thừa nhận vai trò
tất yếu của nó trong nền kinh tế.
 Thị trường chứng khoán ở thời kỳ này là thuộc về tầng lớp thương gia,
mang nhiều tính chất đầu cơ.
 Hoạt động của thị trường chứng khoán dựa trên cơ sở tính chất hiệp hội
ngành nghề với các qui định tự đặt ra.
2. Thời kỳ phục hưng (1930-1970).

Thời kỳ này nhà nước bắt đầu can thiệp vào thị trường chứng khoán và
thị trường chứng khoán là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong cuộc khủng
hoảng tài chính.Vì thế mà thị trường chứng khoán trở thành công cụ trong việc
quản lý thúc đẩy nền kinh tế. Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán được
chuyển về tay Nhà nước bằng sự ra đời của Uỷ ban Chứng khoán quốc gia.
Vào những năm 50-60 của thế kỷ này, nền kinh tế thế giới bắt đầu phục hồi với
sự hoạt động rất sôi động trở lại của thị trường chứng khoán .
3. Thời kỳ quốc tế hoá và công chúng hoá thị trường chứng khoán (1971
đến nay).
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, công nghệ đã tạo ra việc ứng
dụng công nghệ tin học vào thị trường chứng khoán .
Những đặc điểm nổi bật là:
Hoạt động của sở giao dịch chứng khoán sôi động hơn và chất lượng cao
hơn.
Thị trường luôn đáp ứng thông tin đầy đủ và công khai tới công chúng
đầu tư qua các phương tiện hiện đại, được cập nhật thường xuyên và được
công chúng tham gia rộng rãi.
Các sàn giao dịch trên thế giới được kết nối cho phép hoạt động liên tục
24/24.
Với những đặc điểm như vậy cho phép mọi công dân đầu tư chứng
khoán bất cứ ở đâu và bất cứ khi naò mà họ muốn.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
III. VAI TRÒ VÀ CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN.
1. Chức năng của thị trường chứng khoán .
1.1. Chức năng thu hút vốn nhàn rỗi vào đầu tư phát triển.
Ta biết muốn đầu tư phát triển thì phải tự tích luỹ hoặc huy động từ bên
ngoài.
Vốn huy động từ bên ngoài bao gồm vốn vay tín dụng của các tổ chức tài
chính và phát hành cổ phiêú, trái phiếu.
Ưu điểm của phát hành trái phiêú, cổ phiếu đối với dân chúng là họ dễ

dàng đầu tư vào bất cứ DN nào họ muốn hoặc mua bán kiếm lợi. Còn đối với
các DN là họ không phải trả lãi suất hàng tháng và không phải trả nợ gốc khi bị
thua kỗ.
Do tính chất của chu kỳ kinh doanh nên vốn tạm thời nhàn rỗi trong các
DN là rất lớn, bên cạnh, còn có một lượng vốn lớn nằm rải rác trong dân chưa
được huy động. Tất cả những tiềm năng này sẽ được phát huy hiệu quả nếu có
thị trường chứng khoán .Vì thị trường chứng khoán với cơ sở pháp lý hoàn
chỉnh và bộ má quản lý hữu hiệu, với sự phổ biến và hướng dẫn rộng rãi ,
người dân sẽ dễ dàng sử dụng nguồn tiết kiệm của họ hơn. Đây là tác nhân kích
thích ý thức tiết kiệm và tạo thói quen đầu tư trong công chúng.
Ngoài ra, trong xã hội cồn có các khoản tiền tạm thời nhàn rỗi như: quỹ
bảo hiểm, quỹ phúc lợi tập thể…một phần vốn của quỹ này được gửi vào Nhân
hàng để thực hiện vệc thanh toán, phần còn lại, những người quản lý quỹ luôn
tự hỏi làm thế nào cho vốn của họ có khả năng sinh lãi nhiều nhất và vừa an
toàn vừa có tính tạm thời…và thị trường chứng khoán có khả năng đáp ứng yêu
cầu này.
Tóm lại,thị trường chứng khoán có chức năng thu hút mọi nguồn vốn
nhàn rỗi trong xã hội để đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, mở rộng quy mô
doanh nghiệp góp phần giải quyết việc làm, giảm thất nghiệp.
1.2. Chức năng điều tiết các nguồn vốn.
Phải thừa nhận rằng, một DN không phải lúc nào cũng thiếu hoặc thừa
vốn. Thừa hay thiếu là phụ thuộc vào tính chất của chu kỳ kinh doanh.Khi cần
đầu tư mua nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, các khoản phải thu lớn, thì đây là
lúc mà DN đang thiếu vốn. Khi quá trình sản xuất kết thúc, sản phẩm được bán
ra và thu vốn về, các khoản phải thu được thu về, lúc này DN lại tạm thời thừa
vốn.
Trên thị trường vốn, luôn luôn có sự điều tiết vốn từ nơi thừa sang nơi
thiếu. Ở đây thị trường chứng khoán đóng vai trò rất quan trọng.
1.3.Chức năng hoà nhập nền kinh tế thế giới.
Một DN có thể thu hút vốn bất vứ nơi nào và bằng con đường nào mà họ

có thể thu hút một cách dễ dàng thông qua thị trường chứng khoán. Nhờ vào hệ
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
thống máy tính mà thị trường chứng khoán cho phép bất cứ ai, ở nơi nào trên
thế giới và mua một loại cổ phiếu của bất kỳ một công ty nào mà họ thích. Từ
đó hình thành mối liên hệ tiền tệ quốc tế, đẩy nhanh tốc độ chu chuyển nguồn
vốn giữa các nước, thực hiện quan hệ vay mượn lâu dài trên thế giới tạo điều
kiện cho việc hoà nhập nền kinh tế thế giới.
1.4. Chức năng điều tiết vĩ mô.
Thị trường chứng khoán là công cụ của Nhà nước thông qua Uỷ ban
chứng khoán nhà nước, và Ngân hàng trung ương.
Nghiệp vụ chủ yếu là thắt chặt hay nới lỏng sự đầu tư trên thị trường.
Khi sản xuất sa sút, thiếu vốn, Nhà nước tung tiền ra mở rộng cho vay để
khuyến khích sản xuất thông qua việc mua vào những lô chứng khoán có giá trị
lớn. Khi hiện tượng đầu tư quá mức, đầu cơ thịnh hành, thì bán chứng khoán
nhằm thắt chặt tín dụng giảm bớt đầu tư kinh tế.Vậy thị trường chứng khoán là
công cụ hữu hiệu để nhà nước kịp thời điều tiết nguồn vốn trên thị trường.
2. Vai trò của thị trường chứng khoán.
Các vai trò của thị trường chứng khoán rất đa dạng nhưng thông qua
những chức năng của nó thì có những vai trò sau:
2.1. Tạo vốn cho nền kinh tế quốc dân.
Do có thị trường chứng khoán nên việc đầu tư các nguồn vốn tạm thời
nhàn rỗi dễ dàng hơn. Từ việc nguồn vốn bị ứng đọng từ nhiều nơi, không có
khả năng sinh lời, cho đến khi có thị trường chứng khoán việc đầu tư, tích luỹ
vốn sôi động và dồi dào hẳn lên. Thông qua đó nền kinh tế tăng trưởng mạnh
mẽ, công ăn việc làm được giải quyết, thất nghiệp giảm. Bên cạnh, thị trường
chứng khoán như một trung tâm thu gom mọi nguồn vốn từ dân chúng, như
một nam châm cực mạnh hút các nguồn vốn từ nước ngoài. Ngoài ra còn giúp
Nhà nước giải quyết vấn đề thiếu hụt ngân sách, có thêm vốn xây dựng hạ tầng
cơ sở.
2.2. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sử dụng vốn linh hoạt và có

hiệu quả hơn.
Khi DN cần vốn để mở rộng qui mô sản xuất họ có thể phát hành chứng
khoán, vào thị trường để huy động vốn. Đây là phương thức tài trợ vốn qua
phát hành và lúc đó nguồn vốn của DN tăng lên. Lúc này rủi ro đối với doanh
nghiệp là rất nhỏ vì những cổ đông của họ đã gánh đỡ thay. Một điều thuận lợi
nữa, khi DN chưa có cơ hội sản xuất kinh doanh, các DN có thể dự trữ chứng
khoán như là một tài sản kinh doanh và các chứng khoán đó sẽ được chuyển
nhượng thành tiền khi cần thiết thông qua thị trường chứng khoán. Ngoài ra,
khi DN niêm yết trên thị trường chứng khoán, có nghĩa là đã có chữ tín đối với
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
công chúng đầu tư. Như vậy các công ty chứng khoán sẽ là tác nhân kích thích
giúp DN tạo vốn nhanh chóng hơn.
2.3. Thị trường chứng khoán là công cụ đánh gía DN, dự đoán tương
lai.
Thị trường chứng khoán ngày càng đa dạng và phức tạp, liên quan đến
vận mệnh của nền kinh tế quốc dân. Sự hình thành thị giá chứng khoán của một
DN trên thị trường chứng khoán đã bao hàm sự hoạt độngcủa DN đó trong hiện
tại và dự doán tương lai. Khi giá cổ phiếu của một DN cao (hay thấp) biểu hiện
trạng thái kinh tế tức là khả năng mang lại cổ tức cao (hay thấp) cho các cổ
đông của DN đó. Triển vọng tương lai của các DN cũng được thể hiện một
cách trực tiếp trên thị giá cổ phiếu và cũng như sự biến động của nó.
Ngoài ra, với phương pháp chỉ số hoá thị giá của các loại chứng khoán
chủ yếu trong nền kinh tế và việc nghiên cưú phân tích một cách khoa học hệ
thống chỉ số giá chứng khoán trên thị trường chứng khoán ở từng nước trong
mối quan hệ với thị trường thế giới, đã dự đoán được trước sự biến động kinh
tế của một hoặc hàng loạt các nước trên thế giới.
IV. MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Thị trường chứng khoán là nơi cung cấp sự đầu cơ.
Điểm yếu của thị trường chứng khoán là giá của các chứng khoán có thể
bị đẩy lên hoặc dìm xuống bởi các thương gia chứng khoán lớn để nhằm mục

đích kiếm lợi. Các nhà đầu tư nhỏ sẽ bị thiệt hại. Ví dụ như các nhà đầu cơ
thường đưa ra những thông tin lệch lạc làm rối loạn thông tin tới công chúng
đầu tư từ đó làm rối loạn mất ổn định quan hệ cung cầu chứng khoán trên thị
trường nhân cơ hội đó mà kiếm lợi.
Tình trạng đầu cơ có thể dẫn tới sự khan hiếm giả tạo trên thị trường, làm
cho giá chứng khoán tăng vọt lên so với giá trị thực của nó. Lúc này hàng loạt
chứng khoán này được tung ra trên thị trường nhưng giá quá cao nên không có
người mua dễ dẫn đến sự sụp đỏ của thị trường chứng khoán .
2. Thị trường chứng khoán làm cho mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt hơn.
Do sự tập trung tư bản làm cho một số người ngày càng giàu có, khống
chế nhiều chứng khoán hơn và có thể trở thành cổ đông lớn nhấn chìm những
cổ đông nhỏ khác , dẫn đến khống chế thị trường, lũng đoạn giá cả và phá hoại
sự ổn định của thị trường chứng khoán. Trong khi đó nhiều người bị thôn tính
trở nên nghèo hơn, gây nên mâu thuẫn xã hội ngày thêm gay gắt.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
3. Thị trường chứng khoán làm cho nền kinh tế dễ mất ổn định.
Khi nền kinh tế rơi vào tình trạng không ổn định, sản xuất trì trệ, thị
trường tiêu điều, vay vốn khó khăn doanh nghiệp và ngân hàng bị phá sản. Lúc
này giá cả của thị trường chứng khoán bị đảo lộn nghiêm trọng, đầu cơ điên
cuồng, gây nên khủng hoảng kinh tế.
V. CƠ CẤU TỔ CHỨC THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Uỷ ban chứng khoán quốc gia (UBCKQG)
UBCKQG là cơ quan Nhà nước điều hành hoạt động thị trường chứng
khoán. UBCKQG ở các nước khác nhau có các cách thức tổ chức và hoạt động
khác nhau nhưng về bản chất là cơ quan có chức năng đặt ra các qui định thị
trường, khuôn khổ pháp lý cho thị trường chứng khoán. Nó cũng là cơ quan
điều hành cao nhất, kiểm tra, giám sát các hoạt động thị trường. Trong
UBCKQG, các thành viên của Chính phủ chiếm số đông và giữ các chức vụ
chủ yếu.
2. Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK).

SGDCK có thể có tên là Trung tâm giao dịch chứng khoán với nghĩa hẹp
hơn. SGDCK được tổ chức dưới dạng công ty cổ phần hoặc công ty trách
nhiệm hữu hạn và hoạt động vói mục đích phi lợi nhuận. Đây là trung tâm đầu
não của thị trường chứng khoán. Đại diện cho SGDCK trước pháp luật là ban
quản lý sở giao dịch chứng khoán, họ được các thành viên trong SGD bầu ra.
Các thành viên của SGD là các công ty chứng khoán. Ban quản lý SGD có
trách nhiệm điều hành SGD để thực hiện đúng các qui định về giao dịch mà
pháp luật và các qui định chung của các thành viên đẵ đặt ra.
3. Các nhà đầu tư.
Đối với các nhà đầu tư tham gia trên SGDCK, thông thường là các tổ
chức đầu tư, các quĩ hưu trí, các quĩ bảo hiểm, cac ngân hàng…Việc tham gia
giao dịch tại SGD phải thông qua các công ty chứng khoán thành viên. Các tổ
chức này do có nguồn vốn to lớn từ dân cư và các nhà đầu tư uỷ thác nên mới
có thể đáp ứng được các yêu cầu của SGD. Đối với các nhà đầu tư cá nhân, họ
tham gia váo thị trường chứng khoán chủ yếu trên thị trường giao dịch qua
quầy hoặc thông qua các tổ chức đầu tư để tham mua các lô chứng khoán trên
thị trường.
4. Các đơn vị phát hành chứng khoán .
Họ là người tạo ra hàng hoá cho thị trường chứng khoán bao gồm Nhà
nước, các loại hình DN phát hành chứng khoán …Hàng hoá chứng khoán có
phong phú hay không là phụ thuộc vào các đơn vị phát hành. Việc khuyến
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
khích một thi trường năng động và có hiệu quả không thể thiếu được các chính
sách khuyến khích phát triển các DN hoạt động mạnh mẽ và có triển vọng phát
triển lớn trên thị trường.
5. Các trung gian tài chính (TGTC).
Bao gồm các công ty chứng khoán , các Ngân hàng, các tổ chức tài chính
phi ngân hàng…Vai trò của chúng là làm chức năng lưu chuyển vốn và chứng
khoán từ các nhà đầu tư tới những DN phát hành chứng khoán tại thị trường
thứ cấp. Mặt khác, các TGTC gồm vốn từ dân chúng nhỏ lẻ tạo ra nguồn vốn

lớn, có thời hạn dài để mua chứng khoán từ các nhà phát hành-các DN cần vốn
lớn. Mặt khác, các TGTC cũng là người đứng ra bảo lãnh phát hành cho các
DN cần phát hành và đem bán lại cho các nhà đầu tư , hay TGTC là bạn hàng
của cả hai bên (nhà đầu tư ,DN) trong hoạt động chứng khoán.
Đối với các nhà đầu tư , không phải ai cũng có kiến thức và kinh nghiệm
về đầu tư chứng khoán. Qua các TGTC họ có thể mua được những loại chứng
khoán có chất lượng cao, rủi ro thấp. Đối với các đơn vị phát hành, việc gia
nhập thị trường chứng khoán thông qua huy động vốn từ thị trường này đòi hỏi
phải sự tư vấn hỗ trợ từ phía các TGTC.
6. Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán .
Với sự tham gia đa dạng của các TGTC trên thị trường chứng khoán, cần
thiết phải có một tổ chức đứng ra định chế, điều hành và giám sát ngoài cơ
quan nhà nước. Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán là tổ chức tự định
chế, có tính hiệp hội được thành lập ở hầu hết các nước và nhiệm vụ là đặt ra
qui định nghề nghiệp bọc các tổ chức TGTC phải tuân theo, cao hơn là bảo vệ
các nhà đầu tư. Ngoài ra, còn có nhiệm vụ tập hợp thị trường, không để tình
trạng xé lẻ và kinh doanh lộn xộn trên thị trường mà phải theo trình tự, địa
điểm, phương thức về nghề nghiệp do hiêp hội đặt ra.
VI. HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN .
Hoạt động của thị trường chứng khoán có thể chia làm 3 loại hoạt động
chủ yếu: Các nghiệp vụ chủ yếu của thị trường chứng khoán, các nghiệp vụ liên
quan và các nghiệp vụ kỹ thuật.
1. Các nghiệp vụ trực tiếp của thị trường chứng khoán.
1.1. Phát hành chứng khoán:
Là nghiệp vụ của các đơn vị phát hành chứng khoán, còn các phương
thức, trình tự phát hành phải tuân thủ theo qui định của thị trường chứng khoán.
Để được phát hành chứng khoán, đơn vị phải có đơn xin kèm theo hồ sơ phát
hành gửi UBCKQG xem xét. Chỉ khi được sự chấp thuận thì đơn vị mới được
phát hành chứng khoán ra thị trường. Nghiệp vụ phát hành liên quan đến việc
Đề án môn học Thị trường chứng khoán

tính toán phức tạp, nên phát hành chứng khoán nào, số lượng, thời hạn, giá cả,
việc trả lãi suất, lãi tức… đòi hỏi không chỉ các chuyên gia của các công ty phát
hành mà còn cần tới sự hỗ trợ của các chuyên gia từ các công ty chứng khoán
hoặc các TGTC khác với tư cách là tư vấn và trợ giúp phát hành.
1.2. Nghiệp vụ trợ giúp phát hành.
Đây là nghiệp vụ của các công ty chứng khoán và các trung gian tài
chính khác. Nghiệp vụ trợ giúp phát hành bao gồm hai loại: Đại lý phát hành và
tư vấn phát hành.
Đại lý phát hành: các công ty chứng khoán hoặc các trung gian tài chính
khác đứng ra mua số chứng khoán của công ty phát hành và đem bán lại cho
nhà đầu tư trên thị trường. Trong nghệp vụ này, công ty trợ giúp phát hành là
người gánh chịu rủi ro trong việc bán chứng khoán nhưng bù lại họ được hưởng
phần chênh lệch từ giá mua và bán chứng khoán.
Tư vấn phát hành: là các công ty trợ giúp phát hành đơn thuần là tư vấn
cho công ty phát hành về các vấn đề quan trọng trong hoạt động phát hành và
được hưởng một khoản phí dịch vụ do công ty phát hành trả.
1.3. Nghiệp vụ môi giới chứng khoán.
Đây là việc các công ty chứng khoán làm trung gian giữ người mua và
người bán chứng khoán. Môi giới là việc đưa người cần bán một loại chứng
khoán nào đó với giá đưa ra đến với người mua loại chứng khoán đó với giá đó.
Trên thị trường có rất nhiều cung và cầu về chứng khoán, nhưng để họ gặp
nhau ở một mức giá, với một khối lượng cụ thể là công việc rất khó khăn đối
với mỗi cá nhân cần mua và bán. Để giảm bớt chi phí này, các nhà môi giới là
người nắm chắc được những ai cần mua và cần bán với số lượng và giá cả cụ
thể. Từ đó, họ làm trung gian để môi giới, liên hệ cho những người này gặp
nhau và để bù đắp cho việc dàn xếp này, người môi giới chứng khoán được
hưởng một khoản phí hay là hoa hồng trong môi giới giao dịch.
1.4. Nghiệp vu kinh doanh chứng khoán.
Đây là nghiệp vụ của các công ty chứng khoán tiến hành giao dịch mua
bán chứng khoán bằng tài khoản của mình và tự gánh chịu rủi ro. Chỉ có công

ty chứng khoán mới được phép thực hiện nghiệp vụ này.
Mục đích của nghiệp vụ này là thu lợi nhuận và làm ổn định thị trường.
Tại thời điểm thị trường đang lên cơn sốt về giá chứng khoán, ngoài các biện
pháp khác, thì công ty chứng khoán tham gia bán chứng khoán để bình ổn giá
cả, nhằm giảm sự căng thẳng của thị trường cũng như để kiếm lời. Trong
những thời điểm suy giảm, giá chứng khoán giảm thì các công ty chứng khoán
mua vào để tăng sự sôi động của thị trường. Vì vậy công ty chứng khoán là lực
lượng dự bị làm đối trọng với các áp lực thị trường.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
2. Các nghiệp vụ khác liên quan.
2.1. Nghiệp vụ tín thác đầu tư chứng khoán.
Đây là việc các cá nhân, tổ chức cùng gom vốn và thành lập một công ty
hoặc dưới dạng các quỹ và họ uỷ thác quyền sử dụng vốn cho hội đồng quản trị
công ty tín thác đầu tư hoặc uỷ ban quản lý tín thác đầu tư. Số lượng vốn góp
trên được đầu tư vào chứng khoán, lãi và vốn gốc sẽ được thanh toán cho các
cổ đông khi kết thúc hợp đồng.
2.2. Tư vấn đầu tư.
Đây là nghiệp vụ của các công ty chứng khoán, các công ty tài chính
khác. Hoạt động tư vấn đầu tư là việc cung cấp thông tin, cách thức, đối tượng
chứng khoán, thời hạn, khu vực…các vấn đề có tính qui định của luật pháp về
hoạt động chứng khoán.
Các loại dịch vụ tư vấn bao gồm:
+ Tư vấn đầu tư mua bán chứng khoán .
+ Tư vấn quản lý doanh mục đầu tư.
+ Tư vấn thông tin về hoạt động chứng khoán.
Mục đích của hoạt động tư vấn nhằm thúc đẩy các nhà đầu tư trên thị
trường hiểu biết về thị trường chứng khoán để đầu tư và quản lý hoạt động đầu
tư của mình có hiệu quả nhất.
2.3. Nghiệp vụ tín dụng chứng khoán.
Đây là nghiệp vụ của các công ty chứng khoán, các công ty tài chính

khác nhằm cho các nhà đầu tư vay tiền để mua chứng khoán. Vì không phải
nhà đầu tư nào cũng có đủ tiền mới đi mua chứng khoán hoặc lúc nào cũng đủ
tiền để mua một loại chứng khoán mong muốn. Vậy nghiệp vụ này là để đáp
ứng nhu cầu của nhà đầu tư . Điều kiện của loại tín dụng này cũng như loại tín
dụng thông thường tức là phải có năng lực trả nợ, phải có tài sản để thế chấp.
Ngoài ra, các chứng khoán mua được phải dùng để thế chấp cho khoản vay của
khách hàng cho đến khi các chứng khoán này được bán trên thị trường.
Tại một số nước, tỷ lệ cấp tín dụng chứng khoán của các tổ chức này cho
khách hàng được pháp luật giới hạn ở mức tối đa là 60 % tổng giá trị chứng
khoán cần mua. Mục đích của nghiệp vụ này là nhằm thu lợi dựa trên mức hoa
hồng thu được, kích thích các nghiệp vụ khác hoạt động và nhằm tạo sự sôi
động, sự phong phú về cầu hàng hoá chứng khoán.
3. Các yếu tố kỹ thuật nghiệp vụ.
3.1. Phân tích chỉ số chứng khoán.
Đó là việc sử dụng các công thức toán học để tính toán và xác định độ
biến động của giá cả chứng khoán dựa trên tiêu chuẩn và điều kiện thị trường
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
nhất định. Đòi hỏi là các chuyên gia về chứng khoán, có đầy đủ thông tin chính
xác về thị trường, có các kỹ thuật thiết bị tiên tiến và đòi hỏi phải nghiên cứu
thường xuyên, liên tục, sâu sắc để đưa các số liệu chính xác về các chỉ số
chứng khoán và tình hình thị trường.
Vai trò:
+ Cung cấp cho nhà đầu tư những thông tin trung thực nhất về tình hình
thị trường và có các quyết định đầu tư đúng đắn.
+ Giúp các cơ quan chứng khoán Nhà nước xác định được các giới hạn
biến động từ đó có thể đưa ra các chính sách phù hợp.
+ Giúp các nhà đầu tư chứng khoán đối phó với những thay đổi của thị
trường hiện tại cũng như trong tương lai.
3.2. Xác định giá chứng khoán.
Bao gồm việc xác định giá phát hành và giá bán trên thị trường. Nghiệp

vụ này ảnh hưởng đến khả năng hấp đẫn đối với nhà đầu tư cũng như khả năng
thu hút vốn của doanh nghiệp. Đó là việc tính toán yếu tố có lợi nhuận chứng
khoán tạo ra và các yếu tố rủi ro của chứng khoán đó. Ngoài ra, để mua chứng
khoán trên thị trường, các nhà đầu tư, các tổ chức môi giới, kinh doanh và tư
vấn đầu tư chứng khoán cũng phải xác định được mức giá cụ thể mua được
của loại chứng khoán đó trên cơ sở đánh giá hiện tại cũng như tương lai về giá
chứng khoán đó.
Ngoài các nghiệp vụ trên, còn có các nghiệp vụ như đánh giá rủi ro
chứng khoán, các loại chỉ số khác… giúp cho mọi đối tượng có thể tham gia thị
trường chứng khoán một cách dễ dàng nhất.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
I. SỰ CẦN THIẾT CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
1. Nền kinh tế Việt Nam hơn 10 năm đổi mới.
Chủ trương của Đảng và Nhà Nước ta đã đề ra trong Đại hội VI là phát
triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường, có
sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ những thành
tựu đã đạt được của công cuộc đổi mới nền kinh tế hơn 10 năm qua đã chứng tỏ
chủ trương trên là hoàn toàn đúng đắn.
Trong thời kỳ 1986 -1990 nền kinh tế nước ta có nhịp độ tăng trưởng
bình quân thấp (thấp hơn cả thời kỳ 5 năm trước đó). Cụ thể thời kỳ này chỉ
tăng trưởng 3,9 % còn thời kỳ 1981-1985 là 6,4 %.
Chỉ số lạm phát năm 1986 lên tới 774,4 %, năm 1990 lạm phát tuy đã
được kiềm chế nhưng vẫn ở mức cao (67%).
Từ năm 1991 đến nay nền kinh tế nước ta đã có những bước phát triển
vượt bậc, tốc độ tăng trưởng trong nhiều năm liền khá cao (hơn 8%/năm), lạm
phát được kiềm chế ở mức độ cho phép, đời sống nhân dân được cải thiện rõ
rệt.
Bảng: Tốc độ tăng trưởng GDP và lạm phát. Đơn vị: %

Năm 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Tốc độ tăng GDP 5,96 8,65 8,07 8,84 9,54 9,34 8,15 5,83 4.99 6,7
Tốc độ lạm phát 67,5 17,5 5,2 14,4 12,7 4,5 3,6 9,2 0,1 -
Để đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước đòi hỏi phải có một nguồn vốn lớn.
Nghị quyết Đại hội VIII đã đề ra cho giai đoạn 1996-2000 đòi hỏi một nguồn
vốn 40-45 tỷ USD, bình quân mỗi năm phải đạt 8 tỷ USD để thúc đẩy CNH-
HĐH nhằm từng bước tạo ra cơ cấu kinh tế hợp lý, góp phần chống nguy cơ tụt
hậu xa hơn về kinh tế với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới.
2. Nhu cầu về vốn trung hạn và dài hạn cho các doanh nghiệp Việt Nam là
rất lớn.
Về quy mô vốn: Qua điều tra gần đây với 273 DN thì có khoảng 50 % có
số vốn chủ sở hữu trên 10 tỷ đồng và hầu hết là các DN Nhà nước.
Về cơ cấu vốn: Đối với khối DNNN thì tỷ lệ vốn vay trên tổng vốn kinh
doanh thường chiếm trên 70 %. Tỷ lệ vốn Nhà nước chiếm trên 30 % trong
tổng số vốn. Còn các công ty cổ phần có tỷ trọng phần vốn tự có trong tổng số
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
vốn kinh doanh cao hơn (60%). Tuy nhiên, họ cũng gặp khó khăn trong vấn đề
vay Ngân hàng.
Về tình hình huy động vốn của các DN: Mục đích huy động vốn chủ yếu
vào bổ sung vốn lưu động và đổi mới công nghệ. Mà nguồn vay vốn chủ yếu
lại từ vay vốn ngắn hạn Ngân hàng, và lượng vay lại không được đáp ứng đầy
đủ. Do vậy, hiệu quả của đồng vốn vay phục vụ sản xuất kinh doanh của các
DN bị hạn chế nhiều. Một xu hướng khá phổ biến là huy động vốn trong nội bộ
DN thông qua phát hành cổ phiếu, trái phiếu.
Theo thống kê, trong năm 2000, nhu cầu vốn hoạt động kinh doanh của
các DN cần khoảng 20 nghìn tỷ đồng Việt Nam, tính bình quân mỗi DN cần
khoảng 84 tỷ đồng. Nếu tính đến 2005 con số này vào khoảng 30 nghìn tỷ
đồng, trung bình mỗi DN cần khoảng 100 tỷ đồng. Tóm lại, nhu cầu về vốn
trung hạn, dài hạn của các DN là rất lớn. Với những khó khăn về lãi suất cao,
khó khăn về thủ tục và điều kiện vay vốn, nếu DN chỉ huy động vốn từ các

NHTM như hiện nay thì chắc chắn không thể đáp ứng được nhu cầu về vốn
hiện nay của các DN. Vậy cần thiết phải có một thị trường chứng khoán có tổ
chức và được quản lý chặt chẽ để tạo kênh huy động vốn trung hạn, dài hạn rất
lớn cho các DN, đặc biệt là những DN có nhu cầu về vốn lớn. Mặt khác, theo
các tài liệu cho biết thì các nguồn vốn trong dân là không nhỏ, (trên 20 000 tỷ
Đồng-TBKT 40/97). Số vốn này chủ yếu là để gửi tiết kiệm hoặc tích trữ còn
để đầu tư là rất thấp. Vậy nếu có thị trường chứng khoán sẽ kích thích dân
chúng có ý thức tiết kiệm, đầu tư sinh lợi từ những khoản này.
3. Thị trường chứng khoán là sự đòi hỏi khách quan của nền kinh tế nước
ta.
Thứ nhất, thị trường chứng khoán góp phần giải quyết bài toán về sự
thiếu vốn trong sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Như trên, thị trường chứng
khoán có thể đáp ứng được những nguồn vốn trung hạn, dài hạn rất lớn cho các
DN. Việc hình thành và phát triển thị trường chứng khoán sẽ giúp Nhà nước ta
có được một công cụ để phát huy nội lực đồng thời giúp nâng cao hiệu quả hợp
tác quốc tế.
Thứ hai, sự phát triển thị trường chứng khoán là tất yếu khách quan khi
nước ta chuyển sang cơ chế thị trường, vì cho phép các chủ thể kinh tế mở rộng
quyền tự chủ tài chính với các hình thức huy động vốn da dạng.
Như vậy, việc thiết lập thị trường chứng khoán ở Việt Nam là hết sức
cần thiết, nó có ý nghĩa thực tiễn to lớn trong việc huy động vốn đầu tư phát
triển kinh tế xã hội và đặc biệt là tạo điều kiện thuận lợi cho các luồng vốn ở
trong và ngoài nước lưu chuyển thông suốt, góp phần tích cực vào việc đáp ứng
nhu cầu về vốn nền kinh tế.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
II. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN TRONG VIỆC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT
TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1. Thuận lợi.
Thứ nhất, nước ta có một hệ thống chính trị ổn định. Thu nhập của dân
cư gần đây được cải thiện rõ rệt. Uy tín của Đảng, Nhà nước đối với nhân dân

ngày càng cao. Đây là tiền đề vững chắc mà mọi nền kinh tế đều cần đến thể
hiện thông qua mối liên hệ biên chứng giữa chính trị và kinh tế.
Thứ hai, nền kinh tế nước ta đã thoát ra khỏi khủng hoảng, tăng trưởng
cao và liên tục trong những năm gần đây. Đây là tiền đề quan trọng cho các DN
làm ăn có hiệu quả và có đủ điều kiện tham gia niêm yết chứng khoán. Mức
tăng trưởng cao sẽ góp phần tăng mức tiết kiệm, đầu tư trên cơ sở đó tăng mức
cầu về chứng khoán trên thị trường.
Thứ ba, Đảng và Chính phủ ta đã có tầm nhìn đúng đắn và quan tâm thoả
đáng về thị trường chứng khoán. Như đưa ra chính sách đa dạng hoá các hình
thức sở hữu, cải cách hệ thống tài chính, cải cách Ngân hàng, cải cách hệ thống
các DNNN. Cụ thể ngày 28/11/1996 Uỷ ban chứng khoán Nhà nước được ra
đời và đến ngày 20/7/2000 thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức đi vào
hoạt động.
Thứ tư, đối với lĩnh vực tài chính Ngân hàng, trong những năm cải cách
và đổi mới đã cho ra đời khá nhiều NHTM, các tổ chức Bảo hiểm và các định
chế tài chính khác. Đây là các nhân tố và điều kiện quan trọng đối với sự phát
triển của thị trường tài chính nói chung và đối với sự phát triển của thị trường
chứng khoán nói riêng.
Thứ năm, hệ thống pháp luật của nước ta không ngừng được bổ sung và
ngày càng hoàn thiện. Điều này đã tạo ra môi trường pháp lý ngày càng thuận
lợi cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Các văn bản pháp luật quan trọng
là: Nghị quyết số 75/CP ngày 28/11/1996 về việc thành lập Uỷ ban chứng
khoán Nhà nước và Nghị định số: 48/1998 NĐ-CP ngày 11/7/1998 về chứng
khoán và thị trường chứng khoán… Đây là những cơ sở pháp lý quan trọng và
căn bản đối với quá trình xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán ở nước
ta.
Thứ sáu, chế độ kế toán DN mới được sửa đổi và ban hành, áp dụng gần
gũi hơn đối với các chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó hệ thống kiểm toán, kể cả
kiểm toán Nhà nước, phi Nhà nước, kiểm toán nước ngoài đã được hình thành
và phát triển. Đây cũng là những mắt xích, đầu mối quan trọngkhông thể thiếu

được trong quá trình hình thành và phát triển chứng khoán và thị trường chứng
khoán.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
Thứ bảy, hệ thống thông tin liên lạc, truyền thông ở nước ta đang trên đà
phát triển mạnh. Chiến lược tăng tốc độ Bưu điện là điều kiện hỗ trợ quan trọng
để hình thành và phát triển thị trường chứng khoán. Có thể nói, trình độ và
năng lực của ngành tin học Việt Nam đã đủ khả năng tham gia vào tham gia
vào việc xây dựng các chương trình của hệ thống giao dịch điện tử thị trường
chứng khoán.
Cuối cùng, một yếu tố thuận lợi khác quan trọng đó là Việt Nam là nước
phát triển sau nên có thể tranh thủ học hỏi kinh nghiệm các nước đi trước. Nhờ
chính sách kinh tế mở cửa, hội nhập với bên ngoài, làm cho quan hệ kinh tế
trong nước cũng như quan hệ kinh tế đối ngoại ngày càng thu được những kết
quả rất đáng khích lệ. Bên cạnh đó, cũng có sự giúp đỡ nhiệt tình và hiệu quả
của các quốc gia, các tổ chức quốc tế. Những yếu tố này đã có những tác động
tích cực đến việc hình thành và phát triển thị trường chứng khoán ở nước ta.
2. Những khó khăn và thách thức.
Đã nói đến thị trường thì phải nói đến hàng hoá cho thị trường đó. Song,
trên thực tế hàng hoá thị trường chứng khoán Việt Nam còn nghèo nàn về số
lượng và chủng loại, những công ty cổ phần đủ điều kiện tham gia niêm yết tại
trung tâm giao dịch chứng khoán (TTGDCK) còn hạn chế.
Hiện nay, có khoảng 43 công ty cổ phần có đủ điều kiện niêm yết chứng
khoán trên trung tâm giao dịch chứng khoán. Nếu so sánh với tổng số công ty
cổ phần hiện có (tính đến thời điểm 19/7/2000 là khoảng 630 công ty) thì con
số này khá khiêm tốn (chiếm khoảng 6 %). Trên thực tế rất ít các công ty đã
niêm yết chứng khoán tại trung tâm giao dịch chứng khoán Tp.Hồ Chí Minh
tính đến cuối tháng 9/2000, mới chỉ có 4 công ty tham gia niêm yết.
Hệ thống kiểm toán của nước ta tuy đã được hình thành và phát triển
từng bước, nhưng vẫn chưa thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường chứng
khoán kể cả về số lượng và chất lượng, đặc biệt là khi qui mô của thị trường

chứng khoán được mở rộng.
Hiện nay, trên phạm vi cả nước có hơn 20 000 DN nếu chỉ cần 1/10 số
DN này đăng ký phát hành và cần đến kiểm toán, thì khả năng hiện tại của
ngành kiểm toán trong nước (trong cả nước có 19 công ty kiểm toán độc lập
nước nước ngoài) thì sẽ cần bao nhiêu thời gian để hình thành công việc này?
Cho đến nay, Việt Nam vẫn là nước có thu nhập bình quân thấp so với
thế giới, do vậy khi thực hiện cổ phần hoá (CPH) các DNNN theo đúng kế
hoạch và tiến độ đặt ra là vấn đề không dễ dàng. Hay do tập quán thanh toán
bằng tiền mặt vẫn còn phổ biến trong công chúng và ngay cả đối với DN. Hệ
thống thanh toán qua Ngân hàng hiệu quả chưa cao. Sự đỗ vỡ của một số
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
NHTM, quỹ tiết kiệm đã làm giảm lòng tin của công chúng. Với những vấn đề
như vậy đã gây sự cản trở cho việc phát triển thị trường chứng khoán ở nước ta.
Đội ngũ cán bộ điều hành, quản lý thị trường chứng khoán còn non trẻ,
thiếu cả số lượng, kinh nghiệm và kiến thức nghiệp vụ. Để có đủ tri thức, kinh
nghiệm và một đội ngũ cán bộ quản lý điều hành vững vàng, dày dạn là cả một
thách thức lớn đối với ngành chứng khoán nước ta.
Mặc dù còn quá ít thời gian để thị trường chứng khoán Việt Nam có thể
khẳng định được vai trò trong đời sống kinh tế, nhưng dù sao cần phải thấy
rằng, những diễn biến của trung tâm giao dịch chứng khoán Tp Hồ Chí Minh
thời gian qua đã bộc lộ nhiều mâu thuẫn không thể giải quyết.
Thứ nhất, hệ thống trung gian tài chính với tư cách là “hoạt chất” bôi
trơn hoạt động của thị trường chứng khoán đang được dư luận cho là vừa thiếu
vừa yếu. Những mâu thuẫn phát sinh ở đây là, bối cảnh hàng hoá của thị trường
chứng khoán còn quá nghèo nàn.
Thứ hai, thực tế hoạt động của thị trường chứng khoán cho thấy, quy mô
của hệ thống lưu ký còn quá nhỏ, đòi hỏi phải được mở rộng ra ở nhiều địa
phương để đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư. Điều này không hề đơn giản, vì
đi kèm với nó cần phải phát triển hạ tầng kỹ thuật thông tin hiện đại, đòi hỏi chi
phí không nhỏ, khó có thể đáp ứng trong điều kiện hoàn cảnh hiện nay.

Thứ ba, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi, như các công ty
chứng khoán , các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ được miễn thuế
thu nhập DN thêm một năm và được giảm 50 % trong 2 năm tiếp theo. Tuy
nhiên những ưu đãi này vẫn không thể hạn chế được những thua lỗ của họ.
Thứ tư, khi thành lập thị trường chứng khoán, mong muốn của các nhà
quản lý là mở rộng kênh huy động vốn dài hạn cho phát triển kinh tế. Tuy
nhiên, qua 3 tháng hoạt động mới chỉ có 4 công ty niêm yết. Một số công ty
chưa niêm yết khi được hỏi lý do đều trả lời rằng, nếu có nhu cầu vốn thì vay
vốn của Ngân hàng rẻ hơn.
Qua phân tích những mâu thuẫn trên để thấy rằng con đường ổn định và
phát triển thị trường chứng khoán theo đúng nghĩa của nó là không hề bằng
phẳng.
III. NHỮNG ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG CHỨNG
KHOÁN VIỆT NAM
1. Điều kiện kinh tế.
Đây là nền tảng đảm bảo cho thị trường chứng khoán hoạt động và được
quyết định lớn bởi các chính sách kinh tế của Nhà nước. Hiến pháp 1992 xác
định “Nhà nước phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo cơ chế
thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Phát
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần với các hình thức đa dạng dựa trên
chế độ sở hưũ toàn dân, sở hữu tập thể và tư nhân.”
Hiện nay Việt Nam có khoảng hàng nghìn DN các loại, cá khoảng 700
DN đã được cổ phần hoá. Trong những DN đã cổ phần hoá có rất nhiều DN có
khả năng phát hành và niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Với một nền kinh tế tăng trưởng nhanh, phát triển ổn định và với hệ
thống tiền tệ tỷ giá ổn định, hệ thống thị trường vốn ngắn hạn đã được thiết lập
và hoạt động trôi chảy sẽ góp phần lớn cho thị trường chứng khoán với tư cách
là thị trường vốn trung và dài hạn hoạt động có hiệu quả.
Mấy năm qua, tăng trưởng kinh tế Việt Nam khoảng 8%/ năm. Đây là

kết quả điều hành kinh tế vĩ mô của Nhà nước, là sự cố gắng của tất cả các cấp,
ngành, của toàn thể nhân dân lao động Việt Nam. Tuy nhiên, do xuất phát điểm
còn thấp nên chúng ta còn gặp nhiều khó khăn. Nếu cứ duy trì tốc độ từ 8-
10%/ năm, thì trong vòng 15 năm, thì thu nhập bình quân sẽ tăng gấp đôi và sẽ
cho phép thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển mạnh. Chính thị trường
chứng khoán đáp ứng một nhu cầu rất lớn về vốn dài hạn cho các DN. Đây
cũng chính là yếu tố tác động trở lại tới nền kinh tế, giúp nền kinh tế phát triển
cao hơn, nhanh hơn.
2. Điều kiện pháp lý.
Tất cả các loại chứng khoán đư ra bán hay mua trên thị trường đều phải
tuân theo một khung pháp lý tiêu chuẩn theo luật định. Các vấn đề sở hữu
chứng khoán, đều phải được chứng nhận của các cơ quan môi giới. Vì vậy hệ
thống thị trường chứng khoán đòi hỏi một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh.
Mặc dù có nhiều luật lệ ràng buộc trên thị trường chứng khoán. Tuy
nhiên, còn phát sinh nhiều biểu hiện tiêu cực như: gian lận, đầu cơ gây rối thị
trường, trục lợi cá nhân…làm giảm niềm tin của nhà đầu tư. Nếu kéo dài có thể
gây khủng hoảng thên thị trường chứng khoán. Do vậy, việc xây dựng hệ thống
pháp lý là điều kiện quan trọng tạo hành lang pháp lý cho thị trường chứng
khoán phát triển và là tiền đề cho việc duy trì lòng tin và bảo vệ công chúng
đầu tư.
3. Điều kiện kỹ thuật tổ chức.
Thứ nhất là, xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho sự phát triển thị trường
chứng khoán. Tức phải xây dựng hệ thống giao dịch, hệ thống xử lý dữ liệu, hệ
thống thông tin và hệ thống thanh toán bù trừ, lưu trữ chứng khoán với mô hình
và mức độ tự động hoá ban đầu thích hợp.
Thứ hai là, các tổ chức hoạt động trên thị trường chứng khoán. Đây là
yếu tố có ý nghĩa rất quan trọng. Các tổ chức như các công ty bảo lãnh phát
hành chứng khoán, các công ty môi giới, các công ty tư vấn, các quỹ đầu tư.
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
Ngoài cần phát triển các nhà đầu tư cá tổ chức. Đây là các chủ thể chiếm tỷ

trọng lớn trong việc phát triển cầu thị trường.
IV. QUÁ TRÌNH CHUẨN BỊ CHO SỰ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHỨNG
KHOÁN VIỆT NAM
1. Khuôn khổ pháp lý.
Đầu năm 1990, việc nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận và phân tích các
điều kiện ra đời cho thị trường chứng khoán Việt Nam đã được thực hiện. Trên
cơ sở đó một số bản đề án hình thành thị trường chứng khoán Việt Nam đã
được xây dựng và trình Chính phủ xem xét. Năm 1994 ban chỉ đạo soạn thảo
pháp lệnh về thị trường chứng khoán bao gồm đại diện của Bộ tài chính, Ngân
hàng Nhà nước, Bộ tư pháp…đã được thành lập để thống nhất đầu mối, triển
khai xây dựng đề án về thị trường chứng khoán và soạn thảo một số văn bản
pháp qui liên quan.
1.1. Thành lập Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN)
UBCKNN được thành lập từ ngày 28/11/1996, là cơ quan thuộc Chính
phủ, có chức năng tổ chức và quản lý Nhà nước về chứng khoán và thị trường
chứng khoán.
Nhiệm vụ của UBCKNN:
• Xây dựng hệ thống pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
• Tổ chức xây dựng, phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam.
• Cấp, đình chỉ hay thu hồi giấy phếp hoạt động của các định chế tài chính
hoạt động trên thị trường chứng khoán.
• Tổ chức giáo dục, đào tạo và cấp chứng chỉ cho mọi đối tượng tham gia thị
trường chứng khoán.
UBCKNN có trụ sở đặt tại Hà Nội và một cơ quan đại diện tại Tp Hồ
Chí Minh .
Sơ đồ: Tổ chức bộ máy UBCKNN Việt Nam

Các uỷ viên kiểm nhiệm
- Một thứ trưởng Bộ khế
hoạch

- Một thứ trưởng Bộ tài
chính
- Một thứ trưởng Bộ tư
pháp
- Một Phó thống đốc
NHNN
Cơ quan đại diện Tp
-HCM
Sở GDCK Tp - HCM
Văn phòng
Vụ phát triển
TTCK
Vụ quản lý kinh
doanh chứng
khoán
Vụ quản lý phát
hành chứng
khoán
Vụ quan hệ quốc
tế
Vụ tổ chức cán
bộ và đào tạo
Thanh tra
Chủ tịch
Phó chủ
tịch
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
Sơ đồ: TTCK Việt Nam và các tổ chức liên hệ.
Nghị định 48/1998 NĐ-CP là khung pháp lý cơ bản đầu tiên về thị
trường chứng khoán Việt Nam, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước ta

trong việc xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán. Nghị định này đã
nêu lên một số nguyên tắc cơ bản về quản lý và phát hành chứng khoán ra công
chúng, về thị trường giao dịch tập trung, phạm vi kinh doanh của các công ty
chứng khoán, quỹ đầu tư, sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài, những
hành vi hạn chế, cấm trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Những văn bản trên đã tạo ra khuôn khổ pháp lý cho sự hình thành và
phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam.
Uỷ ban chứng khoán Nhà
nước

Cơ quan tư vấn
Công ty
CK1
Công ty
CK2
Công ty
CK3
Dân
chún
g
Ngư
ời
tiết
kiệm
Nhà
đầu
tư
Doan
h
nghiệ

p
Quỹ
đầu
tư
Quỹ
bảo
hiểm
Quỹ
tươn
g hỗ
Kho
bạc
Nhà
nước
Chính
quyề
n địa
phươ
ng
Trung tâm thông
tin
- Thông tin
- Thanh toán
- Quản lý chứng
khoán
Trung tâm giao
dịch chứng
khoán
Tp Hồ Chí Minh
Công ty kiểm

toán
*******
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
1.2. Qui chế phát hành.
Phát hành cổ phiếu, tức là công ty bán cổ phần thu tiền hoặc các tài sản
khác phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Ở đây có hai vấn đề cần xem
xét: Loại lượng hàng hoá đem bán và phương thức bán. Trong đó chú ý đến
phương thức bán (phát hành) gồm các phát hành rộng (ra công chúng) và phát
hành hẹp (có địa chỉ).
Phát hành hẹp: số lượng người mua không lớn và chỉ phát hành cho các
công ty đầu tư.
Phát hành rộng: có đặc điểm ngược với phương thức phát hành hẹp.
Ta có sơ đồ của quy trình phát hành rộng:
Trên đây là quy chế phát hành chứng khoán ra công chúng. Để cho các
công ty cổ phần tận dụng hết khả năng và cơ hội huy động vốn thì ngoài luật
DN hiện hành cần hoàn thiện luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán
để thị trường chứng khoán hoạt động có hiệu quả.
1.3. Phương thức và quy mô hoạt động của thị trường giao dịch chứng
khoán Việt Nam.
Công ty phát
hành chứng
khoán (CP,TP
Chứng chỉ đầu
tư, chứng khoán
khác
,
Hồ sơ xin cấp
giấy phép PHCK
UBCKNN
Phát

hành
CP
Lần
đầu
tiên
Các
điều
kiện
phát
hành
CP
Lần PH
Thêm
tổng
giá trị
CP
đang
lưu
hành
Giá trị
CPPH
≤ tổng
giá trị
CP
đang
lưu
hành
Các
điều
kiện

để tổ
chức
sử
dụng
vốn
PHTP
Phát
hành
thê
m
CP
Phá
t
hàn
h
TP
Công
bố việc
PH (≤5
ngày)
Chào
bán
(≤90
ngày)
Đình
chỉ
PH
Thu
hồi
Giấy

phép
PH
Nộp lệ
phí cấp
giấy
phép
(0,02
%)
Chế độ
báo cáo
(≤10
ngày
sau khi
kết thúc
PH)
Không cấp phép (hồ sơ không hợp
lệ)
Cấp phép(≤45
ngày) Trừ TP
Chính phủ
(1) (2)
(3)
(4)
(5) (6) (7)
(8) (8)
(8)
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
Về quy mô thị trường giao dịch chứng khoán Tp Hồ Chí Minh được tổ
chức khá khiêm tốn, phù hợp với chức năng , vai trò của nó trong giai đoạn
đầu.

Về cơ cấu tổ chức:
Tất cả có hơn 80 các bộ công nhân viên làm việc tại trung tâm giao dịch
chứng khoán.
Về chức năng: đây là thị trường tập trung của các chứng khoán niêm yết
được phát hành ra công chúng. Các chức năng là: quản lý, điều hành và giám
sát các hoạt động giao dịch nhằm đảm bảo cho thị trường chứng khoán hoạt
động giao dịch an toàn công khai, công bằng và hiệu quả bảo vệ quyền lợi của
nhà đầu tư.
Hệ thống giao dịch tại trung tâm giao dịch chứng khoán là hệ thống giao
dịch tự động có khả năng xử lý 300 000 lệnh giao dịch/ ngày, với trang thiết bị
và bảng điện tử tiêu chuẩn. Hệ thống này cho phép tiến hành theo hai phương
thức: (1) Khớp lệnh định kỳ và (2) thoả thuận (áp dụng riêng cho các giao dịch
với khối lượng lớn).
Về tầm quan trọng trung tâm giao dịch chứng khoán là tiền đề cho việc
thành lập sở giao dich chứng khoán Việt Nam và cũng là bước tất yếu trong
giai đoạn đầu hình thành thị trường chứng khoán Việt Nam. Theo kinh nghiệm
của các nước trên thế giới việc thành lập trung tâm giao dịch chứng khoán sẽ
rút ngắn được thời gian chuẩn bị các điều kiện vật chất tiền đề, con người và
khung pháp lý cho việc thử nghiệm thành lập thị trường chứng khoán ở Việt
Nam.
2. Về hàng hoá cho thị trường chứng khoán Việt Nam.
Chuẩn bị hàng phong phú và chất lượng là công tác then chốt trong việc
tổ chức thị trường chứng khoán. Vì vậy cần phải thúc đẩy và nắm bắt cụ thể
tình hình CPH, khối lượng chứng khoán hiện có, cũng như khả năng thực tế và
nguyện vọng của các DN phát hành và niêm yết trái phiếu, cổ phiếu.
Ban giám đốc điều hành
Hành
chính
nhân
sự

Quản
lý
thành
viên
Quản
lý
niêm
yết
Quản
lý giao
dịch
Giám
sát
thị
trường
Đăng ký lưu
ký thanh
toán bù trừ
Công
nghệ
tin học
Nghiên cứu
thông tin
thị trường
Đề án môn học Thị trường chứng khoán
a) Trái phiếu: Trái phiếu được niêm yết tại trung tâm giao dịch chứng
khoán bao gồm trái phiếu Chính phủ và trái phiếu DN.
- Trái phiếu Chính phủ: được phát hành để bù đắp thiếu hụt ngân sách
Nhà nước và phục vụ đầu tư phát triển. Bao gồm các loại như: tín phiếu kho
bạc (< 1 năm), traí phiếu kho bạc (> 1 năm) hoặc trái phiếu công trình - và đều

do Bộ tài chính phát hành.
- Thị trường trái phiếu Chính phủ những năm gần đây có xu hướng tăng.
Tuy nhiên, do tính chất của tín phiếu kho bạc là thời gian ngắn nên rất kém
hiệu quả trong việc tạo cầu hàng hoá chứng khoán. Đối với trái phiếu công
trình phải duy trì được liên tục nếu không cũng rất nhanh hết thời hạn. Bên
cạnh đó, việc phát hành trái phiếu xây dựng tổ quốc cũng góp nguồn cung cấp
hàng hoá quan trọng cho thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay. Dự kiến
số lượng huy động khoảng 3000-4000 tỷ đồng trong năm 1999, với thời hạn 5
năm, in mệnh giá, không ghi tên có thể chuyển nhượng và dễ dàng thanh toán.
- Về lãi suất phát hành có xu hướng giảm và phù hợp với lãi suất của các
NHTM.
Bảng: lãi suất tín phiếu, trái phiếu bán lể qua hệ thống kho bạc.
Nguồn: kho bạc Nhà nước. Đơn vị: %
1991 1992 1993-1994 1995 1996 1997 1998
4-5 % 3 % 2% 1,75 % 1,4 % 1 % 0,97 %
b) Cổ phiếu và cổ phần hoá doanh nghiêp Nhà nước.
Theo luật công ty và luật DNNN Việt Nam thì chỉ có công ty cổ phần và
DNNN có quyền phát hành cổ phiếu. Hiện nay, có khoảng 200 CTCP và 5800
DNNN trong đó chỉ có vài trăm DN có cổ phiếu. Và hiện nay, có khoảng hơn
50 NHCP và tổng số vốn điều lệ là 2200 tỷ đồng do các cổ đông đóng góp. Đa
số các cổ đông là các NHTM, tổng công ty và một phần nhỏ là do cá nhân nắm
giữ.
Về tư tưởng CPH bắt đầu từ Đại hội VI. Tính đến cuối năm 1998 đã có
116 DNNN đã CPH với tổng số vốn điều lệ ttrên 700 tỷ đồng; đến giữa tháng 9
có khoảng trên 154 DN đã CPH. Hiện nay (cuối 9/2000) có khoảng 470 DNNN
đã hoàn thành công việc CPH. Tuy còn chưa đạt chỉ tiêu mà Chính phủ đặt ra
song kết quả trên cũng góp phần lớn để tạo “hàng hoá” cho thị trường chứng
khoán nước ta hiện nay.