Giáo án Sinh học 12 - ĐIỀU HOÀ HOẠT ĐỘNG GEN pptx

Bài 3: ĐIỀU HOÀ HOẠT ĐỘNG GEN
1.Mục tiêu bài dạy:
- Học sinh phải hiểu được khái quát về điều hoà hoạt động gen.
- Hiểu được cơ chế điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ (opêron
Lac)
2.Phương tiện dạy học:
- Máy chiếu projecto và phim điều hoà hoạt động gen.
- Tranh vẽ phóng hình 3.2, 3.2a, 3.2b SGK
3.Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra sĩ số- chuẩn bị bài của học sinh.
4. Kiểm tra bài cũ:
- Hãy trình bày diễn biến và kết quả của quá trình phiên mã.
- Quá trình dịch mã tại ribôxôm và vai trò của pôlixôm.
5. Giảng bài mới:
Bài 3: ĐIỀU HOÀ HOẠT ĐỘNG GEN
+ Trong 1 tế bào ở các thời
điểm khác nhau các loại gen
và số lượng gen hoạt động
khác nhau.
+ Các loại tế bào khác nhau
I. Khái quát về điều hoà hoạt động gen:
1. Đặc điểm hoạt động của gen:
- Số lượng gen trong mỗi tế bào rất lớn
nhưng thường chỉ có 1 số ít gen hoạt động
còn phần lớn các gen ở trạng thái không
số lượng các nhóm, loại gen
hoạt động cũng khác nhau.
+ Cơ chế điều hoà hoạt động
gen đặc biệt ở sinh vật nhân
thực càng tiến hoá càng
phức tạp.

*Tranh mô hình cấu trúc của
opêron Lac.(Hình 3.1 SGK)
*Quan sát tranh và nghiên
cứu nội dung II.1 SGK em
hãy nêu cấu trúc của opêron
Lac?
( Số vùng, thành phần và
chức năng của các gen trong
mỗi vùng)

*Tranh hình 3.2a( xem phim)


*Em hãy nêu cơ chế điều hoà
hoạt động hoặc hoạt động rất yếu.
2. Cơ chế điều hoà:
- Ở sinh vật nhân sơ điều hoà hoạt động gen
chủ yếu ở mức độ phiên mã.
II. Điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nhân
sơ:
1. Mô hìnhcấu trúc của opêron Lac:
- Vùng khởi động P(Promoter): nơi mà ARN
pôlimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã.
- Vùng vận hành O(operator): có trình tự Nu
đặc biệt để prôtêin ức chế có thể liên kết làm
ngăn cản sự phiên mã.
- Vùng chứa các gen cấu trúc quy định tổng
hợp các enzim phân giải đường lactôzơ.
*Chú ý: Trước mỗi opêron( nằm ngoài

opêron) có gen điều hoà hoạt động các gen
của opêron.
2. Sự điều hoà hoạt động gen opêron Lac:
a) Khi môi trường không có lactôzơ:
- Gen điều hoà hoạt động tổng hợp prôtêin
hoạt động opêron Lac trong
môi trường không có
lactôzơ? Vai trò của gen
điều hoà?

*Tranh hình 3.2b( xem phim)

* Em hãy nêu cơ chế điều
hoà hoạt động opêron Lac
trong môi trường có lactôzơ?

* Lactôzơ có ảnh hưởng như
thế nào đến hoạt động của
opêron Lac?
* Theo em thực chất của quá
trình điều hoà hoạt động của
gen( ở sinh vật nhân sơ) là
gì?
ức chế. Prôtêin ức chế liên kết vào vùng vận
hành của opêron ngăn cản quá trình phiên
mã làm các gen cấu trúc không hoạt động.
b) Khi môi trường có lactôzơ:
- Một số phân tử lactôzơ liên kết với prôtêin
ức chế làm nó không liên kết vào vùng vận
hành của opêron và ARN pôlimeraza liên kết

với vùng khởi động để tiến hành phiên mã.
- Các phân tử mARN của gen cấu trúc được
dịch mã tạo ra các enzim phân giải lactôzơ.
- Khi lactôzơ bị phân giải hết thì prôtêin ức
chế lại liên kết được vào vùng vận hành và
quá trình phiên mã của các gen trong opêron
bị dừng lại.

6. Củng cố:
- Trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
*Kiến thức bổ sung:
+ Ở người bình thường hêmôglôbin trong hồng cầu gồm có 3 loại là
HbE, HbF và HbA.
- HbE gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi epsilon có trong thai dưới 3 tháng.
- HbF gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi gama có trong thai từ 3 tháng đến
khi lọt lòng mẹ thì lượng HbF giảm mạnh(trẻ 3 tháng tuổi HbF

20%).
- HbA gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi bêta hình thành khi đứa trẻ được
sinh ra đến hết đời sống cá thể.
Như vậy gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi anpha hoạt động suốt
đời sống cá thể. Gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi epsilon chỉ hoạt
động trong giai đoạn bào thai dưới 3 tháng. Gen cấu trúc quy định tổng
hợp chuỗi gama trong giai đoạn thai 3 tháng đến sau khi sinh 1 thời
gian. Gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi bêta chỉ hoạt động từ khi đứa
trẻ sinh ra.

7.Rút kinh nghiệm giờ dạy: