BỆNH LÝ VIÊM ĐA DÂY THẦN KINH (Kỳ 1) potx

BỆNH LÝ VIÊM ĐA DÂY THẦN KINH
(Kỳ 1)

I. ĐẠI CƯƠNG
Tổn thương thần kinh ngoại biên là tập hợp nhiều bệnh lý với những biểu
hiện lâm sàng khác nhau. Khám lâm sàng trong hội chứng này rất quan trọng để có
thể tìm ra được nguyên nhân. Việc tìm kiếm này cần thiết đến nỗi cho đến tận
ngày nay vẫn phát hiện thêm những hội chứng mới và làm phát triển rất nhiều cho
việc điều trị. Đã có nhiều hội chứng được định nghĩa trước đây:
- Đầu tiên là viêm đa dây thần kinh (polyneuropathy), với bệnh lý tổn
thương hai bên, đối xứng, có rối loạn cảm giác hoặc rối loạn cảm giác - vận động.
Đây là bệnh cảnh thường gặp nhất.
- Viêm nhiều dây thần kinh (multineuropathy hay multiple
mononeuropathy) mà biểu hiện của nó không đối xứng. Bệnh cảnh này chủ yếu
gặp trong những bệnh lý thần kinh ngoại biên có liên quan đến tình trạng viêm
động mạch, nhất là viêm nút quanh động mạch, bệnh tiểu đường, bệnh Porphyric.
- Cuối cùng là những trường hợp viêm đa rễ dây thần kinh ngoại biên mà
tổn thương xảy ra tuần tự ở thân và rễ thần kinh, tổn thương vừa ở xa vừa ở gần.
Tính chất cấp hay mạn của bệnh lý này được dựa trên tình trạng diễn tiến của bệnh
dưới hay trên 6 tháng.

II. BỆNH LÝ TỔN THƯƠNG THẦN KINH NGOẠI BIÊN THEO YHHĐ
VIÊM ĐA DÂY THẦN KINH

Bệnh lý thần kinh ngoại biên này thường gặp nhất và có thể xuất hiện trong
nhiều bệnh lý khác nhau, do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên:
1. Do dùng thuốc.
2. Do ngộ độc rượu, chì, arsenic, độc chất …
3. Do thiếu sinh tố nhóm B: B1, B2, B6 …
4. Trong các bệnh ác tính và cận ung thư.
5. Trong các bệnh thoái hóa, di truyền.

6. Trong các bệnh biến dưỡng, tiểu đường, porphyric, goutte, urê huyết cao.
7. Trong các bệnh nhiễm trùng: bạch hầu …
A. VIÊM ĐA DÂY THẦN KINH DO DÙNG THUỐC:
Phần lớn các trường hợp là tổn thương sợi trục dẫn đến bệnh cảnh rối loạn
cảm giác, hoặc rối loạn cảm giác - vận động, rất hiếm khi chỉ biểu hiện rối loạn
vận động. Bệnh lý này thường gặp hơn những trường hợp viêm đa dây thần kinh
do độc chất.
1. Tổn thương sợi trục:
- Tính chất chủ yếu của bệnh là bán cấp và mạn.
- Những dấu hiệu đầu tiên trong phần lớn các trường hợp là rối loạn cảm
giác ở ngọn chi, di chuyển dần về gốc chi. Triệu chứng nổi bật là tê, giảm cảm
giác, hoặc hiếm hơn là đau ở ngón chân - bàn chân, sau đó là bàn tay.
- Biểu hiện lâm sàng giai đoạn đầu thường nghèo nàn gồm giảm cảm giác
đau và nóng lạnh ở phần xa của chi dưới và giảm phản xạ gân gót. Giảm vận động
xuất hiện trễ nhất và thường chỉ là dấu bàn chân rớt.
- Dấu điện cơ có giá trị quan trọng. Dấu chứng này lúc đầu xuất hiện ở chi
dưới, sau đó mới xuất hiện ở chi trên. Trừ trường hợp đặc biệt, dịch não tủy
thường trong giới hạn bình thường. Giải phẫu bệnh lý thần kinh - cơ đôi khi cần
thiết cho chẩn đoán và cung cấp tư liệu gợi ý về 1 nguyên nhân.
- Ngưng dùng thuốc sẽ làm giảm viêm đa dây thần kinh. Tuy nhiên sự hồi
phục còn tùy thuộc rất lớn vào cơ địa (lớn tuổi, có bệnh kèm theo … sẽ làm chậm
thời gian hồi phục), thời gian, mức độ trầm trọng của ngộ độc thuốc và vào những
yếu tố cá nhân còn chưa được biết rõ.
a/ Almitrine (Bismesylate d’):
Được phát hiện đầu tiên năm 1985 bởi Ghérardi R. và cộng sự trên những
bệnh nhân sau thời gian dài dùng Vectarion (bệnh đường hô hấp mạn tính). Năm
1989, Bouche P. và cộng sự báo cáo về những tai biến sau thời gian dài dùng
Duxil (phối hợp giữa Almitrine và Raubasine).
- Bệnh cảnh là viêm đa dây thần kinh thể rối loạn cảm giác - vận động: rối
loạn cảm giác xuất hiện trước tiên và ảnh hưởng đến tất cả các loại cảm giác (đau,

nhiệt độ, rung, cảm giác bản thể).
- Bệnh có diễn tiến bán cấp, chậm và thường có kèm gầy toàn thân. Dấu liệt
vận động đến trễ hơn, xuất hiện đầu tiên ở phần xa của chi.
- Chẩn đoán xác định nhờ điện cơ và giải phẫu bệnh (cho thấy bệnh ở bao
myelin của các sợi thần kinh có đường kính trung bình và lớn).
- Cách điều trị tốt nhất là phòng ngừa. Không dùng thuốc trên bệnh nhân có
nguy cơ ngộ độc thần kinh (tiểu đường, suy thận, đang dùng 1 loại thuốc độc thần
kinh khác). Ngưng ngay thuốc khi xuất hiện triệu chứng tê chân.